CC BY
7
Вестник Ка^НЖУ №2-2018
А.М. Месова, Л.М. Пивина, М. Санбаев
Семей к. ММУ, жедел медициналык жэрдем кафедрасы
КАЗАКСТАНДА БАЛАЛАРДЫ САРАЛАУДА Ш¥ГЫЛ ЖАГДАЙДЬЩ АУЫРЛЫК ИНДЕКС1Н КОЛДАНУ
ty^h: Мемлекеттегi халыц денсаулыгы медициналыц мекемелердеп кемек кврсетудiц сапасына тiкелей байланысты. Шугыл кемект сапалы керсету ушш науцастыц жагдайын багалайтын сенiмдi саралау жуйеа цажет. Бул халыцтыц ец осал тобы балалар Yшiн ете мацызды, себебi олардыц жагдайы тез арада курт темендейдi. Ересектерге Караганда балалар жарацаттар мен ауруларга сез1мталдыгы жогары болып табылады. Бул мацала Цазацстандыц дэрiгерлер балаларды саралауды журпзген кезде шугыл жагдайдыц ауырлыц индексш цолдануды ынталандыру мацсатында жазылды. TY^H4i свздер: триаж, шугыл жагдайдыц ауырлыц индексш, балалар.
A.M. Mesova, L.M. Pivina, M. Sanbaev
Semey State Medical University, Emergency department
USING THE EMERGENCY SEVERITY INDEX IN TRIAGE OF CHILDREN IN KAZAKHSTAN
Resume: The indicator of the state of health of the country's population directly depends on the quality of emergency care in medical institutions. For quality emergency care, it is important to have a reliable sorting system that allows you to quickly and accurately assess the condition of patients. This is especially important for children, who are the most vulnerable groups of the population, as the condition of children deteriorates sharply. Unlike adults, children are more susceptible to a variety of injuries and illnesses. Often children can not explain their complaints, which leads to an underestimation of the child's condition. This article is written with the purpose to cause interest in the doctors of Kazakhstan to use the emergency severity index in children during triage. Keywords: triage, emergency severity index, children.
УДК 616.12-008.331.1-053.9
ХШ.Э. TeMip^yAOBa, ХЛ.А. Кулбаева, 2Е.К. Куандыков, 2Н.Ш. Бектибаева, 2В.К. Махатова
1К[ожа Ахмет Ясауи атындагы Халъщаралъщ казак тур1к университетi, 2Оцтустш Казахстан мемлекеттш фармацевтика академиясъь, Шъмкент к.
ШЫМКЕНТ кАЛАЛЫк жедел жэрдем ауруханасыннын госпитализациялау к¥РЫЛЫМЫНДАгЫ АРТЕРИАЛДЫ ГИПЕРТОНИЯ АгЫМЫНЬщ ЖИ1Л1Г1, ОРНЫ ЖэНЕ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
ШКЖЖМА терапиялык профильдi бвлiмшесiне АГ бойынша госпитализацияланатын наукастардыц жыл сайынгы статистикалык есептер мен статистикалык карталарына суйене отырып, квппрофильдi стационардыц госпитализациялау курылымы мен нэтиже^не негiзделген АГ ныц кездесу жиыЫ, орны жэне ерекшелiктерiне талдау жасалды. 2015-2016 жылдар аралыгында Шымкентте АГ наукастардыц едэуiр белшн ете жиi кездесетiн журектщ ишемиялык ауруы (ЖИА), созылмалы журектщ жеткiлiксiздiгi (СЖЖ), кант диабеть семiздiк, цереброваскулярлы аурулар сиякты аскынулары жэне iлеспелi аурулары бар 60 жастан аскан наукастар курайтыны аныкталды. АГ ми канайналымыныц жедел бузылысы сонымен катар оныц кайталану жиiлiгi бойынша госпитализацияланатын кептеген наукастардыц фондык ауруы болып есептеледi. TyrnHdi свздер: артериалды гипертензия, жиыЫ, аскынуы, косымша аурулар.
ЖЦА шшдеп ец кеп таралганы артериалды гипертония (АГ), ол асцыну ауырлыгымен цогамга, цазiргi замангы адамзатца моральдi жэне материалды зацым кел^ретш медико элеуметтж мэселелердщ ец непзпсшщ бiрi. Артериалды гипертензия журектщ ишемиялыц ауруына жэне цереброваскулярлы аурулардыц дамуына алып келетш кардиоваскулярлы патологияныц жайылган турь ЦР ДСМ мэлiметтерiнде 2015жылы керсетiлген цанайналу мYшелерi цурылымында ЖYргiзушi ауруларыныц елiм себептерi 100000 тургындар санына шаццанда 193,8 цурады, оныц iшiнде ЖИА есебше 71,7, инсульт есебiне 71,8 оцига тiркелдi. 8лiмнiц жогаргы керсеткiшiне алып келетш непзп аурулар ЖИА - (51,3%), ЖСЖ (45,%) жэне цереброваскулярлы аурулар (38,7%). Эаресе елiмнiц жогаргы керсеткiшi ецбекке цабiлеттi адамдар арасында екендiгi аныцталады. АГ мен жш госпитализацияланатын науцастардыц кеп таралуына байланысты езект мэселе -тексерiлу мен емделу шыгындары болып отыр, заманга сай медицина мYмкiндiктерiн ескере отырып, бул контингент науцастарыныц стационарда ем алуы барлыц жагдайда ацталмайды.
Зерттеудiц максаты Шымкент калалык шугыл медициналыц кемек ауруханасыныц (ШЩШМКА) терапиялык профильдi белiмшесше госпитализациялау курылымындагы АГ ныц кездесу жишп, орны жэне ерекшелiктерiн аныктау болып отыр.
Материалдар мен эд^тер.
АГ ныц жиiлiгiн талдау госпитализациялау курылымындагы терапия жэне нейрокантамыр белiмiндегi 2015 жэне 2016жж. жылдык статистикалык; есептердi ;арау негiзiнде ЖYргiзiлдi, бул патологиямен 2015ж. 718 стационарлык карта, 2016ж. 658 стационарлык карта. Келес параметрлер талданды: наукастыц жасы мен жынысы, госпитализация уакытыныц узактыгы мен кыскалыгы, косымша аурулар, аскынулар жэне т.с.с.
Алынган мэлiметтердiц статистикалык ецделуi STATISTICA жэне BIOSTAT багдарламаларыныц стандартты статистикалык багдарлама пакетiнiц кемегiмен ЖYргiзiлдi. Айырмашылыктары р<0,05 жагдайында сенiмдi деп есептелдь Алынган нэтижелер абсолюттi (п) жэне катысты; (%) келем тYрiнде, орташа магынасы жэне олардыц стандартты ауыткуларымен сипатталды. Нэтижелер мен шюрталасгар.
Vestnik KazNMU №2-2018
Терапиялы; бвлiмшеге госпитализациялау
Курылымындагы себеп АГ ныц жиiлiгi мен орнын багалау ма;сатында терапиялы; жэне нейро;антамырлык; бвлiмшелердегi АГ негiзгi ауру жэне ;осымша ауру ретiнде журген нау;астардыц медициналы; стационарлы; карталарымен жылды; есептердi талдау ЖYргiзiлдi. Госпитализацияланган нау;астардыц (2673 - 2015 ж. жэне 2456 - 2016 ж.) ;орытынды клиникалы; диагнозында АГ негiзгi ауру ретшде 5129 жагдайда шыгарылган. Осыпан орай АГ ныц жишп осы жылдары 82,7 жэне 81,6% ;урады. Госпитализацияланган нау;астардыц квпшiлiгiнде АГ ныц 3 дэрежес болды 2015ж. АГ- 66,4%, 2016ж. 63,9%, ал 2 дэрежес 33,6% жэне 35,1% нау;астарда кездесть АГ ныц 3 дэрежесiмен нау;астар I, II кезецде де ас;ыну дамуыныц жогары ;аушнде тур 82,6% жэне 83,5%.
Ецбекке ;абыетт жастагы нау;астар ( 60 жас;а дешн) 23,2% 2015 ж. жэне 25,2% 2016 ж. ;урады. АГ мен ауыратын нау;астардыц демографиялы; мiнездемесiн зерттегенде госпитализацияланган нау;астардыц максималды саныныц жасы 55-75жас. 60-69 жас аралыгындагы нау;астар кврсеткiшi 29,4% 2015ж. жэне 27,8% 2016 ж., 70-75 жас аралыгында - 38,6 жэне 37,8%, 80 жастан жогары нау;астар кврсеткiшi - 8,2 жэне 8,4%. Госпитализацияланган нау;астар саныныц аз кврсеткiшi 38 жас;а дейiнгiлер - 0,6 % 2015 ж. жэне 0,8% 2016 ж.
Ей талдау жасау кезецшде де 60 жас;а дейiнгi еркектер кeбiрек 56,8%, ал эйелдер 43,2%, зерттеудщ 1 кезецiнде 54,6%, II кезецде 43,4% (р-0,03). 60 жастан жогары эйел нау;астар тобында керiсiнше I кезецде 66,4%, II кезецде 68,6%; р<0,001.
АГ мен госпитализацияланган нау;астарда I кезецде 72,8% , II кезецде 72,3% ЖYрек ;антамырлы; ас;ынулар аны;талды. Ец жиi ^ркелгеш ;анайналым жеткiлiксiздiгi (59,2 жэне 60,6%), ми инсульт (16,5 жэне 15,2%), миокард инфаркты (12,3 жэне 12,6%), гипертониялы; криз (9,7 жэне 10,1%) жэне ритм бузылысы (8,7 жэне 9,8%). АГ мен бiрге ;осымша аурулары бар нау;астардыц тiркелгенi I кезецде 89,4%, II кезецде 91,2% жагдай, олардыц iшiнде кездескенi ЖИА (48,7 жэне 49,2%), созылмалы бронхит (17,4 жэне 18,6%), ;антты диабет (13,8 жэне 14,2%), семiздiк (8,7 жэне 9,4%). Косымша аурулардыц орташа саны бiр нау;ас;а ша;;анда 1,8±1,4 жэне 1,7±1,5 I жэне II кезецдерге сэйкес.
Шугыл тYPде госпитализацияланулар саны 2015ж. -3010, 2016 ж. -2985 ;урады. АГ мен госпитализацияланган нау;астар жиiлiгiн талдауда жыл шшде маусымдылыгы барлы; айда бiркелкi болып шы;ты.
Осы зерттеулерге сэйкес, АГ мен госпитализацияланган нау;астардыц негiзгi белИн 60 жастан ас;ан, ас;ынулар мен ;осымша аурулары бар жэне кебшесе эйел нау;астар ;урайтыны аны;талды. Ец кеп кезедесетш ;осымша аурулар ЖИА, созылмалы бронхит, ;антты диабет жэне семiздiк. 21% жагдайда жыл iшiнде ;айта госпитализацияланулар орын алды. Бул керiнiс талдаудыц екi кезецiнде де ;айталанды.
Миокард инфарктымен АГ бар нау;астар жшлИн салыстырганда есу бай;алды: I кезецде 65,6%, II кезецде 68,5%.
Инсульт бойынша госпитализацияланган нау;астар iшiнде АГ сы бар нау;астар саны II кезецде I кезецмен салыстырганда арт;аны бай;алды: ишемиялы; инсульттер - 83,7 ден 85,1% дешн, геморрагиялы; - 54,6 ден 59,7% дешн жогарылады. Зерттеудщ ей кезецiнде де АГ мен госпитализацияланган нау;астардыц ишемиялы; инсульт бойынша жшлИ басынан еткерген миокард инфаркты барларга Караганда ай;ын жогары болды (I кезец - 66,2% ;арсы 73,1%; II кезец - 69,5% ;арсы 71,1%, р<0,05). Осыган сэйкес АГ инсульт бойынша госпитализацияланган нау;астардыц фонды; ауруы болып табылды, эаресе ишемиялы; инсультке шалды;;ан нау;астар геморрагиялы; инсультке шалдыадандардан жогары. Госпитализацияланган нау;астарда да, ;айтыс болтан нау;астарда да АГ мен пациенттер саны есуi бай;алды, ай;ын жэне сенiмдiсi инсульттен ;айтыс болтан нау;астарда болды.
ЖYргiзiлген клинико-демографиялык зерттеу жыл бойына АГ мен госпитализацияланатын наукастардыц бiркелкi агымын аныктауга мYмкiндiк бердi,олардыц iшiнде белгiлi болгандай 60 жастан аскан наукастар арасында кец таралганы,эйелдерде жэне косымша патологиясы бар адамдарда тiркелу жиiлiгi аныкталды.Инсульт пен косымша АГ бар наукастар арасындагы таралу агымы жогары жэне болжамы нашар екендiгiн кврсеттi.
Жас,жыныс,бшмьжумысы, анамнезiнде инсульттыц болуы, инсультпен аурухана тYсетiн наукастардыц кауiп факторына эсер етпейтшдИ корсеттi (Т<2,0, р>0,05). Госпитализация уакытымен бастапкы жагдайыныц ауырлыгы арасындагы тiкелей тэуелдiлiк орнады (Т>2, р<0.05). Iлеспелi кардиологиялык патологиясы жэне гипертониялык ауруы бар наукастартыц кайта госпитализациялану себептерiнiц курылымдык талдауы.8лiм жагдайыныц 47% солардыц Yлесiнде. АГ-ныц негiзгi аскынуы ЖYректiц коронарлык ауруыныц дамуы (ЖКА), жедел миокард инфаркты жэне созылмалы ЖYрек жетiспеушiлiгi,сонымен коса цереброваскулярлы аурулар болып табылады. ЖYрек-кан тамыр ЖYЙесiнiц аталган аурулары халыктыц тек кана влiм децгейiн аныктап коймай, адамдардыц ерте ецбекке жарамсыз болуын жэне мYгедектiкке алып келу себебi болып табылады. Кейбiр наукастар арасында стационарна жылына бiрнеше рет госпитализацияланатынын талдау кврсеттi. Оларда ауруыныц ершушщ жиi себебi, дэрiлердi кабылдауды токтатуынан немесе CYЙемелдеушi терапияныц толык кeлемдi болмауынан,ягни бул жагдай материалдык жагдайдыц жетiспеушiлiгiмен байланысты. Одан езге, амбулаторлы емделетiн наукастарды бiрiншiлiк кемек керсетететш дэрiгерлер жиi госпитализациям жолдама беретшш есепке алу кажет.
Ер адамдар ,эйел адамдарга караганда жиi кайта госпитализацияланады. (8,7% карсы 6,1%, p<0,02). 50-59жастагы наукастар ( 32,4% жагдайда) жэне 60-69 жастагы (35,1%) наукастар жш госпитализацияланады. 50 жаска дейiнгi наукастардыц жеткiлiктi жогаргы децгейде кайта госпитализациялануы ерекше кецiл аудартады, ягни бул ауру агымыныц жецш емес екендгiн, тiптi жас жэне ецбекке кабшета адамдар арасындагы аскынуыныц екендiгiн керсетiп отыр. АКК кетершу дэрежесi бойынша наукастардыц госпитализациялануыныц талдауы керсеткендей, стационарна кайта тYсетiн пациенттердiц (84,2%) АГ 3 дэрежелi наукастар,ягни ЖYргiзiлген антигипертензивтi препараттадыц эффектiнiц болмауы жэне АКК агымын бакыланбайтындыгын керсетедi. Госпитализацияланган наукастар арасында АГ 2 дэрежес -мен 15,8% керсетть Осыган байланысты АКК кетерiлу дэрежесiне байланысты регоспитализацияныцнаукастар арасында гендерлж айырмашылыгы аныкталмады. АГ мен косымша ЖYрек -кантамыр ЖYЙесiнiц патологиясы бар наукастарга талдау кезiнде,келесi корытындылар алынды. АГ мен ЖКА бiрiгiп келетiн наукастар жиi тiркелдi, олар 77,4% болды,оныц iшiнде (81,8% карсы 76,1% эйелдерде, p<0,05) ер адамдар жишп жогары. Эйелдер мен ерлерде туракты KYш тYсу стенокардиясы бар наукастар 43,2% уксас жиiлiкте тркелдь Инфаркттан кейiнгi кардиосклероз 24,8% наукаста аныкталды,ер адамдарда эйел адамдарга караганда кебiрек кездеседi (36,2% карсы 25,1% сэйкесшше, p<0,01). ЖYрек жеткiлiксiздiгiнiц белгiлерi 53,8% наукаста аныкталды (ерлерде 60,6% жэне эйелдерде 57,7% , p>0,05). СЖШ ФК II (22,2% жагдайда) и III (24,7% жагдайда) жиiрек тiркелдi. Ер адамдарда СЖШ-ныц ( ФК III-IV) жогары жэне тiптi терминальды (42% карсы 32,8% у женщин, p<0,01) жш тiркелдi. ЖYрек ыргагыныц бузылу керсеткiшi 27,8% наукаста,ерлер мен эйелдерде уксас жшлжте (28,6% жэне 27,8% сэйкесшше, p>0,05) тiркелдi. Карыншалык экстрасистолиялык аритмия онымен коса жогары градациялы (Laun III жэне одан жогары) ер адамдар жш (14,5% , 7,8% эйелдерде, p<0,05) тiркелетiндiгi байкалды. Тексершген наукастар iшiнде карыншаYCтiлiк
аритмия(онымен коса жыбыр аритмиясы ), ЖYрек етизпштИнщ бузылысыныц кездесу жиiлiгi бойынша арнайы гендерлiк айырмашылык байкалмады. Кант диабе^ 22,3% наукаста аныкталды,ерлер мен эйелдерде
Jïnimtiuz ЭСа^ЖМЩ W" 2-20 IS 1
бiрдей жиiлiкте (20,2% карсы 22,3% сэйкесшше, p>0,05). 9,8% наукаста бYЙректiц созылмалы ауруы тiркелдi, (олардыц 12,9% ерлерде жэне 7,4% эйелдерде, p>0,05). Тексершген наукастардыц 13,4% дициркуляторлы эцефалопатия белгiлерi болды, АГ-ныц бул аскынуы эйел адамдарда жш екендiгi байкалды (15,8% эйелдерде, 8,8% ерлерде, p<0,05). Эрi карай АГ мен госпитализацияланатын наукастардыц непосредственных курылымдык себептерiн аныктадык. Регоспитализацияныц ец жиi кездесетiн себептерiнiц бiрi, госпитализациям дейiнгi кезецде наукастарда АКК коррекцияланбаган ( 32,3% наукаста). Екiншi жиiлiкте госпитализациялану себебi ЖИА, 25,6% наукаста аныкталды. ЖСШ декомпенсациясы 19,2% наукастыц госпитализациялану себебь 5,2% наукаста ЖYрек жеткiлiксiздiгiнiц декомпенсациясы жыбыр аритмисяы фонында дамыган. ЖYрек ыргагыныц бузылысы 8 % наукаста непзп себеп ретшде ^ркелген, оныц iшiнде ЖYрекшелер жыбырыныц тахисистолиялык формасы негiзi варианты ретшде(4,9% жагдайда)^ркелген. Ерекше токталатын жагдай (13,8%-да) госпитализацияныц накты себебi аныкталмады. Айкын жэне бакылауга квнбейтiн АКК -ныц болуы себебiнен госпитализацияланатын наукастар жиi ер адамдарга караганда эйел адамдар екеш(48,3% карсы 19,2% сэйкесшше, p<0,001) аныкталды. Сол уакытта ЖКА вршуiмен жэне СЖШ декомпенсациясымен жш госпитализацияланатын наукастар ер адамдар (53,2%
ерлер,36,4% эйелдерде, p<0,01). екенi аныкталды. ЭГ мен 12 ай бойы регоспитализация болатын наукастар 7,6%, жш ер адамдар эйел адамдарга караганда. Кайта тYсетiн наукастардыц квпшiлiгi орта жэне ересек жастагылар(50-69 жас). Yлкен жастагы (>70 жастан) наукастардыц регоспитализациясы сирек болады, оныц себебi АГ мен ауыратын наукастардыц вмiр CYPу узактыгыныц кыскылыгымен байлагнысты болуы MYMKiн. Цорытынды: АГ мен ауыратындардыц басым квпшiлiгiн 60 жастан аскан наукастарда аскынуларымен жэне жиi кездесетiн косымша аурулары, ЖИА-ЖYректiц ишемиялык ауруы, СЖШ-созылмалы ЖYрек шамасыздыгы, кант диабетi, семiздiк, цереброваскулярлы аурулар курайтындыгы аныкталды. Госпитализацияланган наукастардыц квпшiлiгiнде АКК квтерiлуiнiц 3 дэрежес жэне ете жогары кауш тобы бар. Жедел ми кан айналымы бузылысы бойынша госпитализацияланган наукастардыц кепшшпнде АГ фондык ауру болып табылады, оынмен коса кайта госпитализациялану себебi болып табылады. Наукастардыц регоспитализациясыныц ец жиi себептерi госпитализациям дейiнгi кезецде АКК бакыланбайтын формасы, ЖКА-ныц ершуi, СЖШ-ныц декомпенсациясы жэне ЖYрек ыргагыныц бузылысы, жыбыр аритмиясы болып табылады. АКК адекватты тYPде бакыламаудан эйелдер, ал ерелер ЖКС жэне СЖШ аскыныуынан жиi госпитализацияланган.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения: Статистический сборник. - Алматы: 2016. - С. 43-50. http://mirknig.com/knigi/zdorovie/1181360083
2 Протоколы заседаний Экспертного совета РЦРЗ МЗСР РК, 2015
3 ШЩМЖЖА ЖYЙке кан-тамыр жэне терапия белiмiнiц жылдык есебь Стационарлы наукастыц картасы.
1Ш.Э. Темiр^улова, 1Л.А. Кулбаева, 2Е.К. Цуандыков, 2Н.Ш. Бектибаева, 2В.К. Махатова
1Международный казахско-турецкий университет имени Ходжи Ахмеда Ясави 2Южно-Казахстанская государственная фармацевтическая академия, г.Шымкент
ЧАСТОТА, МЕСТО И ОСОБЕННОСТИ ТЕЧЕНИЯ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТОНИИ В СТРУКТУРЕ ГОСПИТАЛИЗАЦИЙ ШЫМКЕНТСКОЙ ГОРОДСКОЙ БОЛЬНИЦЫ СКОРОЙ ПОМОЩИ
Резюме: Проведен анализ частоты, места и особенности течения артериальной гипертензии (АГ) в структуре и исходах госпитализаций многопрофильного стационара на основании ежегодных статистических отчетов и статистических карт больных АГ, госпитализированных в отделения терапевтического профиля ШГБСМП г. Шымкент за 2015-2016 гг. Выявлено, что основную долю пациентов с АГ составляют лица старше 60 лет с наличием осложнений и сопутствующих заболеваний, наиболее часто -ишемическая болезнь сердца
(ИБС), хроническая сердечная недостаточность (ХСН), сахарный диабет, ожирение, цереброваскулярные болезни. АГ является фоновым заболеванием у большинства пациентов, госпитализированных по поводу острого нарушения мозгового кровообращения, а также частой причиной повторных госпитализаций.
Ключевые слова: артериальная гипертензия, частота, осложнения, сопутствующие заболевания.
1Sh.A. Temirkulova, 1L.A. Kulbaeva, 2E.K. Kuandykov, 2N.Sh. Bektibaeva, 2V.K.Machatova
1International Kazakh-Turkish University named after Kh.A.Yassawi 2South-Kazakhstan state pharmaceutical academy, Shymkent
FREQUENCY, LOCATION AND FEATURES OF ARTERIAL HYPERTENSION FLOW IN HOSPITALIZATION HOSPITAL OF SHYMKENT CITY HOSPITAL
Resume: The frequency, place and peculiarities of the course of arterial hypertension (AH) in the structure and outcomes of hospitalization of a multi-profile hospital were analyzed on the basis of annual statistical reports and statistical maps of patients with AH hospitalized in the departments of the therapeutic profile of the Shymkent ShGSMC for 2015-2016. It was revealed that the majority of patients with hypertension consist of people older than 60 with complications and concomitant diseases, most often coronary heart disease (CHD), chronic heart failure (CHF), diabetes mellitus, obesity, cerebrovascular diseases. AH is a background disease in most patients hospitalized for acute cerebrovascular accident, and a frequent cause of repeated hospitalizations. Keywords: arterial hypertension, frequency, complications, concomitant diseases.
