Научная статья на тему 'БИОМЕТРИК АУТЕНТИФИКАЦИЯ УСУЛЛАРИ ВА УЛАРНИ СОЛИШТИРИШ'

БИОМЕТРИК АУТЕНТИФИКАЦИЯ УСУЛЛАРИ ВА УЛАРНИ СОЛИШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
296
39
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
биометрия / идентификация / аутентификация / биометрик усуллар / киришни бошқариш ва назорат қилиш тизими / кўзнинг шох пардаси / тўр пардаси / термал юз тасвири / бармоқ излари / қўл геометрияси / ДНК / ёзув ва имзо динамикаси / овоз ва нутқ хусусиятлари / клавиатурада ишлаш ритми.

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Мухаммад Нигматов

Мақолада киришни бошқариш ва назорат қилиш тизимларида биометрик аутентификация технологияларини яратиш ва қўллаш усуллари ҳамда мақсадлари муҳокама қилинган. Шахснинг статик ва динамик, физиологик хусусиятларига асосланган замонавий биометрик аутентификация воситаларининг таснифи, шунингдек, уларни амалга оширишнинг физик тамойиллари ва уларни қўллаш самарадорлигини статистик баҳолаш келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по политологическим наукам , автор научной работы — Мухаммад Нигматов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БИОМЕТРИК АУТЕНТИФИКАЦИЯ УСУЛЛАРИ ВА УЛАРНИ СОЛИШТИРИШ»

ж

ТОЙНКЕЫТ ОАУ1_ДТ ТЙДЫЁРйЙТ иЬНУЕЙЙНГП

Ташкентский государственный транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 1-Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

БИОМЕТРИК АУТЕНТИФИКАЦИЯ УСУЛЛАРИ ВА УЛАРНИ

СОЛИШТИРИШ

Мухаммад НИГМАТОВ,

магистрант, Тошкент Давлат Транспорт университети 001: Ьирв://с101.0га/10.47689/978-9943-7818-0-1-рр146-153

Аннотация: Ма;олада киришни бош;ариш ва назорат ;илиш тизимларида биометрик аутентификация технологияларини яратиш ва ;уллаш усуллари уамда ма;садлари мууокама ;илинган. Шахснинг статик ва динамик, физиологик хусусиятларига асосланган замонавий биометрик аутентификация воситаларининг таснифи, шунингдек, уларни амалга оширишнинг физик тамойиллари ва уларни ;уллаш самарадорлигини статистик бауолаш келтирилган.

Калит сузлар: биометрия, идентификация, аутентификация, биометрик усуллар, киришни бош;ариш ва назорат ;илиш тизими, кузнинг шох пардаси, тур пардаси, термал юз тасвири, бармо; излари, ;ул геометрияси, ДНК, ёзув ва имзо динамикаси, овоз ва нут; хусусиятлари, клавиатурада ишлаш ритми.

КИРИШ

Замонавий дунёда маълумотлар хавфсизлиги, шахсни ани^лашнинг ишончли усулларини яратиш тобора му;им а;амият касб этмовда. Асосий идентификация карталари ёки узига хос маълумотлар (масалан, карта ра^амлари ёки пароллар) йигиндисидан иборат таниб олишнинг мавжуд усуллари тули^ ишончли була олмайди. Х,ар ^андай саноат корхонаси, ижтимоий объект ёки электрон ресурсни му;офаза ^илиш объект режимининг даражасига мувофи^ бир неча бос^ичдан иборат.

Замонавий техник воситалар асосида яратилган киришни бош^ариш ва назорат тизимлари бир ^атор вазифаларни ;ал ^илиш имконини беради, улар:

• саноат жосуслигига ^арши кураш;

• угирликка ^арши курашиш;

• саботажга ^арши кураш;

• моддий бойликларга ^асддан етказилган зарарга ^арши ;аракат;

• ахборот махфийлигини ;имоя ^илиш;

• ташриф буюрувчилар о^имини тартибга солиш;

• транспорт воситаларининг кириши ва чи^ишини назорат ^илиш;

• иш ва^тини ;исобга олиш;

• ходимларнинг келиш ва кетиш ва^тини назорат ^илиш.

Киришни бош^ариш ва назорат тизимлари электрон, механик, электротехник, аппарат-дастурий таъминот ва бош^а воситалар бирлаштирилган комплекс булиб, улар маълум бир шахсларнинг маълум ;удудлар ёки маълум ускуналар, техник воситалар ёки ресурсларга киришини таъминлайди ;амда бундай эга булмаган шахсларнинг киришини

чеклайди. Бундай тизимлар ^ури^ланадиган объект ;удудида одамлар ва

Ташкентский гссударстмнчый транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 1-Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

транспорт воситаларининг ;аракатини назорат ^илади, ходимлар ва ташриф буюрувчилар хавфсизлигини, шунингдек, корхонанинг моддий ва ахборот ресурслари хавфсизлигини таъминлайди.

Кириш ;у^ига эга булиш учун маълумотлар ёки маблагларни бегона шахслардан ;имояловчи учта жараёндан утиш керак. Булар идентификация, аутентификация ва авторизация.

Идентификация - субъектни унинг идентификатори ор^али таниб олиш жараёни.

Аутентификация - бу субъектнинг ;а^ийлигини текширувчи жараён булиб, бунда идентификаторни тавдим этган субъект аслида ;ам шу идентификатордан фойдаланаётган субъект эканлигига ани^ ишонч ;осил ^илиш имконини беради. Бунинг учун у фа^ат узигагина маълум булган баъзи маълумотларга эга эканлигини тасди^лаши керак.

Авторизация - субъект аутентификация жараёнидан утгандан сунг унга объект ёки тизим ресурсларига кириш ;у^ини бериш.

Биометрик аутентификация усуллари

Замонавий аутентификация усулларига биометрик курсаткичлар асосида хщи^ийлигини текшириш киради. Олимлар биометрик курсаткичларга ДНК коди, кузнинг шох пардаси, кузнинг тур пардасидаги капилляр расмнинг шакли, юз ва ^уло^лар тузилишининг хусусиятлари, клавиатурада матн териш усули, шунингдек, одам билагидаги томирлар шакли ва бош^аларни киритишлари мумкин. Бугунги кунда биометрик тизимлар барчага таниш ва ;аётимизда фаол иштирок этмовда. Смартфонлардаги бармо^ излари сканерлари, юзни ани^лаш технологиялари ва бош^а воситалар аста-секин анъанавий идентификация усуллари урнини эгалламовда ва банк ва чакана савдо каби йирик бизнесга кириб бормовда. Биометрик тизимлар анъанавий усулларга Караганда бир ^атор афзалликларга эга, чунки улар калитни узатмасдан туриб шахсий идентификациялаш учун мосланган ва фойдаланувчи ну^таи назаридан куп жи;атдан ^улайровдир. Биро^ бу турдаги тизим ^анчалик фаол жорий этилса, ахборот хавфсизлигини таъминлаш масаласи шунчалик кескинлашади. Биометрик идентификация усулларининг барчаси ;ам 100% ишончли ёки ани^ эмас.

Замонавий биометрик аутентификация икки усулга асосланган:

Статик аутентификация усули - инсоннинг тугилганидан то улимигача бутун ;аёти давомидаги жисмоний параметрларини (бармо^ излари, куз шох пардасининг узига хос хусусиятлари, куз тур пардасининг чизи^лари, термограмма, юз геометрияси, ^ул панжаси геометрияси ва ;атто генетик коднинг бир булаги) танийди;

Динамик аутентификация усули - фойдаланувчининг кундалик оддий ;аракатларидаги (ёзуви, клавиатурада ишлаши, овози ва ;.к.) хул^-атворининг характерли хусусиятларини та;лил ^илади.

Бармо^ излари. Бармо^ изларини ани^лаш дастлабки биометрик усуллардан биридир. Бу бармо^лар ёстигидаги чизи^лар, яъни папилляр на^шлар тузилишини ани^лашга асосланган. Сканер у^иганидан сунг узига хос папилляр на^ш ра^амли биометрик шаблонга утказилади ва унинг ёрдамида тизим унинг олдида ким турганини ани^лайди. Бундай сканерлар иккита асосий турга булинади: оптик ва силикон (термал ва сигимли). Х,ар бир турнинг узига

ж

ТОЙНКЕЫТ ОАУ1_ДТ ТЙДЫЁРйЙТ иЬНУЕЙЙНГП

Ташкентский государственный транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 1-Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

хос афзалликлари ва камчиликлари бор. Масалан, оптик сканерлар на^шни ани^лаш ну^таи назаридан энг ани^ ;исобланади, лекин уларни силикон ёки латекс ёсти^чалар ва шу каби айёрона усуллар билан алдаш мумкин. Шунингдек, улар чизи^ли термаллардан фар^ли уларо^, тезда ифлосланади ва хатоларни бартараф ^илиш учун уларни ;ар фойдаланишдан кейин тозалаш керак. Фойдаланувчи учун ягона фар^ эса сканер билан ^андай ишлаш (босиш ёки унинг устидан силаш)дир.

Бармо^лар, ^уллардаги томирлар шакли. Бу тур аввалгисининг такомиллаштирилган вариантидир. Бош^а биометрик текширувларга нисбатан бунинг иш алгоритмини бузиш анча ^ийин, чунки томирлар терининг остида жойлашган. Инфра^изил нурлар теридан утиб, веноз ^онга ютилади. Махсус камера тасвирни суратга олади, маълумотларни ра^амлаштиради, кейин уни са^лайди ёки кимлигини тасди^лаш учун фойдаланади.

Кафт геометрияси. Кул геометриясини ани^лаш бармо^ларнинг узунлиги ва кенглиги, эгрилиги ва нисбий жойлашуви каби хусусиятларни улчашни англатади. Х,озирги ва^тда бу усул эскирган ва деярли ишлатилмаяпти, гарчи у бир пайтлар биометрик идентификациянинг устувор варианти булган. Бармо^ излари ва юзни ани^лаш дастурлари со;асидаги замонавий юту^лар унинг долзарблигига соя солган. Шунингдек, "дактилоскопия" деб аталадиган кафт на^шини ани^ловчи биометрик усул ;ам мавжуд. У биринчи марта 1902-йил 18-апрелда Лондонда жиноятчининг шахсини ани^лаш учун ишлатилган ва XX аср давомида куплаб мамлакатларда суд экспертизаси со;асида ишлатилган. Биро^ ;озирги ва^тда бу усул жуда камдан-кам ;олларда ^улланилади, чунки унинг ноани^лиги мавжуд ва замонавийро^ биометрик технологиялар ;ам яратилган.

Кузнинг шох пардаси. Кузнинг шох пардаси, яъни рангли ^исми ^алин ипсимон мушаклардан иборат. Бу мушаклар кузга тушадиган ёруглик мивдорини бош^ариш учун ^орачи^нинг шаклланишига ёрдам беради. Биометрик текшириш асбоблари бу мушакларнинг узига хос бурмалари ва хусусиятларини улчаб, шахснинг ;а^и^ийлигини а^л бовар ^илмас даражада ани^лик билан тасди^лаши мумкин. Динамик сканерлаш технологиялари (масалан, одамнинг куз ^о^ишини сканерлаш) ани^лик ва хавфсизликнинг ^ушимча бос^ичини таъминлайди.

Кузнинг тур пардаси. Кузнинг тур пардасини текшириш я^ин инфра^изил диапазондаги камералар ёрдамида кузнинг тубидаги капиллярларни сканерлашга имкон беради. Олинган тасвир сифатини яхшилаш учун дастлаб ^айта ишланади, сунгра янги фойдаланувчини руйхатга олиш ва уни кейинчалик таниб олиш пайтида шаблон билан солиштириш учун биометрик шаблонга айлантирилади. Сканернинг ю^ори нархи ва кузни камерага я^ин жойлаштириш зарурати бундай сканерлардан кенг фойдаланишга тус^инлик ^илмовда.

Юз. Юзни ани^лаш технологияси, шуб;асиз, биометрик идентификациялаш тизимининг дастлабки шаклларидан биридир. Бу турдаги дастурлар юзнинг геометриясини, жумладан, кузлар орасидаги ва иякдан пешонагача булган масофани улчайди. Маълумотлар йигилгандан сунг

Ж

Ташкентский гссударстоенчый транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 I-Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

такомиллаштирилган алгоритм уни шифрланган кодга, яъни юзнинг имзоси (сигнатураси)га айлантиради. Компьютер фанлари корпорацияси (Computer Sciences Corporation - CSC) ;исоботига кура, куплаб дуконларда маълум мижозлар гуру;ларини кузатиш учун юзни ани^лаш тизимлари алла^ачон ^улланилмовда. Бу турдаги тизимнинг ишлаш тамойилини ма^садли реклама билан таэдослаш мумкин, унинг ма^сади имтиёзларни урганиш ва энг мос ма;сулотларни таклиф ^илишдир. ^озирда бу технология смартфон фойдаланувчилари орасида турли хил иловалар (масалан, ёшни ани^лаш) ёки ^урилманинг ^улфини очишга имкон берувчи юз сканерлари туфайли жуда маш;ур булиб кетди. Фойдаланувчилар орасида кенг ёйилганлиги ва усулнинг нисбатан соддалиги туфайли бу технология ^улланган иловалар тобора купро^ пайдо була бошлади.

^уло^ супрасининг шакли. Махсус камераларни талаб ^иладиган айрим биометрик усуллардан фар^ли уларо^, бу биометрик тизим ^уло^ акустикасини махсус ^уло^чин (наушник)лар ва эшитилмайдиган товуш тул^инлари ёрдамида улчайди. Х,ар бир ^уло^чин ичидаги микрофон товуш тул^инларининг ^ай тарзда ^уло^ супрасидан акс этиши ва ^уло^ каналининг бурмаларига ^араб турли йуналишларда ;аракатланишини улчайди. ^уло^ шаклининг ра^амли нусхаси кейинчалик фойдаланиш учун биометрик шаблонга айлантирилади.

Овоз. Овозни ани^лаш технологияси ;ам жисмоний, ;ам хул^-атворли биометрик маълумотлар со;асига киради. Жисмоний ну^таи назардан бундай тизимлар одамнинг овоз йуллари, жумладан, бурун, огиз ва ;ал^умнинг шаклини танийди ва ;осил булган товушни ани^лайди. Хул^-атвор ну^таи назаридан улар одам ниманидир ^ай тарзда айтишини - ;аракат, о;анг, тезлик, ургу ва бош^аларнинг узгаришини текширади, булар эса ;ар бир кишининг узига хосдир. Жисмоний ва хул^-атвор биометрик маълумотларини бирлаштириш ани^ овозли имзони яратади, баъзан бирор-бир номувофи^ликлар (масалан, касаллик ёки бош^а омиллар туфайли) пайдо булиши мумкин.

Термограмма. Термограмма бу инфра^изил энергиянинг ;арорат та^симоти тасвирида ифодаланиши ;исобланади. Юзнинг биометрик термографияси тери остидаги ^оннинг ;аракатланиши натижасида ;осил буладиган термал на^шларни акс эттиради. Х,ар бир инсоннинг ^он томирлари узига хос булганлиги сабабли термограммалар ;атто эгизак эгалари орасида ;ам узига хосдир, бу эса биометрик текшириш усулини анъанавий юзни ани^лаш усулидан кура ани^ро^ ^илади

Имзо. Имзони ани^лаш - ^аламнинг фазовий координаталарини, босимини, эгилиши ва юришини ;ам муста^ил, ;ам интерактив дастурларда улчайдиган хул^-атворли биометрик тизим. Ра^амли планшет улчовларни ёзиб олади ва кейинчалик бу маълумотдан текшириш учун автоматик тарзда биометрик профил яратишда фойдаланади.

Тугмаларни босиш. Тугмалар босиш динамикаси стандарт паролларни кейинги бос^ичга олиб чи^ади ва уларни киритиш ритмини кузатади. Бундай сенсорлар ;ар бир тугмани босиш ва^ти, тугмалар орасидаги кечикишлар, бир да^и^ага киритилган белгилар сони ва ;оказолардан таъсирланиши мумкин.

ж

ТОЙНКЕЫТ ОАУ1_ДТ ТЙДЫЁРйЙТ иЬНУЕЙЙНГП

Ташкентский государственный транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 1-Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

Хавфсизликни кучайтириш учун тугмаларни босиш шакллари парол ва ПИН-кодлар билан биргаликда ишлайди.

Куйидаги расмда статик ва динамик усуллардан фойдаланиш фоизи акс эттирилган:

1-расм. Статик ва динамик усулларнинг фоиз *исобида кулланилиши.

Идентификациялашнинг ^айси усули танланган булса ;ам уларнинг камчиликлари ;ам, афзалликлари ;ам мавжуд. Идентификация учун ишлатиладиган биометрик белгилар куйидаги хусусиятларга эга булиши керак:

1. Универсаллик: ;ар бир одам бу хусусиятга эга булиши керак.

2. Узига хослик: бир хил хусусиятга эга булган икки киши булмаслиги керак.

3. Афзаллик: характеристика узгармаслиги керак.

4. Улчовлилик: характеристика мивдорий булиши ва осон улчаниши керак.

5. Самарадорлик: ани^ланиш имконияти, тезлик, мослашувчанлик, зарурий ани^лик ва идентификация тезлиги таъминланиши учун ресурсларга булган э;тиёж, шунингдек, идентификация жараёнида юзага келадиган омиллар ва идентификация ани^лиги ва тезлигига таъсир этувчи таш^и омиллар.

6. Кулайлик: кундалик ;аётда одамларнинг биометрик усулни ^уллашга тайёрлиги.

7. Сохталаштиришдан ;имояланганлик: тизимнинг фирибгарликка ^арши хавфсизлигини акс эттиради.

Куриб чи^илган биометрик усулларнинг ;ар бири афзаллик ва камчиликларга эга. 1-жадвалда биометрик усуллар ю^орида санаб утилган еттита талаб буйича таэдосланган.

П - паст, У - урта, Ю - ю^ори.

Ташкентский гссударстоенчый транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 ^Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

1-жадвал.

Умумий талаблар буйича биометрик усулларни таккослаш.

Биометрия Универ-саллик Узига хослик Афзал-лик Улчовли-лик Самарадор-лик Кулай-лик Хавфсиз-лик

Бармок иизлари У Ю Ю У Ю У Ю

Юз тузилиши Ю П У Ю П Ю П

Кул геометрияси У У У Ю У У У

Кузниинг шох пардаси Ю Ю Ю У Ю П Ю

Кузниингтур пардаси Ю Ю У П Ю П Ю

Имзони аниклаш П П П Ю П Ю П

Овозни аниклаш У П П У П Ю П

Тугмаларни босиш П П П У П У У

Томирлар шакли У У У У У У Ю

Юз термогра-фияси Ю Ю П Ю У Ю Ю

Бундан ташкари, биометрик усулларни ишлаб чикиш учун бир нечта хусусий талаблар мавжуд:

1. Нарх: ускуна (сенсор) ва дастурий таъминот *ар бир фойдаланувчи учун талаб килиниши.

2. Фойдаланиш кулайлиги: идентификация воситаларидан (дастурий ва техник) фойдаланиш кулайлиги.

3. Фойдаланувчини учириш имконияти.

4. Истеъмол характеристикаси: сенсор узок вакт давомида ишлаши керак. 2-жадвалда биометрик усуллар электрон имзо тизимларига куйиладиган

хусусий талаблар нуктаи назаридан таккосланган.

2-жадвал.

Электрон имзо тизимларига куйиладиган хусусий талаблар буйича

биометрик усулларни таккослаш

Биометрик усул Нарх Фойдаланиш кулайлиги Истеъмол

Бармок излари У Ю У/Ю

Юз тузилиши У П У

Кул геометрияси Ю У У

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Кузниинг шох пардаси Ю Ю У

Кузниинг тур пардаси Ю П У

Имзони аниклаш У Ю У

Овозни аниклаш П Ю П

Тугмаларни босиш П У П

Томирлар шакли У Ю У

Юз термографияси У П У

ж

ТОЙНКЕЫТ ОАУ1_ДТ ТЙДЫЁРйЙТ иЬНУЕЙЙНГП

Ташкентский государственный транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 1-Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

Махсус ускуна талаб килмайдиган барча усуллар учун нарх паст; кул, кузнинг тур пардаси ва шох пардасининг шаклини таниб олиш тизимлари учун юкори, чунки махсус киммат оптик ускуналар талаб килади. Фойдаланувчидан интерактив бошкарувни, масалан, юзи ёки кузини, одатда ,компьютер экранида акс этадиган рамкага куйишни талаб килувчи курилмалардан фойдаланиш нокулай. Х,еч кандай акстаъсир талаб килмайдиган (масалан, бармокни сенсорга босиш, сузни териш, иборани талаффуз килиш) усуллардан фойдаланиш кулай.

Планшетлар, электрон калам (имзо динамикасини аниклаш) ёки оптик ускуналардан фойдаланадиган бошка биометрик усуллар уртача харажатларни талаб килади.

Якиндан талабларнинг узгариши муносабати билан юз ва куз шох пардасидан идентификация килиш кенг урганилмокда. Шох пардани аниклаш тизимларининг жалб килинишига тизим нархини пасайтириш оркали эришиш мумкин.

Идентификация тизимларини ишлаб чикишда ^исобга олинадиган яна бир му^им омил бу - фойдаланиш му^ити (3-жадвал). Уй ёки офиснинг назорат килинадиган му^итига барча усуллар мос келади. Катта ёки мурт сенсор талаб киладиган усуллар мобиль иловалар учун нокулай. Банк терминаллари каби оммабоп идентификациялаш курилмалари купрок чидамлилик ва муста^камлик жи^атидан ишлаб чикилган булиши керак; бундай му^итда нофаол биометрикани (фойдаланувчи билан бевосита алока килмайдиган) ёки адаптив сенсорлардан фойдаланадиган биометрик усулларни куллаш афзал. Ни^оят, идентификацияни амалга ошириш частотаси тегишли усулни танлашга таъсир килади. Идентификация тез-тез утказиладиган му^ит (масалан, банклар)даги талаблар идентификация кам утказиладиган му^итдаги талаблардан фарк килади. Тез-тез идентификацияланадиган му^ит учун факат биометрик усуллар мос келади, улар етарлича тез ва фойдаланувчилар билан узаро таъсирни энг кам талаб килади (4-жадвал).

3-жадвал.

Турли иловаларда кулайлик буйича биометрик усулларни таккослаш.

Биометрик мухит Уй/офис Мобил Жамоат жойи

Бармок излари

Юз тузилиши

^ул геометрияси Иук Нокулай

Шох парда Иук

Тур парда Нокулай Иук Иук

Имзони аниклаш Нокулай Нокулай

Овозни аниклаш *а Иук

Тугмаларни босиш Иук Иук

Томирлар шакли Иук Нокулай

Ташкентский гссударстоенчый транспортный университет

"Актуальные вопросы развития инновационно-информационных технологий на транспорте" АВРИИТТ-2021 ^Республиканская научно-техническая конференция (Ташкент, 24-25 ноября 2021 года)

4-жадвал.

Куп маротаба идентификациялашда куллаш буйича биометрик

усулларни таккослаш.

Биометрик усул Куп маротаба идентификациялаш учун мослик

Бармок излари Яхши

Юз тузилиши Яхши

Кул геометрияси Урта

Кузниинг шох пардаси Урта

Кузниинг тур пардаси Нокулай

Имзони аниклаш Яхши

Овозни аниклаш Урта

Тугмаларни босиш Нокулай

Томирлар шакли Урта

Юз термографияси Яхши

Мазкур та^лил идентификация мосламаси кулланилаётган му^ит томонидан куйиладиган узига хос талаблар нуктаи назаридан биометрик идентификациялаш усулини ишлаб чикишни акс эттиради. Юкоридагилардан хулоса килиш мумкинки, мукаммал биометрик усул йук. Барча биометрик усулларнинг афзалликлари ва камчиликлари мавжуд. Бирок айрим биометрик усуллар баъзи иловалар учун бошкаларига нисбатан кулайрокдир. Муаллиф нуктаи назаридан, идентификация усулининг энг му^им хусусиятлари куйидагилардир: биометрик усулнинг хавфсизлиги (универсаллик, узига хослик, самарадорлик, улчовлилик, алдаш уринишларига каршилик, механик муста^камлик); фойдаланувчи учун кулайлиги; нарх; фойдаланиш соддалиги.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Минаев В.А. Замонавий ахборот хавфсизлиги технологиялари. "Биометрик квартал". 16.05.02 й.

2. Сесин Е.М., Белов В.М. Шахснинг бир нечта биометрик хусусиятларини бирлаштиришга асосланган шахсий идентификация тизимлари / ТУСУР ^исоботлари, 1(25)-сон, 2-кисм, 2012 йил июнь. - Б. 175-179.

3. Р-78.36.005-2011 Киришни бошкариш ва назорат килиш тизимларини танлаш ва куллаш [Электрон манба] / КОДЕКС Консорциуми. - Кириш режими: http://docs.cntd.ru/document/1200071688. Кириш санаси: 16.04.2020 й.

4. http://www.techportal.ru/.

5. http://www.msiit.ru/.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.