CC BY
3
ЖИВОТНОВОДСТВО И ВЕТЕРИНАРНАЯ МЕДИЦИНА № 4 2022
ВЕТЕРИНАРНАЯ МЕДИЦИНА
УДК 619:616.33-002.44-076:636.4
Б1ЯХ1М1ЧНЫ СКЛАД КРЫВ1 СВ1НАМАТАК I ЯГО ПАРУШЭНН1 ПРЫ ЯЗВАВАЙ ХВАРОБЕ СТРАУН1КА
С. У. ПЯТРОУСК1, А. М. ЦЯРЭШКА
УА «Вщебская ордэна «Знак Пашаны» дзяржауная акадэмiя ветэрынарнай медицины», г. Вщебск, Рэспублжа Беларусь, 210026
(Паступта урэдакцыю 01.09.2022)
Ва умовах свтагадоучага комплексу бът сфармiраваны дзве групы свтаматак (паросныя i падсосныя). На падставе клШчных даследаванняу сярод дадзеных жывёл былi вылучаны свтаматк клШчна здаровыя, клШчна хворыя (у тым лк з dMnmoMUMi язвавай хваробы страутка) i свтаматю са змененымi паводзiнамi. Дадзеныя змены былi пазначаны як "стэрэатыпныя" i уключалi у сябе перыядычны неспакой жывёл, частыя змены становШча цела, парушэнне апетыту, гiперсалiвацыю. Ва уЫх жывёл быт адабраны узоры фекалiяу i крыт. Пры ацэнцы хiмiчных уласщвасцяу фекалiяу быта вызначана скрытая кроу (бензiдзiнавай пробай). Наяунасць скрытай крывi служыгла крытэрыям развщця у свтаматак язвавай хваробы страушка. У крывi быш вызначаны кащэнтрацын агульнага бялку, альбумту, кальцыя, фосфару, жалеза, разлiчаны альбумт-глабултавыя i кальцыева-фосфарныя суадносты. У паросных i падсосных свтаматак пры станоучай бензiдзiнавай пробе у фекалiях у крывi усталёувалi гтапратэтэмт, гтаферрэмт, гтеркальцыемж, гтерфасфатэмт. У паросных i подсосных свтаматак са станоучай бензiдзiнавай пробай у кале канцэнтрацын агульнага бялку, альбумта i жалеза у крывi былi тжэй у параунант з жывёламi, яюя мелi адмоуную рэакцыю на скрытую кроу у кале (розтца была статыстычна дакладнай). У паросных i падсосных свтаматак са станоучай бензiдзiнавай пробай у фекалiях канцэнтра-цын кальцыя i неаргашчнага фосфару у крывi быш вышэй у параунанш з жывёламi, яюя мелi адмоуную рэакцыю на скрытую кроу у фекалiях (розшца быта статыстычна дакладнай). Устаноуленыя змены абумоулены зтжэннем паступлення i пагаршэннем засваення стрававальных рэчывау з корму, недастатковым iх сттэзам у печан i празмернай стратай пры храшчных крывацёках у страушку, а таксама рэакцыяй фосфарна-кальцыевага абмену на развщцё эразiуна-язвавых змя-ненняу miзктай абалонк страушка.
Ключавыясловы: падсосныя свтаматю, супаросныя свтаматю, язвавая хвароба страутка, бiяхiмiчныя паказчык крывi, бензiдзiнавая проба.
Under the conditions of the pig breeding complex, two groups of sows (pregnant and lactating) were formed. On the basis of clinical studies, among these animals, clinically healthy sows, clinically sick ones (including those with symptoms of gastric ulcer) and sows with altered behavior were selected. These changes were designated as "stereotypical" and included periodic restlessness of animals, frequent changes in body position, perversion of appetite, hypersalivation. Fecal and blood samples were taken from all animals. When assessing the chemical properties of feces, hidden blood was determined (benzidine test). The presence of hidden blood served as a criterion for the development of gastric ulcer disease in sows. Concentrations of total protein, albumin, calcium, phosphorus, and iron were determined in the blood, albumin-globulin and calcium-phosphorus ratios were calculated. Hypopro-teinemia, hypoferremia, hypercalcemia, and hyperphosphatemia were detected in pregnant and lactating sows with a positive benzidine test in feces. In pregnant and lactating sows with a positive fecal benzidine test, the concentrations of total protein, albumin, and iron in the blood were lower than in animals with a negative reaction to fecal hidden blood (the difference was statistically significant). In pregnant and lactating sows with a positive fecal benzidine test, the concentrations of calcium and inorganic phosphorus in the blood were higher than in animals with a negative reaction to hidden blood in the feces (the difference was statistically significant). The identified changes are caused by a decrease in the intake and deterioration of the assimilation of digestive substances from feed, their insufficient synthesis in the liver and excessive loss during chronic bleeding in the stomach, as well as the reaction of phosphorus-calcium exchange to the development of erosive-ulcerative changes in the gastric mucosa.
Key words: lactating sows, pregnant sows, gastric ulcer, biochemical blood parameters, benzidine test.
Уводзшы
Нароуш з 3apa3HbiMi захворванням^ на сучасны момант унутраныя незаразныя хваробы чыняць ютотную шкоду прамысловай свшагадоул^ ютотна зшжаючы тым самым яе рэнтабельнасць i устойтвасць вытворчасщ. Варта адзначыць, што зяуленне гэтых хвароб магчыма адначасова у вялшай колькасщ жывёл, што абцяжарвае iх своечасовую щэнтыфшацыю.
Адна з таюх незаразных хвароб - язвавая хвароба страушка (ЯХС). Яе узшкненне у свшаматак звязваюць з уздзеяннем стрэсау, недахопам клятчатю (цэлюлёзы), парушэннямi у структуры рацыёну, недахопам у кармах вгамшау, мшраэлементау i г. д. [1-4].
У большасщ выпадкау, дыягназ «язвавая хвароба страушка>> ставiцца пасмяротна, а зшжэнне прадукцыйнасщ свiнаматак (нiзкая малочнасць, нараджэнне парасят-гшатрофшау, нiзкая захаванасць прыплоду у перыяд падсмоктвання) не «звязваюць» з гэтым дыягназам [5].
Для удасканалення дыягностыкi i своечасовай прафiлактыкi ЯХС у свiнаматак неабходна весцi комплексную работу: улiчваць дадзеныя анамнезу (у тым лiку, «генетыку» - паходжанне, пароду жывёлы), праводзiць клiнiчныя i лабараторныя (бiяхiмiчныя, патагiсталагiчныя) даследваннi. Пасля зарэзу свшаматак можва быць выкарыстана паслязарэзная дыягностыка з вызначэннем iндэксау паразы той цi iншай частю страушка [6, 7].
Адзш з важных складшкау прыжыццёвай дыягностыю ЯХС у свiнаматак - даследванне крывь Вядома, што склад крьта «адказвае» як на паталагiчныя, так i на фiзiялагiчныя змяненнi у аргвнiзме [8-10]. У гуманнай медыцыне пры дыягностыцы ЯХС у большасщ выпадкау больш значнае дыягнастычнае значэнне надаецца змяненням марфалагiчнага складу крыта i канцэнтрацыi у ёй гемаглабшу [11, 12]. Тым самым вызначаецца наяунасць цi адсутнасць пастгемарагiчнай анеми. Мiж тым, парушэннi, што узшкаюць у страушку жывёл непазбежна суправаджаюцца i некаторымi змяненнямi бiяхiмiчнака складу крывь У гэтай сувязi вывучэнне змянення адпаведных бiяхiмiчных паказчыкау можа стаць адным са складнiкау прыжыццёвай лабараторнай дыягностыцы язвавай хваробы страушка у свiнаматак i кантроля за цяжарам цячэння хваробы. Гэта стане дадатковай падставай для прыняцця адпаведных лячэбна-прафшактычных мер.
Мэтай нашай працы стала вывучэнне змяненняу некаторых бiяхiмiчных паказчыкау крывi у свiнаматак, яюя узнiкаюць пры язвавых парушэннях у ^зютых абалонках страунiкау, для меркавання аб магчымасцi выкарыстання атрыманых дадзеных у дыягнастычнай i лячэбна-прафшактычнай рабоце.
Асноуная частка
Даследваннi праводзшся ва умовах свiнагадоУчых комплексау на участках рэпрадукцыи i апаросау. Былi сфармiраваныя дзве групы свiнаматак (паросных i падсосных) па 30 жывёл у кожнай. Групы свiнаматак фармiравалiся рандомна. Агульнымi крытэрыямi былi: перыяд пароснасщ (апошняя трацiна) i лактацып (першыя 15 дзён).
Пасля фармiравання груп было праведзена клiнiчнае абследванне жывёл з выкарыстаннем агульных метадау: агляду i пальпацыi.
На падставе атрыманых вышкау усе свiнаматкi (як паросныя, так i падсосныя) былi падзелены на тры падгрупы: клшчна здаровыя, клiнiчна хворыя i свшаматю з дакучлiвымi («стэрэатыпнымЬ») паводзiнамi.
Сярод клжчна хворых свiнаматак дадаткова была вылучана група жывёл з шмптомам^ што могуць вызначацца пры язвававай хваробе страушка (анемiчнасць скуры i слiзiстых абалонак, змешаная задышка з палшноэ, пераменны апетыт, пазбяганне ад ляжання на левым баку). У астатшх ктшчна хворых жывёл адзначалюя сiмптомы хiрургiчных i акушэрска-гiнекалагiчных хвароб (адзнаю ММА, раненнi саскоу, абсцэсы у вобласцi шыi i некаторыя iншыя).
Свiнаматкi са «стэрэатыпнымЬ> паводзiнамi паводзiлi сябе неспакойна, час ад часу узшмалюя з падлогi, шмат рухалюя, мелi парушэннi апетыту (смакталi агароджу станкоу, iншыя канструкцыi). У жывёл адзначалася гiперсалiвацыя.
Ва ушх паросных i падсосных свiнаматак былi атрыманы порцыi фекалiй, у яюх з выкарыстаннем бензiдзiнавай пробы вызначалася наунасць цi адсутнасць скрытай крывь Крытэрыем знаходжання яе у фекалiях было з'яуленне адпаведнай афарбоУкi (ярка-сшяя, сiне-зялёная цi зялёная) (мал. 1).
1 2 3 4 5
Мал. 1. Бензвдзшавая проба у фекатях (1-3 - адмоуная, 4, 5 - станоучая)
Таксама ва ушх свшаматак былi атрыманы узоры крывi для бiяхiмiчных даследванняу. Бiяхiмiчнае даследаванне крывi праводзiлася у адпаведнасцi з методыкамi табл. 1.
Таблща 1. Бiяхiмiчныя паказчык крыв^ вызначэнне якiх праводзiлася падчас доследау
Паказчык Методыка вызначэння
Агульны бялок (АБ) Рэакцыя з б1урэтавым рэактывам
Альбумш Рэакцыя з бромкрэзолавым зялёным
Кальцый Рэакцыя з о-крэзолфталешкамплексонам
Жалеза Рэакцыя з храмагенам, пасля узнаулення з аскарбшавай юслатой
Неаргашчны фосфар Рэакцыя з мал1бдатным рэактывам
Лiчбавы матэрыял эксперыментальных даследаванняу быу апрацаваны статыстычна з выкарыстаннем праграмы Microsoft Ехсе1. Пры статыстычнай апрацоуцы матэрыялу досведау разлiчвалi: сярэднюю арыфметычную (X), стандартнае адхiленне (о), дакладнасць адрозненняу памiж мноствамi дадзеных (р), зыходзячы з узроуня значнасщ 0,05. Па атраманым дадзеным былi зроблены высновы аб змяненнi бiяхiчных паказчыкау крывi пры станоучай ("+" БП) { адмоунай ("+" БП) бензщзшавай пробе у кале. Аналiз праводзiуся на сукупнасцi свiнаматак са станоучай щ адмоунай БП. Вывучэнне стану абмену рэчывау сярод жывёл розных груп праводзiлася на выснове «Нарма-тыуных патрабаванняу да паказчыкау амбена рэчывау у жывёл пры правядзенш бiяхiмiчных даследванняу крывЬ> [10].
Вывучэнне клiнiчнага стану свшаматак дазволша атрымаць наступныя дадзеныя (табл. 2).
Таблща 2. Паказчыю клЫчнага стану свшаматак
Свшаматю
Клiнiчна хворыя Агульная колькасць
Фiзiялагiчны стан Клiнiчна здаровыя Сiмптомы язвавай хваробы страушка 1ншыя шмптомы «Стэрэатыпныя паводзiны»
"+" БП "-" БП "+" БП "+" БП "-" БП "+" БП "-" БП
Паросныя 1 15 2 1 3 6 2 30
Падсосныя 3 14 1 2 3 5 2 30
Разам 4 29 3 3 6 11 4 60
Як сведчаць дадзеныя таблщы, сярод паросных свшаматак 53,3 % былi клiнiчна здаровым^ 20 % -клiнiчна хворым^ 26,7 % - мелi «стэрэатыпныя» паводзiны. Сярод падсосных суадносiны былi прыкладна аднолькавыя: 56,6 %, 20 % { 23,3 % адпаведна. Сярод клшчна здаровых жывёл бензщзшавая проба была станоучай у 6,3% паросных i 17,6 % падсосных свшаматак, сярод ктшчна хворых - у 50 % выпадках як сярод падсосных, так i сярод паросных свшаматак. Пры гэтым рэакцыя была станоучай ва усiх свшаматак з клiнiчнымi прыкметамi ЯХС. Вялшая колькасць жывёл, маючых «стэрэатыпныя паводзшы», мела станоучую БП. Такiх свшаматак сярод паросных было 75 %, а сярод падсосных - 71,4 %. У цэлым, свшаматак са станоучай БП сярод паросных было 33,3 %, сярод падсосных - 36,7 %. Гэта паказзвае на наяунасць скрытых гемарагш практычна сярод трацшы жывёл як падчас цяжарнасщ, так i падчас лактацьп.
Утрыманне у крывi свiнаматак агульнага бялку i альбумiну мела значныя адрозненш памiж свiнаматкамi са станоучай i адмоунай БП у кале (табл. 3).
Таблща 3. Утрыманне АБ i альбум^ у крыв! свшаматак (Х±а)
Паказчык Група свшаматак
Паросныя Падсосныя
"+" БП "-" БП "+" БП "-" БП
АБ, г/л 70,88±5,535 77,17±5,765** 70,30±4,818 76,78±5,678**
Альбумш, г/л 24,40±3,897 28,47±5,699* 23,37±5,484 28,67±5,596*
Альбумш-глабулшавыя суадносшы (АГС)*** 0,55±0,161 0,62±0,243 0,49±0,175 0,63±0,234
* - р<0,05 у параунанш з жывёлам1, маючым1 станоучую бензщынавую пробу; ** - р<0,01 у параунанш з жывёлам1, ма-ючым1 станоучую бензщынавую пробу; *** - канцэнтрацыя глабулшау была разл1чана па рознасщ пам1ж канцэнтрац^1ям1 агульнага бялку i альбумша, а альбумш-глабулшавыя суадносшы, як дзел1, атрыманыя пры дзяленш канцэнтрацып альбумша на канцэнтрацыю бялкоу глабулшавай фракцып.
У сярэдшм па сукупнасцi канцэнтрацыя АБ у паросных свшаматак са станоучай БП была шжэйшай у параунанш з жывёлам^ што мелi адмоуную БП на 8,9 %, а у падсосных свшаматак адпаведна на 9,2 % (рознща статыстычна значная). Адпаведна розншася i канцэнтрацыя бялкоу альбумiнавай фракцык у паросных свiнаматак рознiца склала 16,7 % (рознiца статыстычна значная), у падсосных - 22,7 % (рознща статыстычна значная). Вялiчыня АГС i у паросных, i у падсосных свiнаматак з адмоунай БП у кале была вышэйшай у параунанш з жывёлам^ маючымi станоучую
pэaкцыю. Апoшняe cвeдчыць пpa yзpacтaннe толь^^ бялкoУ глaбyлiнaвыx фpaкцый y Kpbrni cвiнaмaтaк ca cкpытымi кpывaцëкaмi y cтpayнiкy [13].
Штo тычыццa кaнцэнтpaцыi АБ i aльбyмiнy y пaдcocныx клiнiчнa здapoвыx i клiнiчнa xвopыx жывёл, a тaкcaмa y cвiнaмaтaк ca «cтэpэaтыпнымi» пaвoдзiнaмi, тo гiпaпpaтэiнeмiя вызнaчaлacя y 100 % клшчта здapoвыx i клiнiчнa xвopыx жывёл ca cтaнoУчaй БП, i y 66,7 % cвiнaмaтaк ca «cтэpэaтыпнымi» пaвoдзiнaмi, якiя мeлi cтaнoУчyю БП. У cвiнaмaтaк з aдмoУнaй БП, што былi клiнiчнa здapoвымi y 20,0 % выпaдкax былa aдзнaчaнa гiпaпpaтэiнeмiя. У клiнiчнa xвopыx жывёлд тaкcaмa y cвiнaмaтaк ca «cтэpэaтыпнымi» пaвoдзiнaмi, кaнцэнтpaцыя АБ знaxoдзiлacя y pэфepэнтныx мeжax.
У кpывi год^отых cвiнaмaтaк, y фeкaлiяx якix вызнaчaлacя cкpытaя Kpoy, вa ycix выпaдкax вызнaчaлacя гiпaпpaтэiнeмiя. У 21,4 % ктшчта здapoвыx жывёл, a тaкcaмa cяpoд ycix cвiнaмaтaк ca «cтэpэaтыпнымi» пaвoдзiнaмi y кpывi кaнцэнтpaцыя АБ тaкcaмa былa пaмeньшaнaй.
Кaнцэнтpaцыя aльбyмiнy y кpывi пapocныx i пaдcocныx cвiнaмaтaк як ca cтaнoУчaй, тaк i з aдмoУнaй БП, y a^oy^rn знaxoдзiлacя y фiзiялaгiчныx мeжax. Нязнaчнaя гiпaльбyмiнeмiя вызнaчaлacя y ^ьт 6 жывёл (кaл 5 з ix - Mey cтaнoУчyю БП).
Змяжнш пaкaзчыкay aбмeнy 6ялку y apгaнiзмe cвiнaмaтaк ca cтaнoyчaя БП, щто cвeдчыць aб язвaвыx пaшкoджaнняx y cтpayнiкy, aбyмoУлeны пapyшэннямi зacвaeння пpaтэiнy з кapмoy. Акpaмя тaгo, змeншaны ciнтэз aльбyмiнy y пeчaнi i пaвялiчэннe выпpaцoУкi y ёй 6ялтоу глaбyлiнaвaй фpaкцыi, aбyмayлiвaeццa paзвiццëм y пapэнxiмe пeчaнi дыcтpaфiчныx змяжнняу [14]. Tpэбa мeць нa Увaзe пaмeншaны пpыëм кopмy жывëлaмi ^ы paзвiццi y ix ЯХС.
Зтачныя aдpoзннeнi пaмiж cвiнaмaткaмi з poзнымi пaкaзчыкaмi БП y кaлe былi вызнaчaны i вa yтpымaннi y ^ыта нeкaтopыx мiнepaльныx pэчывay ^бл. 4).
Taблiцa 4. Утрыманне жалеза i кальцыя у крыв! свшаматак (Х±а)
Пaкaзчык Tpyna cвiнaмaтaк
Пapocныя Пaдcocныя
"+" БП "-" БП "+" БП n-" БП
Жaлeзa, мкмoль/л 18,40±1,204 23,34±5,731** 18,41±2,369 22,79±4,428**
Kam^m, ммoль/л 3,75±0,725 2,76±0,376** 3,62±0,686 2,80±0,351**
Нeapгaнiчны фocфap, ммoль/л 3,35±0,502 2,37±0,323** 3,09±0,553 2,38±0,240**
Кaльцыeвa-фocфapныя cyaд-nocin^i (КОС) 1,14±0,225 1,20±0,284 1,19±0,287 1,19±0,150
** - p<0,01 y napayEanm з жывëлaмi, мaючымi cxanoyHyKi бeнзiдынaвyю пpoбy.
Кaнцэнтpaцыя жaлeзa y кpывi былa бoльшaй (ca cтaтыcтычнa знaчнaй poзнiцaй) y cвiнaмaтaк з aдмoУнaй БП y кaлe (m 26,9 % y пapocныx i та 23,8 % - y пaдcocныx cвiнaмaтaк). Кaнцэнтpaцыя жaлeзa y кpывi ycix cвiнaмaтaк (як mpocmix, тaк i пaдcocныx) з aдмoУнaй БП y кaлe знaxoдзiлacя y мeжax фiзiялaгiчныx вaгaнняy. У ^ыта 60 % пapocныx i 63,6 % пaдcocныx cвiнaмaтaк ca cтaнoУчaй БП y кpывi yзpoвeнь жaлeзa знaxoдзiycя пa-зa мiнiмaльным pэфepэнтным пaкaзчыкaм (гiпaфepaeмiя).
Кaнцэнтpaцыя кaльцыю y ^ыта пapocныx cвiнaмaтaк ca cтaнoУчaй БП y кaлe пepaвышaлa aдпaвeдны пaкaзчык y cвiнaмaтaк з aдмoУнaй БП та 35,2 %. У ^ыта пaдcocныx cвiнaмaтaк poзнiцa cклaлa 29,6 %. У aбoдвyx выпaдкax poзнiцa мeлa cтaтыcтычнyю знaчнacць (p<0,01).
Утpымaннe y кpывi пapocныx cвiнaмaтaк ca cтaнoyчaй БП y кaлe нeapгaнiчнaгa фocфapy пepaвы-шaлa aдпaвeдны пaкaзчык жывeл з aдмoyнaй БП y кaлe нa 41,3 %, a y пaдcocныx cвiнaмaтaк - та 29,9 %. Пaкaзчык КОС y ^ыта пapocныx cвiнaмaтaк ca cтaнoУчaй БП y кaлe 6ыу шжэйшы y пapayнaннi з пaкaзчыкaм cвiнaмaтaк з aдмoyнaй БП y кaлe, a y cвiнaмaтaк пaдчac лaктaцыi - aднoль-кaвым.
У 80 % mpocmix i y 54,5 % пaдcocныx cвiнaмaтaк ca cтaнoУчaй БП y кaлe y кpывi вызнaчaлacя гiпepкaльцыeмiя. Сяpoд пapocныx i пaдcocныx cвiнaмaтaк з aдмoУнaй БП y кaлe гiпepкaльцыeмiя y ^ыта нe вызнaчaлacя. У кpывi 26,7 % ктшчта здapoвыx пapocныx i y 14,3 % пaдcocныx cвiнaмaтaк з aдмoУнaй БП y кaлe кaнцэнтpaцыя кaльцыю былa пaмeньшaнa y пapayнaннi з нapмaтыyнымi пaкaз-чы^мь
Нeapгaнiчны фocфap y кpывi 70 % mpocmix cвiнaмaтaк i y кpывi 63,6 % пaдcocныx cвiнaмaтaк ca cтaнoУчaй БП y кaлe знaxoдзiycя y кaнцэнтpaцыяx, пepaвыщaючыx pэфepэнтныя У cвiнaмaтaк
з aдмoyнaй БП y кaлe нi rira-, ш гiпepфacфaтeмii нe вызнaчaлacя.
Змяжнш кaнцэнтpaцыi жaлeзa y кpывi cвiнaмaтaк aбyмoУлeны пacтaяннымi кpывaцëкaмi y ^payrn^. Гiпepкaльцыeмiя, вызнaчaнaя y кpывi cвiнaмaтaк ca cтaнoУчaй БП y фeкaлiяx, мae cyвязь з пaтaгeнeтычнымi мexaнiзмaмi paзвiцця ЯХС (y пpывaтнacцi, з пapyшэннямi pэгiянapнaй мiкpaцыpкy-
ляцьп, дыстрафiяй i некрозам тканак, пагаршэннем ix рэпарацыи, пасiленнем юслотна-пептычнага фактару, змяншэннем выпрацоую гастрамукапратэщау) [15].
Павышэнне канцэнтрацыi неарганiчнага фосфару у свшаматак са станоучай БП у фекалiяx абу-моулена «выпрауленнем» яго утрымання для падтрымання нармальных кальцыева-фосфарных суад-носiн, цi з парушэннямi функцый нырак у дадзеных жывёл.
Заключэнне
Праведзеныя даследаваннi бiяxiмiчнага складу крывi свiнаматак дазволiлi вызначыць шэраг заканамернасцяу:
- асноуны крытэрый прфжыццёвай дыягностыю язвавай хваробы страушка ва умовах вытворчасцi - наяунасць станоучай бензщынавай пробы у кале;
- у паросных i падсосных свiнаматак са станоучай бензщынавай пробай у кале у крывi вызначалiся гiпапратэiнемiя, гiпафераемiя, гiперкальцыемiя, гiперфасфатемiя;
- у паросных i падсосных свiнаматак са станоучай бензщынавай пробай у кале канцэнтращп агульнага бялку, альбумiну, жалеза у крывi былi нiжэйшыя у параунанш з жывёлам^ якiя мелi адмоуную рэакцыю на утоеную кроу у кале (рознща статыстычна значная);
- у паросных i падсосных свшаматак са станоучай бензщынавай пробай у кале канцэнтращп кальцыя i неаргашчнага фосфара у крывi былi вышэйшыя у параунанш з жывёламi, яюя мелi адмоуную рэакцыю на утоеную кроу у кале (рознща статыстычна значная);
- вызначаныя змяненш абумоулены памяншэннем паступлення i пагаршэннямi засваення стрававальных рэчывау з кармоу, ix недастатковым сiнтэзам у печанi i празмернай згубай падчас xранiчнага крывацёку у страушку, а таксама рэакцыяй кальцыева-фосфарнага абмену на развiццё эразiyныx i язвавых зменау у ^зютай абалонке страушка.
Атрыманыя вынiкi пасля дадатковай апрабащп павiнны выкарыстоувацца у практычнай дзейнасцi з мэтай ацэню цяжару язвавых пашкоджанняу i эфектыунасщ правадзiмыx лячэбна прафiлактычныx мерапрыемствау.
Л1ТАРАТУРА
1. Friendhip, R. M. Gastric ulcers / R. M. Friendhip // Pig News and Information. - 2003. - Vol. 24, № 2. - Р. 45-48.
2. Eisemann, J. H. Effects of diet and housing density on growth and stomach morphology in pigs / J. H. Eisemann, R. A. Argenzio // Journal of Animal Science. - 1999. - Vol. 77, № 10. - Р. 2709-2714.
3. Шабанова, Е. О. Профилактика и лечение язвенной болезни желудка свиней в условиях свинокомплекса / Е. О. Шабанова, Л. Ф. Бодрова // Проблемы современной науки и образования. - 2017. - № 34 (116). - С. 81-84.
4. Курдеко, А. П. Болезни желудка у свиноматок / А. П. Курдеко // Ученые записки Витебской государственной академии ветеринарной медицины. - Витебск, 1995. - Т. 32. - C. 32-34.
5. Терешко, А. Н. Качественные и количественные показатели приплода свиноматок при язвенной болезни желудка / А. Н. Терешко, С. В. Петровский // Новости науки в АПК: Научно-практический журнал.- Ставрополь: пер. Зоотехнический, 15. - 2021. - №1. - С. 302-305.
6. Kopinski, J. S. Oesophagogastric ulceration in pigs: a visual morphological scoring guide / J. S. Kopinski, R. A. McKenzie. -2007. - Aust. Vet. J. - Vol.85. - P. 356-361.
7. Swaby, Н. A note on the frequency of gastric ulcers detected during post-mortem examination at a pig abattoir / H Swaby, N. G. Gregory // Meat Science. -2011. - Vol. 90, № 1. - Р. 269-271.
8. Соляник, С. В. Зоогигиенические и зоотехнические референтные значения морфологических, биохимических, иммунологических параметров крови и уровня естественной резистентности организма свиней / С. В. Соляник, В. В. Соляник,
A. В. Соляник // Актуальные проблемы интенсивного развития животноводства: сборник научных трудов / Белорусская государственная сельскохозяйственная академия. - Горки, 2019. - Вып. 22, Ч. 2. - С. 248-255.
9. Камышников, В. С. Справочник по клинико-биохимическим исследованиям и лабораторной диагностике /
B. С. Камышников. - М.: МЕДпресс-информ, 2009. - 896 с.
10. Нормативные требования к показателям обмена веществ у животных при проведении биохимических исследований крови / С. В. Петровский [и др.]. - Витебск: ВГАВМ. - 50 с.
11. Increased Red Blood Cell Volume Distribution Width: Important Clinical Implications in Predicting Gastric Diseases / Taijie Li [et al.] // Clin.Lab. - 2017. - Vol. 63, № 7. - P. 1199-1206.
12. Kassahun Haile Evaluation of Hematological Parameters of Helicobacter pylori-Infected Adult Patients at Southern Ethiopia: A Comparative Cross-Sectional Study / Kassahun Haile, Abebe Timerga // Journal of Blood Medicine. - 2021. - Vol. 12. - P. 77-84.
13. Kassahun Haile Evaluation of Hematological Parameters of Helicobacter pylori-Infected Adult Patients at Southern Ethiopia: A Comparative Cross-Sectional Study / Kassahun Haile, Abebe Timerga // Journal of Blood Medicine. - 2021. - Vol. 12. - P. 77-84.
14. Язвенная болезнь желудка: / М. М. Мурзанов, А.Г. Хасанов, А. М. Мурзанов. - Уфа.: Издательский дом Окслер, 2005. - C. 73-77.
15. Коробов, А. В. Язвенная болезнь желудка свиней и система лечебно-профилактических мероприятий при интенсивном выращивании и откорме / А. В. Коробов// Автореф. дис. .. .на соискание учёной степени д-ра вет. наук, спец. 16.00.01. -Санкт-Петербург, 2000. - 44 с.
16. Фомина, Л. А. Язвенная болезнь и состояние кальциевого баланса / Л. А. Фомина, В. В. Чернин, А. В. Кривова // Верхневолжский медицинский журнал. - 2016. - Т. 15, вып. 3. - С. 18-22.
