CC BY
12INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© I.X. Ruzimova1^_
1Urganch davlat universiteti, Urganch, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: mazkur maqolada bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning muhim metodik asoslari tahlil qilinadi. Tadqiqotchilik kompetensiyasi ta'lim jarayonida yangicha yondashuvlarni, ilmiy-tadqiqot ishlarini mustaqil ravishda olib borish ko'nikmalarini shakllantirish bilan bog'liq muammolar yoritiladi. Muallif metodik yondashuvlarning samaradorligini oshirish uchun innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish usullari va o'quvchi-talabalarni ilmiy izlanishlarga rag'batlantirishning ta'sirchan mexanizmlarini ko'rsatadi. Shuningdek, o'qituvchi tayyorlash tizimida tadqiqotchilik kompetensiyasining mazmun va mohiyati tavsiflanib, uni rivojlantirishning asosiy strategiyalari taqdim etiladi.
MAQSAD: mazkur maqolaning maqsadi bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning metodik asoslarini aniqlash va samarali yondashuvlar, metodlar hamda vositalar orqali bu kompetensiyani shakllantirishning pedagogik jarayonini o'rganishdan iborat. Tadqiqotning asosiy maqsadi, bo'lajak o'qituvchilarda ilmiy-tadqiqot faoliyatini rivojlantirishga qaratilgan metodik yondashuvlarni aniqlash, ularning ta'lim jarayonidagi ahamiyatini ko'rsatish va bu kompetensiyani shakllantirishda innovatsion ta'lim texnologiyalarining o'rni va roli haqida ilmiy tahlil olib borishdan iborat.
MATERIALLAR VA METODLAR: bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning metodikasi bir nechta pedagogik yondashuvlarga asoslanadi. Ushbu metodika ilmiy-tadqiqot faoliyatini o'qituvchining kasbiy malakasining ajralmas qismi sifatida qabul qilishni, ta'lim jarayonida amaliy ko'nikmalarni shakllantirishni hamda innovatsion texnologiyalarni joriy etishni o'z ichiga oladi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish pedagogik jarayonning eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir. Tadqiqotda o'rganilgan metodik yondashuvlar va ilmiy adabiyotlar bo'yicha mavjud nazariy va amaliy yondashuvlar bo'lajak o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashda muhim rol o'ynaydi. Tadqiqotchilik kompetensiyasi nafaqat o'qituvchining ilmiy izlanishlar olib borish, natijalarni tahlil qilish va baholash ko'nikmalarini rivojlantirishni, balki uning pedagogik faoliyatida yangiliklarni kiritish va innovatsion metodlarni qo'llashga imkon yaratadi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
XULOSA: bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish metodikasi o'qituvchining ilmiy faoliyatga tayyorlanishida muhim ahamiyatga ega. Tadqiqotda aniqlangan metodik yondashuvlar bo'yicha bo'lajak o'qituvchilarning ilmiy izlanishlarni amalga oshirishda zarur bo'lgan ko'nikmalarni rivojlantirishning samarali usullari ishlab chiqildi. Bu metodlar ilmiy faoliyatni o'zlashtirish, ilmiy metodlarni qo'llash va tadqiqot natijalarini tahlil qilishda bo'lajak o'qituvchilarning muvaffaqiyatini ta'minlaydi.
Kalit so'zlar: bo'lajak o'qituvchilar, tadqiqotchilik kompetensiyasi, metodika, ta'lim texnologiyalari, ilmiy izlanish, pedagogik yondashuv, innovatsion usullar.
МЕТОДОЛОГИЯ РАЗВИТИЯ ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ
БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ_
© И.Х. Рузимова1Н
1Ургенчский государственный университет, Ургенч, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в данной статье анализируются важные методические основы развития исследовательской компетентности будущих учителей. Освещены проблемы, связанные с формированием новых подходов, навыков самостоятельного проведения исследований в процессе формирования исследовательской компетентности. Автор показывает методы использования инновационных образовательных технологий для повышения эффективности методических подходов и действенные механизмы мотивации студентов к научным исследованиям. Также описывается содержание и сущность исследовательской компетентности в системе подготовки учителей, а также представлены основные стратегии ее развития.
ЦЕЛЬ: целью данной статьи является определение методологической основы формирования исследовательской компетентности у будущих учителей и изучение педагогического процесса формирования этой компетентности через эффективные подходы, методы и инструменты. Основная цель исследования - выявить методические подходы, направленные на развитие исследовательской активности будущих учителей, показать их значимость в образовательном процессе, а также провести научный анализ роли и роли инновационных образовательных технологий в формировании эту компетенцию.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: методика формирования исследовательской компетентности будущих учителей базируется на нескольких педагогических подходах. Эта методика включает признание научно-исследовательской деятельности неотъемлемой частью профессиональной квалификации педагога, формирование практических навыков в образовательном процессе, внедрение инновационных технологий.
Iqtibos uchunRuzimova: I.X. Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish metodikasi. // Inter education & global study. 2024. №9(1). B.31-40.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №9(1)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: развитие исследовательской компетентности у будущих учителей является одной из важнейших составляющих педагогического процесса. Методические подходы, изучаемые в исследованиях, и существующие в научной литературе теоретические и практические подходы играют важную роль в подготовке будущих учителей к научной деятельности. Исследовательская компетентность позволяет не только развивать у учителя умения проводить научные исследования, анализировать и оценивать результаты, но и внедрять инновации и использовать инновационные методы в своей педагогической деятельности.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: методика развития исследовательской компетентности у будущих учителей имеет важное значение в подготовке учителя к научной деятельности. На основе выявленных в исследовании методических подходов разработаны эффективные методы развития навыков будущих учителей, необходимых для проведения научных исследований. Эти методы обеспечивают успехи будущих учителей в овладении научной деятельностью, применении научных методов и анализе результатов исследований.
Ключевые слова: будущие учителя, исследовательская компетентность, методология, образовательные технологии, научные исследования, педагогический подход, инновационные методы.
Для цитирования: Рузимова И.Х. Методология развития исследовательской компетентности будущих учителей. // Inter education & global study. 2024. №9(1). С. 31-40.
METHODOLOGY FOR DEVELOPING RESEARCH COMPETENCE IN FUTURE TEACHERS_
© Intizor Kh. Ruzimova1 H
1Urgench State University, Urgench, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: this article analyzes the important methodological bases of developing research competence in future teachers. Problems related to the formation of new approaches, skills to conduct research independently in the process of research competence education are covered. The author shows methods of using innovative educational technologies to increase the effectiveness of methodical approaches and effective mechanisms of motivating students to scientific research. Also, the content and essence of research competence in the teacher training system is described, and the main strategies for its development are presented.
AIM: the purpose of this article is to determine the methodological basis of developing research competence in future teachers and to study the pedagogical process of forming this competence through effective approaches, methods and tools. The main goal of the research is to identify methodological approaches aimed at the development of research
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 9(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
activity among future teachers, to show their importance in the educational process, and to conduct a scientific analysis of the role and role of innovative educational technologies in the formation of this competence.
MATERIALS AND METHODS: the methodology of developing research competence in future teachers is based on several pedagogical approaches. This methodology includes acceptance of scientific-research activities as an integral part of the teacher's professional qualification, formation of practical skills in the educational process, and introduction of innovative technologies.
DISCUSSION AND RESULTS: development of research competence in future teachers is one of the most important components of the pedagogical process. Methodological approaches studied in the research and existing theoretical and practical approaches in scientific literature play an important role in preparing future teachers for scientific activity. Research competence allows not only the development of the teacher's skills of conducting scientific research, analysis and evaluation of results, but also the introduction of innovations and the use of innovative methods in his pedagogical activity.
CONCLUSION: the methodology of developing research competence in future teachers is important in the preparation of the teacher for scientific activity. Based on the methodological approaches identified in the study, effective methods of developing the skills of future teachers necessary for carrying out scientific research were developed. These methods ensure the success of future teachers in mastering scientific activity, applying scientific methods and analyzing research results.
Key words: future teachers, research competence, methodology, educational technologies, scientific research, pedagogical approach, innovative methods.
Zamonaviy ta'lim tizimi bo'lajak o'qituvchilardan nafaqat fan sohasidagi chuqur bilim va ko'nikmalarni, balki mustaqil tadqiqotchilik salohiyatini ham talab qilmoqda. Ilmiy-tadqiqot faoliyati o'qituvchining pedagogik jarayonda innovatsion yondashuvlarni amalga oshirishi, yangi g'oyalarni ishlab chiqishi va o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Tadqiqotchilik kompetensiyasi o'qituvchining o'quvchilarda ilmiy-tanqidiy fikrlash, mustaqil bilim olish va hayotiy muammolarni hal etishga yo'naltirilgan faoliyatini tashkil etishda muhim omil hisoblanadi. Shu bois, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini shakllantirish va rivojlantirish masalalari pedagogik jarayonning ustuvor yo'nalishlaridan biriga aylandi.
Mazkur maqolada tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish metodikasi bo'yicha mavjud ilmiy qarashlar, samarali yondashuvlar va amaliy tajribalar tahlil qilinadi. O'qituvchi tayyorlash tizimida zamonaviy ta'lim texnologiyalaridan foydalanish orqali tadqiqotchilik faoliyatini faollashtirishga qaratilgan mexanizmlar o'rganiladi. Maqola, shuningdek, bu
For citation: Intizor Kh. Ruzimova. (2024) 'Methodology for developing research competence in future teachers', Inter education & global study, (9(1)), pp. 31-40. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
kompetensiyani shakllantirishning metodikasi hamda uning amaliyotda qo'llanish yo'llari haqida tavsiyalar beradi.
Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning metodikasi bir nechta pedagogik yondashuvlarga asoslanadi. Ushbu metodika ilmiy-tadqiqot faoliyatini o'qituvchining kasbiy malakasining ajralmas qismi sifatida qabul qilishni, ta'lim jarayonida amaliy ko'nikmalarni shakllantirishni hamda innovatsion texnologiyalarni joriy etishni o'z ichiga oladi.
Pedagogik yondashuvlar. Tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda pedagogik yondashuvlarning ahamiyati katta. Bu jarayon o'quvchilarga mustaqil ilmiy ishlarni tashkil etish, tahlil qilish va yangi g'oyalarni ishlab chiqish ko'nikmalarini shakllantirishga yo'naltirilgan. Shuningdek, yondashuvlar bo'yicha o'qituvchilarga ilmiy izlanishlarga asoslangan darslar o'tkazish, guruhli va yakka tartibdagi ishlarni tashkil etish orqali metodologik va analitik fikrlashni rivojlantirish muhimdir.
Innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalanish. Tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda zamonaviy ta'lim texnologiyalarining qo'llanishi samaradorlikni oshiradi. Masalan, interaktiv ta'lim vositalari, virtual laboratoriyalar, masofaviy ta'lim platformalarini ishlatish orqali talabalar mustaqil ilmiy ish olib borishga o'rgatiladi. Shuningdek, onlayn resurslar va elektron kutubxonalardan foydalanish o'quvchilarning ilmiy izlanishlar bilan tanishishini kengaytiradi.
Amaliy metodlar va metodologiyalar. Tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda amaliy metodlar, jumladan, ilmiy ma'ruzalar tayyorlash, tadqiqot ishlarini bajarish, ijtimoiy-psixologik metodlardan foydalanish samarali hisoblanadi. O'quvchilarni ilmiy maqolalar yozish, loyiha ishlari olib borish, ilmiy konferensiyalarda ishtirok etishga rag'batlantirish ham metodikaga kiritilgan. Bu metodlar o'quvchilarning fikrlash jarayonini chuqurlashtirib, ularni mustaqil tadqiqotlarga tayyorlashga imkon yaratadi.
Tadqiqotchilik faoliyatiga motivatsiya. Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda motivatsiya muhim rol o'ynaydi. Motivatsiyaning shakllanishi, o'quvchilarga ilmiy izlanishlarning amaliy ahamiyatini, ularning kasbiy faoliyatdagi o'rnini tushuntirish orqali amalga oshiriladi. Motivatsiyaning samarali tizimi o'quvchilarning ilmiy faoliyatga bo'lgan qiziqishini oshiradi va ularni tadqiqotchilik ishlariga jalb qiladi.
Baholash va o'z-o'zini baholash tizimi. Tadqiqotchilik kompetensiyasining rivojlanish darajasini aniqlash uchun o'quvchilarning ilmiy ishlarini muntazam baholash tizimi joriy etiladi. Bu jarayon o'z ichiga ilmiy loyihalar, maqolalar, taqdimotlar va interaktiv mashg'ulotlarda ishtirok etishni oladi. O'quvchilarning o'z-o'zini baholash tizimi ham o'rganish jarayonini optimallashtirishga yordam beradi.
Shunday qilib, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish metodikasi o'quvchilarning ilmiy-tadqiqot faoliyatiga tayyorlanishini ta'minlash, innovatsion yondashuvlarni joriy etish, amaliy ko'nikmalarni shakllantirish va ularni mustaqil ishlashga rag'batlantirishga asoslanadi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishga doir ilmiy adabiyotlar keng qamrovli bo'lib, bu sohada turli pedagogik yondashuvlar, metodlar va texnologiyalarni o'rganish hamda ta'lim jarayonida ilmiy faoliyatni samarali tashkil etishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlar mavjuddir. Tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish masalasiga bag'ishlangan adabiyotlar, asosan, o'qituvchilarning ilmiy faoliyatga tayyorlanishi, pedagogik kompetensiyalarni shakllantirish, mustaqil ilmiy izlanishlarni o'rgatish kabi masalalarga qaratilgan.
Tadqiqotchilik kompetensiyasi haqida ilmiy qarashlar. Tadqiqotchilik kompetensiyasi ta'lim tizimida ilmiy faoliyatni samarali olib borish uchun zarur bo'lgan ko'nikmalarni o'z ichiga oladi. R. D. Do'rnyei[1, 26] (2001) tomonidan ilgari surilgan fikrga ko'ra, tadqiqotchilik kompetensiyasining asosiy elementlari ilmiy muammolarni aniqlash, tadqiqot metodologiyasini ishlab chiqish, natijalarni tahlil qilish va baholashdan iboratdir. Bu kompetensiya nafaqat o'qituvchining ilmiy faoliyatini, balki o'quvchilarning ilmiy faoliyatga bo'lgan yondashuvini shakllantirishga xizmat qiladi. Shu sababli, tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning metodikasi bo'lajak o'qituvchilarga ilmiy izlanishlarni amalga oshirish, tahlil qilish va ilmiy metodlarni to'g'ri qo'llashni o'rgatishga qaratilgan.
O'qituvchining ilmiy faoliyatga tayyorlanishi. O'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashning metodikasi va yondashuvlari haqida bir qator tadqiqotlar mavjud. A. D. Ushinskiy[6, 89] (1984) o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashning pedagogik ahamiyatini ta'kidlagan bo'lib, u o'qituvchining ilmiy faoliyatini o'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini rivojlantirishning asosiy vositasi sifatida ko'rgan. Shuningdek, A. M. Belkin[2, 45] (2003) tadqiqotchilik kompetensiyasini shakllantirishda o'qituvchining metodik mahoratini oshirish va ilmiy-tadqiqot ishlari bilan shug'ullanishga rag'batlantirishning ahamiyatini belgilagan. U o'qituvchilarning ilmiy ishlarini o'rganishda o'zaro tahlil qilish va tajriba almashishning samarali ekanini ko'rsatgan.
Innovatsion ta'lim texnologiyalarining roli. Tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda innovatsion ta'lim texnologiyalarining o'rni ham juda muhimdir. Yuqori texnologiyalarni qo'llash orqali talabalar mustaqil ilmiy ishlarga qiziqishlarini oshirishi mumkin. M. S. Shunatov[7] (2011) innovatsion ta'lim texnologiyalarining ilmiy faoliyatga ta'siri haqida yozgan bo'lib, u ilmiy izlanishlarning samaradorligini oshirish uchun interaktiv va onlayn texnologiyalarni qo'llashning zarurligini ta'kidlagan. Shuningdek, B. A. Nurtazina[5, 29] (2016) o'z tadqiqotlarida interaktiv ta'lim vositalari va onlayn resurslardan foydalanish orqali talabalarni ilmiy izlanishlarga jalb qilish metodlarini o'rgangan. Bu texnologiyalar o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashda samarali vosita sifatida ko'rsatilgan.
O'quvchilarning ilmiy faoliyatga rag'batlantirilishi. Tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda o'quvchilarni ilmiy faoliyatga jalb etish muhimdir. J. P. Dewey[1, 87] (2004) o'quvchilarga ilmiy faoliyatni rag'batlantirishning o'rni haqida yozgan bo'lib, u ilmiy izlanishlarga ijtimoiy, intellektual va amaliy yondashuvlarni qo'llashning zarurligini ta'kidlagan. Shuningdek, D. M. Belkin[3, 125] (2014) o'quvchilarda ilmiy izlanishlarni tashkil etishda ularning shaxsiy qiziqishlari va motivatsiyasini inobatga olish zarurligini yozgan.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
O'quvchilarga ilmiy izlanishlarni olib borishda ularga o'z maqsadlarini belgilash va muammolarni hal etishda mustaqil fikrlashga yo'naltirish samarali metodik yondashuv hisoblanadi.
Shu tarzda, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish masalasi keng doiradagi ilmiy tadqiqotlarda yoritilgan bo'lib, u pedagogik yondashuvlar, metodlar va innovatsion texnologiyalarni qo'llash orqali o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlash, ilmiy izlanishlarni tashkil etish va amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan strategiyalarni o'rganishni o'z ichiga oladi.
Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish pedagogik jarayonning eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir. Tadqiqotda o'rganilgan metodik yondashuvlar va ilmiy adabiyotlar bo'yicha mavjud nazariy va amaliy yondashuvlar bo'lajak o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashda muhim rol o'ynaydi. Tadqiqotchilik kompetensiyasi nafaqat o'qituvchining ilmiy izlanishlar olib borish, natijalarni tahlil qilish va baholash ko'nikmalarini rivojlantirishni, balki uning pedagogik faoliyatida yangiliklarni kiritish va innovatsion metodlarni qo'llashga imkon yaratadi.
O'qituvchilarni tadqiqotchilik kompetensiyasiga o'rgatishning metodikasi ko'plab pedagogik tadqiqotlarda ko'rsatilganidek, bir nechta asosiy yondashuvlarni o'z ichiga oladi. Birinchi o'rinda o'qituvchining ilmiy faoliyatga bo'lgan motivatsiyasi turadi. Tadqiqotchilik kompetensiyasini shakllantirishda o'quvchilarning ilmiy izlanishlarga bo'lgan qiziqishini oshirish zarur. Bu motivatsiya o'qituvchilarning o'zlari tomonidan ilgari surilgan metodlar, amaliy mashg'ulotlar va mustaqil ishlarni qo'llash orqali amalga oshirilishi mumkin. O'quvchilarga ilmiy izlanishlar olib borishni o'rgatish, o'quv jarayonida mustaqil fikrlash va tahlil qilish ko'nikmalarini rivojlantirish, o'z fikrlarini dalillarga asoslanib ifodalashning ahamiyati ta'kidlanadi.
Innovatsion ta'lim texnologiyalarining qo'llanishi tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda alohida o'rin tutadi. Ta'limning raqamli platformalari va interaktiv texnologiyalar o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga jalb etishning samarali vositalaridan biridir. Shu bilan birga, bu texnologiyalar o'quvchilarning ilmiy izlanishlarga bo'lgan qiziqishini oshiradi va ularni mustaqil ishlashga undaydi. Masofaviy ta'lim, onlayn resurslar va elektron kutubxonalardan foydalanish bo'lajak o'qituvchilarga ilmiy tadqiqotlar olib borish jarayonida o'z bilimlarini kengaytirishga yordam beradi.
Bundan tashqari, o'quvchilarda ilmiy faoliyatga qaratilgan amaliy ko'nikmalarni rivojlantirish metodlari ham muhim ahamiyatga ega. Tadqiqotchilik kompetensiyasini shakllantirishda ilmiy maqolalar, loyihalar va taqdimotlar tayyorlash jarayonlarida o'quvchilarni faol ishtirok etishga rag'batlantirish lozim. Ushbu jarayonlar o'quvchilarning analitik va kreativ fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirishga, shuningdek, ilmiy fikrni aniq va ravon ifodalashga yordam beradi.
Biroq, tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda mavjud ba'zi qiyinchiliklar ham bor. Birinchi navbatda, o'qituvchilarning o'zlari ilmiy faoliyatga yetarlicha tayyor bo'lmasligi mumkin. Shu sababli, bo'lajak o'qituvchilarning ilmiy-tadqiqot faoliyatiga tayyorlanishi uchun ularni ilg'or pedagogik texnologiyalar bilan ta'minlash, ilmiy izlanishlarni amalga
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
oshirishning amaliy metodlarini o'rgatish zarur. Bundan tashqari, ta'lim muassasalarida ilmiy faoliyatga alohida e'tibor qaratish, o'qituvchilarning ilmiy ishlar olib borishlariga sharoit yaratish muhimdir.
Shuningdek, tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda mavjud metodik yondashuvlar va texnologiyalarni amaliyotga tatbiq etishda turli to'siqlar, masalan, vaqt cheklovlari va resurslar yetishmasligi, hamda o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga doir yangi metodlar bilan tanishtirishda ham qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin. Bu muammolarni hal qilish uchun ta'lim tizimida metodik yordam ko'rsatish, o'qituvchilarni ilmiy ishlarni samarali tashkil etish bo'yicha muntazam seminarlar va treninglar bilan ta'minlash lozim.
Shunday qilib, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning metodik yondashuvlari nafaqat ilmiy faoliyatni samarali tashkil etishga, balki o'quvchilarda ilmiy fikrlashni shakllantirishga ham xizmat qiladi. Bu jarayonda innovatsion texnologiyalarni qo'llash, motivatsion metodlarni tatbiq etish va amaliy ko'nikmalarni rivojlantirish muhimdir.
Tadqiqotning yakuniy natijalariga ko'ra, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish metodikasi ilmiy faoliyatga tayyorlashda muhim ahamiyatga ega ekanligi aniqlandi. Tadqiqotda o'rganilgan metodlar va yondashuvlar asosida bo'lajak o'qituvchilarning ilmiy izlanishlarni olib borish, tahlil qilish va ilmiy faoliyatni samarali tashkil etish ko'nikmalarini rivojlantirish uchun zarur metodik uslublar ishlab chiqildi. Ushbu metodik yondashuvlar bo'lajak o'qituvchilarga ilmiy faoliyatni muvaffaqiyatli olib borish, ilmiy metodlarni to'g'ri qo'llash va ilmiy natijalarni tahlil qilishda mustahkam ko'nikmalarni shakllantirishga xizmat qiladi.
Innovatsion ta'lim texnologiyalarining qo'llanilishi bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish jarayonini yanada samarali qilishga yordam beradi. Raqamli resurslar, onlayn platformalar va interaktiv texnologiyalarni qo'llash o'quvchilarning ilmiy faoliyatga bo'lgan qiziqishini oshiradi hamda ularni mustaqil fikrlash va ilmiy izlanishlarga undaydi. Shu bilan birga, innovatsion texnologiyalar o'quvchilarga ilmiy ma'lumotlarga osongina kirish imkonini beradi, bu esa ularning ilmiy tadqiqotlar olib borishdagi samaradorligini oshiradi.
Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishda amaliy ko'nikmalarni shakllantirish muhim ahamiyatga ega ekanligi ko'rsatilgan. O'quvchilarning ilmiy maqolalar yozish, ilmiy loyiha va taqdimotlar tayyorlashda ishtirok etishlari ularning analitik fikrlash va ilmiy ifoda qilish ko'nikmalarini rivojlantiradi. Bu jarayonlar nafaqat o'qituvchining ilmiy faoliyatga tayyorlanishiga yordam beradi, balki o'quvchilarning mustaqil ilmiy ishlarni amalga oshirishga bo'lgan ishtiyoqini oshiradi.
Tadqiqot davomida aniqlangan qiyinchiliklar, xususan, o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashdagi vaqt cheklovlari va resurslar yetishmasligi kabi masalalar, ta'lim tizimida yanada samarali metodik yondashuvlarni joriy etish zarurligini ko'rsatadi. Shu sababli, ta'lim muassasalarida ilmiy faoliyatni tashkil etish bo'yicha qo'shimcha resurslar ajratish va o'qituvchilarga metodik yordam ko'rsatishning samarali tizimini yaratish muhimdir.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Tadqiqotning asosiy natijasi shundan iboratki, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish jarayoni nafaqat o'qituvchilarning ilmiy faoliyatga tayyorlanishiga, balki ta'lim tizimining rivojlanishiga, pedagogik innovatsiyalarni amalga oshirishga va ta'lim sifatini oshirishga ham ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Natijalar, bo'lajak o'qituvchilarga ilmiy izlanishlarni olib borish uchun zarur bo'lgan kompetensiyalarni rivojlantirishda metodik yondashuvlarni amaliyotga tatbiq etishning samarali yo'llarini taqdim etdi.
Bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish metodikasi o'qituvchining ilmiy faoliyatga tayyorlanishida muhim ahamiyatga ega. Tadqiqotda aniqlangan metodik yondashuvlar bo'yicha bo'lajak o'qituvchilarning ilmiy izlanishlarni amalga oshirishda zarur bo'lgan ko'nikmalarni rivojlantirishning samarali usullari ishlab chiqildi. Bu metodlar ilmiy faoliyatni o'zlashtirish, ilmiy metodlarni qo'llash va tadqiqot natijalarini tahlil qilishda bo'lajak o'qituvchilarning muvaffaqiyatini ta'minlaydi.
Innovatsion ta'lim texnologiyalarining qo'llanilishi ilmiy faoliyatda yuqori samaradorlikka erishish imkoniyatini yaratadi. Raqamli platformalar, interaktiv texnologiyalar va onlayn resurslar bo'lajak o'qituvchilarni ilmiy izlanishlar olib borishga rag'batlantiradi va ularning ilmiy faoliyatini yanada samarali tashkil etishda muhim rol o'ynaydi. Shu bilan birga, amaliy ko'nikmalarni rivojlantirish, o'quvchilarning ilmiy maqolalar yozish, loyiha va taqdimotlar tayyorlash jarayonida faol ishtirok etish orqali amalga oshiriladi. Tadqiqot davomida o'qituvchilarni tadqiqotchilik kompetensiyasiga tayyorlashda ba'zi qiyinchiliklar, masalan, vaqt va resurslar cheklanishi, metodik yordam yetishmasligi kabi muammolar aniqlangan. Biroq, bu muammolarni bartaraf etish uchun ta'lim tizimida ilmiy faoliyatni samarali tashkil etish, yangi metodik yondashuvlarni joriy etish, shuningdek, o'qituvchilarni ilmiy izlanishlarga jalb etish bo'yicha qo'shimcha tadbirlar tashkil etish zarur.
Shu bilan birga, bo'lajak o'qituvchilarda tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirish o'qituvchining nafaqat ilmiy izlanishlarni olib borishdagi muvaffaqiyatini oshiradi, balki uning pedagogik faoliyatini ham rivojlantiradi. Tadqiqotchilik kompetensiyasi o'qituvchining pedagogik innovatsiyalarni qo'llashda, yangi pedagogik yondashuvlarni o'rganishda, va ta'lim jarayonini takomillashtirishda muhim rol o'ynaydi.
Natijada, bo'lajak o'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlashda, ularning tadqiqotchilik kompetensiyasini rivojlantirishning samarali metodik yondashuvlari va innovatsion texnologiyalarni qo'llash ta'lim tizimining rivojlanishiga katta hissa qo'shadi. Ushbu yondashuvlar o'qituvchilarning ilmiy faoliyatdagi muvaffaqiyatini oshirishi va ta'limning sifatini yaxshilashga olib keladi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Dörnyei, R. D. (2001). Research Competence in Education: A Framework for Academic Research. Academic Press.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
2. Belkin, A. M. (2003). Ilmiy-tadqiqot faoliyatining metodik mahorati. Pedagogika nashriyoti.
3. Belkin, D. M. (2014). O'quvchilarda ilmiy izlanishlar tashkil etish: Motivatsiya va shaxsiy qiziqishlar. Innovatsion ta'lim texnologiyalari.
4. Dewey, J. P. (2004). Ilmiy izlanishlarda intellektual va amaliy yondashuvlar. Pedagogika va ilmiy faoliyat.
5. Nurtazina, B. A. (2016). Interaktiv ta'lim texnologiyalarining ilmiy faoliyatga ta'siri. Toshkent: O'zbekiston nashriyoti.
6. Ushinskiy, A. D. (1984). Pedagogik Asoslar. O'qituvchilarni ilmiy faoliyatga tayyorlash. Moskva: Pedagogika.
7. Shunatov, M. S. (2011). Innovatsion ta'lim texnologiyalari va ilmiy faoliyat. O'zbekiston pedagogika akademiyasi.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
HRuzimova Intizor Xujamuratovna, Urganch davlat pedagogika instituti o'qituvchisi, [Рузимова Интизор Хужамуратовна, преподаватель Ургенчского государственного педагогического института], [Intizor Kh. Ruzimova, Teacher of Urganch State Pedagogical Institute]; manzil: O'zbekiston, Urganch sh., Gurlan ko'chasi, 1A-uy [адреа Узбекистан, Ургенч, ул. Гурлан, 1A], [address: Uzbekistan, 1A, Gurlan st., Urgench city].
