CC BY
81
Ч,. Шокиров
САРЧАШМАШИНОСИИ РИСОЛАХОИ АБДУЛХДМИДИ КОТИБ
Вожатой калидй: адабиёти арабизабони форсу тоцик, адабиёти араб, жанри тарассул дар эцодиёти Абдулхамиди Копшб, сарчаиташиносй
Дар таърихи адабиёти арабизабон Абдулхамиди Котиб хдмчуп нависандаи хунарманд ва яке аз бунёдгузорони жанри тарассул шинохта шудааст.
Рисолахои Абдулхамиди Котиб, кабл аз хама, аз нигохи фароги-рии мавзуъоти мухталиф, баррасии масоили чудогона ба зоти худ беназир буда, дар онхо бахсхои адабй, ичтимой, сиёсй ва шахсй чойгохи хосае касб кардаанд. Абдулхамиди Котиб мачмуи ин матолибро бо услуби хоса ба калам оварда ва аз ин рох дар таъйини сархади жанри номанигорй хамчун навъи адабй хидмати босазое ба анчом расонидааст.
Дар мавриди дониш ва фазилати у дар сарчашмахои илмиву адабй ахбори гуногун омадааст. Бино ба ахли тахкик Абдулхамиди Котиб дар замони хилофати Язид ибни Абдулмалик (720-724), Х,ишом ибни Абдулмалик (724-743) ва баъдан Марвон ибни Мухаммад (744-750), ки дар он сарварии девони расоили Умавиёнро ба ухда гирифт, машгули корхои девондорй буд (29,72).
Бо вучуди иштигол дар умури кишвардорй Абдулхамиди Котиб хамчун нависанда рисолахои зиёде руи кор овардааст. Сохиби "ал-Фехрист" ба мавчудияти расоили фаровони у ишораи чолибе дорад, ки он хама аз пуркорй ва донишмандии Абдулхамиди Котиб дарак медихад. Ба андешаи ин донишманд хачми рисолахои Абдулхамид зиёда аз хазор сафхаро дар бар гирифтааст (8,131). Мутаассифона, аз ин теъдод танхо кисми камтари он ба василаи осори мухталифи
таърихй ва адабй то замони мо расидааст. Аз он микдоре, ки Ибни Надим беш аз хазор сахифа мехонад, 39 нома боки мондааст, ки мачмуан 80-100 сахифа буда, хамагй 10 фоизи осори Абдулхамидро аз он чи Ибни Надим зикр намудааст дар бар мегиранд.
Шояд яке сабабхои аз байн рафтани бисере аз ин номахо дар он аст, ки хулафои Аббосй равиш ва мазмуни нигориши онхоро напазируфтаанд. Аз мухтавои аксари номахои Абдулхамиди Котиб бармеояд, ки байни хулафои Умавию Аббосй зиддият вучуд дошт ва бештари номахои Абдулхамиди Котиб бар зидди сиёсати Аббосиён навишта шуда буд. Ба ин гуфтор метавон аз як номаи тулоние, ки онро Абдулхамиди Котиб ба Абумуслими Хуросонй навиштааст, ёд кард, ки дар он навишта буд. 'Агар Худованд хохони некии мурчахо бошад, хар оина онхоро болдор меофарад" (9,238). Абумуслими Хуросонй аз суханони балет Абдулхамид oí ох буд, ононро напазируфт ва дар оташ сухт (1,40).
Номахои бадастрасидаи ин шахсияти баруманд дар сарчашма-хои адабиву таърихй, ба монанди "Ихтиёр-ул-манзум ва-л-мансур"-иИбниТайфур (204-280х./819-893м.), "Таърих-ур-русул ва-л-мулук"-и Мухаммад ибни Ч,ари ри Табарй (224-310х./839-923м.). "ал-Вузаро ва-л-куттоб"-и Чдхшёрй, (ваф.331х./963м.), "ат-Тазкират-ул-Х,амдуния"-и Ибни Хдмдун, (495-562х./1102-1167м.). "ал-Ато-ул-чазил ва raio-yi-i арсил"-и Балавй, (575-657х./1178-1258м.). "Тухфат-ул-арус ва мутат-ун-нуфус"-и Мухаммад ибни Ахмади Тичонй (ваф.711х./1311м.) ва "Субх-ул-аъшо фи фанн-ил-иншо"-и Калкашандй, (756-821х./1318-1255м.) дарч ёфтаанд. Дар миёни китобхои номбаршуда китоби"ал-Ато-ул-чазил ва гито-ут-тарсил"-и Балавй, дастхат аст. Осори бокимонда мавриди тахкику омузиш карор ёфта, якчанд маротиба ба нашр расидаанд.
Аввалин сарчашмае, ки кисме аз номахои Абдулхамиди Котиб-ро дарбар дорад ва аз сарчашмахои кухан ба хисоб меравад, "Ихтиёр-ул-манзум ва-л-мансур"-и Ибни Тайфур мебошад. Муал-лифи китоби мазкур ёздах номаи Абдулхамиди Котибро зикр намудааст. Аслан китоби мазкур аз чахордах чилд иборат буда, танхо ду чилди он бокй мондааст. Ч,илди 11-ум, ки порчае аз он бо номи "Бало1 от-ун-нисо" ва чилди 13-ум, бо номи "Ихтиёр-ул-манзум ва-л-мансур" мебошад (5,1,141).
Ибни Тайфур дар китоби "Ихтиёр-ул-манзум ва-л-мансур" 11 номаи Абдулхамиди Котибро чамъоварй намудааст, ки ба таври
мухтасар перомуни онхо маълумот хохем дод.
1. Номаи Абдулхамиди Котиб аз суи Марвон ибни Мухаммад ба писар ва валиахди у-Абдуллох ( 26,XIII,201).
Номаи мазкур аз тулонитарини номахои Абдулхамиди Котиб ба шумор меравад, ки такрибан 40 сахифаро дар бар мегарад. Бояд кайд намуд намуд, ки номаи мазкурро Калкашандй низ дар чилди 10-уми китоби хеш "Субх-ул-аъшо фи синоат-ил-иншо" овардааст. Минбаъд номаи мазкур дар китобхои "Расоил-ул-булаго"-и Мухаммад Курд Алй,' 'Ч^амхарату расоил-ил-араб"-и Сафват, Ахмад Закй ва "Аср-ул-Маъмун"-и Ахмад Фариди Рифой оварда шудааст, ки сарчашмаи хамаи онхо китоби мазкури Калкашандй мебошад. Афзун бар ин номаи мазкур дар китобхову маколахои донишмандони ватаниву хоричй, ба монанди "История арабской литературы"-и И.М. Фильштинский, "Абдулхамид ибни Яхё ал-Котиб" -и Эхсон Аббос, "Насри арабизабони адабиёти форсу точик дар асрхои VIII-1Х"-и Низомиддин Зохидов, "Фан-ут-тарассул инда Абдулхамиди Котиб ва Ибни Амид''-и Файсал Хусайн. "Абдулхамид ал-Котиб"-и Мухаммад Курд Алй, "Абдулхамид ал-Котиб"-и Халил Мардумбек, "Абдулхамиди Котиб"-и Нурулло Кисой, "Абдулхамид ибни Яхёи Котиб"-и Акбари Бехруз ва "Абдулхамиди Котиб"-и Фируз Хдрирчй мавриди тахкику омузиш карор гирифтааст.
2. Нома дар нахйи шатранч (26,XIII,222).
3. Нома дар васфи сайд (26,XIII,224).
4. Нома дар ситоиши Абуалои Х,аравй (26, XIII,274)
5. Нома дар бораи як фатх (26,XIII,274).
6. Нома дар мавриди фатхе (26,XIII,276).
7. Нома дар мавриди ситоиш (26,XIII,276).
8. Нома аз Марвон ибни Мухаммад ба Х,ишом ибни Абдулмалик дар таъзияи фарзандаш (26,XIII,306).
9. Нома аз Х,ишом ибни Абдулмалик ба Юсуф ибни Умар (26,XIII,366).
10.Нома ба Марвон дар мавриди хочате (26,XIII,394).
11.Нома дар васфи бародарй (26,XIII,398).
Рисолахои мазкур дар китобхои "Расоил-ул-булаго"-и Мухаммад Курд Алй, "Чдмхарату расоил-ил-араб"-и Сафват, Ахмад Закй ва "Абдулхамид ибни Яхё ал-Котиб"-и Эхсон Аббос низ чамъоварй шудаанд. Илова бар ин ду номаи мазкур "Нома дар нахйи шатранч» (14,11,57-59) ва "Нома дар васфи сайд" (14,П,60-62)-ро Ахмад Фариди
Рифой дар чилди дувуми китоби хеш "Аср-ул-Маъмун" бо такя ба китоби "ал-Мансур ва-л-манзум" чамъоварй намудааст. Афзун бар ин, Нуруллои Кисой рисолахои "Нома дар нахии шатранч», "Нома дар васфи сайд", "Нома дар васфи бародарй»-ро мавриди тахкик карор додааст. Илова бар ин Файсал Хусайн дар китоби хеш "Фанн-ут-тарассул инда Абдулхамид Котиб ва Ибни Амид" дойр ба мавзуъу мундарича ва бадеиёти "Номаи Абдулхамиди Котиб аз суи Марвон ибни Мухаммад ба писар ва валиахди у-Абдуллох", "Нома дар васфи сайд» ва "Нома дар мавриди фатх"-ро ба тафсил бахс намудааст.
Дигар аз номахои Абдулхамиди Котибро Мухаммад ибни Чдрири Табарй дар чилди хафтуми китоби "Таърих-ур-русул ва-л-мулук" дарч намудааст, ки инхоанд:
1. Нома аз Марвон ибни Мухаммад ба Валид ибни Язид (25, VII,216)
2. Нома аз Марвон ибни Мухаммад ба Сайд ибни Абдулмалик ибни Марвон (25, VII,238)
3. Нома аз Марвон ибни Мухаммад ба Гамр ибни Язид (25, VII,281)
Ч,ахшиёрй низ дар китоби "ал-Вузаро ва-л-куттоб" ду номаи зери Абдулхамиди Котибро чой додааст.
1. Тасаллият ба хонавода (29,46-47)
2. Нома ба дабирон" (29,47-51)
Инчунин "Нома ба дабирон"-ро Калкашандй дар чилди 1-уми китоби "Субх-ул-аъшо фи синаъат-ил-иншо", Ибни Хулдун дар китоби "Мукаддима", Ибни Хдмдун дар китоби "ат-Тазкира" зикр намудаанд. Минбаъд номаи мазкур дар китобхои "Расоил-ул-булаго"-и Мухаммад Курд Алй ва "Чдмхарату расоил-ил-Араб"-и Сафват, Ахмад Закй оварда шудааст.
Бояд кайд намуд, ки "Нома ба дабирон"-и Абдулхамиди Котиб дар китобхову маколахои адабпажухони ватаниву хоричй, ба монанди "Абдулхамид ибни Яхё ал-Котиб"-и Эхсон Аббос, "Насри арабизабони адабиёти форсу точик дар асрхои УШ-1Х"-и Низомиддин Зохидов, "Фан-ут-тарассул инда Абдулхамиди Котиб ва Ибни Амид"-и Файсал Хусайн, "Абдулхамид ал-Котиб"-и Мухаммад Курд Алй, "Абдулхамид ал-Котиб"-иХалилМардумбек, "Абдулхамиди Котиб"-и Нурулло Кисой, "Абдулхамид ибни Яхёи Котиб"-и Акбари Бехруз, "Абдулхамиди Котиб"-и Фируз Хдрирчй мавриди тахкику омузиш карор гирифтааст.
Х,арчанд "Нома ба дабирон" дар китоби "ал-Вузароу ва-л-кут-тоб"-и Чдхшиёрй, "ат-Тазкират-ул-хамдуния"-и Ибни Хдмдун.
"Субх-ул-аъшо"- и Калкашандй ва "Мукаддимаи"-Ибни Халдун дарч ёфтааст, аммо дар байни ин китобхо фаркияти калимахову чумлахо ба назар мерасанд. Дар ахамият ва арзиши ин нома муаллифи "ал-Вузаро ва-л-куттоб" чунин нигоштааст: "Номас аз Абдулхамид ёфтам, ки дар хитоб ба дабирон навишта шудааст. Ин нома муфассал, аммо бо баёне шево тахрир ёфтааст. Аз ин ру нахостам кисмате аз онро хазф кунам ва тамоми онро бо хамаи тафсил накл намудам, зеро нависанда ва дабир аз он бениёз нахохад буд" (29,108). Дар асоси ин сарчашмаИбни Хдмдун дар китоби хеш "ат-Тазкира" накл кардааст. Аммо манбаи ахбори Калкашандй ва Ибни Халдун барои мо норушан аст. Бояд кайд намуд, ки он чи Ибни Халдун зикр кардааст, хеч тафовуте аз он чи Калкашандй овардааст, надорад. Аммо номае, ки Чдхшиёрй ва Калкашандй зикр кардаанд, аз хамдигар хеле тафовут доранд. Агар ба таърихи ин сарчашмахо назар афканем, замони зиндагии Ч^ахшиёрй дар асрхои ГХ-Х ва рузгори Калкашандй асрхои ХШ-XIV сипарй шудааст. Аз ин ру метавон гуфт, ки навиштахои Чдхшиёрй нисбатан боэътимод ва наздик ба асл аст.
Дигар аз сарчашмае, ки дар он расоили Абдулхамиди Котиб дарч ёфтааст, ин китоби "ат-Тазкира"-и Ибни Хдмдун мебошад. Китоби мазкур аз дах чилд иборат буда, он аз чониби мухаккикони мисрй Эхсон Аббос ва Бакр Аббос тахия ва тахкик шудааст. Дар ин китоб Ибни Х,амдун панч номаи Абдулхамиди Котибро овардааст, ки инхоанд:
1. Нома дар мавриди фатхе (12,IV,152)
2. Нома дар бурузи фитнае (12,VI,317-318)
3. Нома дар мавзуи ибодат (12,VI,318-321)
4. Нома дар зикри фитна (12,VI,322)
5. Нома дар бурузи фитнаи баъзе аз коргарон (12,VI,323)
Кобили зикр аст, ки "Нома дар зикри фитна"-ро Калкашандй
дар "Субх-ул-аъшо" зикр намудааст (10,VIII,254). Ба хар сурат хангоми мукояса ва мукобалаи нусхахо ихтилофоти баъзе кали-махо ва хазфи баъзе аз чумлахо ба назар мерасанд.
Дигар аз номахои Абдулхамиди Котиб дар китоби "ал-Ато-ул-чазил ва гито-ут-тарсил". ки муаллифи он Абулкосим Ахмад ибни Мухаммад ибни Абдуррахмони Ишбилй маъруф ба Балавй (575-657х./1178-1258м.) мебошад, дарч ёфтааст.
Китоби мазкур дар китобхонаи "Малакй"-и Рибот тахти раками 6147 нигахдорй мешавад аз 172 сахифа ва хар як сахифа аз 32 сатр ва
хар як сатр аз 15 калима иборат мебошад (1,10-16). Ба назар мерасад, ки китоби мазкур аз чониби ягой мухаккик ба риштаи тахкик кашида иашуда ва дар сарчашмахои баъдина, аз чумла "Лу1 атномаи"-и Дех-худо ва "Аъломи"-и Зираклй ва дигар сарчашмахои адабиву таърихй хатто уивои ва муаллифи он хам дарч наёфтааст. Танхо Эхсон Аббос дар китоби хеш хини сухан аз Абдулхамиди Котиб 14 номаи уро аз ин китоб зикр намуда, маълумот додааст, ки инхоанд:
1. Нома аз Марвон ба Ибни Х,убайра дар хешовандй (3,22).
2. Нома ба Абдуллох ибни Муовия (3,23).
3. Нома ба Убайдуллох ибни Марвон хангоме, ки хамсари Убайдуллох-Оиша шикоят кардааст (3,23).
4. Нома аз Марвон ибни Мухаммад хангоми вафоти баро-дараш Х,акам (3,55).
5. Нома ба бародари Марвон хангоми вафоти бародараш Х,акам (3,55).
6. Нома дар васфи талотуми дарёи Фурот (3,91).
7. Нома ба Абдулазиз ибни Умар ибни Хубайра дар фурухтани каниз (3,91).
8. Нома аз Марвон ба Наср ибни Сайёр (3,121).
9. Нома дар мавлуди фарзанди хеш (3,123).
10. Нома ба бародараш (3,123).
11. Нома дар мавсими хан (3,124).
12. Нома дар мавриди мохи рамазон (3,124).
13. Нома аз Марвон ибни Мухаммад ба Х,ишом ибни Абдулмалик дар мавриди кадария (3,124).
14. Нома ба Бухтурй дар бобати газаби Марвон ва накухиши кирдор ба у (3,124).
Мухаммад ибни Ахмад ибни Мухаммад Абуабдуллох маъруф ба Тичонй дар китоби "Тухфат-ул-арус ва мутат-ун-нуфус" низ як номаи Абдулхамиди Котибро бо номи "Номаи Абдулхамид аз Х,ишом ибни Абдулмалик ба коргузораш дар Африко" зикр намудааст.
Дигар номаи Абдулхамиди Котибро Калкашандй дар китоби "Субх-ул-аъшо фи фанн-ил-иншо" овардааст. Ин китоб чахордах чилд буда, дар бораи бисере аз фунуни таърихиву адабй ва тавси-фи шахрхову кишвархо бахс мекунад.
Калкашандй дар китоби мазкур панч номаи Абдулхамиди Котибро зикр намудааст, ки инхоанд:
1. Нома дар зикри фитна (13,VIII,254) 2. Нома ба яке аз тогиёни хукумат (13,VIII,268)
С' — = -, _ УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ 51 ~
3. Нома аз суи Марвон ибни Мухаммад ба писар ва валиахди у-Абдуллох (13,4,,195-233)
4. Нома ба дабирон (13,1,85-89)
Ба гайр аз он ки аз Абдулхамиди Котиб 39 расоил бокй мондааст, инчунин ба у 22 чумларо мансуб донистаанд. Ба хар сурат метавон ба натичае расид, ки баъзе аз он чумлахо баргирифта аз номахо ва баъзеи дигар чун маколахо байни нависандагони баъдина карор гирифтаанд. Шоистаи тазаккур аст, ки онхо дар китобхои адабиву таърихй, ба монанди "ал-Икд-ул-фарид"-и Ибни Абд Раббихи (246-328х/860-940м.), "Адаб-ул-кутгоб"-и Сулй (ваф.335х./946м.), "Симор-ул-кулуб"-и Саолабй (350-429х./961-1038м.), "Тухфат-ул-вузаро"-и Саолабй (350-429х./961-1038м.), "Кдвонин-ул-визорати ва-с-сиёсати ва-л-мулук"-и Мовардй (364-450х./974-1058м.), "Ал-басоир ва-з-захоир", "Салоса расоил ли-т-тавхидй", ва "Ал-имтоъу ва-л-муонисату"-и Абу Хдйён Тавхидй (ваф.400х./Ю10м.),"Захр-ул-одоб ва самар-ул-албоб"-и Хусрй (ваф.453х./Ю61м.),"Рабеъ-ул-аброр ва нусус-ул-ахбор" Замахшарй (467-538х./Ю75-114м.),"Мухазарат-ул-удабо"-и Исфахонй (ваф.502х./1Ю8м.), "Вафаёт-ул-аъён'-и Ибни Халикон (608-681х./1211-1282м.). "Тахзиб-ур-риёсати ва тартиб-ус-сиёсати"-и Калъй (ваф.630х./1233м.), "Нихоят-ул-араб фи фунун-ил-адаб"-и Нувайрй (677-733х./1278-1333м.), "Сарх-ул-уюн"-и Ибни НуботатиМисрй(686-768х./1287-1366м.), "ал-Бидоятува-н-нихояту"-и Ибни Касир (701-774х./1302-1373м.) чамъоварй шудаанд.
Х,ангоми мукояса ва мукобала моро маълум шуд, ки байни мутуни баъзе аз нусхахо ихтилофоте ба назар мерасанд, зеро дар баъзе нусхахо муродифи калимахо оварда шудаанду баъзе эхтимол бо айби котибон ихтисор шудаанд.
Дар мачмуъ, агар кулли номахои Абдулхамиди Котибро чамъоварй намоем, маълум мешавад, ки аз у 39 номаи мукаммал ва 22 чумлаи пароканда бокй мондааст, ки хама аз ибтикороти нависандагияш дарак медиханд.
Хдмин тарик, аз баррасии сарчашмахо ва матншиносии рисолахои Абдулхамиди Котиб бармеояд, ки номахои мазкур на танхо мавриди истифода ва иктибоси як ё ду адиб карор гирифтаанд, балки дар даххо сарчашмахои таърихиву адабй зикр гардида, минбаъд чун намунаи насри тарассул ва фанни нависан-дагй истикболи гарм ёфта, ба майдонитадкик кашида шудаанд.
ПАЙНАВИШТ
1.Аббос, Эхсон. Абдулхамид ибни Яхё ал-Котиб.-Копира, 1997
2.Бехруз, Акбар. Абдулхамид ибни яхё Котиб.//Нашрияи забон ва ада-биёт.Донипжадаи адабиёт ваулумиисломй.-Табрез, 1356. Шумораи 122
3.Балавй. ал-Ато-ул-чазил ва гито-ут-тарсил. Китобхонаи малик.-Рибот. Раками 6148
4.3амахшарй, Абулкосим. Рабе-ул-аброр ва нусус-ул-ахбор. Тахкик Абдуламир Махино. Ч,. 1-5.-Лубнон, 1992
5.3ираклй, Хайруддин. ал-Аълом. Ч,илдхои 1-8.-Байрут: Дору-л-олами-л-малшин, 2002
б.Зохидов Н. Насри арабизабони адабиёти форсу точик дар асрхои УП-ГХ.-Хучанд: Нури маърифат, 2004
7.Ибни АбдРаббихи. ал-Икд-ул-фарид.-Кохира, 1967
8.Ибни Надим, Мухаммад ибни Исхок. ал- Фехрист.-Техрон, 1381
9.Ибни Нубота. Сарх-ул-уюн. Тахкик Мухаммад Абулфазли Иброхим.-Кохира.1964
Ю.ИбниХалдун. Мукаддимаи ибни Халдун.-Бейрут, 1997
11.Ибни Халикон. Вафаёт-ул-аъён. Бо тахкики Эхсон Аббос.-Бейрут. 1968-1972
12.Ибни Х,амдун. ат-Тазкират-ул-Х,амдуния. Тахкик Эхсон Аббос ва Бакр Аббос. Ч,илдхои 1-10:-Бейрут, 1996
13.К,алкашандй, Абулаббос. Субх-ул-аъшо фй фанни-ил-иншо. 4,1-Ю-Кохира, 1922
14.Калъй, Мухаммад ибни Алй. Тахзиб-ур-риёсати ва тартиб-ус-сиёсати. ТакикИброхимЮсуф.-Урдун, 1985
15.Киндй, Мухаммад ибни Юсуф. ал-Вуллот ва китоб-ул-кузот,-Бейрут.1908
16.Кисой, Нурулло. Абдулхамиди Котиб. // Нашрияи забон ва адабиёт. Донишкадаи адабиёт ва улуми исломии Техрон, 1362. Шумораи 4.
17.Курд Алй, Мухаммад. Умаро-ул-баён.-Кохира, 1948
18.Курд Алй, Мухаммад. Расоил-ул-булаго.-Миср, 1986
19.Масъудй, Алй ибни Хусайн. Муруч-уз-захаб ва маодин-ул-чав-хар.Ч,.1-4.-Димишк, 1988
20.Мовардй, Абулхасан. Кавонин-ул-визорати ва-с-сиёсати-ил-мулук. Тахкик Ризвон Сайид.-Лубнон, 1989
21.Мовардй, Абулхасан. Адаб-уд-дини ва-д-дунё.-Бейрут, 1985
22.Рафой. Ахмад Фарид. Аср-ул-Маъмун. 4,.2-Кохира, 1928
23.Саолабии Нишопурй. Симор-ул-кулуб. Тахкик: Мухаммад Абулфазли Иброхим.-Кохира, 1965
24.Сафват, Ахмад Закй. Ч,амхарату расоил-ил-араб. Ч,.1-4.-Кохира, 1937
25.Табарй, Мухаммад ибни Ч,арир. Таърих-ур-русул ва-л-мулук. Бо тахкики Мухаммад Абулфазли Иброхим. 4,.1-10-Миср, 1969
26.Тайфур, ибн аби Тохир. Ихтиёр-ул-манзум ва-л-мансур. Ч..13.-Миср, 1962
27.Х,арирчй, Фируз. Порсиёни арабинавис.-Техрон, 1345
28.Х,ирсимй. Мухтасар сиёсат-ул-хуруб.-Миср, 1964 29.Ч,ахпшёрй, Абуабдуллох Мухаммад ибни Абдус. Китоб-ул-вузаро ва-л-куттоб.-Миср, 1938
Некоторые соображения об источниковедении эпистолярного наследия Абдулхамида Котиба
Дж. Шокирое
Ключевые слова: арабоязычная персидско-таджикская литература, арабская литература, эпистолярный жанр в творчестве Абдулхамида Котиба, источниковедение
Статья посвящена проблеме источниковедения эпистолярного наследия арабоязычного персидско-таджикского литератора Абдулхамида Котиба (VIII в.). Автор статьи на основе изучения средневековых источников и исследований современных ученых делает вывод, что до наших дней в полном виде сохранились 39 писем Абдулхамида Котиба. Утверждается, что эпистолярное наследие писателя оказало значительное влияние на развитие как эпистолярского жанра, так и средневековой прозы.
Certain Considerations in Reference to the Sources Dwelling on Epistolary Heritage of Abdulkhomid Kotib
Dj. Shokirov
Key words: Arabic literature of Persian-Tajik authors, Arabic literature, epistolary genre in the creation of Abdulkhomid Kotib, source study
The article dwells on the problem of source study in reference to the epistolary heritage of AbdidkhamidKotib, Persian-Tajik man-of-letters who wrote in Arabic (VTIIc.) Proceedingfrom mediaeval sources and explorations of modern scientists the author of the articles makes a conclusion that we hax'e 39 extant letters written by Abdiikhamid Kotib at our disposal, they hax'e preserved up to nowadays in their undamaged state. He asserts that the epistolary heritage exercised a considerable influence both over the development of epistolary genre and mediaeval prose.
