CC BY
0Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ PEDAGOGICAL SCIENCES
БАЛАБАЦШАНЫЦ ОТБАСЫЛЬЩ ТОПТАРЫНДАГЫ МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙ1НГ1 БАЛАЛАРДЫЦ ТЭУЕЛС1ЗД1Г1Н ДАМЫТУДЫЦ ЭЛЕУМЕТТ1К-ПЕДАГОГИКАЛЫЩ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
МЕКЕМТАС ЛЯЗЗАТ ЦАНАТБЕКЦЫЗЫ
М.Х.Дулати атындагы Тараз ещрлш университетi «Арнайы жэне элеуметтiк педагогика
кафедрасы» магистранты Тараз к;., ^азакстан
Аннотация. Мацалада балабацшаныц отбасылыц топтарындагы мектеп жасына дешнг1 балалардыц тэуелЫздтн дамытудыц взект1 мэселелер1 кврсетшген. Мектеп жасына дей1нг1 балаларда бастамашылыц пен тэуелс1зд1кт1 цалыптастыру мэселеЫ вте взект1 Элеуметтт-педагогикалыц технологиялар - бшм беру Yдерiсiнiц сапасын арттыруга ыцпал етуге сонымен цатар, топтагы оцу-тэрбие процест айтарлыцтай дамытуга жэне оныц тшмдштн арттыруга мYмкiндiктер ашып бередi. Мектепке дейiнгi бшм берудегi заманауи педагогикалыц технологиялар мектепке дейiнгi бшм берудщ мемлекеттт стандарттарын юке асыруга багытталган. Педагогикалыц технологияныц тYбегейлi мацызды жагы-баланыц бшм беру процесiндегi устанымы, ересектердщ балага деген квзцарасы.
Ty^h свздер: Педагогикалыц технология, коммуникативтi функция, бастама, жацашылдыц, бшм беру, квмек кврсету
Мектеп жасына дешнп балаларда бастамашылык пен тэуелаздшт калыптастыру мэселес ете езекть Туганнан 5 жаска дешнп кезец тэуелаздшт дамыту Yшiн сезiмтал кезец болып табылады. Бул кезецде баланы колдау ете мацызды, эйтпесе Эрик Эриксон ойлагандай, егер 5 жаска дешн ата-аналар, тэрбиешшер балалардагы бастаманы устап, оныц белсендшпн ынталандырмаса, болашакта адам iскер, Yкiмдерде, шыгармашылыкта тэуелсiз болу мYмкiндiгiн жогалтады, сонымен катар пассивтi орындаушы болады.
Мектепке дейiнгi бiлiм берудегi заманауи педагогикалык технологиялар мектепке дейiнгi бшм берудщ мемлекетпк стандарттарын iске асыруга багытталган. Педагогикалык технологияныц тYбегейлi мацызды жагы-баланыц бшм беру процесшдеп устанымы, ересектердiц балага деген кезкарасы. Ересек адам балалармен карым-катынаста: "оныц жанында емес, бiрге болу!». Оныц максаты-баланыц тулга ретiнде калыптасуына ыкпал ету.
БYгiнгi тацда бастаманы калыптастыру жэне дамыту мэселелерше кызыгушылык калыпты жагдай. Ец алдымен, бул элеуметтiк-педагогикалык салага байланысты, онда элеуметтiк мацызды окигаларда, жумыста бастама кетеретш адамныц жетютш мэселелерi жиi кeтерiледi, бул ю жYзiнде мемлекеттiц, когамныц мiндетi болып табылады.
Бшм берудi реформалау мен жацгыртудыц жаца YPДiстерiне, жаца бшм берусалаларыныц пайда болуына, инновациялык педагогикалык технологияларды сынактан етюзуге байланысты казiргi жагдайда танымдык белсендiлiк пен танымдык дербеспкп керсетуге кабшетп ескелец урпакты даярлау мшдет1 басым болып отыр. Бiлiмдi ез бетшше игеру жэне жацарту мYмкiндiгi баланыц тез eзгеретiн элемге бешмделуше мYмкiндiк бередi. Мемлекеттiк бiлiм беру стандарттары мектепке дейiнгi балалык шакта бастамашылыкты дамытудыц мацыздылыгын кeрсетедi. Сонымен, мектепке дешнп бшм берудщ максатты багдарларында нэтиже ретiнде баланыц "эр тYрлi iс - эрекетте-ойын, карым-катынас, дизайн жэне т.б. белсендiлiк пен тэуелаздш танытуы керек екендiгi керсетшген. ез кэабщ бiрлескен iс-эрекетке катысушыларды тацдай алады, эртYрлi идеяларды жYзеге асыру кабiлетiн ашады". Бiз эрдайым балалардыц бастамасын Yздiксiз бiлiм беру ю-эрекет кезiнде белсендi тYPде дамыта алмаймыз, eйткенi муFалiмнiц белгiлi бiр мiндеттерi мен сабак курылымы бар, бiрак ересек адамныц балалармен бiрлескен iс-эрекетi кезiнде муFалiмдер балалар бастамасыныц кeрiнiсiн бастауы керек.
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ PEDAGOGICAL SCIENCES
Бастамашылык-бул жаца нэрсеге деген шю талпыныс, ^a3ipri езгермейтш жагдайга шыдай алмау, бул езгерютер мен козгалыска деген iшкi сертн.
Бастаманыц терт саласы бар:
Коммуникативт1 бастама (баланыц курдастарымен карым-катынаска косылуы, онда эмпатия, сейлеудщ коммуникативтi функциясы дамиды);
Шь^армашылык бастама (киял, бейнелi ойлау дамитын баланыц негiзгi шыгармашылык кызметi ретiнде сюжеттiк ойынга косылу);
Максат кою жэне epiKTi куш ретшде бастама (эр тYрлi енiмдi iс - шараларга катысу-сурет салу, модельдеу, курылыс, материалдыц "карсылыгын" жецу Yшiн кYш салуды кажет етедi, мунда ерiк-жiгер, сейлеудi жоспарлау функциясы дамиды);
Танымдык бастама-кызыгушылык (экспериментке косылу, кещспкпк-уакыттык, себеп-салдарлык жэне жалпы катынастарды орнату кабiлетi дамитын карапайым танымдык-зерттеу кызметi).
Баланыц бастамасы мектепке дейiнгi жаста ец белсендi тYPде калыптасады, Yш жылдык дагдарыс пен "Мен езiм" кубылысыныц пайда болуынан бастап, ец колайлы кезец - 3 жастан 5 жаска дешн. Осы жастагы балалардыц бастамасы эртYрлi ойындар мен физикалык белсендшктен шыгудыц жолын табады, ересектер Yшiн бул процеске тыйым салмау мацызды.
Бастамашыл бала ойындарды, енiмдi ю-эрекеттерд^ мазмунды карым-катынасты уйымдастыруга тырысады, ол ез калауына сэйкес келетiн эрекетп таба алады; эцгiмеге косылуга, баска балаларга кызыкты iс усынуга.Балалардыц бастамасы балалардыц тацдауы мен кызыгушылыктары бойынша еркiн iс-эрекетiнде керiнедi. Эз мYДделерiне сэйкес ойнау, сурет салу, салу, курастыру жэне т.б. мYмкiндiгi.
Мектепке дешнп жаста бастамашылык кызыгушылыктыц, акыл-ойдыц, тапкырлыктыц керiнiсiмен байланысты. Бастамашыл бала мYДделердiц мазмунымен ерекшеленедi. Балалардыц бастамасы баланыц ересек адамга ештеце ютеуге кемектескiсi келетiндiгiнде емес. Бала езi ойлап тапкан нэрсенi жасаган кезде магыналы болады жэне бул баскалар Yшiн мацызды болды. Бул жагдайда ол бастамашы, орындаушы жэне толыкканды катысушы, элеуметтiк катынастардыц субъектiсi болады
1. Педагогические технологии: учебное пособие для студентов педагогических специальностей / ецдеген В.С. Кукунина. - М.: ИКЦ "МарТ": - Ростов н/Д, 2006.
2. Хуторской А.В. Статья "Технология проектирования ключевых компетенций и предметных компетенций". // Интернет- журнал "Эйдос".
3. Иванов Д.А., Митрофанов К.Г., Соколова О.В. Компетентностный подход в образовании. Проблемы, понятия, инструментарий. Оку-эдютемелш курал. - М.: АПК и ПРО, 2003. -101 б.
4. https://nsportal.ru/detskii-sad/vospitatelnayrabota/2022/01/19/pedagogicheskie-tehnologii-v-razvitii-detskoy
ЭДЕБИЕТТЕР ТШМЕ:
