Научная статья на тему 'БЎЛҒУСИ ХОРИЖИЙ ТИЛ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ ФАНЛАРАРО ҲАМКОРЛИК АСОСИДА МЕДИАМАДАНИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ ВА ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ'

БЎЛҒУСИ ХОРИЖИЙ ТИЛ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ ФАНЛАРАРО ҲАМКОРЛИК АСОСИДА МЕДИАМАДАНИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ ВА ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
109
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
тил / хорижий тил / инглиз тили / ўқитувчи / медиа / медиатаълим / медиамаданият / ахборот / интернет / ахборот воситалари. / language / Foreign Language / English / teacher / media / mediat education / mediacultur / information / Internet / media.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Умурзакова Бонухон Азизовна

Мақолада бўлғуси хорижий тил ўқитувчиларида медиамаданиятни шакллантиришда фанлараро ҳамкорлик асосида медиатаълим (ахборот воситалари ва Интернет тармоғи билан ишлаш) ва виртуал назорат (ахборот воситалари билан ишлаш жараёнини назорат қилиш) механизмларини мунтазамлилик, изчиллик ва узлуксизлик тамойилларига устуворлик бериш асосида такомиллаштириш муаммолари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям , автор научной работы — Умурзакова Бонухон Азизовна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STRUCTURE AND PEDAGOGICAL-PSYCHOLOGICAL FEATURES OF THE DEVELOPMENT OF MEDIACULTURY ON THE BASIS OF SCIENTIFIC COOPERATION OF FUTURE FOREIGN LANGUAGE TEACHERS

The article analyzes the problems of improving media education (working with media and Internet) and virtual control (control of the process of working with media) on the basis of priority to the principles of regularity, consistency and continuity in the formation of mediacultur in the future Foreign Language teachers.

Текст научной работы на тему «БЎЛҒУСИ ХОРИЖИЙ ТИЛ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ ФАНЛАРАРО ҲАМКОРЛИК АСОСИДА МЕДИАМАДАНИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ ВА ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

БУЛГУСИ ХОРИЖИЙ ТИЛ УЦИТУВЧИЛАРИНИ ФАНЛАРАРО ^АМКОРЛИК АСОСИДА МЕДИАМАДАНИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ ВА ПЕДАГОГИК-ПСИХОЛОГИК ХУСУСИЯТЛАРИ Умурзакова Бонухон Азизовна

Фаргона давлат университети Гуманитар йуналишлараро чет тиллари кафедраси

укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.6757375 Аннотация. Мацолада булгуси хорижий тил уцитувчиларида медиамаданиятни шакллантиришда фанлараро ^амкорлик асосида медиатаълим (ахборот воситалари ва Интернет тармоги билан ишлаш) ва виртуал назорат (ахборот воситалари билан ишлаш жараёнини назорат цилиш) механизмларини мунтазамлилик, изчиллик ва узлуксизлик тамойилларига устуворлик бериш асосида такомиллаштириш муаммолари та^лил цилинган.

Калит сузлар: тил, хорижий тил, инглиз тили, уцитувчи, медиа, медиатаълим, медиамаданият, ахборот, интернет, ахборот воситалари.

СТРУКТУРА И ПЕДАГОГИКО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ МЕДИАКУЛЬТУРА НА ОСНОВЕ НАУЧНОГО СОТРУДНИЧЕСТВА БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА Аннотация. В статье анализируются проблемы совершенствования медиаобразования (работа со СМИ и Интернетом) и виртуального контроля (контроль процесса работы со СМИ) на основе приоритета принципов регулярности, последовательности и преемственности в формировании медиакультура у будущих учителей иностранного языка.

Ключевые слова: язык, иностранный язык, английский, учитель, медиа, медиаобразование, медиамаданият, информация, интернет, медиа.

STRUCTURE AND PEDAGOGICAL-PSYCHOLOGICAL FEATURES OF THE DEVELOPMENT OF MEDIACULTURY ON THE BASIS OF SCIENTIFIC

COOPERATION OF FUTURE FOREIGN LANGUAGE TEACHERS Abstract. The article analyzes the problems of improving media education (working with media and Internet) and virtual control (control of the process of working with media) on the basis of priority to the principles of regularity, consistency and continuity in the formation of mediacultur in the future Foreign Language teachers.

Keywords: language, Foreign Language, English, teacher, media, mediat education, mediacultur, information, Internet, media.

КИРИШ

Узбекистоннинг янги тараккиёт боскичида таълим тизимидаги ислох,отлар негзида чет тилларини укитишни х,ам тубдан такомиллаштиришга доир куплаб ишлар амалга оширилмокда. Бу оркали хорижий тилларни пухта эгаллаган, ракобатбардош кадрларни тайёрлаш тизимини яратиш максад килинмокда. Шу билан бирга хорижий тажрибалар билан танишиш, урганиш ва миллий хусусиятларга мослай оладиган кенг дунёкарашли кадрларни тайёрлаш тизимини ривожлантириш максади х,ам хорижий тилларни укитиш куламинип кенгайтириш учун асос булди. Бундай вазиятда хорижий тилни урганувчи инсонлар учун янгича талабалар ва масъулиятлар юкланади. Чунки хорижий тилларни урганишда ахборий хуружларга дуч келиш эх,тимоли юкори булади. Айникса хорижий

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

тилни урганувчилар, булажак хорижий тил укитувчиларини медиа махсулотларидан куп фойдаланишлари бу жараённи тезлаштириб юборади. Шу боис талаба-ёшларда, булажак хорижий укитувчиларида медиамаданиятни шакллантириш оркали информацион тахдидларга карши курашиш самарадорлигини ошириш мухим педагогик вазифалардан бири булиб колмокда.

Х,озирги глобаллашув даврида жамиятнинг ахборотлашуви даражасининг ошиши, ахборот технологияларининг ривожи булажак хорижий тил укитувчиларидан ижтимоий-сиёсий вокеликдаги узгаришларга мослашиш хамда жамиятда узларининг муносиб урнини эгаллашни кафолатловчи чукур билим ва узига хос фикрлашни талаб этмокда. Бу жараён, баъзи олимлар назарида, нафакат ОАВ, балки ижтимоий ва иктисодий сохаларни хам камраб олмок. Бир суз билан айтганда, ахборотлашув жараёнларининг шиддат билан кечиши, ёш авлоднинг маънавий киёфасида бир томондан, ахборот ресурслари ва ахборот воситаларидан самарали фойдаланиш куникмаларини уз ичига олувчи медиамаданиятини шакллантириш, иккинчи томондан эса, уларни бу сохадаги турли хуружлар ва тахдидлардан асрашни хозирги куннинг долзарб масалаларидан бирига айлантирмокда. Шу уринда дунёнинг баъзи ривожланган мамлакатларида медиалашув жараёнида инсондаги медиамаданиятини шакллантириш масалаларини тахлил этишда, унинг даражасини белгиловчи бир катор индикаторлар кабул килинганлиги ва бу борада муайян тажриба тупланганини алохида кайд этиш лозим.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Медиамаданиятни шакллантириш масалалари тадкикини Гарбда, МДХ, мамлакатларида ва Узбекистонда тадкик этилиши сифатида туркумлаш мумкин. Бу оркали мазкур муаммо доирасида олиб борилган тадкикотлар куламини аник белгилаш ва улардан назарий-методологик асос сифатида фойдаланиш мумкин.

Гарбда медиатаълимни ривожлантириш ва бу оркали жамиятда медиамаданиятни шакллантириш, ахборот хавфсизлигига эришиш, ахборот истеъмоли маданияти, ахборий тахдидлар ва тажовузларга, медианинг салбий таъсирларига карши курашишнинг илмий-амалий, фалсафий ва педагогик жихатларига доир тадкикотлар Г.Аткинсон, С.Давн, С.Марк, Р.Кюбей, М.П.Торнеро, Т.Варис, П.Вандевурд, Б.Дункан, М. Маклюэнлар томонидан олиб борилган.

Мустакил давлатлар хамдустлиги мамлакатларида хам ёшларда медиамаданиятга оид билим ва куникмаларни шакллантиришга доир куплаб тадкикотлар олиб борилган. Жумладан, олимларидан А.Журин, А.В.Шариков, К.Э. Разлогов, Н.Б.Кириллова, А.П.Короченский, С.Н.Пензин, А.В.Шариков, В.Михайловский, А.Андреев,

Н.Нурмеева, В.Солдаткин кабилар ахборий тахдидлардан химояланиш ва жамиятда ахборот хавфсизлигини таъминлаш механизмларига оид илмий изланишларни олиб борганлар.

Узбекистонда медиа маданияти шакллантириш ва ахборий тахдидларга карши курашиш масалаларини олимлардан Я.Маматова, С.Сулайманова, У.Бегимкулов, Б.Ходжаев, У.Ёзиева, О.Давлатов томонидан тадкик этилган. Мазкур мауммоларнинг фалсафий, хукукий, социологик жихатларини МДуронов, Н.Жураев, И.Саифназаров, А.Мухторов, А.Абдумаликов, Ж.Мухаммадиев томонидан урганилган.

Шунингдек, тадкикотчи Ш.Т.Халилованинг "Укувчиларни ахлокий-эстетик тарбиялашда оммавий ахборот воситаларидан фойдаланишнинг педагогик шарт-

шароитлари"(Узбекистон радиоси эшиттиришлари мисолида) мавзуидаги номзодлик диссертациясида, К.А.Парфиеванинг "Оммавий ахборот воситалари таъсирида талабаларда ижтимоий тасаввурларнинг шаклланишининг узига хослиги"(телевидение мисолида) мавзуидаги номзодлик диссертацияси ёшларнинг ижтимоий фикрига медианинг таъсири масалаларига каратилганлиги билан ажралиб туради. Шунингдек, Мухаммад Амин Яхёнинг "Интернетдаги тахдидлардан химоя" китобида хам мазкур масалалар мухокамасига багишланган.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Булгуси хорижий тил укитувчиларида медиамаданият турли фанлар хамкорлигида амалга оширилади. "Медиа саводхонликнинг хавфсизлик, ижтимоий-ахлокий, маданий ва технологик жихатлари билан боглик куникмаларни урганиш хусусида фикр юритиш мумкин. Медиа саводхонлик шаклланиши давомида талаба медиадан самарали ва хавфсиз фойдаланиши, шунингдек, ижтимоий хаётнинг муайян бир манзилидаги ахволни адекват, касбий тарзда бахолаши, мустакил фукаролик позициясини шакллантириши, бунинг баробарида фукаролик жамиятини барпо этишга кумаклашиш куникмаларига эга булади". Булажак хорижий тил укитувчиларидаги медиасаводхонликнинг асосий жихати сифатида медиамухитга тахлилий ёндашув, яъни уни танкидий кабул килиш ва медиа воситасида узини ифода этиш" сифатида бахолаш мумкин.

Ахборотни танкидий кабул килиш булгуси хорижий тил укитувчисининг медиа саводхонлик даражасини белгиловчи омил хисобланади. Ахборот хажми ортиб боргани сари унинг улчамлари доираси хам ортиб бораверади. Босма нашрлардан ташкари овозли, графика ва бошка турдаги ракамли материаллар сони хам ортиб бормокда. Технологиялар тараккиёти самараси уларок ахборот окими тезлиги хам бекиёс тарзда ошмокда. Бундай шароитда булгуси хорижий тил укитувчиларидан мультимедиа контентидан фойдаланиш куникмаларига эга булиш хамда янги технологиялардан хабардорлик талаб этилади. Кутубхоналар мисолида оладиган булсак, бу нафакат янгича шакл ва улчамларга утишни, балки укувчиларга янги тизимлардан фойдаланишга ёрдам беришни хам назарда тутади. Бу маънода педагогларнинг булгуси хорижий тил укитувчиларни укитиш сохасида, жамоатчилик билан алокаларда чукур билимга эгалиги мухим ахамият касб этмокда. Ахборот хизматлари бугунги кунда жамиятнинг барча тармокларига кириб бораётган ва ривожланаётган соха сифатида тан олинган. Узбекистонда хам кейинги йилларда вазирлик, муассаса ва идоралар томонидан ахборот хизматлари фаолиятини ривожлантиришга катта эътибор каратилмокда.

Булажак кадрларда медиамаданиятни ривожлантирувчи тузилма

"индикаторларидан энг мух,имлари цуйидагилардан иборат:

Ахборот олиш хуцуци кафолатларини яратувчи х,амда оммавий ахборот воситалари фаолиятини либераллаштиришга царатилган демократлашув жараёнлари;

В

Мамлакатнинг ицтисодий ривожланиш даражасига боглиц булган таълим олиш, илгор замонавий ахборот техникаси ва воситаларини харид цилиш х,амда улардан фойдаланиш учун мавжуд моддий имкониятлар

Г~ \

Фуцароларнинг интеллектуал ривожланиши, уларнинг моддий ва маънавий эх,тиёжлари умумий даражасини намоён этувчи таълим тизимининг шаклланганлиги;

V_

Ахборотни олиш, узатиш,

фойдаланиш имкониятларини берувчи медиа майдон ва инфратузилманинг мавжудлиги;

V_У

J

1-расм. Медиамаданиятни ривожлантирувчи тузилма индикаторлари

"Бизнингча, дунёнинг илгор мамлакатлари учун умумий мезонлар сифатида кабул килинган мазкур индикаторлар ва бошка шу каби курсаткичлар ва мезонларнинг ишлаб чикилиши ва уларнинг одамлар онги ва калбига сингдирилишида шу сохддаги куплаб олимлар ва мутахасисларнинг мех,нати, тадкикотчиларнинг илмий изланишлари мух,им ахдмият касб этган албатта".Бу борада айникса, Гарб мамлакатларида ахборотларни саклаш, узатиш, кайта ишлаш ва узгартириш усулларини урганиш буйича дастлаб мухдндислик муаммолари доирасида юзага келган, сунг кибернетик тизимлар, х,озирги даврда эса ахборотлаштириш, информацион коммуникациялар, интернет, уяли алокалар ва бошкариш сохдсига кенг ёйилган медиа саводхонлик назарияси хдкидаги карашлар мух,им ахдмиятга эга. Шу боис мамлакатимизда х,ам хорижий тилни ургануви ва чет

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

тиллари мутахассислари учун медиамаданиятни ривожлантиришга йуналтирилган аник механизм ва унинг назарий асослари, назариясини яратиш мухим вазифалардан биридир.

Булгуси хорижий тил укитувчилари учун ахборотнинг канчалик фойдали экани ва максадга йуналтирилганлигига ургу берадиган прагматик жихат кучли тавсифлаб берилиши жуда мухим. Бунга кура, ахборотнинг фойдалилик меъёри унинг мавхумлик меъёрига боглик булиб, агар хабар олиш жараёнида урганувчи онгидаги муайян масала буйича мавхумлик узгарса, ахборотнинг фойдалилиги хабар олингунгача булган ва ундан кейинги мавхумлик уртасидаги фаркка тенг булади. МУ^ОКАМА

Медиамаданият булажак хорижий тил укитувчиларининг ахборотга булган эхтиёжига, хакикат ва ёлгонни, фойдали ва фойдасиз маълумотларни бир биридан ажрата билиш лаёкатлилигига (ёки лаёкатсизлигига) боглик равишда намоён булади. Шундай килиб, хорижий тил талабаларининг онги ва борликнинг узаро таъсири ахборот майдонида яна долзарб масалага айланади. Бу нарса айникса булажак хорижий тил укитувчилари узида билим, технология ва дастурларни ифода этган ахборот окимларининг умумий майдонида колиб кетишганида яккол намоён булади.

Булажак укитувчи учун медиатаълим ва у асосида шакланадиган медиамаданият мавжуд маълумотларни синтез килиш асосида ахборот таъсирининг исталган объекти учун хавфнинг юзага келиши механизмларини очиб бериш зарур. Факатгина шу йул билан замонавий жамиятда ахборот хавфсизлигини таъминлаш усулларини аниклаб олиш, турли хилдаги деструктив ахборот таъсирларидан химоя килишнинг узига хос жихатларини очиб бериш мумкин булади. Диссертацияда олиб борилаётган тадкикотнинг долзарблиги хам мана шунда уз аксини топган.

^уйида булажак хорижий тил укитувчиларининг медиамаданиятини шакллантириш асосида зарарли ахборотлар тахдидидан химоялаш тамойил ва коидалари келтирилган. Уларга:

Зарарли ахборотлар тахдидидан химоялашнинг изчиллиги ва мунтазамлилиги тамойили:

Бизга маълумки тарбия жараёни узлуксиз жараён булиб, у инсон тугилгандан то умрининг охиригача давом этади. Ана шу жараёнда тарбия изчил ва тизимли ташкил этилмоги даркор. Тарбияда узилиш булиши унинг муваффакиятини таъминламайди. Талабаларни зарарли ахборотлар тахдидидан химоялаш хам ана шу талабларга жавоб бермоги лозим. Яъни талабаларни ахборот тахдидларидан химоялаш мазмуни хамда бу жараёнда бериладиган билим, асос, тушунчалар изчил ва тизимли булиши керак.

Булажак хорижий тил уцитувчиларини зарарли ахборотлар тахдидидан химоялашда уларнинг индивидуал ва психологик жихатларини хисобга олиш тамойили:

Булажак хорижий тил укитувчиларини зарарли ахборотлар тахдидидан химоялаш жараёни шундай мураккаб жараёнки, унда талабаларнинг психологик ва индивидуал хусусиятларини хисобга олмок, урганмок талаб этилади. Негаки хар бирини узига хос характери, кизикиши, кадриятлари мавжуд. Талабаларнинг индивидуал хусусиятларига кура уларга бериладиган тарбия, билимнинг мазмуни, педагогик ёндошувнинг характери хам узгариб боради. Масалан, айрим талабаларда турли ахборот ёки вокеликдаги нарса ва ходисаларга ута кизикувчанлик, мойиллик устун булади. Ана шундай вазиятларда улар

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

зарарли тахдидларга осонгина таслим булиб куя коладилар. Ёки ута кизикувчанлиги туфайли турли оким ва гоялар таъсири берилиб кетиши мумкин.

Кейинги йиллардаги статистик ва бошка маълумотларга кура талабаларда учрайдиган психологик зурикиш, рухиятининг издан чикиши, хаёт кийинчиликларига иродасизлик кабилар уларнинг тез зарарли ахборотлар таъсирига берилиб кетишига сабаб булмокда.

Булажак хорижий тил уцитувчиларини зарарли ахборотлар тафидидан уимоялашда миллий ва умуммиллий цадриятларга асосланиш тамойили:

Шахс тарбияси кадимданок мураккаб масала сифатида каралган. Бирок кайси замонда булмасин ёш авлодни тарбиялашда кадриятларга суянилган. Негаки, кадриятлар асрлар синовидан утган, ёш авлодни факат ва факат тугри йулга бошловчи кудратли тарбия воситаси хисобланган. Ёки педагог олималардан бири Ойниса Мусурмонова таъкидлаганларидек: "инсон кадриятлар билан тирик ва кадриятлар билан мукаррамдир". Демак, талаба-ёшларимизни инсоннинг тириклиги, маънавий озукаси хисоблаган кадриятлар асосида тарбияламогимиз лозимки, токи улар хам буюк аждодларимиз сингари тинчликсевар, инсонпарвар, илм-маърифатга чанкок, она табиатни севувчи кишилар булиб етишсин.

Энг мухими миллий ва умуммиллий кадриятлар асосида тарбия топган ёшлар зарарли ахборотларни фарклайди ва уларга карши тура олади. Чунки, хеч бир кадрият йукки, инсон бахт-саодати, келажаги учун яратилмаган булса. Х,ар бир кадриятда инсоннинг орзу-умидлари, саломатлиги, ахлоки, жамиятда муносиб урин эгаллаши каби масалалар акс этади. Бирок талабаларда уларни кабул килиши ва амали даражаси хар хил булади.

Таълим жараёнида булажак хорижий тил уцитувчилари фаолиятини мацсадли йуналтириш цоидаси:

Таълим жараёнида булажак хорижий тил укитувчиларифаолиятини максадли йуналтириш коидасига амал килиш биз тадкик этаётган муаммонинг самарали булишига олиб келади. Булажак укитувчи фаолиятини тугри йуналтириш - бу уларнинг хаётий максадларини амалга оширишга, келажакда уз урнини топишига ёрдам беради. Фаолият жараёнида талабаларнинг дунёкараши усади.

Булажак хорижий тил уцитувчиларида ички тахдидларга царши курашувчанликни тарбиялаш цоидаси:

Булажак хорижий тил укитувчилардаички тахдидларга карши курашчанликни тарбиялаш уларнинг зарарли ахборотлар тахдидига берилиб кетишининг олдини олади. Ижтимоий хаётимизда куп учрайдиган бепарволик ва локайдлик ички тахдиддир. Бепарво ва локайд инсон бошкаларнинг ташвиши-ю гамига, кувончига шерик була олмайди. Атрофида содир булаётган вокеаларга нисбатан теран назар билан ташламайди, "менга нима" кабилида иш тутади. Шу боис мамлакатимиз келажаги булган ёш авлодни мехнат килишга ва халол мехнатдан рохатланиб яшашга ургатиб боришимиз лозим.

Булажак хорижий тил уцитувчиларида мустацил фикрлаш ва соглом эътицодни шакллантириш цоидаси:

Узбекистон Республикаси мустакиллигининг дастлабки йилларидан бошлабок ёш авлоднинг мустакил фикрлашига алохида эътибор каратила бошланди. Негаки, мустакил фикр ва соглом эътикодга эга авлодгина бошкаларнинг ва турли гояларнинг таъсирига

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

осонликча тушиб колмайди. Зеро, эътикодсизлик ёки мустакил фикрга эга булмаслик жамиятни хам, давлатни хам инкироз сари етаклайди. Эътикодсиз ва мустакил фикрга эга булмаган инсон бугун бу нарсага, эртага бошка нарсага эргашиб кетаверади. Улар учун ирода, сабр-каноат, кийинчиликларга бардош бериш, садокат тушунчалари мукаддас булмайди.

ХУЛОСА

Булгуси хорижий тил укитувчиларида медиамаданиятни ривожлантиришнинг педагогик ва психологик омилларини аниклаш, таълим тизимида ахборий курашларга уз позициясини намоён кила оладиган шахсларни тарбиялаш масалаларини чукуррок урганиш мухим масалалардан бири булиб колаверади. Чунки замоннинг узгариши, имкониятларнинг кенгайиши, ахборот технологияларнинг такомиллашуви тажовузлар ва тахдидлар шакли ва куламини кенгайтириб юбормокда. Бу эса уларга карши туришнинг янгича механизмларини яратиш заруратини ортирмокда.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Поппель Г.Л., Голдстайн Б. Информационная технология - миллионная миллионные прибыли. Пер.с анг. - М.: Экономика, 2005

2. Коляда М.Г. Окно в удивительный мир информатики. -Донецк: Сталлер, 2007.

3. Мухаммад Амин Яхё. Интернетдаги тахдидлардан химоя. - Тошкент. 2016. Мовароуннахр. - Б.295.

4. Маматова Я, Сулайманова С. Узбекистон медиатаълим тараккиётийулида. Укув кулланма-Тошкент.:«Extremum-рress», 2015. -Б.17.

5. Маматова Я, Сулайманова С. Узбекистон медиатаълим тараккиётийулида. Укув кулланма-Тошкент.:«Extremum-рress», 2015. -Б.8.

6. Алимов ^.А. Информация и искусственный интеллект// Иктисодиёт ва таълим, №4, 2004, -С.106-108.;

7. Ахборот-психологик хуружларидан химоя килиш технологиялари. Укув-услубий мажмуа. -Т.: Узбекистон Миллий университети, 2014. -346 бет

8. Ахборот назарияси // Назаров Жахон фалсафаси комуси. 1 жилд. - Узбекистон файласуфлари миллий жамияти нашриёти, 2016. - 117 бет.

9. Bakhromovich SI. The impact of managerial professional development on the effectiveness of Higher Education institution management. Academicia: an international multidisciplinary research journal. 2020;10(12):1014-20.

10. Siddikov, I. B. (2019). Философско-педагогические аспекты развития интеллектуальной культуры студентов. Вестник Ошского государственного университета, (3), 38-42.

11. Bakhromovich, S. I. Development trends and transformation processes in academic mobility in higher education in Uzbekistan and the world.

12. Bakhromovich, S. I. (2021). A comparative induction of the epistemological and theological views of medieval Islamic oriental scholars. Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities, 1(1.7 Philosophical sciences).

13. Bakhromovich, S. I. (2021). Views on the role of science in human and society life in islamic teaching. International Journal of Philosophical Studies and Social Sciences, 1(3), 79-86.

14. Bakhromovich, S. I. (2020). Effects of Objective and Subjective Factors to Develop Intellectual Culture of Youth. Canadian Social Science, 16 (2), 55-59 p.

15. Bakhromovich, S. I. (2018). Social and philisophical performance of making youth's intellectual culture. European science review, (7-8).

16. Bakhromovich, S. I. (2020). Analysis Of Modern Approaches To Ensuring The Effectiveness Of Management In Higher Education Institutions. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 2(12), 364-369.

17. Bakhromovich, S. I. (2021). Philosophical comparative studies of the epistemological and theological views of medieval eastern scholars. Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation. Turkey, 2021. №32 (3), (Scopus) - P. 30338-30355

18. Bakhromovich, S. I. (2022).Dialectical and synergetic features of the development of theological and epistemological views in medieval eastern islam. European Journal of Humanities and Educational Advancements (EJHEA), - Las Palmas, Spain, Volume 3, Issue 2 February, 2022. - P. 79-83

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.