CC BY
46
© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2014
УДК 616.62-003.261-053.2:615.015.8
Г. Ж. Мершенова, А. С. Дшдабекова, И. Ж. Абделиева, К- С. Тлегенова, Н. С. Махамбеталиева
БАЛАЛАРДАFЫ ЗЭР ШЬ^АРУ ЖОЛДАРЫНЫЦ ИНФЕКЦИЯЛАРЫ КЕЗ1НДЕГ1 АНТИБИОТИКТЕРГЕ РЕЗИСТЕНТТ1Л1К
KараFанды мемлекеттiк медицина университетнщ №2 жалпы дэрiгерлiк тэжiрибе кафедрасы
Зэр шырару жолдарынык инфекциялары бактериалд1 инфекциялардык кек таралран тYрлерiнiк б1р1не жатады. Антибактериальдi терапияны енгiзу зэр шырару жолдарынык инфекцияларын емдеуде жаксы нэтиже бердi, алайда антимикробты дэртерге деген турактылык артып келе жаткан жэне кептеген елдердегi макызды мэселелердщ себебi болып табылады. Антибиотиктердi ке^нен рациональдi емес колдану зэр шырару жолдарынык инфекцияларын емдеуде жиi колданылатын препараттарра деген резистенттiлiкке алып келдг Сэйкес эмпирикалык терапияны жYргiзу Yшiн эдеттегi зэр шырару жолдарынык инфекциясынык дамуына катысатын негiзгi коздыррыштарды, сонымен катар сэйкес антимикробты резистенттiлiктi бту макызды. Зэр шырару жолдарынык инфекцияларында жиi колданылатын антимикробты препараттарра (нитрофурантоин, ТИТУ катарлы цефалоспориндер) тезiмдiлiк мэселесi баска керсеткiштер бойынша жи тарайындалатын антимикробты препараттармен (аминопенициллиндер, 1-11 катарлы цефалоспориндер, триметоприм-сульфаметоксазол) салыстырранда темен болып табылды.
Клт сездер: зэр шырару жолдарынык инфекциялары, антибиотиктер, резистенттiлiк, балалар
Зэр шыFару жолдарынык инфекциялары балалар арасындаFы бактериальдi инфекциялардык кек таралFан тYрлерiнiк бiрiне жатады жэне ^амдык медицинанык макызды мэселес болып табылады. Сонымен бiрге госпитализациялаудык себебi болуы мен оны емдеуге жумсалатын каржынык эсерiнен экономикалык та мэселеге айналды. Бул шолудаFы бiздiк негiзгi максатымыз балалар арасындаFы зэр шыFару жолдарынык инфекцияларын туындататын негiзгi патоген-дердi аныктау жэне сонымен катар микробка карсы препараттарFа тезiмдiлiктiк закдылык-тарын керсету. Ауруды ерте диагностикалау жэне антибактериальдi терапияны уакытылы жYргiзу бYЙректiк Yдемелi закымдалуын темендету Yшiн кажеттi. Антибактериальдi терапияны енпзу зэр шыFару жолдарынык инфекцияларын емдеуде жаксы нэтиже берд^ алайда колданылатын антимикробты дэртерге деген тезiмдiлiк артып келе жаткан жэне кептеген елдердеп макызды мэселелердщ себебi болып тур. Зэр шь^ару жолдарынык инфекцияларына кYДiк болFан наукастарда антибиотиктермен емдеу зэрдщ себуiнiк нэтижесi дайын болFанFа дейiн, эмпирикалык турде жYргiзiледi. 1шек таякшасынык ауруханадан тыс зэр шырару жолдары инфекциясынык 60 тан 80% Fа дейiн себебi болып табылатындыктан, бастапкы эмпирикалык терапия осы козды^ышка эсер ететiн препараттармен жYргiзiледi [5]. Антибио-тиктердi кекiнен рациональдi емес колдану, яFни накты керсетюш болмаFан жаFдайларда,
кыска уакытты колдану зэр шырару жолдарынык инфекцияларын емдеуде жи колданылатын препараттарFа деген резистенттткке алып келдi [30]. Kазiргi уакытта антибиотиктерге деген тезiмдiлiктiк жоFарылауы туралы бiршама зерттеулер бар [12]. Зэр шырару жолдарынык инфекциялары балаларда кездесу жишИ бойынша тыныс алу жолдарынык инфекциялары мен шек инфекцияларынан кейн турады жэне балалардык жасы мен жынысына байланысты болып келедi. 6мiрiнiк бiрiншi жылында кыз балалармен салысты^анда ул балалар жиiрек ауырады, содан кейнп жылдарда керiсiнше инфекция кыз балаларда жи дамиды. Элемде, со^ы жылдары бурынFы эсерлi антибиотиктерге тезiмдi уропатогендер туралы баяндамалар эр тYрлi елдерде шыкты [3, 8, 9, 14, 15, 21, 23, 27, 29]. Антибиотиктерге тезiмдiлiктiк нускалары эр тYрлi географиялык аудандарда, ттт бiр елдiк езiнде де тYрлi болып келедi [11]. Сэйкес эмпирикалык терапияны жYргiзу Yшiн эдетте зэр шырару жолдарынык инфекциясынык дамуына катысатын непзп коздырFыштарды, сонымен катар сэйкес антимикробты резистенттткт бiлу макызды [34]. Балалар арасында зэр шыFару жолдарынык инфекцияларынык жиi KOЗдырFышына негiзiнен грамтерю бакте-риялар жатады. Онык шнде бiрiншi орында iшек таякшасы тур, ал грамок бактериялар, онык шнде энтерококктар мен стафило-кокктар со^ы орындарда тур. Бiркатар жYргiзiлген зерттеулер нэтижелерi бойынша
Escherichia coii (46,4-74,2%), Klebsiella SPP (6,013,45%), Proteus SPP (4,7-11,9%) жэне Enterococcus (5,3-9,54%) зэр шы^ару жолдарынын Heri3ri ce6emepi болып табылды [2, 6, 16, 17, 19, 25]. 1шек таякшасы ауруханадан тыс зэр шыFару жолдарынын инфекциясына катысатын жиi уропатоген болып кeрсетiлген [7, 10, 20, 32]. Pseudomonas зэр шы^ару жолдарынын инфекцияларынын шартты патогендi микроаFзасы болып табылады жэне 10,7-25% жаFдайда кездеседi [1, 18, 26]. Зэр шы^ару жолдарынын инфекцияларына бYЙректiн паренхимасынын закымдалуынсыз жYретiн зэр шыFару жолдарынын - уретранын, куыктын, несепаFардын, астаушанын кабынуы жатады. АскынбаFан цистит ен жиi кездесетЫ зэр шыFару жолдарынын инфекциясы болып табылады жэне барлык зэр шы^ару жолдарынын инфекцияларынын 95% да кездеседi [22]. Дегенмен, коздырFыш несепаFар аркылы бYЙрекке eтiп, 0Fан караFанда ауырлау, пиелонефрит сиякты инфекцияны туындатуы mymkh [31, 36]. Одан баска 6yk^ дYниежYЗiлiк денсаулык сактау
уйымынын баяндамасы бойынша ерте жастаFы балалар арасында зэр шыFару жолдарынын инфекциялары 3-8% кыз балалардаFы жэне 1% ул балалардаFы кызбалык жаFдайлардын себебi ретЫде кeрсетiлген [35]. Клиникалык кeрiнiсi карапайым кызбадан бастап асказан iшек жолдарынын закымдалу симптомдарымен жэне зэр шы^ару жолдарынын жоFарFы жэне тeменгi бeлiмдерiнiн закымдалу кeрiнiстерiмен байкалуы мYмкiн. Сирек жаFдайда септикалык шок кeрiнiсiмен eтедi. Эдетте болжамы колайлы, алайда eмiрiнiн бiрiншi жылы ол бYЙректiн склероздануына ауысуы мYмкiн. Склерозданумен байланысты алшак^ан сондары артериальдi гипертензия, протеину-рия, бYЙрек кызметiнiн бузылысы, тiптi диализдi кажет ететiн созылмалы бYЙрек жетюлказдИ дамуына алып келуi мYмкiн. Сол себепт патологияны ерте аныктау мен уакытылы ем жYргiзу колайсыз болжамдардын алдын алуына кeмегiн тигiзедi. Еуропа урологтары ассоциациясынын усынысы бойынша зэр шы^ару жолдарынын инфекцияларын емдеу Yшiн кыска курсты терапияны колдану усынылмайды, сондыктан
AHTMÖMOTMKTep E. coli Klebsiella spp. Баскалары
(49) (5) (10)
Amoxicillin 48 (98%) 4 (80%) 10 (100%)
Augmentin 43 (88%) 3 (60%) 4 (40%)
Cephalexin 42 (85,8%) 3 (60%) 10 (100%)
Ciprofloxacin 31 (63,3%) 2 (40%) 6 (60%)
Norfloxacin 41 (83,7%) 1 (20%) 7 (70%)
Ofloxacin 13 (26,6%) 0 7 (70%)
Septran 37 (75,6%) 3 (60%) 9 (90%)
Azithromycin 14 (28,6%) 0 3 (30%)
Levofloxacin 3 (6,2%) 0 4 (40%)
Nitrofurantoin 0 1 (20%) 4 (40%)
Amikacin (iv) 10 (21,4%) 0 (0%) 3 (30%)
Ceftazidime (iv) 30 (61,3%) 2 (40%) 9 (90%)
Cefuroxime (iv) 33 (67,4%) 2 (40%) 8 (80%)
Gentamicin (iv) 8 (16,4%) 0 (0%) 4 (40%)
Imipenem (iv) 20 (41,9%) 2 (40%) 8 (80%)
Meropenem (iv) 19 (38,8%) 1 (20%) 7 (70%)
Cefotaxime (iv) 36 (73,5%) 3 (60%) 7 (70%)
Ceftriaxone (iv) 36 (73,5%) 2 (40%) 9 (90%)
Кесте 1 - Козды^ыштардын антибактериальдi препараттаFа резистенттiлiгi
Медицина и экология, 2014, 4
17
терапия 5-7 тэулктен бастап одан узак уакытка созылуы кажет. Ауыр жаFдайларда, кусу мен дегидратация KepiHicTepiMeH байкалса баланы госпитализациялап, стартты парентеральдi антибактериальдi терапияны бастау усынылFан (усыныс дэрежесi А). БалалардаFы зэр шыFару жолдарынын инфекциясын емдеуде жи колданылатын антибактериальдi препараттарFа ко-тримоксазол, нитрофурантоин, цефалоспо-риндер, жартылай синтетикалык пени-циллиндер жатады [4, 13, 33]. Фторхинолондарды балаларда колдану хондропатиялар дамыту кауiпi жоFары болFандыктан колданылмайды. Алайда тек уропатогендердщ баска препараттарFа тeзiмдiлiгi аныкталFан жаFдайда Fана колдану кeрсетiледi. Дэлелдi медицина турFысынан бакылаулы клиникалык зерттеулер жYргiзу барысында балалардаFы зэр шыFару жолдарынын инфекцияларында фитопрепа-раттарды емдiк жэне алдын-алу максатында колдану дэлелденбеген. Кiшi жастаFы балаларFа антибиотиктер эдетте парен-теральд^ ал жоFары жастаFы балаларFа пероральд таFайындалады. Пероральдi антибиотиктердiн арасында пенициллин жэне цефалоспорин тобындаFы препараттарFа жоFары тeзiмдiлiк байкалFан. Парентеральдi антибиотиктердiн арасында цефалоспорин-дерге тeзiмдiлiк эртYрлi болды. Нэтижесi 1-кестеде кeрсетiлген [28].
Баска зерттеуде аныкталFан уропатогендердiн арасында тeзiмдiлiк ампициллинге 85,0%, амоксициллин-клавуланатка 73,8%, цефазолинге 37,3% жэне триметоприм-сульфаметоксазолFа 42,9% болды. Балалар арасында алдын алу антибактериальдi терапиясын алFандар арасында жоFары карсылык байкалды. Нэрестелерде антибиотиктерге резистенттшк ересек балаларFа караFанда жоFары болды [24].
Сонымен зэр шы^ару жолдарынын инфекцияларында жиi колданылатын антимикробты препараттарFа (нитрофурантоин, III-IV катарлы цефалоспориндер) тeзiмдiлiк мэселесi баска шрсетюштер бойынша жиi таFайындалатын антимикробты препараттармен (аминопенициллиндер, I-II катарлы цефалоспориндер, триметоприм-сульфаметоксазол) салыстырFанда тeмен болып табылды.
ЭДЕБИЕТТЕР
1 Abubakar E. M. Antimicrobial susceptibility pattern of pathogenic bacteria causing urinary tract infections at the Specialist Hospital, Yola,
Adamawa state. Nigeria // J. Clin. Med. Res. -2009. - V. 1. - P. 1-8.
2 Akram M. Etiology and antibiotic resistance patterns of community-acquired urinary tract infections in JNMC Hospital Aligarh, India / M. Akram, M. Shahid, A. U. Khan //Ann. Clin .Antimicrob. -2007. - V. 6. - P.4
3 Andrade S. S. Increased resistance to first-line agents among bacterial pathogens isolated from urinary tract infections in Latin America: time for local guidelines? /S. S. Andrade, H. S. Sader, R. N. Jones //Mem. Inst. Oswaldo. Cruz. -2006. - V. 13. - P. 741-748.
4 Arslan H. Risk factors for ciprofloxacin resistance among Escherichia coli strains isolated from community-adquired urinary tract infections in Turkey /H. Arslan, O. K. Azap, O. Ergonül, F. Timurkaynak //J. Antimicrob. Chemother. - 2005.
- V. 12 (5). - P. 914-918.
5 Chang S. L. Pediatric urinary tract infections /S. L.Chang, L. D. Shortliffe //Pediatr. Clin. North. Am. - 2006. - V. 53. - P. 379-400.
6 Correia C. Etiologia das Infecgoes do TractoUrinário e sua Susceptibilidadeaos Antimicrobianos /C. Correia, E. Costa, A. Peres //Acta. Médica. Portuguesa. - 2007. - V. 23. - P. 543549.
7 Costa M. Frequencia e Susceptibilidade Bacterianaem Infecgoes Urinárias -dados de um laboratorio de Lisboa /M. Costa, P. M. Pereira, C. Bolotinha //Rev. Lusófona de Ciencias e Tecnologias da Saúde. - 2009. - V. 6. - P. 87-103.
8 Dada-Adegbola H. O. Antibiotic susceptibility pattern of urinary tract pathogens in Ibadan, Nigeria /H. O. Dada-Adegbola, K. A. Muili // Afr. J. Med. Sci. - 2010. - V. 13. - P. 173-179.
9 De Backer D. Evolution of Bacterial susceptibility pattern of Escherichia coli in uncomplicated urinary tract infections in a country with high antibiotic consumption: a comparison of two surveys with a 10 year interval /D. De Backer, T. Christiaens, S. Heytens //J. Antimicrob. Chemother. - 2008. - V. 13 (2). - P. 364-368.
10 Francesco M. A. Urinary tract infections in Brescia, Italy: Etiology of uropathogens and antimicrobial resitance of common uropatho-gens /M. A. Francesco, G. Ravizzola, L. Peroni // Med. Sci. Monit. - 2007. - V. 6. - P. 136-144.
11 Gupta K. Addressing antibiotic resistance //Dis. Mon. - 2003. - V. 13. - P. 99-110.
12 Johnson J. R. Spontaneous conversion to quinolone and fluoroquinolone resistance among wild-type Escherichia coli isolates in relation to phylogenetic background and virulence genotype /J. R. Johnson, B. Johnston, M. A. Kus-kowski //Antimicrob. Agents. Chemother. - 2005.
- V. 12 (11). - P. 4739-4744.
13 Kreyg J. C. Antibiotic prophylaxis and recurrent urinary tract infections in children /J. C. Kreyg, J. M. Simpson, G. J. Williams //N. Engl. J. Med. - 2009. - V. 361. - P. 1748-1759.
14 Kurutepe S. Increasing antimicrobial resistance in Escherichia coli isolates from community acquired urinary tract infections during 1998-2003 in Manisa, Turkey /S. Kurutepe, S. Surucuoglu, C. Sezgin //Japan. J. Infect. Dis. -2005. - V. 13. - P. 159-161.
15 Kyabagu D. The sensitivity to first-line antibiotic therapy of the common urinary tract bacterial infections detected in urine samples at a hospital in metropolitan Kampala (Uganda) /D. Kyabagu, F. Ejobi, D. Olila //Afr. Health. Sci. -2007. - V. 13. - P. 214-222.
16 Rahman F. Antimicrobial resistance pattern of gram-negative bacteria causing urinary tract infection /F. Rahman, S. Chowdhury, M. M. Rahman //S. J. Phar. Sci. - 2009. - V. 2. - P. 4455.
17 Laupland K. B. Community-onset urinary tract infections: a population-based assessment /K. B Laupland, T. Ross, J. D. Pitout // Infection. - 2007. - V. 35. - P. 150-153.
18 Marques N. Infecgoes e Antibioterapia-numservigo de medicina /N. Marques, F. Araújo, J. L. Ducla-Soares //Medicina Interna. - 2005. -V. 12. - P. 203.
19 Martins F. Avaliagao do Perfil de Sus-ceptibilidadeaos Antimicrobianos de Microorganismos Isoladosem Urinasna Regiao do Vale so Sou-sa e Tamega /F. Martins, J. Vitorino, A.Abreu // Acta. Med. Port. - 2010. - V. 23. - P. 641-646.
20 Mendo A. Frequencia de In-fecgoesurináriasem Ambulatorio - dados de um laboratorio de Lisboa /A. Mendo, J. Antunes, M. Costa //Revista Lusófona de Ciencias e Tecnologia da Saúde. - 2008. - V. 5. - P. 216-223.
21 Mordi R. M. Susceptibility of common urinary isolates to the commonly used antibiotics in a tertiary hospital in southern Nigeria /R. M. Mordi, P. O. Erah //Afr. J. Biotech. - 2006. - V. 13. - P. 1067-1071.
22 Moura A. Antibiotherapy and pathogen-esis of uncomplicated UTI: difficult relation-A. Moura, A. Nicolau, T. Hooton //J. Appl. Microbiol. - 2009. - V. 106.- P. 1779-1791.
23 Okeke I. N. Antimicrobial resistance in developing countries. Part I: recent trends and current status /I. N. Okeke, R. Laxminarayan, Z. A. Bhutta //Lancet. Infect. Dis. - 2005. - V. 13 (8). - P. 481-493.
24 Peco-Antic B. Antibiotic resistance of uropathogens in infants and young children with acute pyelonephritis /B. Peco-Antic, D. Paripovic, S. Buljugic //CAP. Arh. Celok. Lek. - 2012. - V. 140 (3-4). -P. 179-83.
25 Pires M. C. Prevalence and bacterial susceptibility of community acquired urinary tract infection in University Hospital of Brasilia, 2001 to 2005 /M. C. Pires, K. S. Frota, P. O. Junior //Rev. Soc. Bras. Med .Trop. - 2007. - V. 40. - P. 643647.
26 Savas L. Nosocomial urinary tract infections: micro-organisms, antibiotic sensitivities and risk factors /L. Savas, S. Guvel, N. Savas //West. Indian. Med. J. - 2006. - V. 55. - P. 188-193.
27 Schito G. C. The ARSEC study: an international survey on the antimicrobial resistance of pathogens involved in uncomplicated urinary tract infections /G. C. Schito, K. G. Naber, H. Botto // Int. J. Antimicrob. Agents. - 2009. - V. 13 (5). -P. 407-413.
28 Sharan R. Bacteriology and antibiotic resistance pattern in community-acquired urinary tract infection /R. Sharan, D. Kumar, B. Mukher-jee //Indian pediatrician. - 2013. - V. 50 (7). - P. 707.
29 Shigemura K. Chronological change of antibiotic use and antibiotic resistance in Esche-richia coli causing urinary tract infections /K. Shi-gemura, K. Tanaka, M. Adachi //J. Infect. Dis. Chemother. - 2011. - V. 13 (5). - P. 646-651.
30 Soto S. M. Quinolones induce partial or total loss of pathogenicity islands in uropathogen-ic Escherichia coli by SOS-dependent or independent pathways, respectively /S. M. Soto, M. T. Jimenez de Anta, J. Vila //Antimicrob. Agents. Chemother. - 2006. - V. 50 (2). - P. 649-653.
31 Stamm W. E. Host-pathogen interactions in community-acquired urinary tract infections //Trans. Am. Clin. Climatol. Assoc. - 2006. -V. 117. - P. 75.
32 Struelens M. J. Microbiology of nosocomial infections: progress and challenges /M. J. Struelens, O. Denis, H. Rodriguez-Villalobos // Microbes. Infect. - 2004. - V. 12 (11). - P.1043-1048.
33 Uilyams G. Long-term antibiotics to prevent recurrence of urinary tract infections in children /G. Uilyams, J. C. Craig //Cochrane Database Syst. Rev. - 2011. - V. 3. - P. 35-37.
34 Wagenlehner F. Antibiotics and resistance of uropathogens. //EAU Updat. Ser. -2004. - V. 2. - P. 25-135.
35 WHO 2005. Urinary Tract Infections in Infants and Children in Developing Countries in the Context of IMCI. - Geneva, 2009. - 34 p.
36 Wiles T. J. Origins and virulence mechanisms of uropathogenic Escherichia coli /T. J Wiles, R. R Kulesus, M. A. Mulvey //Exp. Mol. Pathol. - 2008. - V. 85. - P. 11-19.
nocrynw^a 13.11.2014 r.
Мegнцннa h эко^огнн, 2014, 4
19
Г. Ж Мершенова, А. С. Дильдабекова, И. Ж. Абделиева, К С. Тлегенова, Н. С. Махамбеталиева АНТИБИОТИКОРЕЗИСТЕНТНОСТЬ ПРИ ИНФЕКЦИЯХ МОЧЕВЫВВОДЯЩИХ ПУТЕЙ У ДЕТЕЙ
Инфекции мочевыводящих путей являются одними из наиболее распространенных бактериальных инфекций. Введение антимикробной терапии привело к улучшениям в управлении инфекциями мочевыводящих путей, однако устойчивость к противомикробным препаратам является причиной серьезных проблем во многих странах. Широкое нерациональное использование антибиотиков привело к развитию резистентности среди наиболее широко используемых препаратов при инфекциях мочевыводящих путей. Для того чтобы управлять соответствующей эмпирической терапией, важно знать основные возбудители, которые обычно участвуют в развитии инфекций мочевыводящих путей, а также их соответствующую антимикробную резистентность. Сопротивление к антимикробным препаратам, обычно используемых для лечения инфекции мочевых путей (нитрофурантоин, цефалоспорины III-IV), является меньшей проблемой, чем сопротивление к другим противомикробным препаратам (аминопенициллины, цефалоспорины I-II поколения, триметоприм-сульфаметоксазол), часто назначаемых по другим показаниям.
Ключевые слова: инфекции мочевыводящих путей, антибиотики, резистентность, детский возраст
G. Zh. Mershenova, A. S. Dildabekova, I. Zh. Abdeliyeva, K. S. Tlegenova, N. S. Mahambetaliyeva ANTIBIOTICS RESISTANCE IN URINARY TRACT INFECTIONS IN CHILDREN
Urinary tract infections (UTI) are common bacterial infections. The introduction of antimicrobial therapy has led to profound improvements in the management of urinary tract infections; however antimicrobial resistance is a growing problem and a cause of major concern in many countries. A frequent irrational use of antibiotics leading resistance in the most common antibacterial drugs in urinary tract infection. In order to administer an appropriate empirical therapy it is crucial to know the main bacteria usually involved in the urinary tract infection as well as their respective antimicrobial resistance pattern. Resistance to antimicrobial agents commonly used to treat urinary tract infections (nitrofurantoin, cephalosporins III-IV) is less a problem than resistance to other antimicrobials (aminopenicillins, cephalosporins I-II, trimethoprim-sulfamethoxazole) frequently prescribed for other indications.
Key words: urinary tract infections, antibiotics, resistance, children
