Научная статья на тему 'БИОЛОГИЧЕСКИЕ ЭКСКУРСИИ И ЕЕ ОСОБЕННОСТИ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ЕСТЕСТВЕННАЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СТУДЕНТОВ (ОСОБЕННО БОТАНИКА И ЗООЛОГИЯ)'

БИОЛОГИЧЕСКИЕ ЭКСКУРСИИ И ЕЕ ОСОБЕННОСТИ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ЕСТЕСТВЕННАЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СТУДЕНТОВ (ОСОБЕННО БОТАНИКА И ЗООЛОГИЯ) Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
427
29
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЭКСКУРСИИ / ВНЕКЛАССНЫЕ ЗАНЯТИЯ / ЗАНЯТИЕ / ЭКСПЕРИМЕНТЫ / МАРШРУТЫ / ЛЕКЦИИ / АЛЬБОМЫ / ГЕРБАРИЙ / БИОЦЕНОЗ / КОМПАС / БИНОКЛЬ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Халимов Комилджон Абдушукурович

В статье представлены виды биологических экскурсий во время летних каникул для V-VIII классов. В данной статье описывается роль летних каникул в учебном процессе, которая была выявлена в нескольких школах № 2, 3, 37 г. Душанбе, № 1 в г. Гиссар, № 11 в р. Восе, № 30 в г. Вахдат, № 13 р. Рудаки, № 54, г. Турсунзаде, № 24, р. Шахринав, № 4, г. Рогун, было проведено пилотное обследование. Также рекомендуются формы активизации познавательной деятельности на экскурсиях, различные особенности внеклассных занятий.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Халимов Комилджон Абдушукурович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BIOLOGICAL EXCURSIONS AND ITS FEATURES IN MODERN CONDITIONS NATURAL EDUCATIONAL ACTIVITY OF STUDENTS (ESPECIALLY BOTANY AND ZOOLOGY)

The article presents the types of biological excursions during the summer holidays for grades V-VIII class. This article describes the role of summer vacations in the educational process, which was identified in several schools № 2, 3, 37 in Dushanbe, № 1 in Нissar, №. 11 in d. Vose, № 30 in Vahdat, № 13 in d. Rudaki, № 54 in Tursunzoda, № 24 in d. Shahrinav, № 4 in Roghun, a pilot survey was conducted. Also, forms of enhancing cognitive activity on excursions, various features of extracurricular activities are recommended.

Текст научной работы на тему «БИОЛОГИЧЕСКИЕ ЭКСКУРСИИ И ЕЕ ОСОБЕННОСТИ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ЕСТЕСТВЕННАЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СТУДЕНТОВ (ОСОБЕННО БОТАНИКА И ЗООЛОГИЯ)»

Yuldasheva Zarina Ikhtiyorovna - Phd doctoral student in the Department of Method of Teaching Language and Literature of the Tajik State Pedagogical University named after S.Ayni, Tel.:(+992) 928350620

ЭКСКУРСИЯМ БИОЛОГИ ВА ХУСУСИЯЩОИ ОН ДАР ШАРОТИ МУОСИРЙ ТАБИИ ФАЪОЛИФТИ МАЪРИФАТИИ ХОНАНДАГОН (бахусус ботаника ва зоология)

Щадимое К.А

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи САйни

Кори тобистонаи инфиродй аз фащои ботаника ва зоология дорои ахамияти таълимй ва тарбиявй буда, фаъолиятхои маърифатнокии хонандагони синфхои V-VIII-ро дар сатхи зарурй таъмин менамояд.

Тачрибахо ва мушохидахо дар бораи растанихое, ки дар зимистон дар кабинети биологй, гармхонаи мактаб ва ё дар хона гузаронида мешаванд, бояд хамчун насиму фазои бахор ва тобистон корхои беруназсинфй дар макони тачрибавй ва гушаи табии табиат идома дода шаванд.

Омодасозии хонандагон ба корхои тобистона аслан дар чараёни таълимию беруназсинфии фащои ботаникаву зоология дар давоми соли тахсил сурат мегирад.

Хадафи асосии ин вазифа барои мустахкамкунй ва амщгардонии донишхои ботаникй ва зоологи, ки бо гузаронидани тачрибахо дар бораи табиати олами наботот ва хайвонот дар шароити мухити атроф, инчунин муайян кардани мутобикати онхо ба зистгоххои гуногун, назорат ва мушохида кардани растанихо ва хайвонот вобастагй дорад.

Масъалаи ташкил ва ба рох мондани корхои тобистонаи хонандагон дар асархои олимон О.В. Казакова [1], Г.СКалинова [2], А.И. Никишова [3] ва дигарон кисман дида мешавад.

Мо дар ташкил ва гузаронидани чорабинихои берун аз таълими тобистона дар мисоли фанхои ботаника ва зоология тачрибаи пешкадами омузгорони як катор мактабхои шахри Душанбе; № 2,3,37 нохияхои тобеи марказ №1-и ш.Хрсор, № 30-и ш.Вахдат, № 13-и н. Рудакй омухтаву натичагирй намудем.

Чунончи тачриба ва мушохидахо нишон медиханд, аксари омузгорон чунин мешуморанд, ки дар мавсими истирохат ташкил ва гузаронидани супоришхои тобистона барои хонандагони синфхои V-VIII тавсия дода мешавад.

52%-и муаллимон бар онанд, ки супоришхои инфиродй дар тобистон барои омузиши хусусиятхои экологии растанихо (усулхои афзоиш, хусусиятхои сохтории баргхо ва системаи решагй, мархилахои рушд ва инкишоф, шукуфой, давомнокии хосиятхои растанй ва гайра) инчунин тадкики гуногунии олами хайвоноти минтака ичро карда мешаванд. Дарсхд фармоишхо, оилахо, намудхои хайвонот, шакли зисти онхо, тагйироти мавсимй дар хаёти хайвонот ва гайра).

Зимни санчиш, 48%-и муаллимон аз чавоб додан худдорй карданд ё инчунин мегуфтанд: "Мо дар бораи хадафи ичроиши вазифахои тобистона тасаввуроти аник надорем".

Инчунин 45%-и муаллимон истифодаи маводи чамъоваришудаи хонандагонро дар дарсхои ботаника ва зоология дар мачдисхд махфилхои биологй, конфронсх,о ва олимпиадахо зарур мешумориданд.

Барои омухтани афкори чомеа бо максаднок будани ичрои вазифахои тобистона, мо бо омузгорон ба таври инфиродй сухбатхои алохида гузаронидем. Хангоми мусохиба ба муаллимон саволхои зерин дода шуданд:

1. Хадафи омузиши вазифаи тобистона дар чист?

а) Чихати омузиши васеи олами наботот, ки дар каламрави чумхурй ва минтака зиндагй мекунад, чй роххое барои омухтани тачрибахои он пешбинй шудааст?

б) Шинос шудан бо масъалахои хифзи табиати махаллй ва истифодаи окилонаи он чй бояд кард?

2. Оё ба барномаи ботаника ва зоология ворид кардани унсурхои машгулиятхои беруназсинфии чудогона ба акидаи Шумо хамчун омузгор дуруст аст?

3. Оё шумо барои чалби хонандагони синфхои V-VIII дар ичрои корхои тобистона (супоришхо)-ро хатмй мешуморед?

4.Оё аз хонандагон тартиб додани гербария, мачмуахо, хисоботи хаттй дар бораи натичахои супоришхои тобистона дар мактаби Шумо талаб карда мешавад?

Ба саволи аввал посух дода, 65%-и омузгорон изхор карданд, ки ичрои вазифахои тобистона самаранок мебошад. Хангоми чавоби саволи дуввум, 62% -и зарур донистанд, ки супоришхои тобистона ба барномаи таълимй ворид карда шавад, ба саволи сеюм - 60%, ба саволи чорум, 58% низ зарур шумориданд, ки супоришхои тобистонаи хонандагонро бо чунин вазифагузорй чамъбаст кунанд.

Зимни сухбат ва чамъбасти маълумоти саволномахои омузгорон маълум гардид, ки дар баъзе мактабхои минтака муаллимони фанни биология бо хавасмандии кам ва хатто намехостанд, хонандагонро ба ичрои вазифахои тобистона, накшаи таълимиро вайрон кардаву кудаконро аз ичрои онхо озод кунанд.

Такрибан, 25%-и дар мактабхои дехот ва шахрхо вазифахоро гайримуассир мехисобанд ё ба хонандагон супоришхои тобистона намедиханд.

Бapoи аник кapдaни накши таътили тoбиcгoнa дap ^apaë™ таълим, мo xoнaндaгoни мaктaбx,oи тaчpибaвии maxp ва як ^rop нox,ияx,oи тoбeи мapкaзpo пypcиш гyзapoнидeм. Дap мигали мaктaбx,oи №54-и m.Тypcyнзoдa, № 24-и н. Ша^инав, № 4-и m.Poryn № 11-и aBoceb oмyxтeм.

,äap оaвoлнoмa 400 нaфap xoнaндaгoни cm^xom V, 370-VI, 35G-YII ва 300-YIII Mmi^poR кapдaнд.

Ба пypcишнoмa намунаи оaвoлхoи зepин дoxил кapдa шуданд:

l.Oë myino гepбapия мecoзeд, ки pymди зиpoaтxoи pemarapo аз пацаны то aфзoиши аввалин зиpoaтxoи xypди pemarä нишoн диханд?

2. Шутм» 10 нoми aлaфхoи бeгoнaepo, ки дap кишти paCT^rn^ киштбуда дap махалли myino ефг мemaвaнд, нoмбap кapдa мeгaвoнeд?

3. Кaдoм мoхии a^apHyin лoнa мecoзaд, m^o mapx дoдa мeгaвoнeд?

4. Кaдoм пappaндaгoн аввал ба минтaкaхoи мo мссянд ва ë oxиpoн?

üac аз тахлили rniwiaxoH пocyxхo, мo ба xyлoоae oмaдeм, ки caixM дoниши xoнaндaгoн дap cинфхoи тaчpибaвй аз pyH rniwiaxoh чaвoбхoи дypycт ба xmco6m миëнa нaзap ба cm^xom нaзopaтй дap cинфи V-13%; дap cинфи YI-20%; дap cm^m YII-11% ва дap cm^m YIII-6% баланд аст.

Mo пeшнихoд кapдeм, ки тaвcияхoи мeгoдoлoгии мapбyт ба ташкил ва гyзapoнидaни вaзифaхoи тoбиогoнapo дap mapoиги минтака мувс>фики мавдд хиоoбeм:

а) M^poM cynopMmxoM тoбиогoнa, ба^ай^^ми rniwiaxoH xoнaндaгoнpo дap тиpaмoх тахти нaзopaт

гиpaнд.

б) дap дapcхo ë мaчлиcхoи мaхфилхoи фаннй ва мaхфилхoи «Тaбиaтmинсcoни чaвoн» шунидани XиоoбaIpo дap 6opaH raopxoH aнчoмдoдamyдa, дap фacли тoбиогoн ташкил кунанд;

в) иогифoдaи мaвoди чaмьoвapишyдaи xoнaндaгoн 6apoH бapгyзopии moмгaххo, кoнфepeнcияхo, кopи ^ухй ва даpcхo тaвcия дoдa мemaвaд;

г) пem аз ба oxMp pacидaни оaли !'axcra тacaввypаги аник двдед, ки raopH тoбиогoнаи xoнaндa аз чй ^opax аст, дap куч» y ин кoppo кapдa мeгaвoнaд, аз кaдoм aдaбиëт истифoдa мeкyнaд, чй гуна тapтиб дoдaни p^^om ë ^opEm, чй гуна мaвoд ба мактаб пemннхoд кapдa мemaвaд;

д) ба xap як xoнaндa ду намуди кopи тoбистoнapo пemннхoд кyнeд: Гyзapoндaни тaчpибa дap мaйдoни мактаб (ë дap xoнa) ва ан^м дoдaни cynopHm oнд ба чaмьoвapии мaвoд.

Maоьaлaхoи экcкypcнявни биoлoгй хангоми мamFyлнятхoи бepyнaзcннфй дap тaдкикaIXoи нн oлимoн A.T.Измaйлoвa [4]; П.Ф. Бeляeвa [5]; И.П. Ангошва [6]; И.П.Бeокopoвaннoвa [7]; И.Н. Пoлянcкий [8]; А.М. ^^^apem [9] ва днгapoн нньнкac шудаанд, ки oнхo метoдoлoIияи экcкypcняхopo oмyxгаанд.

Тахкикоти мo ниmoн мeднхaд, ки экcкypcияи биoлoгй ахамняти бyзypги таълимй ва тapбнявй дopaд, xoнaндaгaн 6o пaдндaхoи гунотуни биoлoгй mннac мeшaвaнд, фахмиши xyдpo дap 6opaH зyхypaги табий Fанй мeгapдaнд. Экcкypcияхoи биш^й ахамняти бyзypги эстетнкй дopaнд; om,o мухаббаг ба табиати вaтaнpo ташаккул мeднхaнд ва зapypaти хифзи табна^ xmc мeкyнoнaнд.

Экcкypcня шакли acocHH ташкил ва гyзapoнидaни чopaбинихoи бepyнaзcинфй 6o cинф ë ^ухи xoнaндaгoн, бepyн аз мактаб мe6omaд.

Бo мавдди oмyxтaни poxxo ва шaклхoи фaъaлгapдoнии фaъaлиятхoи мaьpифaтй дap 6opaH экcкypcияхo, тaвcия мeдихeм, ки муа-лли^»™ фанни биoлoгия ба xycycHrnxoH зфини кopхoи бepyнaзcинфй дикдаг диханд:

1. Экcкypcия кими чyдoнoпaзиpи oмyзишхo мeбoшaд, на caфapи фapхaнгй ва paфтyoмaди Faйpинaвбaтй.

2. Махал ва вакги ташкил ва гyзapoнидaни экcкypcияpo бoдиккax oмyxгaн зapyp аст.

3. Хангоми бана^ат^ми оaëхaг мавзуъ бoяд 6o истифoдa аз тачхизоти зapypии таълимй муайян кapдa шавад.

4. Аз экcкypcияхoи тacaдyфй ва ба накша гиpифтанаmyда, xyддopй кyнeд.

5. Хангоми фaхмoндaн ва ë накл ^дан, дap 6opaH экcкypcия, кушиш кушд, ки диккати xoнaндaroнpo ба чизи мyхимтapини дap накша пemбинишyдa, чалб намтед.

6. Экcкypcияpo 6o экcкypcияхoи каблй, инчунин 6o oмyзиши зyхypaги мaвcимй ва Faйpaхo пайваст намтед.

Хoлo 6apoH poхнaмoии oмyзropoн-биoлoгхo накшаи тaхcили пemнихoдкapдaи И.В.Измaйлoв [4], c.153) бeхтapин мaвoд ба хиоaб мфавад.

1. Mакоад ва вaзифaхoи экcкypcия.

2. Myндapичa ва мeтoдoлoгияи экcкypcия.

3. CoxTOp ва мapхилaхoи экcкypcия.

4. Xтоaйp ва oбьeктхo 6apoH мyшoхидaхo.

5. Экcкypcияхoи мавзуй.

6. Marao^ вакг ва c^aH оaфap.

7. HaiH^axo ва xyлocaхo.

8. Истeхоaли ac6o6xoH aëнй (raopH мyстaкилoнa).

9.Натичахои экскурсиям хонандагон, навиштани маърузахо, лексияхд албомхо, гербарияхо, мачмуахо ва гайра.

10. Маводхои чамъшударо дар дарсхо истифода баред.

11. Чамьбасти натичахо ва рафтори натичахои корй дар бораи экскурсияву ва рухбаландкунии онхо.

Бояд кайд намуд, ки сайри окилона ва дуруст ташкилшуда, тибки барномаи таълимй ва накшаи

каблан тасдикшуда, натанхо фаъолиятхои маърифатии хонандагонро конеь менамояд, балки мушкилоти таьлимиро низ хал мекунад. Маьлум аст, ки хама гуна экскурсия кисми мустаким ва чудонопазири корхои беруназсинфй буда, дониши хонандагони мактабхо ва омузиши обьектхо ва зухуроти табииро мушаххас ва васеъ менамояд.

Оид банакшагирии экскурсия олимон Н.М.Верзилин; В.М. Корсунский (1976) навиштаанд, ки «Х,ангоми тартиб додани накшаи солонаи корхои таквимй ва доиравй, муаллим бояд санахои экскурсияхоро мукаррар кунад ва мафхуми онхоро бо маводи таьлимии дарсхои каблй пайваст кунад».

Омодагй ба экскурсия ва хатсайри он низ ахамияти таълимй дорад. Табиист, ки хонандагон бояд пешакй донанд, ки онхо дар табиат чиро бояд бинанд, чиро риоя кунанд ва ба кадом обьектхо диккат диханд. Бо максади бедор кардани шавкхои маърифатй, омузгорон бояд накшаи хатсайри экскурсияро, яъне сухан дар бораи он меравад, ки дар ин чода донистани самти равиш, обьектхои асосии самти пешакй (тозакунй, дарахтон, санг, чарй, дарё ва гайра) ва инчунин офтоб дар кадом тараф карор дорад, то ки рахгум назананд.

Хонандагони мактаб бояд дафтархо, каламхои одй, дурбин, камера, кутбнамо, оинаи булул, якчанд бел ё растанихои доруворй, куттихо барои хашарот ва шапаракхо, инчунин либос, пойафзол ва гайра дошта бошанд.

Бо максади бомуваффакият гузаронидани экскурсия ва бехатарии хонандагон, омузгорон вазифадоранд, ки онхоро барои принсипи риояи талаботхои зерин фахмондадихй кунанд, либоси сурхи дурахшон надошта бошед (он метавонад, паррандахоро тарсонад), давидан, садо баланд баровардан, ба дарахтхо баромадан, растанихоро зер кардан, хулоса ба ин ё он экосистемаи табиат зарар расонидан хатову нодуруст мебошад.

Илова бар ичрои вазифахои таълимй, омузгорон бояд хонандагонро дар бораи донишхои экологй ташаккул диханд, яьне хангоми экскурсия хатман растанихои нодирро ба ёд гиранд, намудхои шапаракхо, гамбускхо, хазандагон, ба лонахои паррандагон даст нарасонидан ва f.

Дар рафти сафар муаллимон ва хонандагон бояд дар хотир доранд, ки аз сабаби муносибати бепарвоёнаи одамон ба табиат, баъзе намудхои растанихо ва хайвонот, ки дар канори дехахо, нохияхо, шахрхо ва минтакахо мавчуданд, солхои охир кариб аз байн рафтаанд, бинобар ин, зарур аст, ки риояи хифзи мухити зист пахнотар ба рох монда шавад.

Пеш аз сафар, муаллим хонандагонро бо мушкилихои экскурсия шинос мекунад, дастур медихад, ки дар бораи мавзуи бегох мулохиза кунанд, конфронс оид ба растанихо, хашаротхо, паррандахо, ширхурон ва дигар хайвонхо, инчунин хусусиятхои биологии онхо андеша кунанд. Чунин тарзи гузарондани экскурсияхо, ба назари мо, мувофики максад аст, зеро онхо мавзуьхои омузиш ва муайян кардани намудхои гуногуни растанихо ва хайвонотро тезонида, бо экосистема ва дар мачмуь бо биосеноз шинос мешаванд.

Тачрибахои бехтарини мактаб ва мушохидахои мо нишон медиханд, ки экскурсия асосан, аз тавсифи ландшафт сар мешавад, вакте муаллим дар бораи манзара ва захирахои табий он дар мавсими чорй каме маълумот медихад.

Мо дарёфтем, ки дар баъзе мактабхо, муаллимон экскурсияро ба дарси иловагй табдил медиханд, яьне онхо аз машFулиятхои беруназсинфй чудо мешаванд, ки дар натича экскурсия бефоида аст.

АДАБИЁТ

1. Казакова О.В. Внеклассные занятия по биолэгииМщц. АПН РСФСР. 1961. - 64 с.

2. Калинова П.С., Мягкова А.Н. Методика обучения биологии в 6-7 классах. Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособие для учителя. - М. «Просвещение». 1989.- 224 с.

3. Никишова АИ. Биологическая вечера. //Биология в школе. 1979. N°1. с. 59-61.

4. Измайлова И.В. Биологические экскурсии. - М. «Просвещение». 1983. -224 с.

5. Беляева Л.Т. Ботанические экскурсии. Пособие для учителей средней школы. - М. Учпедгиз: 1958. -242 с.

6. Антонов П.Ф. Лес какрастительное сообщество (экскурсия с учащихся VI класса). //Биология в школе. 1966. .№2. С. 45-47.

7. Бескоровойнова И.Т. Школьное краеведение как средство повышения качества знаний и политической подготовки учащихся. Автореф. дис. канд. пед. наук.- М. 1975. -24 с.

8. Полянский И.П. Ботанические экскурсии. - М. «Просвещение». 1969.- 322 с.

9. Пономарева И.Ч. Экскурсия по ознакомлению учащихся с растительностью. VI кл//Биология в школе. 1974. .№3. с. 24.

БИОЛОГИЧЕСКИЕ ЭКСКУРСИИ И ЕЕ ОСОБЕННОСТИ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ ЕСТЕСТВЕННАЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ

СТУДЕНТОВ (особенно ботаника и зоология)

В статье представлены виды биологических экскурсий во время летних каникул для V-VUI классов. В данной статье описывается роль летних каникул в учебном процессе, которая была выявлена в нескольких школах № 2, 3, 37 г. Душанбе, № 1 в г. Гиссар, № 11 в р. Восе, № 30 в г Вахдат, № 13р. Рудаки, № 54, г Турсунзаде, № 24, р. Шахринав, № 4, г Рогун, было проведено пилотное обследование. Также рекомендуются формы активизации познавательной деятельности на экскурсиях, различные особенности внеклассных занятий.

Ключевые слова: экскурсии, внеклассные занятия, занятие, эксперименты, маршруты, лекции, альбомы, гербарий, биоценоз, компас, бинокль

BIOLOGICAL EXCURSIONS AND ITS FEATURES IN MODERN CONDITIONS NATURAL EDUCATIONAL ACTIVITY OF STUDENTS (especially botany and zoology).

The article presents the types of biological excursions during the summer holidaysfor grades V-VIII class. This article describes the role of summer vacations in the educationalprocess, which was identified in several schools № 2, 3, 37 in Dushanbe, № 1 in Hissar, №. 11 in d Vose, № 30 in Vahdat, № 13 in d Rudaki, № 54 in Tursunzoda, № 24 in d Shahrinav, № 4 in Roghun, a pilot survey was conducted. Also, forms of enhancing cognitive activity on excursions, various features of extracurricular activities are recommended.

Keywords: excursions, extracurricular activities, lesson, experiments, routes, lectures, albums, herbarium, biocenosis, compass, binoculars

Сведения об авторе:

Халимов Комилджон Абдушукурович - соискатель кафедры общей педагогики

Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни.

Тел.: (+992) 987600206

About the autor:

Halimov Komildjon Abdushukurovich - Applicant of the Department of General Pedagogy of the

Tajik State Pedagogical University namedafer Sadriddin Aini. tel.: (+992) 987600206

ТАВСИФИ ЧДНБАХ,ОИ МУНОСИБАТ^ОИ БОСАЛОХИЯТ

дар раваНди таълими биология

Шарифова Б.

Донишгощ давлатии Кулоб ба номи А. Рудаки

Истифодаи самараноки муносибати босалохият дар чараёни таълим, асос ва заминахои ташаккули дониш, малака ва махорати хонандагон махсуб меёбанд. Дар мавриди рушди муносибати босалохият дар раванди таълим, колаби нихой, яъне натичаи нихой дар шакли пурра боиси амалишавии дониш, малака ва махорати хонандагон мегардад.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Дар тадкикотхои илмй, назариявй ва методии олимон: В.А. Болотов [1, c.3-4], А.А. Гетманская [2, c.7-12], Э.Ф. Зеер [3, 8-9], Е.Я.Коган [4, c.110-112], О.Е. Лебедев [5, c.2-3] ва С.Е. Шишов [6, c.6-7] чунин чанбахои муносибати босалохият дар чараёни таълим муайян карда шудааст;

Масъулиятшиносии хонандагон дар раванди таълим дар чанбахои донишомузй, рафтору одоб бо самимият азхуд намудани донишхои нав дар чараёни таълими биология, худро комилхукук муаррифй менамоянд.

Истифодаи имкониятхо. Ба тавсифи имконияти максаднок ва мушаххас, яъне хондан, навиштан, хисоб кардан ва фаъолиятхои дигари таълимиро ичро намудан равона карда мешавад.

Машгулиятхои амалй. Хонандагон шавку завки касбомузии худро дар омузиш, яъне ба хондан, навиштан ва хисоб кардану сохтан тавассути фаъолияти максадноки худ намоиш медиханд.

Фарохам овардани имкониятхо. Асосан ба рушди имкониятхои хондан, навиштан, тахлил кардан ва тахияи кори лоихавй аз руйи китобхои бадей равона карда мешавад.

Муаррифй ва ичрои супоришхои мустакилона. Ба ташаккули роху усулхои хондану навиштан, халли мисолу масъалахо ва дигар машгулиятхои таълимиро, хамчун натичаи бехтарин намоиш медиханду хонандагон бодиккат онро мушохида карда, тарзи дурусти корхои мустакилонаю эчодиро муаррифй мекунанд.

Пешрафти муваффакона. Дар ин банди барномаи таълимии биология хонандагон самтхои илмй, назариявй ва амалии мавзухоро омухта тахкик намуда, фикру акидаашонро дар шакли фарзияхо пешниход менамоянд.

Дастурдихй (супоришдихй, таълимдихй). Дар ин банд бо истифода аз роху усулхо, методхо ва маводхои дидактикй тарзи хондан, навиштан, халли мисолу масъалахои биологиро ба хонандагон меомузонад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.