Научная статья на тему 'Баладағы целиакияның жҥйелік кӛріністері'

Баладағы целиакияның жҥйелік кӛріністері Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
47
35
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
балалар / целєакєя / эхокардєографєя / ђүрек / электролєттер / кальцєѕ / остеопороѓ / эутєреоєдты ђемсау / children / celiac / echocardiagraphic / heart / electrolitis / calcium / osteoporosis / euthyroid goitre.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Г.М. Қанағатова, С.Е. Қайназарова, А.Д. Баймҧратова, М.Н. Шарипова, А.З. Назарова

Целєакєямен сырқат 106 бала тексерілді, оның 83 аурудың тєпті, 23 атєпті түрімен. Олардың ішінде целєакєяға тән полємєкромакронутрєенттік ђәне мєнералдық ђетіспеушілікпен шартталған ђүѕелік бұѓылыстарға, соның ішінде ђүрек-қантамыр, сүѕек ђүѕесінің ђәне қалқанша беѓінің ђауап беруін дәлелдеѕтін 79,9% 3,3 клєнєкаэхокардєографєялық ђәне 21,7%±4,5% клєнєка-лабораторєялық; тістер ђәне сүѕек ђүѕесі ђағынан 61,5±5,6%, қалқанша беѓінің патологєясы 74,5%-да ӛзгерістер анықталды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Г.М. Қанағатова, С.Е. Қайназарова, А.Д. Баймҧратова, М.Н. Шарипова, А.З. Назарова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SISTEMATIC OCCURENCE OF COELIAC DISEASE IN CHILDREN

Over 106 children with celiac disease were inspected, 83 of them with typical, and 23 with atypical form of disease. In 79,9%±3,3 of them were vevealed clinic-echocardiographical changes, and 21,7%±4,5 – clinic-laboratorial changes, from the teeth and bones 61,5 ±5,6%, 74,5% thyroid disease of testitying about the reaction of the organism as a particular cardiovascular systems, bones and thyroid patients that were caused by lack of absorbtion, polimicromacronutritional and mineral deficiency, which are specifical for Celiac disease to systematical infringement.

Текст научной работы на тему «Баладағы целиакияның жҥйелік кӛріністері»

10 Belov G., Brimkulov N. Investigation of pulmonary surfactant evacuatory function // Abstpact X1V World Congress of Asthmology, INTERASMA-93. - Tel Aviv, Israel, October 24-29, 1993.- №087.

L.D. JUMAEVA, V. T. DAVIDOV, R.K.KALMATOV

Osh state university, Osh, The I.K.Akhunbayev Kyrgyz State Medical Academy, Bishkek, Kyrgyzstan

THE ROLE OF PULMONARY AND MUCOUS MEMBRANE SURFACTANTS IN HEALTH AND DISEASE: RESULTS OF 35 YEARS' ACTIVITY OF THE KYRGYZ SCIENTIFIC SCHOOL OF SURFACTANT RESEARCHERS

Resume: Authors analyzed more than 500 publications of scientists of Kyrgyzstan devoted to researches on the surfactant. The

degree of their novelty and the importance for theoretical and applied medicine are defined.

Keywords: pulmonary surfactant, condensate of exhaled air, hypoxia, the Kyrgyz scientific school of surfactant.

УДК 616.34-008.337-021.3-053.2

Г.М. КАНАГАТОВА , С.Е. КАЙНАЗАРОВА , А.Д. БАЙМ| РАТОВА , М.Н. ШАРИПОВА , А.З. НАЗАРОВА

С.Д.Асфендияров атындагы К,азак ¥лттык медицина университет1 Педиатрия жэне бала хирургиясы гылыми орталыгы, Алматы к

БАЛАДАГЫ ЦЕЛИАКИЯНЫН ЖН ЙЕЛ1К КЗ Р1Н1СТЕР1

Целиакиямен сыркат 106 бала тексерлд¡, онын 83 аурудынтипт'1, 23 атипт'1 тYрiмен. Олардын iшiнде целиакияга тэн полимикро- макронутриентт'к жэне минералдыкжеткпеушл'кпен шартталган жYйелiк бузылыстарга, сонын iшiнде жYрек-кантамыр, сYйек жYйесiнiн жэне калканша безiнiн жауап беру'ш дэлелдейт'ш 79,9% 3,3 клиника-эхокардиографиялыкжэне 21,7%±4,5% клиника-лабораториялык; тiстер жэне сYйек жYйесi жагынан 61,5±5,6%, калканша безiнiн патологиясы 74,5%-да взгерютер аныкталды.

ТYйiндi сездер: балалар, целиакия, эхокардиография, жYрек, электролиттер, кальций, остеопороз, эутиреоидты жемсау

Балада целиакиеныц клиникалы| кэ р^а б1р|^атар симптомдар мен синдромдар н йлесуiмен жэне н лкен полиморфизмдтпен ерекшеленедГ Соцгы кездеп зерттеулер кэ рсеткендей, целиакиеныц таралуы сирек емес, ол щ F ым оган диагноз |оядыц на|ты серологиелы| жэне гистологиелы| эд^ерЫщ пайда болуына байланысты керiсiнше э згердГ Осыган сэйкес, элемнщ эртн рлi айма|тарында жн рпзтген |азiргi кездегi статистика мэлiметтерi бойынша целиакиеныц таралу жиiлiгi орташа есеппен 200-300 адамга 1 нау|астан кездесед^ ец жиi Сахара елдерiнде (5,6%), э те аз жиiлiкте алыс Шыгыс елдерiнде *1+. К^аза|станда, Алматы аймагында бщ л кэ рсеткш 1:262 |щ райды *2+. Целиакиеныц диагностикалы| мэселелерi оныц клиникалы| белплершщ типтi емес, кэ п жагдайда атиптi э туiмен, егни бiр топ созылмалы жн йелi патологие «бейнеа»-нде бай|алуымен, н демелi агымы мен негативтi бiтiстерi жэне ас|ынуларга экелуiне байланысты.

Iшектегi ас |орытылу мен с^ртудщ созылыц|ы жэне созылмалы бщ зылыстары кэ птеген жн йелер мен агзалардагы терец бщ зылыстардыц бастамасы екенi белгiлi. Тама|тыц с^рту бщ зылыстары жиi гипотрофие мен физикалы| дамудан артта |алуына, макро- жэне микроэлементтердщ тапшылыгына, оныц э з алдына остеопороз дамуы мен сн йек жн йеанщ рахиттэрiздi деформациесына, анемие жэне бас|а да метаболикалы|

бщ зылыстардыц дамуына алып келедi. Соныц шшде целиакиёда барлыщ зат алмасу тн рлерi э згередi, бiрiншi кезекте, белоктьщ алмасу бщ зылады. Бiр жагынан мальабсорбциёныц э 3i э з кезепмен бiршама белоктыщ жеткiлiксiздiкке экелуi мн мкiн, екiншiден, аш шектщ шырышты ^абатыныц за^ымдалуы екiншiлiк экссудативт энтеропатиёныц жиi себептершщ бiрi. Зацды тн рде полигиповитаминоз ^алыптасады. Жалпы дистрофиё, полигипо- жэне авитаминоз, гипо- жэне диспротеинемиёныц дамуы, симпато-ацренал жн йеанщ жэне бас^а э згерютердщ бэрi жн рек-^антамыр жн йесшде жэне бас^а агзаларда бщ зылыстар ша^ырмауы мн мкiн емес [3, 4].

Жщ мыстьщ максаты целиакиемен ауыратын баладагы

патологиёныц диеталы^-медикаментозды^ емЫщ эсерлерiн жогарылату н шiн жн йелт кэ рiнiстерiн зерттеу болды.

Зерттеудщ материалдары мен эдiстерi: н ш жыл бойы целиакиёмен сыркат 6 айдан 15 жас аралыгындагы 106 бала ба^ыланды жэне зерттелцi; олардыц iшiнце аурудыц типтi тн рi 83(78,3%±4,0) жэне атиптi тн рi 23(21,7%±4,0) кезцестi. Нау^астардыц орта жасы 6,41±0,47 жасты ^щ рады.

Зерттеу эдктерк клиникалыщ - анамнез, объективт Карау, ЖСЖ, СА^, ДАК^ аны^тау, аускультациё; аспапты-графикалыщ - электрокардиографиё, допплермен эхокардиографиё (ЭхоКГ), кеуде агзаларыныц

рентгенографиесы; лабораториелык - калий, магний жэне кальций, фосфор, жалпы белок, паратиреоидты гормон концентрациесын аныктау жэне тагы баскалары. Целиакие диагнозы П жэне БХ ГО клиникасында анамнез жинау, аурудык клиникалык кэ рiнiстерiн табу, эндоскопие жасау, аш шектщ шырышты кабатынык биоптатын гистологиелык-морфометриелык зерттеумен жэне - тЫдт трансглутаминазага карсы антиденелер мен антиглиадиндт антиденелер декгежн аныктау жолымен койылды.

Зерттеу нэтижелерi. Тн гел каралган жэне бакылауда болган наукастардык iшiнде жн рек-кантамыр жн йесшщ патологиелык э згерiстерi 79,2%±3,9-да табылды. Артериалдык гипотензие (Аг) 42,0%±4,7-да аныкталды, ол целиакиенык атиптi тн рiмен салыстырганда (26,1%±9,2) типтi тн рiмен сыркат балаларда (45,8%±5,5) жж кездестi. Целиакиеда Аг-нык жиi пайда болуы сщ йыктыктык дэретпен кэ п жогалуынык, артериалдык тамыр кабыргасы тонусынык тэ мендеуi жэне айналымдагы кан мэ лшершщ азаяынык, сонымен Катар, ЭхоКГ-да нактыланган сол карынша миокардынык жиырылу кабшет тэ мендеушщ салдары екенi айкын. ЭКГ-да целиакиенык типтi тн рiмен 66,3%±5,2 жэне атипт тн рiмен 39,1%±10,2 ауыратын наукаста жн рек ыргагынык бщ зылысы аныкталды. Олардык iшiнде типт тн рiмен 32,7%±6,3 жэне атипт тн рiмен 11,1%±10,4 наукастык канында калий декгейi тэ мендегенi нактыланды. Эхокардиографиелык э згерiстер целиакиенык типт тн рiмен наукастардык 64 (77,1%)-де жэне 23 атиптi тн ршен 9 (39,1%) наукаста табылды. Сонык iшiнде сол карыншанык жиырылу кабтетЫщ тэ мендеуi, сэйкесiнше, 73,5% жэне 56,5% наукастарда аныкталды. Жн ректщ сол карыншасынык кекеяi 23,4% жэне 22,2% наукастарда, ал ок карыншанык кекеяi аурудык тек типтi тн рiмен наукастардык 12,5%-да аныкталды. Сокгы-диастолалык мэ лшердiк тэ мендеуi 37 (34,9%) наукаста, сонык шЫде типт тн рiмен 32 (38,5%) жэне атипт тн рiмен 5 (21,7%) наукаста, сокгы-диастолалык кэ лемнiк азаяы 63 (59,4%) наукаста, онык шшде типтi тн рiмен 50 (60,2%) жэне атипт тн рiмен 13 (56,5%) наукаста табылды. Сокгы-систолалык э лшем тэ мендеуi 24 (22,6%) наукаста, сонык iшiнде типтi тн рiмен 22 (26,5%) наукаста, ал атипт тн рiмен 2 (8,7%) наукаста табылды; сокгы-диастолалык э лшемнщ тэ мендеуi 55 (52%) наукаста, онык шшде аурудык типтi тн рiмен 43 (51,8%) жэне 12 (52,3%) атипт тн рiмен наукаста аныкталды.

Целиакиенык ерекше ЭхоКГ-лык белпа - перикард куысында сщ йыктыктык декгейi 0,25-0,40 см арасындагы мэ лшермен жиналуы 12,0%±3,6 болды, осы белп аурудык тек типтi тн рiмен ауыратын 5 жаска дежнп балаларда кездестi. Бщ ндай э згерiстердi баска зерттеушiлер де бщ рында *4+ аныктаган екен, бiрак онык себебiне дэлелдi жауап табылмаган. Целиакиемен сыркат баланык жн рек-кантамыр жн йесi бщ зылыстарынык терекдт баладагы сыркаттык щ зактыгына байланысты болды. Мысалы, ЭхоКГ-э згерютерк негщ рлым ауру щ зак жэне емi кеш басталган сайын, миокард куыстарынык кекеяi, онык кабыргаларыньщ жщ к аруы мен карыншааралык перденщ

жщ к аруы соншалыкты жиi жэне терекiрек кездестi. Целиакиенык атипт формасымен ауыратын 13 жасар кыз балада канайналымынык II дэрежелi бщ зылысымен

кэ рiнген дилетациелык кардиомиопатие калыптасты. Бщ л кызга целиакие диагнозы тек сол 13 жасында канайналысы бщ зылысымен тексертгенде койылды. Зерттелген балаларда сн йек жн йесi закымынык клиникалык белгтерк физикалык жн ктемеде аектык ауыруы (61,5±5,6%), какканык деформациесы (16,6+3,8%), тктщ закымдалуы (64,1±5,4%),

тырнактардык сынгыштыгы мен катпарлануы (34,6+5,3%), бой э сушщ артта калуы (64,1+5,4%), сн йек жасынык паспорттык жасынан екi жылга не одан да аса артта калуы (46,1+5,6%), остеопороз (17,9+5,6%) белгiлерiмен кэ рiнедi *5+.

Целиакиемен ек жиi косарласа жн ретiн калканша безiнiк патологиесы, эдетте, гипотиреоз болып табылады. Тиреоидты гормондардык тапшылыгы бала агзасында физикалык жэне акыл-естiк дамуын тежейдi, тiптi гипотиреоидты нанизм мен кретинизмге дежн алып келедi (Р.Б.Базарбекова, 1999). Кейбiр зерттеу мэлiметтерi бойынша целиакиемен сыркат балалардык 15-20%-да аныкталган (Catassi, 2003). Бiздiк бакылауымызда, целиакиемен ауыратын балалардык 74,5%-да калканша безЫщ патологиесы аныкталды. Онык iшiнде: эндемиелык эутиреоидты жемсау - 3,8%, йоджеткпеушЫк гипотиреозы - 45,2% (онык шшде субклиникалык - 44%), аутоиммундык тиреоидит - 31,7%-ын кщ раган. Целиакиемен ауыратын баладагы гипотиреоз непзп аурудык н деуiне эсер ететiн фактор екенi аныкталды. Тиреоидты статусты тексергенде аныкталган э згерiстер: 9(8,2%)-да гипотиреоздык манифесттiк тн рi, 67 (61,0%)-де гипотиреоздык субклиникалык тн рi, ал 6 (5,4%)-да сТ3-тiк жеке жогарылауымен ТТГ-нык калыпты декгейi аныкталган. Калган 28 (25,4%) целиакиемен сыркат балада калканша безi патологиесы аныкталган жок (эутиреоз). Манифесттi гипотиреозы бар балаларда тиреоидтык жетiспеушiлiктiк типтi кэ ршс^ (тез шаршагыштык, есте сактаудык тэ мендеуi, брадикардиемен жн рек н ндершщ тщ йыкталуы, токгыштык) 100% жагдайда аныкталды жэне салыстырмалы топтарды осы жиiлiгiнде шынайылыгы дэлелдендi (р<0,05). Сонымен катар ауру тiлiнiк iсiккiлiгi мен iш кату сэйкесiнше 66,7% жэне 77,8% болды *6+. Жогарыда айтылгандар, осы патологиеда барлык микро-жэне макронутриенттердiк алмасу бщ зылысымен мальабсорбцие синдромынык жн ру^ целиакиемен сыркат балада эртн рлi клиникалык кэ рiнiстермен байкалып, патогномиелык белплердщ болмауы туралы ойлауга мн мкшдт бередi. Сондыктан негiзгi аурудык жасырын «бейнеа»-нде болып жаткан э згерiстердi багаламай калуымыз мн мкiн.

Корыта айтканда, целиакиемен сыркат балада кардиоваскулерлык патологие, калканша безi аурулары, сн йек жн йеандеп э згерютердщ жиi дамитыны анык болды жэне олар эртн рлi кэ ршктермен байкалады. Целиакиемен сыркат баланы тексеруде жн рек-кантамыр жн йесшщ функционалдык жагдайын кэ рсететiн (ЭКГ, ЭхоКГ, кан биохимиесы (К, Са калканша безi жщ мысын кэ рсететiн (гормондар декгейiн аныктау -ТТГ, Т3), тiстер мен сн йек жн йеа жагдайын байкататын (кол сн йектерЫщ рентгенографиесы, канда Са, Р декгейлерш) косымша аспаптык зерттеулердi жн ргiзiп, табылган патологиега дер кезшде сэйкес ем тагайындаудык макызы зор.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Fasano A., Catassi C. Celiac disease in children. //Gastroent.. - 2005. - №19 (3): 467-78.

2 А.К.Машкеев, Л.М.Карсыбекова, М.Н.Шарипова, А.З.Назарова, Г.С.Адамова// Алгоритм диагностики и дието-медикаментозной терапии обменных нарушений при целиакии у детей//Методические рекомендации.- Алматы, 2012.-52с.

3 Кузнецова А.А., Ревнова М.О., Наточин Я.В. Водно-солевой обмен и функциё почек у детей при целиакии и хроническом гастродуодените//Педиатриё. - 2004.- №5. - С.27-30.

4 Бельмер С.В., Волков И.Э., Гасилина Т.В., Неудахин Е.В. Метаболические и гормональные нарушениё при целиакии. /Целиакиё у детей. - 2010. - С.191-197.

5 Назарова А.З. Диетическаё коррекциё нарушений кальциевого обмена у детей с целиакией: автореф. дис. ... канд. мед. -Алматы, 2009. - 22 с.

6 Салпынова А.Л., Клинико-патогенетическаие особенности и лечение целиакии у детей, ассоцированный с тиреоидной патологией: автореф. дис. ...канд.мед. - Алматы, 2009. -26с.

Г.М. КАНАГАТОВА, С.Е. КАЙНАЗАРОВА, А.Д. БАЙМШ РАТОВА, М.Н. ШАРИПОВА, А.З. НАЗАРОВА

СИСТЕМНЫЕ ПРОЯВЛЕНИЯ ЦЕЛИАКИИ У ДЕТЕЙ

Резюме: Обследовано 106 детей, больных целиакией, в том числе 83 с типичной, 23 с атипичной формой заболеваниё. У 79,9%±3,3 из них выёвлены клинико-эхокардиографические и 21,7%±4,5 клинико-лабораторные изменениё, со стороны зубов и костной системы 61,5±5,6%, патологиё щитовидной железы у 74,5% свидетельствуящие о реакции всего организма, в частности сердечно-сосудистой, костной системы и щитовидной железы больных в ответ на системные нарушениё, обусловленные мальабсорбцией и полимикро- макронутриентной недостаточностья свойственных длё целиакии.

Ключевые слова: дети, целиакиё, эхокардиографиё, сердце, электролиты, кальций, остеопороз, эутиреоидный зоб

G.M.KANAGATOVA, S.E. KAINAZAROVA, A.D. BAYMURATOVA, M.N.SHARIPOVA, A.Z. NAZAROVA SISTEMATIC OCCURENCE OF COELIAC DISEASE IN CHILDREN

Resume: Over 106 children with celiac disease were inspected, 83 of them with typical, and 23 with atypical form of disease. In 79,9%±3,3 of them were vevealed clinic-echocardiographical changes, and 21,7%±4,5 - clinic-laboratorial changes, from the teeth and bones 61,5 ±5,6%, 74,5% - thyroid disease of testitying about the reaction of the organism as a particular cardiovascular systems, bones and thyroid patients that were caused by lack of absorbtion, polimicro- macronutritional and mineral deficiency, which are specifical for Celiac disease to systematical infringement.

Keywords: children, celiac, echocardiagraphic, heart, electrolitis, calcium, osteoporosis, euthyroid goitre.

УДК 616.342-007.271-036.12

Р.Н. КАСЫМОВА, Е.Н. ШОРИНА, А.В. КИСЛЕНКО

Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, г. Алматы

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ДИАГНОСТИЧЕСКОЙ ТАКТИКИ ДУОДЕНОГАСТРАЛЬНОГО РЕФЛЮКСА У ДЕТЕЙ С ХРОНИЧЕСКИМ ГАСТРОДУОДЕНИТОМ

В работе приводятся современные взгляды на диагностику дуоденогастрального рефлюкса у детей с хроническим гастродуоденитом. Уделено внимание роли аномалий и пороков развития двенадцатиперстной кишки в развитии дуоденогастрального рефлюкса.

Ключевые слова: дуоденогастральный рефлюкс, моторно-эвакуаторные нарушения

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.