CC BY
18RAQAMLITEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-
PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun
BO'LAJAK BOSHLANG'ICH SINF O'QITUVCHILARIDA AXBOROT
KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH MASALASINING AHAMIYATI
Dilshoda Jalilova Ural qizi
Nizomiy nomidagi TDPU Boshlang'ich ta'limda ona tili va uni o'qitish metodikasi kafedrasi
o'qituvchisi
Yangihayot tumanidagi 330-sonli umumiy o'rta ta'lim maktabi boshlang'ich ta'lim fanlar
o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.7993607
Annotatsiya. Ushbu maqola zamonaviy ta'limda axborot kompetentligining pedagog xodimlarda rivoj topganligining ahamiyatga molik tomonlariga e 'tibor bergan holda, aynan boshlang 'ich sinf o 'qituvchilarida axborot kompetentligini rivojlantirish masalasi yuzasidan fikr-mulohaza yuritadi.
Kalit so'zlar: Zamonaviy ta'lim, boshlang'ich sinf o'qituvchisi, axborot kompetentligi, kompetensiya, o 'quvchi, ta'lim, tarbiya, axborot kommunikatsion vositalari.
Avvalo, pedagogika fanida mustahkam o'rin egallagan tasavvurlarga ko'ra, axborot kompetentligi asosiy kompetentliklardan biri hisoblanishi (shaxsning muvaffaqiyatli ijtimoiylashuvi uchun muhimligi nuktai nazaridan), umumta'lim maktabi bitiruvchisida uning tayanch darajadagi mavjudligi (yoki shuning o'zi hisoblangan — talabada OTMga kirishda) boshlang'ich sinf oq'ituvchisining axborot kompetentligining keyingi (OTMda ta'lim olish davomida) shakllanishining zaruriy sharti hisoblanishini alohida ta'kidlash lozim.
Tayanch darajadagi axborot kompetentlik ostida insonning kundalik hayotida va jamiyatda sodir bo'ladigan haqiqiy vaziyatlarda yuzaga keladigan ijtimoiy ahamiyatli vazifalarni hal etish uchun axborot faoliyatining turli ko'rinishlarini samarali amalga oshirish va yangi axborot texnologiyalaridan foydalanishga qadriyatli munosabat, bilim va ko'nikmalarning majmuini ifodalovchi shaxs sifatlarini tushuniladi.
O'qituvchining axborot kompetentligi maktab bitiruvchisining axborot kompetentligini rivojlantirish sifatida xizmat qiladi va ta'lim beruvchi — pedagog tomonidan bilim, ko'nikmalar va axborot faoliyati turli ko'rinishlarini samarali amalga oshirish hamda kasbiy ta'limiy faoliyatda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanishga qadriyatli munosabatlar majmuini aks ettiruvchi, pedagogning kasbiy-shaxsiy sifati tariqasida tushuniladi. Bunga kasbiy yo'naltirilgan bilimlar, ko'nikmalar va uqituvchi uchun xos bo'lgan axborot faoliyatini amalga oshirish motivatsiyasi, yangi axborot texnologiyalarini o'quv jarayonida qo'llashga tayyorgarlik kiritiladi.
Ayni zamonaviy ta'lim sharoitida soha mutaxassislarida axborot kompetentligining rivojlanganligi juda ahamiyatli masaladir. Shu jumladan, boshlang'ich sinf o'qituvchilarida ham mazur kompetentlikning rivoj topganligiga e'tibor qaratish yoxud ta'lim sohasida faoliyat olib boruvchi har bir boshlang'ich sinf o'qituvchilarining axborot kompetentligini rivojlantirish kelajak aklod vakillariga zamonaviy bilim berishning zaruriy shartlaridan biridir deyilsa, sira mubolag'a bo'lmaydi. Negaki, axborot kommunikatsion jarayonlarining tobora jadallashuvi bugun har haysi sona vakilidangina emas, balki ta'lim jarayonida faoliyat olib borayotgan har haysi fan o'qituvchisidan axborot kompetentsiyasining kerakli miqdorda rivoj topganligini talab qilmoqda. Chunki amaliy jarayonlarda bugun axborot kommunikatsion vositalaridan foydalanmasdan yetarli va yoxud ko'zlangan natijaga erishish amrimahol bo'lib qoldi.
RAQAMLITEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-
PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun
Agar o'qituvchilar maxsus axborot kompetentlikning yetarli darajasiga, ya'ni o'quv-tarbiya jarayonida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish sohasidagi kompetentlikka ega bo'lmasalar hamda sifatli dasturiy mahsulotlarni izlash va tanlashni amalga oshirishga, anik didaktik vazifalarni yechish uchun ulardan maqsadga muvofiq foydalanishga tayyor bo'lmasalar, o'qitishning yangi axborot texnologiyalari boshlang'ich ta'limda foydasiz bo'lishi tabiiy. Shunga ko'ra, boshlang'ich sinf o'qituvchisining axborot kompetentligini ikki bloklarning umumiyligi ko'rinishida strukturaviy ifodalash mumkin: axborot kompetentlik "tayanch" komponentlari bloki va "maxsus" komponentlari bloki.
O'qituvchining axborot kompetentligi — kasbiy dunyoqarash va mustaqil ta'limni kengaytirish maqsadida axborot faoliyatining turli ko'rinishlarini bajarish bilan bog'lik ko'nikmalarni kiritishi hamda mavjud ma'lumotlarni qabul kilish, qayta ishlash va o'zlashtirish, yangi bilimni hosil qilish va uni kasbiy hamjamiyatga yetkazish bilan bog'lik.
Bo'lajak boshlan'gich sinf o'qituvchisi axborot kompetentligining tayanch komponentlari to'g'risida yuqorida ta'kidlanganlar umumta'lim maktabi bitiruvchisining axborot kompetentligining komponentli tarkibi bilan bevosita aloqadorligini anglatadi. Shuning uchun o'qituvchining axborot kompetentligi tayanch komponentlarini tanlashga ko'rsatma bo'lib, o'z mazmuniga ko'ra muvofiqlik mezoni hisoblangan mezon xizmat qilishi mumkin, ya'niki boshlang'ich sinf o'qituvchisi axborot kompetentligining xar bir tayanch komponentining umumta'lim maktabi bitiruvchisining axborot kompetentligining mos komponentiga muvofiqligi va uni kasbiy pedagogik faoliyat kontekstida ko'rib chiqish.
Pedagogik tizimda yangi elementning paydo bo'lishi, yangi axborot texnologiyalari ko'p jihatdan uning funksiyalarini o'zgartiradi va yangi pedagogik samaraga erishishga imkon beradi. O'qitishning yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish o'qituvchining kasbiy imkoniyatlarini ahamiyatli oshiradi, uning pedagogik kompetentligining chegaralarini kengaytiradi va demak, uning kasbiy faoliyatining mahsuldorligini oshirishga, ya'ni ta'lim sifatini yuksaltirishga xizmat kiladi. O'qituvchining boshlang'ich ta'lim o'quv jarayonida yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish bo'yicha faoliyati strukturasini modeliga muvofiq ravishda pedagogik ko'ikmalar orqali ko'rib chiqish ham juda e'tibot talab masalalardan biri sanaladi.
Yukorida keltirilgandan xulosa qilib shuni aytish mumkinki, axborot kompetentligi kompleksini ta'lim muassasalariga joriy etilishi har tomonlama foyda keltiradi. Ushbu texnologiyalarni ta'lim tizimiga keng joriy etish xalq ta'limi muassasalari oldiga qo'yilgan ko'p muammolarni o'z paytida hal etishga yordam beradi. Hozirda fanlarni axborot kommunikatsion vositalarining zamonaviy qurilmalaridan foydalanib o'qitish muhim axamiyat kasb etmoqda. Kompyuter texnologiyalarining imkoniyatlaridan boshlang'ich sinf o'qituvchilari keng foydalanish orqali o'z o'quvchilarida ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda samarali yutuqlarga erishishi mumkin. Shu sababli ham bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarini tayyorlash bosqichlaridayoq axborot kompetentligining talabalarda rivoj topishida ulkan hissa qo'shish muhim sanaladi.
REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasi Prizidentining "O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish Konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida" gi 2019- yil 29-apreldagi PF-5712-sonli Farmoni.
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-
PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2G23-yil 2-iyun
2. D Khalilova. Formation of social competence of future educators in preschool educational organizations. Science and innovation international scientific journal Volume 2 issue 3 march 2023. 174-177.
3. D Khalilova. Innovative educational environment as a factor for improving professional competence in developing social relationships in students. - Science and innovation, Volume 2 Issue 1, 2023. 412-413.
4. Dilnoza Furqatovna Xalilova. (2023). Bo'lajak tarbiyachilarda ijtimoiy kompetensiyalarni rivojlantirish texnologiyasini takomillashtirish. Conferencea, 115-117.
5. Jalilova D.U. Psychological And Technological Features of Increasing the Efficiency of Educational Activity of Talented Students in Presidential Schools. Journal of Pedagogical Inventions and Practices ISSN NO: 2770-2367 ( https://zienjournals.com ).
6. X.D.Furqatovna. Bo'lajak tarbiyachilarning pedagogik faoliyatiga kreativ yondashuv. PEDAGOGS jurnali, 2022/4/15.
7. Сатторова, Х. (2012). РЕФОРМА И ТРУДНОСТИ ОБУЧЕНИЯ. Вопросы психологии и педагогики, (2), 61-64.
8. Сатторова, Х. (2012). РЕФОРМА И ТРУДНОСТИ В ОБУЧЕНИИ (на тадж.). Вестник Педагогического университета, (3-2), 156-158.
9. https://t.me/jalilova_dilshoda_2292
10. https://t.me/ilmiy_yordam_beraman
11. https://cyberleninka.ru
12. http://scientists.uz
13. Malikova, D. (2020). Deposit base of Uzbekistan commercial banks. World Scientific News, (143), 115-126.
14. Malikova, D. (2020). Consulting services market of Uzbekistan. World Scientific News, (145), 168-179.
15. Malikova, D. (2023). METHODOLOGY FOR EFFECTIVE ASSESSMENT OF THE LEVEL OF ECONOMIC SECURITY OF BANKS. Innovative Society: Problems, Analysis and Development Prospects, 96-98.
16. Malikova, D., & Ziyadullayeva, M. (2023). INFLATION: THEORETICAL ASPECTS AND ANALYSIS OF PRICE CHANGES IN UZBEKISTAN. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 11(2), 204-207.
17. Malikova, D., & Abduganieva, F. (2023). The Role of Consulting in the Modern Economy. Global Scientific Review, 12, 1-4.
18. Malikova, D., & Rakhmonov, N. (2023). MONETARY AGGREGATES AND THEIR IMPORTANCE IN THE ECONOMY.
19. Malikova, D., & Ochilova, I. (2023). Analysis of the Current State of Deposit Operations of Commercial Banks of Uzbekistan. Web of Synergy: International Interdisciplinary Research Journal, 2(2), 28-31.
20. Malikova, D., & Ochilova, I. (2023). THE IMPORTANCE OF DOMESTIC BANKS'PRECIOUS METALS ACCOUNTING OPERATIONS. International journal of advanced research in education, technology and management, 2(2).
21. Маликова, Д. (2021). UMUM TA'LIM MAKTABLARIDA KITOBXONLIK STRATEGIYASINI QO 'LLASH: Malikova Dilrabo Mahmudovna, O 'zbekiston pedagogika fanlari ilmiy tadqiqot instituti tayanch doktoranti. Образование и инновационные исследования международный научно-методический журнал, (7), 299305.
RAQAMLITEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK-
PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2023-yil 2-iyun
22. Ibragimov, X., & Sh, A. (2008). Pedagogika nazariyasi (darslik). T.: Fan va texnologiya, 288.
23. Ибраимов, Х. И. (2018). Креативность как одна из характеристик личности будущего педагога. Наука, образование и культура, (3 (27)), 44-46.
24. Хонимкулова, М. Х. К., & Ибраимов, Х. И. (2018). Необходимость изучения иностранных языков: теория и практика. Вопросы науки и образования, (27 (39)), 8083.
25. Ibragimovich, I. K. (2020). Theoretical and methodological basis of quality control and evaluation of education in higher education system. International journal of discourse on innovation, integration and education, 1, 6-15.
26. Ибраимов, Х. И. (2019). Теоретические аспекты социально-психологической адаптации студентов-первокурсников к обучению в вузе. Вопросы науки и образования, (26 (75)), 12-16.
27. Ибраимов, Х. И. (2018). Коммуникативная компетентность как механизм профессионального саморазвития будущего педагога. Проблемы педагогики, (2 (34)), 7-10.
28. Ibragimov, X., & Abdullaeva, S. H. (2008). Theory of pedagogy. Science and Technology.
29. Ибрагимов, Х. И. (2020). Организация самостоятельной работы студентов в условиях цифровизации вузовского образования. Наука и образование сегодня, (7 (54)), 74-75.
30. Ibragimovich, X. I. (2021). O 'ZBEKISTON OLIY TA'LIM TIZIMIDA KREDIT-MODUL TEXNOLOGIYALARINI QO 'LLASHNING O 'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRACTICE. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL, 209-214.
31. Ibragimov, X. I., Yo'ldoshev, U. A., & Bobomirzayev, X. (2009). " Pedagogik Psixologiya" O'quv qo'llanma. O'zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashiriyoti Toshkent.
32. Ибраимов, Х. И. (2019). Педагогические и психологические особенности обучения взрослых. Academy, (10 (49)), 39-41.
33. Атауллаев, Ф. Ф. У., & Ибраимов, Х. И. (2019). Понятие профессионально-коммуникативной компетентности будущих учителей в психолого-педагогических исследованиях. Вопросы науки и образования, (1 (42)), 70-74.
34. Ibragimovich, I. K. (2018). Intensive methods of teaching foreign languages at university. Вопросы науки и образования, (27 (39)), 78-80.
35. Ibragimovich, I. K., Kholboevna, I. F., Amrilloevich, I. A., & Rakhmonovich, U. S. (2021). PEDAGOGICAL ABILITIES OF A TEACHER, STRUCTURE AND
DEVELOPMENT. (48(12).
36. Ибрагимов, Х. И. (2021). ПЕДАГОГИКА И ВОСПИТАНИЕ. Экономика и социум, (1-1 (80)), 608-611.
37. Ibragimov, X. I., & Salimova, Z. K. (2021). Relevance of english language science and teaching structure. ASIAN JOURNAL OF MULTIDIMENSIONAL RESEARCH, 10(4), 883887.
