Қазақстандағы босқындардың конституциялық құқықтық мәртебесі және босқын мәртебесін берудің құқықтық іс-үрдісі Текст научной статьи по специальности «Право»

0мiртай Роза,

Абай атындаш Крз¥ПУАзаматтыщ щщыщтыщ пэндер кафедрасыныц ага ощытушысы, зац гътымдарътъщ кандидаты

казацстандагы босцындардьщ конституцияльщ ц¥к;ык;тьщ мэртебес1 жэне босцындар мэртебес1н

берудщ ;¥;ьщтьщ 1с-урд1с1

Егемендiriмiздщ 20 жылды; тарихында отанды; гылымындагы жацалы;тардыц

бiрi - бос;ын атты субьектюшщ пайда

болып, к^кыкты; гылым т^ргысынан зерттеле бастауы, адам ;^ыгыныц бiр саласы репнде -бос;ындар ;^;ыгыныц ;алыптасуы болып табыла-ды. Б^лайша айтуымызга себеп, Каза;станда мем-лекет ;абылдаган нормативпк ^^^ыкты; актiлер негiзiнде бос;ындармен байланысты ;огамды; ;атынастар ретгелiп, бос;ын мэртебес берiлуде. Осы жаца ^^ы^ты; ;атынасты зерттеу гылымында взiндiк орны бар взектi мэселеге айна-луда. Себебi, ол мемлекеттщ ;аушаздтмен тыгыз байланысты. Бiздщ ма;сатымыз жеке т^лгалардыц ^^^ы^ты; мэртебесшщ ец эуелi конституциялы; ;^;ы;тан бастау алатындыгын ескере отырып, бос;ындар мэртебесiн конституциялы; ^^^ыкты; гылым т^ргысынан зерттеу.

Отанды; галым Ибраев Н.С. мэртебе зац эдебиеп^ мен зерттеушшердщ пiкiрiнде мынадай магынада аны;талады дейдi: «В юридической литературе правовой статус определяется как юридически закрепленное положение субъекта в обществе, фиксирующее фактический (социальный) статус лица, его реальное положение в обществе.

Большинство исследователей определют правовой статус как признанную Конституцией и законодательством совокупность прав и обязанностей субьектов, а также полномочий государственных органов и должностных лиц, с помо-щию которых они выполняют свои социальные функции. Именно право и обязанности составляют ядро правового статуса. Слово «статус» в переводе с латинского означает «положение, состояние кого-либо или чего-либо» [1, с. 84-88].

Казахстан Республикасыныц Бос;ындар ту-ралы зацыныц 11-бабыныц 1-тармагына сэйкес бос;ын мэртебесi Уэкшетп органныц шешiмi

негiзiнде берiледi. Уэкшетп орган дегенiмiз -бос;ындар мэселесi бойынша ;атынастарды реттеу саласында бас;аруды жYзеге асыра-тын мемлекеттiк орган [2]. Уэкшетп орган бос;ын мэртебесш беру туралы втiнiшхат тiркелген ^ннен бастап Yш ай iшiнде бос;ын мэртебесiн беру туралы шешiм ;абылдайды. Ал, егер шешiм ;абылдау Yшiн ;осымша тексе-ру ;ажет болган жагдайларда, тYпкiлiктi шешiм шыгару бiр жылдан аспайтын мерзiмге кейiнге ;алдырылады. Аталмыш зацда «пана» ^гымы аны;талган. Б^ган дейiнгi д^жаттарда

«баспана» ^гымы ;олданылатын едi. Пана - пана iздеген адамга бос;ын мэртебесш беру жолы-мен Казахстан Республикасыныц аумагында ;оргаудыц ^сынылуы.

Казахстан Республикасы Конституциясыныц 13-бабына сэйкес эркiмнiц субъектiсi

ретiнде танылуга бар жэне взшщ

;^;ы;тары мен бостанды;тарын, ;ажетп ;органысты ;оса алганда, зацга ;айшы келмейтiн барлы; тэсiлдермен ;оргауга ха;ылы.

Б^л т^ргыдан алганда, бос;ын мэртебесiн беру туралы втiнiшхаты непзшде пана iздеушi адамга конституцияга сэйкес ;^;ы;тыц субъектiсi болуга негiз бар. Ал, пана iздеген адам

- уэкшетп орган бос;ын мэртебесiн беру туралы вздершщ втiнiшхаты бойынша тупкшкп шешiм ;абылдаганга дейiн Казахстан Республикасын-да пана с^рауга тiлек бiлдiрген шетелдiк немесе азаматтыгы жо; адам.

Казахстан Республикасыныц Конституция-сы мен КР Бос;ындар туралы зацы непзшде конституциялы; ;^;ы;тыц бiр институты репнде

- бос;ындар ;^;ыгы ;алыптасуда. Бос;ындар ;^;ыгыныц субъектiлерiн зацга сэйкес ею топ;а бвлуге болады: Негiзгi субъектшер жэне арнайы субъектiлер.

Негiзгi субъектшерге: пана iздеген адам мен

бос^ынды, ал, арнайы субъектшерге: Бос^ындар мэселесiмен айналысатын Уэкiлеггi органдарды жащызамыз. Пана iздеген адам втiнiшхатымен уэкiлегтi органга жYгiнген адам. Ал, бос^ын -уэкшетп органныц шешiмi негiзiнде бос^ын мэртебесше ие болган адам.

Пана iздеген адам - ^аза^стандыщ бос^ындар К¥^ыгында заццастырылган жаца категория бо-лып табылады. Себебi, б^ган дейiнгi нормативнк к^к;ык;тык; ^жаттарда б^л ^гым кездеспецщ.

Пана iздеген адамга уэкiлегтi орган оныц втшшхатыныц тiркелгендiгiн аныщтайтын ^¥жат бередi. Ол ^¥жат пана iздеген адамныц куэлiгi деп аталады. Осы куэлшпен бiрге втiнiшхаты бой-ынша шешiм ^абылданганга дейiн КР 1шК iстер органдарында тiркелу Yшiн уэкiлегтi орган пана iздеген адамга жолдама береди Жолдама негiзiнде 5 ж^мыс куншщ iшiнде тiркеуге т^руга тшс [2].

Пана iздеген адамныц к^ыктары мен мiндегтерi КР Бос^ындар туралы зацыныц 8-бабында аныщталган. Пана iздеген адамдардыц аудармашыныц а^ысыз ^ызметтерш алуга жэне бос^ын мэртебесiн беру туралы, вз кдоыктары мен мiндегтерi туралы аппарат алуга ^^ыгы бар [2]. М^ндай к¥^ыщтардыц негiзi КР Конституциясыныц 13, 20-баптарында айшыщталган [3]. Ягни эрюмнщ бiлiктi зац квмегiн алуга, зацда квзделген реттерде зац квмегш тегiн алуга ^¥^ыгы бар. Сондай-а^, эркiмнiц зац жYзiнде тыйым салынбаган кез келген тэсiлмен еркiн аппарат алуга жэне оны таратуга ^¥^ыгы бар.

Пана iздеген адамныц Каза^станныц консульдыщ мекемесi ар^ылы бос^ын мэртебесш беру туралы втiнiшхат беруге, жасаган втiнiшхатын ^айтарып алуга, уэкiлегтi органныц бос^ын мэртебесiн беру ден бас тартуы туралы шешiмiне шагымдануга, осы шагымдану мерзiмiн ^оса алганда втiнiшхаты бойынша шешiм ^абылданганша Казахстан Республика-сында болуга ^¥^ыгы бар. Пана iздеген адамга берiлген б^л ^¥^ыщтар да КР Конституциясыныц непзшде берiлiп отыр. КР Конституциясыныц 13-бабына сэйкес эркiмнiц вз к¥^ыщтары мен бостанды^тарыныц сот ар^ылы ^оргалуына К¥^ыгы бар.

КР Зацы бойынша пана iздеген адам мен бос^ынныц шывдан елiне вз еркiмен ^айтуга немесе Yшiншi елге ^оныс аударуга ^¥^ыгы бар. Б^л квш>^он ^^ыгыныц негiзi КР Конституциясыныц 21-бабында былайша аныщталган: 1. Казахстан аумагында зацды тYрде жYрген эрбiр адам, занда кврсетшгендерден бас^а реттерде, оныц аумагында еркш жYрiп-т^руга жэне т^ргылыщты мекенш взi тацдап алга ^¥^ыгы бар. 2. Эрюмнщ Республика-

дан тыс жерлерге кетуше ^¥^ыгы бар [4]. Осы бойынша сэйкесiнше пана iздеген адам мен бос^ындар Казахстан Республикасыныц аумагында т^ргылыщты жерiн ауыстырган кез-де уэкiлеттi органда есептен жэне шю iстер органдарында нркеуден шыгуга жэне тиiсiнше жаца т^ргылыщты жерiне келген кYннен бастап бес ж^мыс кYнiнiц iшiнде есепке т^руга жэне тiркелуге мiндеттi.

Пана iздеген адам мен бос^ындарга Казахстан Республикасыныц денсаулыщ са^тау саласындагы зацнамасына сэйкес медициналыщ ^ызмет кврсетiлуiне, КР зацнамасына сэйкес ецбек ету бостандыгы мен кэсшкерлш ^ызметке, мYлiктiк жэне мYлiктiк емес игiлiктерiн сот ар^ылы ^оргауга к¥^ыщтар берiлген. М^ндай ^кыщтардыц негiзi де КР Конституциясыныц 24, 26, 29, 31-баптарында аныщталган [4].

Корыта келсек, пана iздеген адам ^гымы жаца, эрi оныц КР Бос^ындар туралы зацында аныщталган к¥^ыщтары мен мiндеттерi КР Кон-ституциясына толыгымен сэйкес келедi.

Ал, пана iздеген адам мен бос^ындардыц мiндеттерiне КР Бос^ындар тыралы зацы бойынша мыналар жатады: бос^ын мэртебесiн беру туралы шешiм ^абылдау Yшiн ^ажетп дэйектi мэлiметтердi хабарлауга; денсаулыщ са^тау саласындагы уэкiлеттi орган белгiлеген мерзiмде жэне тэртiпте мiндеттi медициналыщ тексерш ^аралудан втуге; Казахстан Республикасыныц зацнамасын толыгымен са^тауга; Казахстан Республикасыныц аумагынан шыгып кету ниетi туралы уэкшетп органга хабарлауга; Казахстан Республикасыныц Конституциясын-да, зацдарында, халыщаралыщ шарттарында квзделген мiндегтердi мойнына алады [2].

Бос^ын свзi КР Конституциясында тiкелей щлданылмайды. Ал, бос^ын - пана iздеген адамныц вгiнiшхаты негiзiнде бос^ын мэртебесше ие болтан шетелщк немесе азаматтыгы жо^ адам. Сондай-а^, КР Конституциясындагы «эрюмнщ», «эрюм», «эрюмге», «ж^рттыц», «ешюмдЬ>, «адамныц», «эрбiр адам» деген свздерi бар баптардыц бос^ындарга да кщысы бар деуге болады.

Мэселен, КР Конституциясыныц 12-бабына сэйкес: «КР-да Конституцияга сэйкес адам ^кыщтары мен бостандыщтары танылады жэне оларга кепiлдiк берiледi. Адам к¥^ыщтары мен бостандыщтары эркiмге тумысынан жазылган, олар абсолютп деп танылады, оларды ешюм айыра алмайды, зацдар мен взге де нормативнк ^кы^тыщ актiлердiц мазм^ны мен ^олданылуы осыган ^арай аныщталады.» - делiнген.

КР Конституциясыныц 12-баптыц 4-тарма-гында: «зацдарда жэне халыщаралыщ шарттарда взгеше квзделмесе шетелдштер мен азаматтыгы

жо; адамдар Республикада азаматтар Yшiн белгшенген ;у;ы;тар мен бостанды;тарды пайдаланады, сондай-а; мiндеттер ат;арады» -делiнген. Егер шетелдш немесе азаматтыгы жо; адамга бос;ын мэртебесi берiлетiн болса, бул баптыц бос;ындарга да ;атысты болганы.

«КР Шетелдiктердiц ;у;ы;ты; жагдайы туралы» зацыныц 2-бабында взiнiц бас;а елдiц азаматы екендiгiне дэлелi барлар - шетелд^ер, дэлелi жо;тар - азаматтыгы жо; адамдар болып танылады делiнген. Ал, осы зацныц 5-бабында Казахстан Республикасы адам ;у;ы;тары бузылуыныц ;урбандары болган шетелдiктерге баспана ;у;ыгын бередi [5], - делiнген. Ал, «КР Бос;ындар туралы» зацында «баспана» угымы ;олданылмайды. Тек «пана» деген угым бар. Шетелдiктер бос;ын деп танылса, оларга баспана емес, пана берiледi деген свз.

Сондай-а;, КР Конституциясыныц 13-бабында: «Эркiмнiц вз ;у;ы;тары мен бостанды;тарыныц сот ар;ылы ;оргалуына ;у;ыгы бар. Эрюмнщ бiлiктi зац квмегiн алуга ;у;ыгы бар. Занда квзделген реттерде зац квмегi тегiн кврсетiледi.» - делшген. Эрi ;арай КР Конституциясыныц 14-бабында зац мен сот алдындагы журттыц тендiгi, ешкiмдi кемсiтуге болмайтындыгы, 15-бапта эркiмнiц вмiр CYPУ ;у;ыгы, 16-бапта эркiмнiц взiнiц жеке басыныц бостандыгына ;у;ыгы бар екендiгi, 17-бапта адамныц ;адiр ;асиетше ;ол сугылмайтындыгы, ешкiмдi азаптауга, оган зорлы; зомбылы; жасауга, бас;адай ;ангездш немесе адамды; ;адiр ;асиенн ;орлайтындай жэбiр кврсетуге не жазалауга болмайтындыгы аныщталган, 18, 19, 20, 21, 22, 24-, 26-баптарында белгш конституциялы; ;у;ы;тар берiлген болса, 34, 35-баптарда бос;ындарга ;атысы бар мынадай мiндеттер аны;талган: 1. Эрюм КР Конститу-циясын, зацдарын са;тауга, бас;а адамдардыц ;у;ы;тарын, бостанды;тарын, абыройы мен ;адiр ;асиетш ;урметтеуге мшдетп. 2. Эркiм Республиканыц рэмiздерiн ;урметтеуге мiндеттi. 3. Зацды тYPде танылган салы;тарды, алымдарды жэне взге де мшдетп твлемдердi твлеу эркiмнiц борышы, эрi мiндетi болып табылады делшген.

Корыта келсек, КР Конституциясыныц взiнде бос;ындардыц да конституциялы; ;у;ы;ты; мэртебесш аны;тауга негiз болатын баптар бар. Сондай-а;, КР Конституциясында, зацдарында, халы;аралы; шарттарда ерекше квзделмесе шетелдштер мен азаматтыгы жо; адамдар Республикада азаматтар Yшiн белгшенген ;у;ы;тар мен бостанды;тарды пайдаланады, сондай-а;, мiндеттердi ат;арады [4].

Ал, зацгер Е.Ч. Бопабаев азамат жэне азаматтыгы жо; тулгаларды «жеке тулга»

угымына сыйгызып мынадай тYсiнiк бередк «Адамдар, Каза;стан Республикасыныц азамат-тары, бас;а мемлекеттiц азаматтары, сондай-а; азаматтыгы жо; адамдар жеке тулгалар болып угынылады» [6, 8 б.].

КР Бос;ындар туралы зацы непзвде бос;ындардыц панага, тиiстi уэкiлеттi орган-дардан шы;;ан елiнде туратын туыстары туралы а;парат суратуга, уэкшетп органныц бос;ын мэртебесiн узартуы туралы, одан айыру немесе оны то;тату туралы шешiмiне шагымдануга, взiмен алып келген, Казахстан Республикасыныц аумагында зацды турде жинаган мYлкiн ;оныстану Yшiн взiне ;у;ы; берiлген бас;а елге экетуге, бос;ын куэлiгi мен жол жYPу ;ужатын алуга ;у;ыгы бар.

Бос;ын мэртебесiн алган адам Казахстан Республикасыныц зацнамасын са^тауга, Казахстан Республикасыныц аумагынан шыгып кету туралы ниетш Уэкiлеттi органга хабарлауга мшдетп. Бул мiндеттермен ;оса бос;ындардыц взге де ;у;ы;тары мен бостанды;тары болады, сондай-а;, КР Конституциясында, зацдарында халы;аралы; шарттарында белгiленген барлы; мiндеттердi мойы-нына алатындыгы зацда аны;талган.

КР Бос;ындар туралы зацыныц 10-бабында пана iздеген адамныц втiнiшхатты беруi жэне оны тiркеу тэртiбi аныщталган. Этiнiшхатты беру iс Yрдiсiн мынадай турлерге топтастыруга болады:

1. Пана iздеген адам мемлекет аумагына келюмен кYнтiзделiк бес кYннiц iшiнде впшшхатпен уэкiлеттi органга жYгiнедi;

2. Егер пана iздеген адам Каза;станга элi келмеген болса, КР Дипломатиялы; вюлдшне немесе консульды; мекемесiне жYгiне ала-ды. Дипломатиялы; вкiлдiк немесе консулды; мекемесi бос;ын мэртебесiн беру туралы втшшхатты дипломатиялы; арналармен уэкiлеттi органга ;арауга бередi;

3. Каза;станныц Мемлекеттiк шекарасын кесiп вткен кезде квшь;он ба;ылауы пунктiне, мундай пункт жо; болган жагдайда шекара ;ызметшщ бвлiмшесiне втiнiшхат бередi;

4. Каза;станныц Мемлекеттiк шекарасы ар;ылы вткiзу пункт болмаган кезде адам Мемлекеттiк шекараны мэжбYрлi турде зацсыз бузып вткен жагдайда, бiр тэулiк iшiнде квшь;он ;ызмеп жвнiндегi уэкiлеттi органга жугшед^

5. Казахстан аумагына зацсыз келген жагдайда усталып ;алса, бос;ын мэртебесш беру туралы вншшхат беру ниетш бiлдiрсе, ;узiреттi органдар адам усталган кезден бастап бiр тэулiктiц швде уэкiлеттi органга хабарлайды. Уэкiлеттi орган ею кYн iшiнде втiнiшхат иесшщ Каза;станда болу себебiн аны;тап, бос;ын мэртебесiн беру туралы втiнiшiн нркейдь

втшшхат пркелген кезде пана iздеушiге куэлiк бершедь Куэлiкке егер ол адамныц он сепз жас^а толмаган отбасы мYшесi болса 6ipre тiркеледi. Егер он сепз жас^а толмаган адам 63Î втiнiшхат жолдаса оган да пана iздеушi куэлiгi берiледi.

Пана iздеушi адамныц впшшхатын ;арау нэтижесiнде уэкшетп орган ею тYрлi шешiмнiц 6iprn шыгарады: Бос^ын мэртебесiн беру туралы шешiм немесе Бос^ын мэртебесiн беруден бас тарту туралы шешiм.

Пана iздеген адамга бос^ын мэртебесiн беруден бас тартудыц негiздерi КР Бос^ындар туралы зацыныц 12-бабына сэйкес мынадай [2]:

- ^удалау к^рбаны болуы мYмкiн деген непзделген ^ауш болмаса;

- жалган мэлiметтер мен жалган ^жаттар ^сынган болса; адамда e3i оныц ^оргауын пайдала-на алатын Yшiншi мемлекеттiц азаматтыгы болса;

- егер адам каушаз Yшiншi елдiц аумагынан келген болса; егер аталган адамга ^атысты e3i азаматы болып табылатын елде не келген елiнде эрекет ететiн террориспк, экстремистiк, сондай-а^, тыйым салынган дiни ^йымныц ^ызметше ^атысады, не ^атысты деп топшылауга салма^ты непздер болса;

- егер аталган адам жвшнде бейбiтшiлiкке ^арсы ^ылмыс^а, эскери ^ылмыс^а немесе адамзаща ^арсы ^ылмыс^а ^атысты шаралар ^олдану ма^сатында жасалган халыщаралыщ актiлерде осы эрекеттерге белгшенген аныщтамадагы осындай ^ылмыстарды жасады деп топшылауга салма^ты негiз болса;

- егер аталган адамга ^атысты ол Казахстан Республикасы мYшесi болып табылатын Бiрiккен ^лттар ^йымы (Б¥¥) мен хальщаральщ ^йымдардыц ма^саты мен принциптерше ^айшы келетiн эрекеттердiц жасалуына кiнэлi деген салма^ты негiз болса;

- егер аталган адам Б¥¥ Бос^ындар iсi жвнiндегi жогаргы комиссариаттан бас^а, Б¥¥ органдарыныц немесе мекемелерiнiц ^оргауын не квмегiн пайдаланып отырса.

Бос^ын мэртебесi 2 негiзде жойылады: 1. ай-ыру; 2. то^тату. Бос^ын мэртебесiнен айырудыц негiздерi КР Бос^ындар туралы зацыныц 13-бабында аныщталган. Оларды былайша жiктеуге болады:

- Бос;ын мэртебесш алу y™îh жалган мэлiметтер мен жалган ;^жаттар берген болса;

- 13-баптыц 1 тармагыныц 2, 3, 4, 5-тарма;-шаларына сэйкес соттылыгы болса:бейбiтшiлiкке ;арсы ;ылмыс;а, эскери ;ылмыс;а немесе адамзат;а ;арсы ;ылмыс;а ;атысты шаралар ;олдану ма;сатында жасалган халы;арлы; актiлерде осы эрекеттерге белгшенген аны;та-мадагы осындай ;ылмысы Yшiн сотталган болса; мемлекет аумагына келгенге дешн оныц шегiнен тыс;ары жерлерде жасаган саяси емес сипаттагы ауыр ;ылмысы Yшiн сотталган болса т.б.

Бос;ын мэртебесiнен айыру туралы шешiм шыгарган соц бес кYннiц швде аталган адамга оган шагымдану ^¥^ыгы тYсiндiрiлiп табыс етiледi.

Ал, бос;ын мэртебесiн то;татудыц негiздерi КР Бос;ындар туралы зацыныц 14-бабында былайша айшы;талган:

- КР азаматтыгын алса немесе 63Î азаматы болып табылатын елдщ ;оргауын пайдаланса;

- Бос;ын деп тануга негiз болган мэн жайлар езгергецщктен шы;;ан елшщ ;оргауын пайда-ланудан бас тарта алмайтын болса;

- езiнiц б^рынгы елiнiц езi жогалт;ан азаматтыгын ;айта ;абылдаган болса;

- шы;;ан елше ез еркiмен оралса;

- КР аумагынан тыс;ары жерлерге т^руга кетсе.

Бос;ын мэртебесiн беру туралы шешiм

;абылданган жагдайда пана iздеген адам куэлш шешiм шы;;ан кYннен бастап бес ж^мыс кYнiнiц iшiнде Бос;ын куэлiгiне айырбасталады. Ягни, пана iздеушi бос;ын мэртебесiне ие болады. Бос;ын мэртебесi бiр жылга берiледi. Бос;ын деп тануга негiз болган мэн жай са;талган болса, бос;ын мерзiм бiтуге бiр ай ;алганда уэкшетп органга епшш жасауы негiзiнде тагы бiр жылга, эрбiр кейiнгi жылга ^зарттыра алады. Ал, оны ^зартудыц негiзi жо; деп тапса, бос;ын мэртебесiн то;татады.

Корыта келсек, бос;ындардыц конституциялы; ^^^ы^ты; мэртебесi дегенiмiз - КР Конституциясы мен зандарына, мемлекет ;осылган халы;аралы; шарттарга сэйкес аныщталган ^^^ыщтар мен мiндеттерден, кепiлдiктер мен бостанды;тардан тирады.

^олданылFан эдебиет

1. Ибраев Н.С. Теоретические аспекты защиты прав и свобод человека // Развитие институтов демократии в Республике Казахстан в свете конституционной реформы 2007 года. Материалы международной конфереции. - Алматы, 2008.

2. Казахстан Республикасыныц Бос;ындар туралы зацы. 2009 жылгы желто;санныц 4-i. № 216-4 КРЗ // Казахстан Республикасыныц Парламентшщ Жаршысы. - 2009. - № 23. - 116-;.

3. Халыцтыц квш>цоны туралы 1997 жылгы 13 желтоцсандагы КР Зацы // Казацстан Республикасыныц Парламентiнiц Жаршысы. - 1997. - № 24, 341-;.

4. Казахстан Республикасыныц Конституциясы // Казахстан Республикасы Парламентiнiц жаршысы. - 1996. - №4. - 217-;.; - 1998. - №20. - 245-;.; - 2007. - №10. - 68-;.

5. Шетелд^ердщ цуцыцтыц жагдайы туралы КР 1995 жылгы 19 маусымдагы № 2337 Зацы // Казацстан Республикасыныц Жогаргы Кецесшщ Жаршысы, № 9-10, 68-;., Казацстан Республикасыныц Парламентшщ Жаршысы. - № 227 Зацы.

6. Бопабаев Е. Ч. Жеке тулгалардыц цуцыцтыц мэртебеск З.г. канд. гылыми дэрежесш алу Yшiн даярланган автореферат // - Алматы, 2009. - 30 б.

Бул мацалада К/лзацстандагы босцындардыц конституциялыц цуцыцтыц мэртебес жэне босцындар мэртебесш берудщ ic-Ypdici зерттелген.

В данной статье рассмотрен конституционно-правовой статус беженцев и процедуры предоставления статуса беженца в Казахстане.

In given article considered about constitutional status of refugees and procedures of representation of the status of refugee in Kazakhstan.

Ty^h сездер: босцындардыц конституциялыц цуцыцтыц мэртебес^ КР босцындар туралы зацы, босцындар цуцыгы.

Ключевые слова: конституционно-правовой статус беженцев, Закон «О беженцах» РК, право беженцев.

Keywords: the constitutionaly legal status of refugees, the law of refugees of the RK, the rights of refugees in the RK.