CC BY
78
/»л
Ч-Шокиров
ХУСУСИЯТ^ОИ БАДЕИИ НАСРИ АБДУЛХАМИДИ КОТИБ
Вожатой калидй: Мар^илаи арабизабони адабиёти форсу-тоцик, осориАбдулхамидиКотиб, сабкинаср, истифодаи санъат^ои бадей дар наср.
Дарёфти мухтассот ва арзишхои бадеии осори адабй, хамчунин тахкики тарзи корбаст ва мавриди истифода карор гирифтани саноеи бадей дар ондо барои шинохт ва омузиши густардаи зами пахои фикрй ва зебоишинохтии хдр нависанда муфид хохад буд. Бинобар ин, тахдилу баррасии рисолоти Абдулхамиди Котиб (мактул дар с. 750м.)-яке аз поягузорони пасри арабизабон низ аз чихати корбасти саноеи бадей мухим ба назар мерасад.
Лозим ба тазаккур аст, ки рисолоти Абдулхамиди Котиб бо фаро-гирии мавзуоти мухталиф, мухтассоти сабкиву мухтаво, муназзамии андешаву устувории мантик,, чамоли услубиву камоли маъной ва савти-ёти ботинии калимоту чозиботи чумалот дар рахкушоии як мархалаи наср ва нигориши арабй накщи боризе доштааст. Фузун бар ин, дар рисолоти Абдулхамиди Котиб корбасти саноеи адабй бо камоли усто-дй ва мавридшиносй сурат гирифтааст. Дар баъзе рисолот ва маколоти олимони ватаниву хоричй ба сабку услуб ва мавзуву мундаричаи рисолоти Абдулхамиди Котиб ишора шуда бошад хам, баррасй ва бозгуи саноеи адабй дар рисолахои мавсуф мавриди тахлили хамачониба карор нагирифтааст.
Кабл аз он, ки вежагихои корбасти саноеи адабиро дар рисолоти Абдулхамиди Котиб ба мушохида бигирем, мухим аст, ки дар мавриди яке аз мухтассоти рисолахои у изхори назар дошта бошем. Ин нукта мукаддимаи рисолоти у буда, марбут башают вамухтавои навинп ахояш аст. Бояд ёдрас шуд, ки дар насри кабл аз у ин тарик мукаддима оеози навиштахои адибони арабизабонро зеб намедод ва бо мукаддима ошз
намудани рисолахо дар пасри арабй ривоч надошт.
Мукаддиманависии Абдулхамиди Котиб дар рисолоти у кабл аз х,ама ибтикори нависандагии у буда, шаклу сохт ва мазмуну мундаричаи осорашро аз дигар осори насрй мутамоиз намудааст. Дар пасри кабл аз у адибон помахояшопро якбора бо зикри матлаб ofo3 мекарданд ва мукаддиманависй махз дар номахои Абдулхдмид ба хукми анъана даромадааст. Мукаддимахои Абдулхдмиди Котиб дар пасри баъд аз у мавриди истикбол ва пайравии нависандагон карор гирифтааст. Инак, чанде аз мукаддимахои номахои Абдулхдмиди Котибро, ки дар ' 'нахии шатранч" навиштааст, инчо зикр мекунем.
Амма баъд фаинналоха шараъа динаху биинхачи субулихи ва изохи маъалимихи биизхори фароизихи ва баъаса русулаху ила халкихи далалатан ала рубубиягихи ва ихгичачан алайхим бирисалатихи ва такадцуман илайхим биинзарихи ва ваъидихи лияхлика ман халака ъан баянатин ва яхя ъан баййинах...
«Аммо баъд: Худованд бо намудани роххо, равшан кардани нишонахои он, зохир кардани фарзхо ва фирис-тодани паёмбарон ба мардум, бахри далолат ба Парвар-дигории хеш ва бахри хуччат будан ба паёмбарии эшон, дини худро чорй намуд, то каблан мардумро биму ваид дихад, то бар каси зиндаву мурда хуччате намо-над»...(9,1,57) Ё мукаддимаи дигаре, ки "дойр ба шикор" навиштааст: Атолалоху бакоьа амиралмуьминина муаййидан билиззи, махсусан билкаромати, муматтиъан биннеьма-ти иннаху лам юлакка ахадун мин-ал-муктанисина, ва ла муниъа мутатаррифина мин-ал-мута-саййидина, илла дуна ма лаккона бихи мин-ал-юмни ва-л-баракати, ва манахна мина-з-зафари фи масирина мин касрати-с-сай-ди, ва хусни-л-муктаниси, ва тамкини-л-часати, ва курби-л-гояти ва сухули-л-мавриди, ва умум-ил-кудрати...
«Худованд умри амирулмуъмининро бако бахшад, бо иззат таъйид кунад ва бо карома г махсус ва аз неьмат хари« бе бахра нагардонад, хар он чй марди шикорчии мохире диду надид, бешак поёнтар аз юмну барака буд, Худо бар мо дод. Ва хакикгар аз он сайду шикорие буд, ки мо ба он дастёб шудем. Албатга Худованд бар мо чизи хостаамонро расо-нид, хадафро наздик кард, рохро осон намуд ва кудра ги том бахшид»... (9,1,61) Мукаддима дар помах,ои Абдулхамиди Котиб василаи гузариш ба арзи матлаби асосй аст. Он хонандаи номаро барои кабул и матлаби аслии нома омода мекунад, зеро муаллиф дар мукаддима шнораи нозуке ба матлаби аслй мекунад.
Дигар аз вежагихои бадеии номахои Абудулхамиди Котиб ин тах-мидот аст, ки ба помахои у рангу чозибаи тоза бахпшдаанд. Дар пасри кабл аз Абдулхамид тахмидот ба тарзе, ки у истифода намудааст, чараён надошт. Бино ба кавли ахди тахкик. Абдулхамид дар истифодаи тах-мидот бахше аз китобхои пахдавиро сарматки кори худ карор додааст. Фируз Хдрирчй ишора бар он дорад, ки зикри дуохо дар ойини нома-нависй раем будааст ва мисоле чанд аз ин гуна дуохо ро меорад, ки хамон вазифаи тахмидотро бар ухда доштаанд: «Таъзим ба зардушти Спитамени покчон. дуруд бар тан офаридаи базояш», «Шукри худой, шукриОмшосфандон, шукри Хусравон, шукри лашкариён, шукри бузур-гону дехконон, шукри санъаткорону пешаварон ва шукри оташхонахо» (16,661-662). Дар ин маврид Масъудй мегуяд: «Абдулхамид сохиби рисолот ва балогот, аввалин касе буд, ки дар пасри арабй равиши игноб ба кор бурд ва тахмидотро дар фусули макотиб чой дод ва пас аз вай нависандагон тарикн уро пеш гирифтанд» (12,2,443). Бояд дар назар дошт, ки яке аз чанбахои тафовутпазири номахои Абдулхамидн Котиб махз хамин гуна тахмндот хает, зеро онхо ба насри нависанда дарозй ва зебоии мантикй бахшида, онро аз осори дигар мугамоиз сохтаанд. Тахмнд як навъ таъкид ва тасдики неъматхои Худо ва сигоишу иску шуморидани сифат ва неъматхои у мебошад, ки Абдулхамидн Котиб дар 0F03H номахояш бо истифода аз суханхои ширину пур аз обу раш баёндоштааст. Чунончи:
Алхамду лилохи-л-алййи маконуху ал-мунири бур-хонуху ал-азизи султонуху ас-собитати калимотуху аш-шофияти оётуху ан-нофизи казоуху ас-содики ваъдуху...
«Сипос барои Худой, ки мартабааш баланд аст, далелхояш равшан аст, фармонравоияш бошукух аст, калимахояш устувор, оятхояш шифобахш, хукмхояш гузарост, ваъдахояш рост»...(14,2,551)
Хусусиятхои дигари адабиии номахои Абдулхамидн Котиб ин истифодаи огохона ва мавридшиносона аз сачъ мебошад. Сачъ дар таърихи насру назми Арабу Адам собикаи тулонй дорад. Андешаман-дони соха дар шинохти сачъ мулохизоти хубе баён доштаанд, аммо таърифи мушаххас ва муъдази эшон он аст, ки «сач ь кофия дар наср аст». Истифодаи сачь ба насри Абдулхамид зеб бахшидааст. Аммо нуктаи кобили зикр он аст, ки Абдулхамидн Котиб дар номахои худ дар истифодаи сачъ зиёдаравй накардааст. Дар баробари ин дар номахои Абдулхамидн Котиб калимахо ва чумлахо бархурдор аз савтиёте хастанд, ки ин чозиба ба сабки Абдулхамид хос аст. Ба ибораи дигар
бидуни истифодаи калимоти мусаччаъ низ савтиёти хоссе дар навиштахои у эхсос мегардад. Дар таъйиди ин матлаб, порае аз осори Абдулхамидро зикр мекунем.
Ва инни ухбиру амиралмуъминина анна харачна ила-с-сайди биаъда-л-чаварихи ва аскафи-з-завари. акрамуха ачнасан ва аъзамуха ачсаман ва ахсануха алванан ва ахаддуха атроФан ва атвалуха аъзоан...
«Ман ба а м и р-а л - му ь м и 11 и 11 хабар медихам, ки мо ба шикор бо хайвонхои шикории аз хама тездав ва аз хама сагхои кобанда, ки аз чумлаи чинсхои бехтарини он буда. дорой чисми бузург. ранги зебо. чашмони тезбин ва коматбаланд хастанд. баромадем»... (9,1,61)
Мусалламан Курьони карим яке аз сарчашмахои муътабар ва арзишманде аст, ки паср ва назми Арабу Адамро рангину дилпазир ва фассхи пурчозиба намудааст. Носирону нозимон аз оятхои ин китоби осмонй ба таври васеъ истифода намудаанд.
Дар помахои Абдулхамиди Котиб низ метавон ба оятхои Куръони карим ру ба ру шуд, ки далел аз куръоншиносии мавсуф аст. Маълум аст, ки бардошт аз оятхои Курьоп ва иктибоси ощо дар осори аксари бузургони илму адаб ба таври густурда ба чашм мерасанд. Х,ар нафар ба андозаи дониш ва савияи чахопшипосии худ оятхои куръониро мавриди истифода карор дода ва кушиш кардааст, то ки суханхояшро таъсирбахш намояд. Дар ин самт Абдулхамиди Котиб низ ба тавфик даст ёфтааст. Ба назар мерасад, ки Абдулхамиди Котиб хини иктибоси оятхои куръонй аз чанд усул истифода намудааст. Яке аз ин гуна усул иктибоси асли ояти Куръон дар нома аст, хар чанд, ки дар ин маврид нависанда маъхази иктибоси худ, яъне сураи Куръонро зикр намекунад. Масалан дар номае, ки мавсуф дар «Зикри ибодат» навиштааст, аз чунин усул истифода намудааст. Чунончй
Ва хуваллази шараъа лисакини самаватихи вамалаика-тихи валиахли-л-арзи дин анбияихи сумма баасахум бихи факола: Шараъа лакум мина-д-дини мо вассо бихи нухан ва-л-лази авхайна илайка ва мо ва-с-сайна бихи Ибро-хима ва Мусса ва Иса.
«Худованде, ки ба сокинони осмонхову фариштагон ва паёмбарони ахли замин шариат ниход ва баъдан онхо-ро фиристод, пас гуфт: Барон шумо дину ойине мукаррар кард, аз хамон гуна. ки ба Hvx васият карда буд ва он чй бар ту вахй кардаем ва ба Иброхиму Myco ва И со наснят кардаем» (иктибос аз сураи Шуро ояти 13).
Ва ин тарз, яъне ба таври айнан истифодаи оятхоро дар нома-хои «Шатранч» ва «Дар мавриди фатх>> низ метавонем пайдо намоем.
Дар чои дигар Абдулхамиди Котиб оят ва ё гуфторхои куръониро мазмунан мавриди истифода карор мсдихдд. Дар ин маврид маънии аслии оятхои куръонй хифз шаванд хам, нависанда колаби таъбири маъниро каметагаир медихад. Чунончй Абдулхдмид дар номааш, ки дар мавриди итоат навиштааст:
...яхофуна ъан татахаттафахуму-н-носу (8,6.318-321). ва дар Куръон омадааст: Тахофуна ъан ятахаттафакуму-н-носу «Мардум шумоёнро аз миён мебаранд» (сураи Анфол, ояти 26) Ё:
.. .ва изхаруху ъала-д-дини куллихи ва лав кариха-л-мушрикуна
(8, 6.318-321).
лиюзхираху ъала-д-дини куллихи ва лав кариха-л-мушрикуна «То уро ба хамаи динхо пируз гардонад, харчанд мушриконро хуш наояд» (сураи Тавба, ояти 33)
Усули дигари истифодаи оятхои куръонй аз чониби Абдулхамиди Котиб он аст, ки у бо такя ба усул ва равиши гуфтори Курьоп ибораеро аз худ меоварад ва ибораи дигарро аз Куръон и ктибос мекунад. Чунончй: «ва саяанзибу-с-сайлу ва гамхи аяга-л-лайли» (селоб хушк мешавад ва нишонаи шаб (фиша) нобуд мешавад) ибораи аввал «саяанзибу-с-сайлу» дар Курьоп мавчуд нест, аммо ибораи дуввум «тамхи аята-л-лайли» аз Курьоп ик,тибос шудааст. Сураи Исро, ояти 12*дар асл чунин аст: «фамахавна аята-л-лайли ва чаъална аята-н-нахахари мубсиратан» «Нишонаи шабро торикй ва ни-шонаи рузро равшанй гардонидем». Аз чумлаи болой маълум мешавад, ки Абдулхамиди Котиб як ибораро худ офаридаст ва дигареро аз Курьопи карим оварда ва гуфтахояшро бо он кувват медихдд
Гох,о Абдулхамиди Котиб дар номахои худ дар таъбири матлаб ба Куръон тавре такя намудааст, ки метавонем инро услуби ишора ё имо гуем. Масалан дар сураи Аъроф, ояти 26 омадааст: «ва либасу-т-таква залика хайр» (ва чомаи пархезгорй аз хар чомас бехтар аст) Абдулхдмид дар рисолааш бо ишора ба мазмуни мазкур мегуяд «ва кад салабу ачмала либаси динихим» (Дар хакикат дар бар намуданд бехтарин либоси дина-шонро (11,8,254). Ва баъд аз ин ибора мегуяд «вастанзалу ъан ахсани дуняхим» (фароварданд ахли Китобро аз па-нохгохи дунёяшон ( 11,8,254), ки ин низ ишора ба ин оят аст: «ва унзила-л-азина зохарухум мин ахли-л-китаби мин саясихим» (Ва аз ахли Китоб он гурухро, ки ба ёрашон бархоста буданд, аз кагьахояиюп фуруд овард).
Хдмин тарик,, Абдулхамиди Котиб дар корбасти оягхои куръонй
— 46НОМАИ донишгох
и ктибос. накд, хамчунин ба усули ишорат бо камоли устодй ва дониш-мандйистифоданамуда, рангу чозибаи номахоихудро афзуннамудаасг. Ин далел бар он аст, ки мавсуф дар маърифати Кур ьон аз ашхоси хоссе буда, илм ва тафсири Кур ьон ро ба сатхд баланд аз худ намудааст. Биду-ни тардид метавон таъкид намуд, ки Абдулхдмиди Котиб аз поягузо-рони ин навъи номанигорй буда, баъд аз у аксари нависандагон ва шоирон пайравии у намудаанд.
Аз вежагих,ои дигари адабии рисолоти Абдулхдмиди Котиб он аст, ки мавсуф зимни нигориш барои рангоранг ва нурчозиба ифода намудани андеша як маъниро ба чанд таркиб таъбир намудааст. Як маъниро ба чанд таркиб ифода намудан далел бар он аст, ки нависанда дар тасвир ва тафсири андеша ва матлаби худ истеъдоди ноднр ва дониши комнли забонй нишон додааст. Дар номахои Абдулхдмиди Котиб хдмин тарзи ифода ба чашм мерасад:
...ва сатаъа рахч-ул-витан. ваътала китаму-з-зулм. вастанхада-ш-ширк. ва асфада-л-куфр...
...«Чангу губори фитна боло шуд. зулм ба дарачаи аъло расид. ширк барпо ва торикии куфр хамаро фаро гирифта буд»... (9,1, 57) Фаиза аФзайта нахва адуввика ваътазамта ала ликихим ва ахазта ухбата китолихим вачал диоматака-л-лати талчау илайха ва сикатака-л-лати таъмалун-начата ва рукника-л-лати тартачй бихй...
«Вакто ки суи душманат бархостй. бо у касди бархурд кардй ва ба он омодагй лили он такягохе, ки ба он эътимод мекунй ва якине, ки аз паи он начот мечуй, чихате ки аз он умед дори»...» •(ИЛОг^б)* •
Дигар хусусияти бадеии номахои Абдулхдмиди Котиб дар кор-басти муваффаконаи санъати тазод ба мушохида мерасад. Маълум аст, ки дар аксари осори ахли адаб корбасти саноеи бадей, аз чумла тазод ба таври густарда ба чашм мерасад, ки мухдаво ва чозибаи павиппахоро таъмин менамояд. Дар нома-х,ои Абдулхдмиди Котиб корбасти ин навъи санъати адабй низ фаровон ба мушохида мерасад.
фаинналоха чаъала-д-дуня билкурахи ва-с-суру-ри...кад ахазат кулла ма аътат ва табаадат кулла ма такаррабат вааъкабат биррохати насабан ва билчазали хамман ва биламни хавфан ва билиззи заллан ва бил-чаддати хачатан ва биссарои зарроан ва билхаяги мавтан.
«Бешак, Худо чахонро бо нописандихову шодмонихо печонидааст... хар чиро ки дода буд. боз гирифт ва хар кадаре, ки наздик шуда буд. дурй i узид. рохатро ба ранч ва шодиро ба гам ва иззатро ба хорй ва
зиндагиро ба марг мубаддал намуд». (14,2,570)
Тародуф низ дар номахои Абдулхамиди Котиб ба чашм мехурад. ки савтиёт ва равониву фасохати навиштахои уро таъмин намудааст. Тародуф дар паср ва назм мавриди истифода буда, муаллифон барои зебо ва равону дилнишин ифода намудани андеша ба кор мегиранд. Абдулхамиди Котиб низ аз корбасти чунин санъати адабй сарфи назар нанамудаст. Чунончй:
ва лияхзури-с-сактата ва-з-зиллата ва-л-малала инда тагйири-л-хал...
«Нависанда бояд аз хатову лагжиш ва малол, чун хол ба танг ояд, эхтиёт бошад»... (11,1,85)
ва наззаху синаатакум ани-с-сааяти ва-н-намимати ва ма фихи ахлу-д-данати ва-л-чахалати ва иякум ва-л-кибара ва-л-азамата...
«Пешаи хешро аз суханчиниву хабаркашй ва он чй фуру моягону чохилон баронанд, пок доред ва аз кибру худписандй худро дур доред»... (11,1,85)
Овардани иборахои чуфт ё муздавач:
Яке аз хусусиятхои бадеии рисолоти Абдулхамиди Котиб боз дар он зохдр мегардад, ки дар номахои мавсуф истифодаи ибороти чуфт бештар ба назар мерасад. Одатан чунин иборахоро ибороти муздавач меноманд. Ифодаи андеша дар колаби ибороти муздавач дар насри арабй кабл аз Абдулхамиди Котиб камтар ба назар мерасад. Ин тарзи ифодаи афкор дар каволиби ибороти муздавач аз ибтико-роти дигари Абдулхамид дар арсаи нависандагй мебошад. Зеро ин тарзи ифода нахуст дар бедории завки зебоишиносии хонанда муассир буда, аз чихати дигар ба шакли зохдрй ва дарунии номахо рангу тамизи нав мебахшад. Ин равиши навишт ва чумлахо пайвасти аввали чумларо бо дуввумин таъкид менамояд.
...инна ман сагурат рагбатуху ва касураг хачатуху... .. .«хар ки рагбати ночю дошта бошад, хочати у ню ку i ох аст»... (3,123). ...ман хасунат ниятуху ва саххат басиратуху... ...«хар ки нияти нек дорад, басираташ солим аст»... (3, 22). Гохе чунин ба назар мерасад, ки дар як мавкеъ услуби иайри чуфтро бо услуби муздавач паихам меорад.
Ва канна кад ихтача илайка-л-муслимуна ва анта кад зауфта ан амри нафсика ан тастаслиха минха таквима имраатика ва мударатиха хатта инташара Анка ва анха бисуи-л-мударати мин кули вахидин
минкума лисохи-бихи амарукума: вахана-н-нисау рикатухунна ва зауфа нихаизухунна ва киллагу сабрухунна ва галабату-ш-шайтони алайхинна...
«Бешак мусулмонон ба ту ниёз доранд, ту бошй аз ислохи умури хеш ночиз хастй ва наметавонй муносибати худатро бо занат ба рох андозй ва бо у муросо намой, дар натича дар бораи ту ва хамсарат бар асари муомилаи бади шумоён ба хамдш ар амре зохир шуд, ки он иборат аст: Аз заъфу бесабрй. бекувватии занон. дар назди шай-тон маглуб будани оихо».. .(3,23)
Хднгоми баёни андеша дар крлаби иборах,ои чуфт як навъ мусикД пайдо гардида, он охап i хои болоравандаю поёнравандаро касб меку-над. Ин падида дар аснои гузариш аз иборах,ои чуфт ба дуюмин ва сеюмин иборах,о хувайдо мешавад, ки хар иборахои чуфт бо мехвари мусикии худ аз мехвари дигар фарк мекунанд. Чунончй:
.. .захабу кулли неъматин ва тафарруку кули ка-роматин ва махку кули гунятин ва халаку кули саломатин ва улфатин ва мавту кули иззин ва кувватин ва-д-дуау ликулли балятин ва мукорафату кули залалатин ва-т-тибау кули чахалатин ва ихяи кули бидъатин ва иматату кули санатин вачтилабу кули зарарин ала умматин ва идбору кули манфиатин...
.. .«рафтани неьмат, нест шудани каромат, аз байн рафтани сарват, дур шудани саломату улфат, хомуш шудани иззату дустй, чалб намудани бало, даст задан ба залолат, пайравй кардан аз чахолат, эхёи бидъат, аз байн бурдани суннат, овардани зарар ба уммат ва дур кардани манфиат».. .(9,1,65).
Хдмин тарик, аз баррасии хусусиятхои бадеии насри Абдулхамиди Котиб метавон равшан намуд, ки насри у бо мухимтарин вежагихои бадей ва сохтору мухтаво ва хамчунин корбасти саноеи адабй, истифода аз оёту аходиси набавй ва чандин чози-бахои савтиву охангй дар ташак-кули насри арабизабони форсу точик накши боризе дошта, дар бозку-шои як рохи нави эчод ва тахаввули насри арабизабон чойгохи рафееро сохиб будааст, ки дар мачмуъ рисолахои уро ба унвони намунаи бар-частаи насри ин давра ва хунари шоистаи нависандагони Арабу Ачам дар таълифи насри арабизабон муаррифй намудааст.
ПАЙНАВИШТ:
1.Аббос, Эхсон. Абдулхамид ибни Ях,ё ал-Котиб.-Копира, 1997
2.Акбари Бехруз. Абдулхамид ибни Яхёи Котиб. Мачаллаи забон ва адабиёт. Нашрияи донишкадаи адабиёт ва улуми исломй.-Табрез, 1356
3.Балавй. Абулкосим Ахмад ибни Мухаммд. Атоу-л-чазил ва гитоу-т-тарсил. Китобхонаи миллй дар Рибот, раками 6148
4.3охидов Н. Насри арабизабони адабиёти форсу точик дар асрхои VII-IX.-Хучанд: Нури маърифат, 2004
5.Ибни АбдРаббихи. ал-Икд-ул-фарид.-Кохира, 1967
6.ИбниХалликон. Вафайёт-ул-аъён. Бо тахкики Эхсон Аббос.-Байрут, 1968
7.Ибни Надим, Мухаммад ибни Исхок. ал- Фехрист.-Техрон, 1381
8.Ибни Хамдун. Тазкирату-л-Хамдуния. Тахкик Эхсон Аббос ва Бакр Аббос. Ч,илдхои 1-10: Байрут, 1996.
9.Курд Алй, Мухаммад. Умаро-ул-баён.-Кохира, 1948
10.Курд Алй, Мухаммад. Расоилу-л-булаго.-Миср, 1986 П.Калкашандй. Субх-ул-аъшо фи фанни-л-иншо.-Кохира, 1922
12.Масъудй, Алй ибни Хусайн. Муручу-з-захаб ва маодину-л-чавхар.Ч,.2.-Димишк;, 1988
13.Мухаммадй, Мухаммад. Фарханги эронй пеш аз ислом ва осори он дар тамаддуни исломй ва адабиёти арабй.-Техрон, 1374
14.Сафват, Ахмад Закй. Ч,амхарату расоил-ил-араб.-Кохира, 1937
15.Хатибй, Хусайн. Фанни наср дар адаби порсй.-Техрон, 1375
16.Харирчй, Фируз. Абдулхамиди Котиб. Мачаллаи забон ва адабиёт. Нашрияи вахид.-Техрон, 1345
17.Ч,ахшиёрй, Мухаммад ибни Абдус. ал-Вузаро ва-л-куттоб.
Тарчумаи Абулфазли Таботабой.-Техрон, 1348
18.Шавкй, Зайф. Таърихи адабиёти араб (асри исломй).-Миср, 2002
Художественные особенности прозы Абдулхамида Катиба
Дж. Шокиров
Ключевые слова: арабоязичный период таджикско-персидской литературы, творчество А бдулхамида Катиба, стилистика прозы, художественные средства изображения в прозе.
Статья посвящена анализу стилистических особенностей прозы одного из выдающихся представителей арабоязычного периода таджикско-персидской литературы Абдулхамида Катиба (Vile.). Автор статьи убедительно доказываете что Абдулхамид Котиб
— 50 -С НОМАИ донишгох )
является основоположником сочинения предисловий (муцаддима) и введения (талщидот) в арабском эпистолярном жанре. Кроме того, в статье анализируются особенности коранических аятов и художественных средств изображения, в том числе, саджа, тазода, (антитезы) ташбиха (сравнения) и т. д.
Belles-Lettres Peculiarities of Abdulkhamid Katib's Prose.
Dj. Shokirov
Key words: Arabic period in Persian-Tajik literature, Abdidkhamid Katib s creation, stylisties of prose, belles-lettres means of depiction in prose.
The article dwells on the analysis of stylistic peculiarities of prose belonging to one of the outstanding representatives of the Persian-Tajik literature of the Arabic period Abdidkhamid Katib (VII c.). The author of the article proves convincingly that Abdidkhamid Katib is a founder of such epistolary> genres in Arabic as preface (mukaddima) and introduction (tamkhidot). Into the bargain the author in his article touches upon such issues as the peculiarities of Koranic ayats and belles-lettres means of depiction: saja, tazoda (antitheses) tashbikha (sinile) and etc.
