Научная статья на тему 'БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛА, МАҲАЛЛА ВА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ОЛИБ БОРИЛАЁТГАН МАЪНАВИЙ ТАРБИЯНИНГ ЎРНИ'

БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛА, МАҲАЛЛА ВА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ОЛИБ БОРИЛАЁТГАН МАЪНАВИЙ ТАРБИЯНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
ўзгараётган замон / оила / мактаб / маҳалла / миллий ва умуминсоний қадриятлар / хушёрлик ва огоҳлик / лоқайдлик ва бефарқлик.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Қўйлиев T, Рахмонбердиева Н

Мақолада баркамол авлодни тарбиялашда оила,маҳалла ва таълим муассасаларининг ўзаро ҳамкорлиги тўғрисидаги мавжуд тажрибалар имконият даражасида умумлаштирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛА, МАҲАЛЛА ВА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ОЛИБ БОРИЛАЁТГАН МАЪНАВИЙ ТАРБИЯНИНГ ЎРНИ»

"MANAVIY BARKAMOL YOSHLAR YANGI OZBEKISTON BUNYODKORI" XALQAROILMIY-AMALIY ANJUMAN 2024-YIL 16-MAY

БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛА, МА^АЛЛА ВА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ОЛИБ БОРИЛАЁТГАН МАЪНАВИЙ ТАРБИЯНИНГ УРНИ

1^уйлиев T., 2Рахмонбердиева Н.

1ТОШДАУ "Гуманитар фанлари ва хукук" кафедраси доценти 2"ТЩХММИ" МТУ "Гуманитар фанлари" кафедраси ассистенти https://doi.org/10.5281/zenodo.11213663

Аннотатция. Мацолада баркамол авлодни тарбиялашда оила,ма%алла ва таълим муассасаларининг узаро %амкорлиги тугрисидаги мавжуд тажрибалар имконият даражасида умумлаштирилган.

Калит сузлар: узгараётган замон, оила, мактаб, мауалла, миллий ва умуминсоний цадриятлар, хушёрлик ва ого%лик, лоцайдлик ва бефарцлик.

Аннотация. В статье по возможности обобщен имеющийся опыт взаимного сотрудничества семьи, соседства и образовательных учреждений в воспитании зрелого поколения.

Ключевые слова: времена перемен, семья, школа, соседство, национальные и общечеловеческие ценности, бдительность и осознанность, равнодушие и неравнодушие.

Annotation. In the article, the existing experiences of mutual cooperation of the family, neighborhood and educational institutions in raising a mature generation are summarized as far as possible.

Key words: changing times, family, school, neighborhood, national and universal values, vigilance and awareness, indifference and indifference.

Оила - инсоният тарихининг барча даврларида жамиятнинг асосий пойдевори булиб келган ва бундан кейин хам шундай булиб колишига хеч кандай шубха булмаслиги лозим. Аммо биз "Бугунги тез узгарётган дунё инсоният олдида, ёшлар олдида янги-янги, буюк имкониятлар очмокда. Шу билан бирга, уларни илгари курилмаган турли ёвуз хавф-хатарларга хам дучор килмокда. Гаразли кучлар содда, гур болаларни уз ота-онасига, уз юртига карши кайраб, уларнинг хаётига, умрига зомин булмокда.

Бундай кескин ва тахликали шароитда биз, ота-оналар, устоз-мураббийлар, жамоатчилик, махалла-куй бу масалада хушёрлик ва огохликни янада оширишимиз керак. Болаларимизни бировларнинг кулига бериб куймасдан. Уларни узимиз тарбиялашимиз лозим"1. Ёшларимиз том маънода Ватанимизнинг келажаги учун жавобгарликни уз зиммаларига олишга кодир булган куч булиб етишлари таълим тарбия буйича кабул килаётган умуммилий дастурларни мантикий якунига етказиш учун барча бугинлардаги вазифаларни яхлит тизимга келтириш, уларнинг натижадорлигига эътибор каратиш лозим.

Зеро, мамлакатимизнинг Асосий ^онуни - Конституциямиз 78- моддасида хам бу тугрисида бундай дейилган: "Давлат ва жамият болаларда хамда ёшларда миллий ва умуминсоний кадриятларга содикликни, мамлакатидан хамда халкнинг бой маданий

1 Ш. Мирзиёев. Миллий тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириб, янги боскичга кутарамиз. "Узбекистан" НМИУ, 2018, 1-том, 125-бет.

"MA'NAVГY BARKAMOL YOSHLAR YANGI O'ZBEKISTON BUNYODKORI" ХАЬОАвО 1ЬМУ-АМАЫУ ANJUMAN 2024-У1Ь 16-МАУ

меросидан фахрланишни, ватанпарварлик ва Ватанга булган мехр-мухаббат туйгуларини

,, 2

шакллантириш тугрисида гамхурлик килади ,-2дейилган.

Таълим сохасида кенг куламли ислохатлар янада чукурлаштирилиб, кадрлар тайёрлаш сифатини ривожланган давлатлар даражасига кутариш чоралари курилиши натижасида кейинги йилларда маълум натижаларга эришилмокда. Демократик ислохатлар давридаги мухим масала булган, яъни ёшларни маънавий етук, жисмонан соглом этиб тарбиялаш, баркамол авлодни турли-туман тахдидлардан химоя килиш, ёшларни моддий ва маънавий куллаб-кувватлаш борасидаги ишларимизни оила-махалла-таълим муассасалариниг узаро хамкорлигини янада мустахкамлаш ва янги боскичга кутариш оркали кузланган максадларга эришиш мумкин булади.

Мустакил Ватанимизда оила юксак кадрият, тарбия маскани булиб, шахснинг келажаги шу масканда тарбиянинг кандай амалга оширилишига, тарбиячи хисобланмиш ота-онанинг уз бурчи ва вазифаларига кандай муносабатда булишига куп жихатдан богликдир. Мамлакатимиз асосий ^онуни - Конститутцияда бу масалалар бутун бир ХГУбобнинг 5 та моддасида3 уз аксини тулик топгани хам фикримизнинг исботидир.

Оиладаги хар бир кишининг уз бурч ва вазифаларига масъулият билан ёндошиши масканда камол топаётган субъектнинг кейинги боскичларга утишида муносиб замин тайёрлайди. Оила фаровонлиги махаллада ижтимоий мухит баркарорлигини таъминлашда ва жамият тараккиётида мухим омил саналади. ^олаверса, минг йиллар давомида махаллаларда узаро мех-рмухаббат, ахиллик ва тотувлик, кам таъмиланган, эхтиёжманд кишилар холидан хабар олиш, туй-тамошо, хашар ва маракаларни купчилик билан бамаслахат утказиш, яхши кунда хам, ёмон кунда хам елкадош булишлик халкимизга хос урф-одатлар ва анъаналар шаклланган ва ривожланган. Бир суз билан айтганда махалла оиланинг асосий таянчи ва суянчи булиб келган.

Х,ар бир боланинг эртага кандай инсон булиб вояга етиши, иктидорининг шаклланиши мана шу уч мухим бугин хамкорлиги ва таълим тарбиясига боглик. Шу маънода, узини-узи бошкариш органлари фаолиятида йулга куйилган "Оила-махалла-мактаб хамкорлиги" таълим ва тарбия самарадорлигини оширишда мухим омилдир. Айникса ёш оилани хаётнинг турли туфонларидан асраш, уни мустахкам оёкка туриб олиши учун елкадош булиш, бу борадаги зарур кумак, маслахат курсатишда махалланинг роли ва ахамиятини хеч нарса билан киёс килиб булмайди. Республикамизда ун мингга якин узини-узи бошкариш органларида фаолият юритиб келаётган диний маърифат ва маънавий ахлокий-тарбия масалалари буйича маслахатчилар зиммасига оилалардаги ижтимоий-маънавий мухит баркарорлигини таъминлаш, оила аъзоларининг бандлигига кумаклашиш, оилада соглом мухитни карор топтиришда зарур маслахат ва аник йул-йуриклар курсатишдек долзарб вазифалар бириктирилган. Олимларнинг таъкидлашича, дунёда оила ижтимоий институти мавжуд экан, бирор бир давлатда болалар бир хил маълумот олиш даражадаги идеал холат булмас экан. Нега деганда, хар бир оила имконияти булса, боласига мактабдан ташкари яна кушимча маълумот беришга ва фарзандини бошка оиланинг фарзандидан билимдонрок килиб тарбиялашга харакат килар экан. Оилаларнинг турмуш фаровонлигини яхшилаш, оналик ва болаликни мухофаза килиш, усиб келаётган авлодни уйгун камол топтириш, соглом оилани шакллантириб хаётнинг фаол даврини узайтириш ва

2 Узбекистан Республикасининг Конституцияси. Тошкент, --"Узбекистан" - 2023, 45-47- бетлар.

3 Узбекистан Республикасининг Конституцияси. Тошкент, --"Узбекистон" - 2023, 46 - бет._

"MANAVIY BARKAMOL YOSHLAR YANGI OZBEKISTON BUNYODKORI" XALQARO ILMIY-AMALIY ANJUMAN 2024-YIL 16-MAY

шу ишларни амалга оширишда оила, махалла ва таълим муассасасининг хамкорлигининг урни долзарб вазифалардандир. Мамлакатимиз Президенти Ш.Мирзиёев тугри таъкидлаганларидек, "Бизнинг тараккиёт стратегиямизда хар жихатдан баркамол ривожланган, эркин фикрлайдиган, Ватанга содик, катъий хаётий карашларга эга йигит-кизларни тарбиялаш энг уствор вазифаларимиздан биридир".4 Бунинг учун куйидаги жихатларга эътибор бериш керак булади:

1. Жисмонан соглом, маънавий етук ва хар томонлама ривожланган баркамол авлодни тарбиялашда оиланинг ролини кучайтириш ва шу максадда оила институтининг таълим тарбия муассасалари билан узаро хамжихатлиги механизмини мустахкамлаш, уларнинг якин ва самародор хамкорлигини таъминлаш.

2. Оила, оналик ва болаликни ижтимоий мухофаза килиш буйича давлат дастурларининг, хукукий-меъёрий хужжатларнинг хамда амалга оширилатган мухим чора-тадбирларнинг максад ва вазифалари, мохияти юзасидан кенг ахборот тушунтириш ишларини кучайтириш;

3. Касб-хунар таълими маркази узига тегишли укув юртларида ота-оналар учун утказиладиган тарбиявий тадбирларда бола тарбиясига оид педогогик, психологик, хукукий билим куникмаларни оширишга оид масалаларнинг доимий мухокамасини амалга ошириш, таълим муассасаларининг тегишли мутахассисларига булган талабни кондириш чораларини белгилаш;

4. Оила, оналик ва болалик масалалари буйича илмий тадкикот ишларини олб бориш, ушбу масаланинг илмий-методик базасини яратиш ва такомиллаштириш;

5. Оилада ота-оналарнинг педагогик маданиятин ривожлантиришга йуналтирилган чоратадбирларни йулга куйиш;

6. Оилада тиббий маданиятни шакллантришда ота-оналарнинг масъулиятини ошириш;

7. Ёш авлодни ватанпарварлик рухида тарбиялаш, уларни хатарларга карши уз вактида катъият ва изчиллик билан кураша олишга тайёрлаш, ота-онанинг элюрт олдидаги бурчи ва масъулияти, укитувчиларнинг хушёрлигини ошириш, ёшларда ижобий, Ватан мустакиллигига юксак ишонч фазилатларини шакллантиришда оила, махалла ва укув муассасаларининг роли жамиятда мавжуд булган локайдлик ва бепарволикни олдини олишда амалга оширилаётган ишларнинг куламини кенгайтириш ва чукурлаштиришда, бошкача суз билан айтганда амалий натижаларга эришиш учун барча кучларни марказлаштириш ва энг якинларини илмий асосда уйгунлаштиришдан иборат булмоги керак.

ФОЙДАНАЛИНГАН АДАБИЁ ТЛАР

1. Ш. Мирзиёев. Миллий тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириб, янги боскичга кутарамиз. "Узбекистон" НМИУ, 2018, 1-том.

2. Узбекистон Республикасининг Конституцияси. Тошкент, --"Узбекистон" - 2023.

3. Ш.Мирзиёев. Янги Узбкистон стратегияси. "O'zbekiston", НМИУ, 2021.

4 Ш.Мирзиёев. Янги Узбкистон стратегияси. "O'zbekiston", НМИУ, 2021, 262-бет.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.