66Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
BALIQCHILIK SOHASIDA INVESTITSIYON VA INOVATSIYON FAOLIYATNING USTUVOR YO'NALISHINI ISHLAB CHIQISH
Mahmud Olim o'g'li Nurullayev
Toshkent davlat agrar universiteti Samarqand filiali Agrobiznes va logistika fakulteti Iqtisodiyot (qishloq xo'jaligida) ta'lim yo'nalishi 2-bosqich talabasi.
ANNOTATSIYA
Maqolada davlat-xususiy sheriklik asosida tuganmas baliqchilik innovatsion vertikal integratsiyalashgan korxona samaradorligi ko'rib chiqiladi. Baliqchilik faoliyatini tashkil etishning ushbu shaklining afzalliklari: raqobatbardoshlikni oshirish, O'zbekistonda va xorijda jamiyatning ijobiy munosabati, modernizatsiya va import o'rnini bosish bo'yicha samarali investitsiya siyosati tahlil qilinadi. Qo'shimcha qiymat ulushi yuqori bo'lgan mahsulot ishlab chiqaruvchi yangi turdagi baliqchilik korxonasining iqtisodiy samaradorlik ko'rsatkichlari keltirilgan.
Kalit so'zlar: baliqchilik, suv biologik resurslari, tuganmas baliqchilik korxonasi, investitsiyalar, tashqi iqtisodiy faoliyat.
ABSTRACT
The article examines the effectiveness of an innovative vertical integrated enterprise of inexhaustible fisheries based on public-private partnership. The advantages of this form of organization of fishing activity are analyzed: increasing competitiveness, positive attitude of society in Uzbekistan and abroad, effective investment policy for modernization and import substitution. Indicators of economic efficiency of a new type of fishing enterprise producing products with a high share of added value are presented.
Keywords: fishing, aquatic bioresources, inexhaustible fishery enterprise, investments, foreign economic activity.
KIRISH. Hozirgi vaqtda O'zbekistonda baliqchilik tarmog'i o'zining tuzilmasi, barcha turdagi korxonalar tarkibi va asosiy fondlarning hozirgi holati bo'yicha sohani rivojlantirishga yo'naltirilgan davlat yoki yirik xususiy investitsiyalar uchun jozibador ob'yekt bo'la olmaydi. Asosiy davlat manfaatlariga (barcha turdagi resurslardan oqilona
May 12-13
699
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
foydalanish, mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash, korxonalar foydasining asosiy ulushini xorijda emas, balki O'zbekistonda shakllantirish va boshqalar) mos kelardi.
Zamonaviy qazib olish, qayta ishlash, saqlash, logistika tizimining yo'qligi, tarmoqning texnik bazasini yangilash uchun moliyaviy imkoniyatlarning pastligi suv biologik resurslarini brakonerlik, noqonuniy, hisobotsiz va nazoratsiz baliq ovlash (IUU baliq ovlash) amaliyotiga olib keladi. korruptsiyaning turli shakllari uchun asosdir. Baliqchilik va xomashyo sotish sohasida ko'plab kichik va o'rta mahalliy korxonalarning mavjudligi haqiqatda jahon bozorida ko'p milliard dollarlik aylanma mablag'larga ega yirik xalqaro korporatsiyalar o'zbek mahsulotining xaridori sifatida harakat qilayotgan vaziyatni mustahkamlaydi va mustaqil ravishda samarali investitsiya siyosatini olib borishga qodir bo'lmagan kichik konchilik kompaniyalari.
Shu bilan birga, O'zbekiston baliqchilik korxonalarining texnik vositalari va asosiy fondlari deyarli butunlay eskirgan va amalda yakuniy mahsulot ishlab chiqarish va sotish bo'yicha zamonaviy qiymat zanjirlarida (hozirgi paytda kam sonli transmilliy korporatsiyalar nazoratida) ishlay olmaydi [5]. Masalan, avtoparkning asosiy vositalarining eskirish darajasi 80% dan ortiq. Bunday eskirgan asosiy vositalardan foydalanish sezilarli, doimiy o'sib borayotgan operatsion xarajatlar bilan bog'liq bo'lib, oxir-oqibatda baliq mahsulotlarining tannarxini sezilarli darajada oshiradi.
Mavjud biznes tuzilmasi doirasida baliqchilik sanoatining zamonaviy texnik bazasini va "shaffof biznes boshqaruvini yaratish bir necha sabablarga ko'ra mumkin emasligi aniq:
• yangi asosiy vositalarning yuqori bahosi (bitta zamonaviy katta sig'imli trol kemasini qurish qariyb 40 million dollarni, mavjud turdagi katta sig'imli trollarni modernizatsiya qilish qiymati esa 5 million dollar va undan ortiqni tashkil etadi);
• korxonalarning mavjud to'lov qobiliyati va ularning tashkiliy-huquqiy shaklini hisobga olgan holda kredit resurslaridan foydalanishning cheklanganligi;
• sanoatning resurs bazasini ortiqcha kapitallashtirish ko'p sonli eskirgan tog'-kon sanoati flotining mavjudligi noratsional foydalanish tufayli tarmoqning resurs bazasiga katta yuk yuklaydi) [4].
Bundan tashqari, baliqchilik sohasida raqobat muhitini yaxshilaydigan yirik investitsiya loyihalarini tayyorlash imkoniyatini pasaytiradi, bu esa pirovardida qo'shimcha qiymat ulushi past bo'lgan mahsulotlar ishlab chiqarishga olib keladi. Jahon banki tomonidan BMT FAO bilan
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
hamkorlikda o'tkazilgan "Millardlab suv ostida" tadqiqoti suv biologik resurslarini ishlab chiqarishda barqaror turg'unlikni ko'rsatmoqda (so'nggi 10-15 yil ichida dunyoda baliq ovlash deyarli o'zgarmagan va bir necha yil ichida o'zgarib bormoqda). Yiliga 96 million tonna), harajatlarning ko'tarilishi va baliqchilarning ov birligiga tushadigan daromadining pasayishi, baliq ovlash ishlarining doimiy o'sishi va baliq ovlash texnologiyalarini takomillashtirish bilan hosildorlikning pasayishi. Shu bilan birga, umumiy baliqchilik mahsulotlarining bozor qiymati o'sib bormoqda, bunda asosiy ishlab chiqaruvchilarning (baliqchilar) ulushi doimiy ravishda kamayib bormoqda [6].
Foydalanilgan materiallar va usullar (Materials and methods) Tadqiqot ishlab chiqaruvchi mamlakatlar uchun umumiy bo'lgan eskirgan baliqchilik nazariyasiga va baliqchilikni tartibga solishning samarasiz amaliyotiga asoslangan hozirgi baliqchilikni boshqarish tizimining katta xarajatlarini ta'kidlaydi. Shunday qilib, ishbilarmonlik muhitining ilg'or tuzilmasini shakllantirishni o'z ichiga olgan strategik yechimlarga ehtiyoj bor, bunda yangi barqaror baliqchilik korxonalari yetakchi rol o'ynashi kerak. Tuganmas baliq ovlash - bu nisbatan yaqinda paydo bo'lgan va hali keng qo'llanilmagan atama, shuning uchun uni hamma ham so'zsiz qabul qilmaydi. Bu maxsus tushuntirishni talab qiladi. "Tuganmas baliq ovlash" atamasi xalqaro hujjatlar va xalqaro baliq ovlash qoidalarining kodekslari talqini asosida paydo bo'lgan, lekin o'zbekcha xususiyatga ega.
Olingan natijalar va ularning tahlili (Results and Discussions) Bu tushuncha "baliqchilik resurslaridan uzoq muddatli barqaror foydalanish"dan ko'ra kengroq ma'noga ega bo'lib xususan, O'zbekiston sharoitida qanday yondashishga intilish kerakligini to'liq aks ettirmaydi. Ko'pchilik rivojlangan baliqchilik mamlakatlari tomonidan qabul qilingan muhim hujjatlardan biri bu FAOning "Ma'suliyatli baliqchilik xulq-atvori" kodeksi bo'lib, unda baliq zahiralaridan oqilona foydalanish tamoyillari ro'yxati keltirilgan. Mas'uliyatli baliqchilikning axloq kodeksi baliq resurslarini boshqarishning umumiy qoidalari va maqsadlarini belgilash bilan birga, baliq resurslaridan uzoq muddatli barqaror foydalanishni saqlash va boshqarishning asosiy vazifasi sifatida tan oladi. Shu maqsadda davlatlar zahiralarni tegishli ekologik va iqtisodiy omillarni hisobga olgan holda aniqlangan maksimal barqaror hosilni ishlab chiqarishga qodir darajada ushlab turish yoki tiklash bo'yicha tegishli choralarni ko'rishlari kerak.
Tugamaydigan baliq ovlash kontseptsiyasining ajralmas qismi sifatida atrof-muhit va ekotizimlarning barqaror holati
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
muammosini hisobga olgan holda yangi turdagi suv biologik resurslarini (WBR) iqtisodiy aylanishga jalb qilishni hisobga olish kerak. bu bizga tushkun holatda bo'lgan ekspluatatsiya qilinadigan turlarni kam rivojlangan va kam o'rganilgan VBR turlari bilan almashtirish bo'yicha davlat siyosati variantlarini ko'rib chiqishga imkon beradi. Shu bilan birga, tuganmas baliq ovlash kontseptsiyasini amalga oshirishning ajralmas elementlaridan biri bu WBRning biologik va marketing baholarini birgalikda tahlil qilishdir. Umuman olganda, "tuganmas baliq ovlash" tushunchasi ancha keng bo'lib, u O'zbekiston baliqchilik sanoatining o'ziga xos xususiyatlarini, jumladan, milliy baliq bozori ehtiyojlarini ham hisobga oladi.
Bu ushbu atamaning qisqacha tavsifi bo'lib, uni ushbu maqola doirasida to'liq ochib bo'lmaydi va faqat umumiy fikrni beradi. FAOning mas'uliyatli baliq ovlash qoidalariga muvofiq tashkil etilgan tuganmas baliqchilikning samaradorligi davlat tomonidan "resurs kapitali" ni to'plash va IUU baliq ovlash paytida suv biologik resurslariga etkazilgan zarar darajasining pasayishi bilan bog'liq (bu qiymatlarga erishishi mumkin). asosiy haqiqiy ovlashdan olingan o'z daromadlari qiymatlari bilan solishtirish mumkin) [4].
Jahon iqtisodiy inqirozi davlatning tadbirkorlik faoliyatida faol ishtirok etayotgan, rejali iqtisodiyot yoki rejali iqtisodiyot elementlari bo'lgan mamlakatlar iqtisodiyotining o'ziga xosligini yana bir bor yorqin namoyon etdi. Ushbu mamlakatlarda davriy o'zgarishlar bilan iqtisodiy pasayish sezilarli darajada zaiflashadi. Bu fakt ko'plab mamlakatlar hukumatlari oldiga biznesni muvofiqlashtirish va tuzilmalash shakllarini tanlash va pirovardida iqtisodiy va sanoat siyosatini shakllantirishda davlatning rolini kuchaytirish va benefisiarlarning rolini qayta taqsimlash masalasini qo'ydi, chunki ilgari qo'llanilgan amaliyot samarasiz bo'lib chiqdi.
Ayni paytda O'zbekiston baliqchilik tarmog'ida moliyaviy resurslarga, xo'jalik yuritishning zamonaviy usullarini, ilg'or ishlab chiqarish texnologiyalarini joriy etishga va tayyor mahsulotni sotishga katta ehtiyoj sezilmoqda. Byudjet mablag'lari, maqsadli moliyalashtirish resurslari ushbu ehtiyojlarni to'liq qondirishga imkon bermaydi, shuning uchun xususiy sektorning vakolatlari va investitsiyalarini bevosita jalb qilish zarurati tug'iladi. Shunday qilib, mahalliy baliqchilik sanoatining hozirgi holatida davlat-xususiy sheriklik (DXH) asosida tuganmas baliq ovlashning innovatsion vertikal integratsiyalashgan korxonalarini yaratish eng maqsadga muvofiqdir.
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Buni Tinch okeani Andes (Xitoy), Maruha Corporation (Yaponiya), Aker Marin (Norvegiya) kabi yirik va muvaffaqiyatli jahon kompaniyalari misolida jahon tajribasi ham tasdiqlaydi. Bunday korxonalarning iqtisodiy samaradorligi va ularning iqtisodiy samaradorligi sifatida. investitsiya jozibadorligi oshadi, aksiyalarning bir qismini korxonaning davlat aksiyalari paketini saqlab qolgan holda yangi malakali hamkorlarga sotish. Korxona aktsiyalarini sotishdan tushgan mablag'lar baliqchilik faoliyatining yangi turlarini moliyalashtirishga yo'naltirilishi kerak.
Shuningdek, davlat-xususiy sheriklik asosida yirik kompleks vertikal integratsiyalashgan innovatsion baliqchilik korporatsiyalarini tashkil etish davlat kafolati ostida zamonaviy park va qayta ishlash korxonalariga ega bo'lish, ichki bozor va bozorlar uchun o'zbek qo'shimcha qiymat zanjirlarini yaratish imkoniyatini beradi. MDH mamlakatlari, shuningdek, import o'rnini bosish va O'zbekiston mahsulotlarini rivojlangan mamlakatlar bozorlariga olib chiqish. Ushbu turdagi korxonalarning baliqchilikni sertifikatlash va strategik marketing sohasida etakchi ilmiy-tadqiqot tashkilotlari bilan rejalashtirilgan hamkorligi kam o'rganilgan va rivojlanmagan baliqchilik ob'ektlarini rivojlantirish muammolarini hal qilish, faoliyatning innovatsion yo'nalishlarida qo'shma tajriba loyihalarini ishlab chiqish imkonini beradi [1].
Mahalliy iste'molchilarga jo'natilayotgan mahalliy mahsulotlar ulushini oshirish muammosini hal qilishda ilmiy yondashuvlarni ishlab chiqishda mahalliy baliqchilik xomashyo bazasining o'ziga xos xususiyatlarini va undan foydalanishning hozirgi holatini hisobga olish kerak. Shunday qilib, mahalliy baliqchilikda hal qiluvchi rol o'ynaydigan Uzoq Sharqning baliqchilik kompleksi eksportga yo'naltirilganligi bilan ajralib turadi, chunki uning mahsulotlarining katta qismi tashqi bozorda yuqori talabga ega.
Mamlakatdagi mavjud iqtisodiy vaziyat eksportbop mahsulotlarning ichki bozoriga tubdan burilish imkonini bermayapti. Biroq, Uzoq Sharqda sezilarli xom ashyo zaxirasi mavjud (yiliga 1 million tonnaga yaqin baliq va baliq bo'lmagan turlari). Uzoq Sharq baliqchilik kompleksining xom ashyo bazasini faqat unga yaxshi o'rganilmagan, rivojlanmagan va hozirgacha ishlatilmagan gidrobionlarni kiritish orqali kengaytirish mumkin.
Shunday qilib, mavjud vaziyat mamlakatimiz iqtisodiyoti uchun muhim bo'lgan eksport darajasini pasaytirmasdan, import qilinadigan narxlarga mos keladigan baliq mahsulotlarini mahalliy iste'molchilarga yetkazib berishni sezilarli darajada oshirish imkoniyatidan dalolat beradi.
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Ushbu imkoniyatni amalga oshirishni ta'minlaydigan tadqiqotlar ham ustuvor ahamiyatga ega bo'lishi kerak.
Tugamaydigan baliqchilik korxonasining afzalliklarini ta'minlaydigan boshqaruvning strategik maqsad va vazifalariga quyidagilar kiradi:
• baliqchilik korxonalarining xalqaro va ichki bozorlardagi mavqeida ijobiy o'zgarishlarga erishish, biznesni rivojlantirish va vertikal integratsiya;
• xalqaro va ichki bozorlarda baliqchilik korxonasining yangi qiyofasini yaratish, jamiyatda O'zbekistonda va xorijda baliq biznesiga ijobiy munosabatni shakllantirish;
• korxonani innovatsion faoliyat turlariga rag'batlantirish (modernizatsiya, texnologik, yangi ishlab chiqarishlarni yaratish uchun investitsiyalarni jalb qilish);
• biznes yuritishning shaffofligi, kompaniya faoliyatining mas'uliyatli baliqchilik qoidalari qoidalariga muvofiqligi, shartnomadan tashqari baliq ovini qonuniylashtirish va to'liq qayta ishlash;
• "resurs kapitalini shakllantirish" jarayonlarida ishtirok etish, uzoq vaqt oralig'ida (15-20 yil) maksimal iqtisodiy jihatdan asosli olib qo'yishga erishish shartlarida WBRdan foydalanish strategiyasini ta'minlash;
• sotish bozorlarining barqarorligini rivojlantirish, rivojlantirish va shakllantirishda faol ishtirok etish, ularni diversifikatsiya qilish [4].
Barqaror baliqchilikning raqobatbardosh afzalliklari yirik va tajriba korxonalarining ustuvorligi va jamiyatning ijobiy munosabatiga asoslanadi. Xususan, barqaror baliqchilik kontseptsiyasi baliq va dengiz mahsulotlarini iste'mol qilishga bo'lgan yondashuvi ham past, ham yuqori daromadli iste'molchilar uchun namuna bo'lishi mumkin bo'lgan ekologik toza o'rta sinfga qaratilgan.
Shuningdek, yangi biznes tuzilmasini shakllantirishda tuganmas baliqchilik korxonasining zarur raqobatbardosh afzalliklari quyidagilardan iborat:
• yetkazib berilayotgan mahsulotlarning yangiligi va yuqori sifati;
• yuqori sifatli logistika (yuqori sifatli va yangi baliq yetkazib berishning ishonchliligi va barqarorligi, baliq va baliq mahsulotlarining eng yaxshi brendlarini "strategik" iste'mol nuqtalariga - O'zbekiston va MDH davlatlarining yirik shaharlariga tezkor yetkazib berish imkoniyati);
• marketing faoliyatining yaxlit tizimining mavjudligi, marketing zanjirlarini rivojlantirish va baliqchilik tashkilotlari yoki birlashmalarining ular ishida ishtirok etishi, turdosh va infratuzilma tarmoqlari korxonalari rahbarlari
bilan ishlash.
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Shartli vertikal integratsiyalashgan tuganmas baliq ovlash korxonasi samaradorligini dastlabki tahlil qilish jarayonida to'rtta o'rta tonnalik baliq ovlash kemasidan (4 SRTM istiqbolli) iborat tezkor baliq ovlash kemalari guruhi tomonidan pollok baliq ovlash misoli ko'rib chiqildi. turi) va baliq ovlash zonalarida uzoq o'tishlarni amalga oshirmaydigan va trol bilan shug'ullanmaydigan modernizatsiya qilingan yirik tonnajli trolga asoslangan bitta suzuvchi baliqni qayta ishlash zavodi.
O'rim-yig'im kemalari va baliqni qayta ishlash zavodi vertikal ravishda integratsiyalangan barqaror baliqchilikning bir qismi bo'lib, ovlarni, shu jumladan shartnoma bo'lmagan o'smirlar va qo'shimcha baliqlarni (hisob-kitoblarda umumiy ovning 20% dan foydalanilgan) to'liq qayta ishlash bilan shug'ullanadi, bu esa IUUsiz ishlashini ta'minlaydi. Ovning shartnoma bo'lmagan qismini tashlab yuborishdan kelib chiqadigan zararni kamaytirish. Bunday tashkilotning yuqori samaradorligini global tendentsiyalar ham tasdiqlaydi. Bunga yaqqol misol bo'lib, Tinch okeani Andes korporatsiyasining etakchi kemasi Lafayette boshchiligidagi yangi ishlab chiqarish bazasi pollok, shuningdek, baliq va dengiz mahsulotlarining boshqa turlarini qazib olish va qayta ishlashga qaratilgan. Guruhning asosini mustaqil ravishda (tegishli baliq ovlash vaziyati mavjud bo'lganda) va ishlab chiqarish kemalaridan tashkil topgan guruhning bir qismi sifatida ishlaydigan etakchi kema (qoida tariqasida, istiqbolli turdagi katta hajmli kema) tashkil etadi. birinchisining qabul qilish va qayta ishlash quvvatlarining to'liq yuklanishini ta'minlash.
Baliqchilikni tashkil etishning bunday usuli, albatta, vertikal integratsiyalashgan yirik kompaniya boshqaruvida ijobiy samara beradi [2]. Zavodni yuqori darajada qayta ishlangan mahsulotlar hajmini oshiradigan zamonaviy asbob-uskunalar bilan jihozlash uchun katta investitsiya xarajatlari talab etiladi. Bunday uskunaning eng obro'li va yaxshi tasdiqlangan ishlab chiqaruvchisi Germaniyaning Nordischer Maschinenbau Rud kompaniyasi hisoblanadi. Baader GmbH + Co. KG (Baader). Ushbu kompaniyaning ishlab chiqarish liniyalari baliqni qayta ishlash kemalarining katta qismiga o'rnatilgan. Baader uskunalari yuqori mahsuldorlikka ega, yuqori ishonchli, ammo ancha yuqori narxga ega, shuning uchun kichik baliqni qayta ishlash korxonalari Xitoyda ishlab chiqarilgan Baader uskunalarining analoglarini sotib olishadi, ular kichikroq ishlov berish chuqurligi va arzonligi bilan ajralib turadi. Vertikal integratsiyalashgan korxonaning texnologik majmuasining bir qismi sifatida uskunaning asosiy texnologik va iqtisodiy tavsiflari 1-Jadvalda keltirilgan.
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaliginijoriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Vertikal integratsiyalashgan korxonaning texnologik majmuasining bir qismi sifatida uskunaning asosiy texnologik va iqtisodiy xususiyatlari
Uskunalar turi Unumdorligi Qayta ishlangan baliq turlari Narxi, ming evro
Baliqni qayta ishlash 180 baliq/min Skat 180
mashinasi (ichak,
yiringlash, ikra
tanlash) Baader
39HR
Baader 212HR/HRS 150 baliq/min Skat, треска, 293
b/g uchun baliqni merluccinae
qayta ishlash
mashinasi (katta
baliq, ichak, ikra
tanlash)
Baliq filetosi 120 baliq/min Skat, treska, sayda, 315
mashinasi (ichaklarni piksha, merlang, xek,
kesish, to'g'rilash, putassu, sudak
filetalash) Baader
182HF
Baliq uchun 150 baliq/min Mantiy, treska, xoki, 513
filetalash mashinasi xek, горбуша
(kesish, ikra tanlash,
fileto qilish) Baader
212HRF
Filletlash mashinasi 80—100 baliq/min Mantiy, treska, 603
(kesish, ichaklarni piksha, sayda, xek
kesish, fileto qilish,
ikra tanlash) Baader
192HF
Skinner Baader 52 150 baliq/min Skat, treska, lasos, tunets, pangasius, tilyapiya v.b. 34
Baader 601 qiyma 1 900 kg/ч — 60
go'sht mashinasi
Baader 603 qiyma 2 800 kg/ч — 92
go'sht mashinasi
May 12-13
706
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Baader zavodi 70- 80 t/kuniga. — 166
Saralash mashinalari Baader 487 (4/6/8/10) Ao 50 t/s 76 - 117 (o'lchovli treklar soniga qarab)
Shunday qilib, baliqni qayta ishlash zavodi ishini tashkil etish uchun zarur bo'lgan sarmoyalarning taxminiy hajmi qariyb 5,8 million dollarni tashkil etadi, natijada zavod kuniga 160 tonnagacha pollokni qayta ishlash va 97 tonnagacha turli xil mahsulotlar ishlab chiqarish imkoniyatiga ega bo'ladi. kuniga tayyor mahsulotlar. Tugallanmagan baliq ovlashning shartli vertikal integratsiyalashgan korxonasi bo'linmalarining samaradorligini hisoblash.
Hisob-kitoblar natijalari vertikal integratsiyalashgan korxona tarkibiga kiruvchi kemalar guruhining rentabelligining past darajasini ko'rsatadi, ammo baliqchilik faoliyatini tashkil etishning ushbu shaklining shubhasiz afzalligi - bu cheksiz baliq ovlash korxonasining brendi bo'lib, u ko'paytirishga imkon beradi. yakuniy mahsulot tannarxini 7-10% ga oshirish va xaridorlarning afzal talabini ta'minlash. Shu bilan birga, yuqori qo'shimcha qiymatga ega bo'lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan qayta ishlash kompleksiga tog'-kon kemalarining kiritilishi korxonaga sotib olingan xomashyo narxining o'zgarishiga bog'liqlikni kamaytirish va amaldagi amaliyotga nisbatan fabrika rentabelligini oshirish imkonini beradi; va shuning uchun umuman innovatsion korxonaning rentabelligi. Shuningdek, vertikal integratsiya doirasida qirg'oqbo'yi qayta ishlash korxonasini tashkil etish rejalashtirilgan.
Xulosalar Quruqlikdagi bitta baliqni qayta ishlash zavodi qurilishiga investitsiyalar taxminan 10-12 million dollarni tashkil etadi. Quruqlikdagi korxona dengizda ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarni suzuvchi baliqni qayta ishlash zavodida keyinchalik qayta ishlashni amalga oshiradi. sifatli ommaviy va ijtimoiy mahsulotlar. Quruqlikdagi korxonada qo'shimcha qiymat olish uchun xom ashyodan foydalanishda katta zaxiralar saqlanib qolgan. Raqobatbardosh mahsulotlar olish uchun suv xomashyosini past narx parametrlariga ega bo'lgan qayta ishlashning yangi texnologiyalarini yaratish bo'yicha ilmiy tadqiqotlarni moliyalashtirish zarurligiga alohida e'tibor qaratish lozim.
May 12-13
707
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
REFERENCES
1. Akulin V.N., Pokrovskiy B.I. Uzoq Sharqning baliqchilik sanoatidagi mavjud inqirozni bartaraf etishning innovatsion strategiyasi // Izvestiya TINRO. 2009. V. 156. S. 370-374.
2. Garmash D.E., Pokrovskiy B.I., Kostyukova O.I., Solomin A.I. Baliqchilik korxonalari tuzilmasi va asosiy fondlarini rivojlantirishga innovatsion yondashuv // Milliy manfaatlar: ustuvorlik va xavfsizlik. 2012 yil. 38-son (179). 38-43-betlar.
3. Zverev G.S. Baliqchilik kompleksi samaradorligini oshirish bo'yicha takliflar va zarur investitsiya mexanizmlari. [Elektron resurs]. URL: http://www. baliq yangiliklari. ru/rubrik/ofitsialno/1090.
4. Pokrovskiy B.I., Kostyukova O.I., Sharin A.N. Tugamaydigan baliq ovlash Rossiya baliqchilik sanoati samaradorligini oshirish omili sifatida // Milliy manfaatlar: ustuvorliklar va xavfsizlik. 2010 yil. 14-son (71). 32-37-betlar.
5. Sharin A.N. Rossiyaning baliq sanoatida strategik resurslar marketingini qo'llash muammolari // Milliy manfaatlar: ustuvorliklar va xavfsizlik. 2011 yil. 16-son (109). 36-42-betlar.
6. Cho'kib ketgan milliardlar: baliqchilikni isloh qilishning iqtisodiy asoslari. Jahon banki va FAO, 2008 yil.
