BO‘LAJAK O‘QITUVCHILARDA INNOVATSION KOMPETENTLIKNI OSHIRISHNING PEDAGOGIK TA’LIMIY MUHITINI YARATISH Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

BO'LAJAK O'QITUVCHILARDA INNOVATSION KOMPETENTLIKNI OSHIRISHNING PEDAGOGIK TA'LIMIY MUHITINI YARATISH Jumanova Fatima Uralovna

Nizomiy nomidagi TDPU kafedra mudiri e-mail iumanovafatima@gmail.com

tel:998006914 https://doi.org/10.5281/zenodo.10810111

Annotatsiya. Maqolada yosh avlodni zamonaviy bilimlar bilan ta'minlash va jahondagi o'z tengdoshlari bilan raqobatlasha oladigan kuchli bilimlar egasi etish, ta'lim-tarbiya sohasidagi innovatsiyalarni o'qituvchilar o'rtasida rivojlantirishning muhimligi bayon qilinmoqda. O'qituvchilarning innovatsion kompetensiyasini rivojlantirish uchun yangi texnologiyalarni o'rganish, o'quvchilarning kreativligini oshirish, muammolarni echish va ishlab chiqish, so'nggi ma'lumotlarni doimo kuzatish kabi harakatlar qo'llashni tavsiya qiladi.

Kalit so'zlar: kasbiy kompetentlik, innovasiya, o'qituvchi, kasbiy, adaptasiya, kompetent, yosh avlod, zamonaviy bilim, salohiyat, bilim, malaka, ko'nikma.

Аннотaция. В статье излагается важность обеспечения подрастающего поколения современными знаниями и создания сильного носителя знаний, способного конкурировать со своими сверстниками по всему миру, развития инновatsiй в сфере образования среди педагогов. Он рекомендует применять такие действия, как изучение новых технологий, повышение креативности учащихся, решение проблем и разработка, постоянное отслеживание последней информatsiи для развития инновatsiонной компетенции учителей.

Ключевые слова: профессиональная компетентность, инновatsiи, учитель, профессионализм, адаптatsiя, компетентность, молодое поколение, современные знания, потенциал, знания, компетентность, навыки.

Abstract. The article describes the importance of providing the younger generation with modern knowledge and gaining strong knowledge that can compete with their peers in the world, developing innovations in education among teachers. It recommends the use of actions such as studying new technologies, increasing student creativeness, solving and developing problems, constantly monitoring the latest information to promote innovative competence of teachers.

Keywords: professional competence, innovation, teacher, professional, adaptation, competency, young generation, modern knowledge, potential, knowledge, competence, skills.

Bugungi kunda yosh avlodni zamonaviy bilimlar bilan qurollantirish va jahondagi o'z tengdoshlari bilan raqobatlasha oladigan kuchli bilimlar egasi etib tarbiyalash bugungi kunning dolzarb masalasiga aylangandir. Yaratilayotgan ulkan imkoniyatlar yosh avlodni ta'lim-tarbiya olishida o'zining munosib hissasini qo'shmoqda. O'sib kelayotgan yosh avlodga har qaysi ta'lim yoshida o'ziga xos e'tibor qaratilishi yoshlar tarbiyasi davlat siyosati darajasiga ko'tarilganidan darak beradi. Millatimizga xos bo'lgan ilm olishga qiziqish, intilish, jo'shqinlik, qat'iyatlilik, shijoatkorlik, yuksak salohiyat avlodlar davomiyligini ta'minlovchi sifatlar hisoblanadi. . Chunki barkamol yoshlar yurtning ertangi kunini belgilaydi. Yoshlar tarbiyasi ularga kasb-hunar o'rgatish sirlari haqida soz borar ekan, bu erda o'qituvchi murabbiylar, pedagoglarning xizmati va ularning kasbiy mahorati alohida o rin tutadi. Azal-azaldan xalqimiz farzandlarini bilimli, jonkuyar, tajribali murabbiylar qo'liga topshirishni farz deb bilgan bo'lsa, bugungi globallashuv va

texnalogiyalar davrida ham pedagogning jamiyatdagi orni va mavqei mustahkamlanib, uning mahoratiga qoyiladigan talablar oshib bormoqda.

Innovatsion kompetensiya - bu insonning yangi va foydali ideyalarni yaratish, ularni amalga oshirish va jamiyatda yangiliklar kiritishga murojaat qilishga qodir bo'lishi mumkin bo'lgan tayyorlik va malakalardir. Bu, o'rganish, muhokama qilish, ishlab chiqish va tatbiq etish, tahlil qilish, tajriba olish va muammolariga samarali echim topish, hamda muassasalar orasida innovatsiyalar o'rnatishga bo'lgan qodirliklarni o'z ichiga oladi. Innovatsion kompetensiyalar, mavzularning orasidagi bog'liqlikni tushunish, muammolarni kreativlik bilan hal qilish, riskni olg'a bermaslik va yangi yondashuvlarga bo'lgan ochiqlikni o'z ichiga oladi. Bu tayyorliklar, boshqa so'z bilan, insonni o'z faoliyati, kasbiy rivojlanishi va jamiyat bilan hamkorlikda yangi vaqtli yondashuvlarni topish va amalga oshirish uchun zarur bo'lgan malakalardir. Xo'sh bugungi axborotlashgan va globallashgan davrda o'qituvchilar kompetensiyasini rivojlantirish qay darajda muhim. Oqituvchilarning innovatsion kompetensiyasini rivojlantirish uchun quyidagi harakatlar muhim bo'ladi:

Yangi texnologiyalarni o'rganish: So'nggi yangiliklar va texnologiyalarni kuzatib borish, ularni o'rganish va o'quvchilarga o'rgatish. O'quvchilarning kreativligini oshirish: O'quvchilarni o'z fikrlarini bayon qilish va yangiliklar tashqi ta'sirchanliklarga ochiq bo'lish uchun maqbul qilish.

Muammolarni echish va ishlab chiqish: O'quvchilarga muammolarini hal qilish uchun fikr va xalqaro hamkorlikda ishlab chiqish va tahlil qilishni o'rganish. So'nggi ma'lumotlarni doimo kuzatish: So'nggi rivojlanishlar va innovatsiyalarni chuqur tushunish uchun ilmiy maqolalar, kitoblar va onlayn resurslardan foydalanish.

Tadbirlarga qatnashish va tanlovlar: O'qituvchilar uchun innovatsion tadbirlarga va tanlovlarqa qatnashib, o'zlarini yaxshi ko'rsatish orqali rivojlantirish. O'qituvchi jamiyatiga integratsiya: Yangi fikrlar va innovatsiyalar o'qituvchi jamiyatiga tashrif buyurish va ularda ishtirok etish, o'quvchilarni yanada ilg'or qiladi.

O'quv dasturini rivojlantirish: O'qituvchilar o'quv dasturlarini yangilash, boshqa o'qituvchilar bilan tajribalar almashish va yangi dasturlarni sinash orqali innovatsion kompetensiyani oshirishadi. Bu tadbirlar o'qituvchilar uchun innovatsion kompetensiyani rivojlantirishda muhim bo'ladi va ularni yangiliklarni qabul qilish, rivojlanish va amaliyotga o'tkazishga ilhomlantiradi.

O'qituvchilar kompetensiyasini rivojlantirish uchun quyidagi usullar foydali bo'lishi mumkin:

• Ilmiy-metodik tayyorgarlik: So'nggi ma'lumotlarni kuzatib borish va yangi o'qitish texnikalarini o'rganish.

• Ko'nikma va tadqiqotlar: O'z sohaga oid ko'nikma va tadqiqotlarni o'rganish orqali professional tayyorgarlikni oshirish.

• Pedagogik texnologiyalar: So'nggi pedagogik texnologiyalarni o'rganish va o'quv jarayonlarini qulaylashtirish.

• Tatbiqiy malaka: O'z malakangizni amaliy ravishda mustahkamlash uchun o'qitishning ichkiy va tashqiy kurslarda qatnashish.

• O'quv jarayonlarini diversifikatsiya qilish: Murabbiylik va boshqa o'qitish usullarini qo'llab-quvvatlash orqali o'quvchilarni yanada qiziqtirish.

• O'quvchilar bilan axborot almashish: O'quvchilar bilan ishlash orqali ularning talablarini tushuntirish va o'qituvchi va o'quvchilar o'rtasida do'stlikni oshirish.

Bu qadamlar o'qituvchilar uchun kompetensiyani rivojlantirishda yordam berishi mumkin. O'qituvchining mahorati shundan iboratki, u og'zaki bo'lmagan va og'zaki muloqot vositalaridan foydalangan holda muhokama yoki suhbat o'tkazish; tinglovchilar oldida gapirish; nizolarni oldindan bilish va oldini olish; sherikda birgalikdagi faoliyatga bo'lgan ehtiyojni uyg'otish va uni muloqot orqali ob'ektiv idrok etish; konstruktiv idrok etish, tanqid qilish va tanqidni hisobga olish. N.V.Kuzminaning fikricha, refleksiv qobiliyatlar universitet o'qituvchisining kommunikativ qobiliyatining muhim tarkibiy qismi bo'lib, u o'zining muloqot sherigi tomonidan qanday qabul qilinishini ob'ektiv tushunishga imkon beradi. Ta'limni modernizatsiya qilish va optimallashtirish jarayonida o'qituvchining kommunikativ kompetentsiyasiga bir qator talablar qo'yiladi. Oliy maktab o'qituvchisining kasbiy faoliyati doimiy muloqot bilan bog'liq: hamkasblar, talabalar va muassasa ma'muriyati bilan. Shu sababli o'qituvchilarning kasbiy mahoratiga qo'yiladigan talablar ortib bormoqda. Ta'limning hozirgi bosqichida ishning sifati, maqsadi va eng yaxshi natijalarini oshirish uchun o'qituvchi kompetensiyalarning rivojlanish darajasiga e'tibor qaratishi kerak. . Pedagogik malakasini oshirishdan tashqari, pedagogik mahoratini tegishli darajada saqlash va rivojlantirishda samarali pedagogik o'z-o'zini takomillashtirish, o'z-o'zini tarbiyalash, zamonaviy pedagogik tajribani o'rganish bo'yicha mustaqil uslubiy ishlar muhim rol o'ynaydi. Ko'pgina mutaxassislar kompetentsiya turlari bilan bir qatorda o'qituvchining kasbiy kompetentsiyasi mezonlarini qayd etadilar: umumiy madaniy, kommunikativ, shaxsiy, umumiy kasbiy va o'z-o'zini tarbiyalash. Men e'tiborimni o'qituvchining o'z-o'zini tarbiyalash va o'z-o'zini rivojlantirishga batafsilroq qaratmoqchiman. O'qituvchining kasbiy mahoratini bir marta va abadiy shakllantirib bo'lmaydi. Amaliy faoliyatda tajriba orttirish jarayonida o'qituvchining malakasini oshirish o'qituvchining o'z ishiga va o'ziga nisbatan talabchan va tanqidiy munosabati asosida amalga oshirilishi kerak. Ideal holda, doimiy kasbiy va shaxsiy o'sish o'qituvchining kasbiy mahoratining ajralmas xususiyati hisoblanadi.

Xulosa qilib aytganda zamonaviy pedagogik-psixologik tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, bo'lajak pedagog mutaxassislardagi kasbiy moslashish darajasining tezlashuvi nafaqat o'zlashtirilgan kasbiy bilimlar, balkim mavjud tajriba, faoliyat sohasidan xabardorlik kabi omillar bilan ham belgilanadi. Bu esa oliy talim muassasasidagi o'quv-tarbiya jarayoniga bo'lajak mutaxassilardagi kasbiy bilimlarning faol va samarali ozlashtirilishi hamda sohaga yo'nalgan ish tajribalarining qaror topishiga xizmat qiluvchi innovasion g'oyalarni kiritish zaruratini belgilaydi.

REFERENCES

1. Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. -T.: Moliya, 2003.

2. Arziqulov D.N. Kasbiy kamolatning psixologik o'ziga xos xususiyatlari.. -Toshkent: 2002.

3. M.Usmonboyeva, G.Anorkulova, G.Shamaripxodjayeva "Pedagogik kompetentlik va kreativlik asoslari" o„quv uslubiy majmua. T. 2015 yil.

4. future teachers. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(6), 518-526.

5. Махкамов, У., Жуманова, Ф., & Равшанов, Ж. (2020). БУЛАЖАК У^ИТУВЧИЛАРНИ ТАРБИЯВИЙ ИШЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА БОШ^АРИШГА ТАЙЁРЛАШ. Academic research in educational sciences, (3), 815-830.

6. Жуманова, Ф. У., & Жабборова, О. М. (2020). УЧИНЧИ РЕНЕССАНС ДАВРИДА БОШЛАНГИЧ ТАЪЛИМ. Academic research in educational sciences, (4), 238-243.

7. Жуманова, Ф. У., & Мирзарахмонова, Ш. М. (2021). Дуал таълим ва унинг имкониятлари. BOSHQARUV VA ETIKA QOIDALARI ONLAYN ILMIY JURNALI, 1(6), 122-124.

8. Jumanova, F. U., & Alfayzov, S. A. (2021). Boshqaruv ilmiga sharq mutafakkirlarining ilmiy qarashlari. Academic research in educational sciences, 2(4), 57-62.

9. Jumanova, F. U. (2020). Jabborova OM PRIMARY EDUCATION IN THE THIRD RENESSANCE. Academic Research in Educational Sciences, 1(4), 238-243.

10. Jumanova, F. U., & Artikova, N. S. (2021). PIRLS tadqiqotlariga tayyorlashda "organayzer" metodidan foydalanish imkoniyatlari. Academic research in educational sciences, 2(CSPI conference 1), 1471-1475.

11. Jumanova, F. U., & Artikova, N. S. (2021). Shaxs kamoloti va faoliyat (muloqot), ularni boshqarish ma'rifiy pedagogic muammo sifatida. Academic research in educational sciences, 2(4), 81-88.

12. Artikova, N. S., & Jumanova, F. U. (2021). Boshlang'ich sinf o'quvchilarida o'quvchilarida o'qish savodxonligini rivojlantirish (PIRLS) misolida. Образование и наука XXI веке, 1(19), 455-460.

13. Jumanova, F. U., & Artikova, N. S. (2021). Boshglang'ch sinf o'quvchilarida o'qish savodxonligini rivojlantirishning ilmiy asoslari. Образование и наука в XXI веке, 3(20), 389-396.

14. Artikova, N. S., & Jumanova, F. U. (2021). Boshlang'ich sinf o'quvchilarida o'quvchilarida o'qish savodxonligini rivojlantirish (PIRLS) misolida. Образование и наука XXI веке, 1(19), 455-460.

15. Jumanova, N., & Abirqulova, S. (2022). O'SMIRLIK DAVRIDA AGRESSIV HOLATLAR RIVOJLANISHINING PSIXOLOGIK JIHATLARI. Журнал Педагогики и психологии в современном образовании, 2(4).

16. Jumanova, F. U., & Sayupova, A. M. (2022). WHY CREATIVITY IS THE MOST IMPORTANT QUALITY YOU HAVE. Scientific progress, 3(3), 474-476.