CC BY
6УДК - 378 (575. 3) (09)
АЗ ТАЪРИХИ ТАШКИЛЁБИИ МУАССИСАХ,ОИ ОЛИИ ОМУЗГОРИ ДАР ВИЛОЯТИ ХАТЛОН
АБДУЛЛОЕВ М. Х., ИСМОИЛОВ З. И., Донишгохи давлатии Кулоб ба номи АбуабдуллохД Рудакй
Пас аз бозсозии солх,ои 80-ум ва баргузории ислох,оти сиёсй, икти-содй ва фархднгй давлати абаркудрати Иттих,оди Шуравй пош хурда, ба чумх,урих,ои мустакил чудо шуд. Дар натича Ч,умх,урии Точикистон тибки карори Ичлосияи гайринавбатии Шурои Олии Ч,умх,урии Точикистон (даъвати дувоздах,ум) «Дар бораи эълон шудани Истиклолияти давлатии Ч,умх,урии Точикистон» 9 сентябри соли 1991 Истиклолияти давлатии Ч,умх,урии Точикистонро эълом дошт ва 9 сентябри соли 1991 дар харитаи сиёсии чах,он давлати нав Ч,умх,урии Точикистон падид омад.Соли 1992
вазъи сиёсй ва иктисодии чyмхypй хеле дyшвоp ва бyхpонй гаpдида 6уд. Аксаpи маpдyм аз фаpдои кишваpy давлат ва зиндагии оpомона умеда-шонpо канда буданд. Даp минтакдхои калонтаpини чyмхypй чаpаёни созандагй ба сyзандагй табдил ёфт [5,37].
Хдмин таpик;, вазъи нобасомони сиёсию иктисодии чyмхypй ба мак-табу маоpифи он низ таъсиpи амики хyдpо гузошт. Махсусан, пойгохи моддию таълимии макотиби олии ^мх^й сахт хаpоб гаpдид. Дyшвоpи-хои ба миён омада, боиси аз чyмхypй баpомадани кадpхои хуби илмй-омyзгоpй шуд, ки таъсиpи манфии хyдpо ба сохаи маоpифи кишваp pасонд. Точикистон ба гиpдоби чанги баpодаpкyшй кашида шуд. Роби-тахои ичтимой, и^тисодй ва фаpхангии хамаи шахpy нохияхо бо маpкази чyмхypй катъ гаpдид. Толибилмону донишчyйёни мактабхои олй пас аз шypyъ шудани чанг ба хонахояшон pафтyо каpда наметавонистанд. Махсусан, донишчyйён аз навохии Куло6 мачбyp буданд, ки танхо ба воситаи pохи хавоии Хучанд ба шахру нохияхои худ pаванд. Бисёp толибилмон таpки мактабу донишгоххо намуда, ба нохияхои худ pафтанд. Даp солхои аввали Истиклоли давлати аксаpи донишкадахои чyмхypй ба донишгох-хои давлатй табдил дода шуданд [11, 97].
Хушбахтона, Ичлосияи так;диpсози XVI-уми Шypои Олии Ч,yмхypии Точикистон, ки аз 16 ноябp то 2 декабpи соли 1992 даp Kдсpи фаpханги Аpбоби нохияи Хучанд чамъ омад, Х,укумати конститутсионй даp киш-ваp аз нав баpк;аpоp ва эхё гаpдид. Бо кушишу талошхои фаpзанди фаp-зонаи миллат, Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон Эмомалй Рахмон ва дигаp чонибдоpони сулху вахдат ва бо миёнаpавии саpони давлатхои дуст 27-уми июни соли 1997 «Созишномаи умумии истик;pоpи сулх ва pизояти миллй даp Точикистон» ба имзо pасид [1,68].
Даp замони мyосиp pyшди чомеаpо бе инкишофи бемайлони сохаи илму маоpиф тасаввyp намудан Fайpиимкон аст. Зеpо хеч як зyхypоти дигаpе мисли сохаи калидй илму маоpиф ба инкишофи чомеа таъсиp надоpад. Хдлли максадноки вазифахои сиёсй, и^тисодй ва ичтимой низ ба хамин таъсиp вобастагии зиёди хyдpо доpад.
Даp ин pаванд сахми яке аз маъхазхои илмй-маъpифатии Донишгохи давлатии Кулоб бyзypг аст. Донишгохи мазкyp даp Ч,yмхypии Точикистон чахоpyмин ва даp чануби Точикистон нахустин боpгохи илму маъpифат ба шyмоp меpавад.
Лозим ба тазаккyp аст, ки пас аз анчоми Чднги Бyзypги Ватанй (19411945) ва OFOЗи баpк;аpоpкyнии хочагии халк тибки Kдpоpи Вазоpати маданияти Иттиходи Шypавй аз 15 августи соли 1945 тахти pак;ами 1373 даp заминаи Омузишгохи омyзгоpии шахpи Кулоб, ки даp гузашта номхои «кypси таълимй» (1931-1934), «техникуми педагогй» (1934-1935), «комби-нати педагогй» (1935-1938) ном доштааст, Институти дусолаи муаллимии шахpи Кулоб таъсис ёфт [4,79].
Arap шyмоpаи донишчуёни Донишкадаи мyаллимтайёpкyниpо ба хисоб гиpем, пас мик;доpи умумии донишчуёни он даp соли тахсили 1953-
- МУАРРИХ-ИСТОРИК-НКТСШАК -
1954 аз 311 нафар иборат буд. Соли хониши 1953-1954 дар Донишкадаи давлатии омузгории Кулоб 72 нафар омузгорон кор мекарданд [11,41-42].
Кдйд кардан ба маврид аст, ки заминахои моддй-таълимй дар зарфи 8 соли мавчудияти институт пайдо шуда буд. Кабл аз хама, хайати устодону омузгорони ботачриба чихати пешбурди кори таълиму тарбия дар мак-таби олй - Институти 4-солаи педагогй омода буд. Маъмурияти институт дар назди макомоти шахру вилояти Кулоб ва Х,укумати мамлакат доир ба таъсис додани Институти давлатии педагогии Кулоб батакрор дархостхо пешниход мекард. Нихоят, ин хохишу дархостхои садорати институт аз тарафи Х,укумати Иттиходи Шуравй пазируфта шуд ва 7 августи соли 1953 фармони Вазорати маорифи СССР тахти раками 1373 «Дар бораи бархам додани Институти дусолаи муаллимтайёркунии Кулоб ва дар заминаи он ташкил намудани Институти давлатии педагогии Кулоб дар соли тахсили 1953-1954» ба тасвиб расид.
Тибки фармони мазкур Совети вазирони РСС Точикистон низ аз 15 августи соли 1953 «Дар бораи дар заминаи Институти муаллимтайёркунии шахри Кулоб кушодани Институти давлатии омузгории Кулоб» карори махсус кабул намуд [2, 4-5].
Соли 1960 институт хамчун вохиди мустакил бархам дода шуда, фили-али Институти давлатии педагогии шахри Сталинобод ба номи Т.Г. Шевченко (холо Донишгохи давлатии омузгории Точикистон ба номи Сад-риддин Айнй) гардида, мустакилияти худро аз даст дод.
Бо Карори Кумитаи Марказии Партияи Коммунистии Точикистон ва Совети вазирони РСС Точикистон аз 27 июли соли 1962 Институти давлатии педагогии Кулоб баркарор гардид. Ректори он номзади илмхои таърих, дотсент Тохир Умаров таъйин карда шуд [2,6-7].
Кумитаи ичроияи намояндагони мехнаткашони вилояти Кулоби Ч,ум-хурии Точикистон 2 июли соли 1992 дар чаласаи навбатии худ масъалаи вазъи фархангии чомеаро дар солхои мудхиши бухрони иктисодй-ичтимой - баррасй намуда, сипас чунин карор кард: «Бо назардошти эхтиёчоти хо-чагии халки вилоят ба мутахассисони гуногунихтисос Донишкадаи давлатии омузгории Кулоб ба донишгох (университет) табдил дода шуда, базаи мавчудаи Омузишгохи касбхои техникии №38-и шахр ба ихтиёри он дода шавад. Бо дастури Девони вазирони чумхурй Вазорати молияи Ч,ум-хурии Точикистон мухосиботи заруриро анчом дода, барои халли масъала-хои таъминоти молиявию техникии он ба муассисаи мазкур манбаи маб-лаггузориро муайян намуд».
Талабу дархостхои Кумитаи ичроияи вилояти Кулобро ба назар ги-рифта, дар хошияи хамин фармон Девони вазирони Ч,умхурии Точикистон 24 июли соли 1992 тахти раками 235 чунин карор кард: «Дар бораи ба Донишгохи давлатии Кулоб табдил додани Донишкадаи давлатии омузгории Кулоб» Девони вазирони Ч,умхурии Точикистон бо хамин карори худ Вазорати маориф ва Вазорати молияи Ч,умхурии Точикистонро вази-фадор намуд, ки тарафхои молиявии ин масъаларо бо хам халлу фасл
намоянд [3,79]. Соли хониши 1992-1993 даp мачмуъ 2800 нафаp донишчуён даp донишгох тахсил мекаpданд [11,57].
Новобаста ба вазъи номусоиди кишваp олимони Донишгохи давлатии Кулоб танхо даp соли 1992 35 дастypи методй, 21 васоити таълимй, 11 китоби даpсй, 12 коpкаpди методй, 13 моногpафияи калонхачм нигошта, дастpаси хонандагон гаpдониданд [5,75-76].
Мохи ноябpи соли 1993 яке аз pектоpони Донишгохи давлатии Кулоб Самаpиддин Каpимов ташаббус нишон дода, тавонист, ки нуфузи дониш-гохpо даp байни мактабхои олии чyмхypй афзун намояд. Акнун аксаpи довталабони ихтисосхои иктисодиёт, тиб, кимиё, биология, таъpих, таp-бияи чисмонй ба мактабхои олии шахpи Душанбе наpафта, ба Донишгохи давлатии Кулоб хуччат месyпоpидагй шуданд [14,58].
Даp муддати 77 соли мавчудияти хеш ин боpгохи илму маъpифат тавонист, ки теъдоди донишчyйёнpо аз 48 нафаp то ба зиёда аз 11 хазоp нафаp, шyмоpаи устодону мyаллимонpо аз 9 ба 558 нафаp, микдоpи кадp-хои даpача ва унвони илмидоppо аз 5 номзади илм ба 7 нафаp номзадхои илм пpофессоp, 60 нафаp номзади илм дотсент, 22 нафаp номзади илм, саpомyзгоp 111 нафаp 314 нафаp ассистентон ва 7 нафаp доктоpи илм пpофессоp, 9 нафаp доктоpи илм дотсент, 8 нафаp номзади илм дотсент ва 2 нафаp номзади илм, саpомyзгоp pасонид [6].
Доло донишгох доpои беш аз 11 хазоp нафаp донишчу, 10 факулта, 35 кафедpа буда, аз pyйи 55 ихтисос баpои сохахои гуногуни хочагии халки чyмхypй мутахассисони доpои тахсилоти олиpо тайёp менамояд.
Соли тахсили 2020-2021 хайати пpофессоpонy омyзгоpони донишгох 11 китоби даpсй, 16 моногpафия, 20 васоити таълимй-методй ва зиёда аз 715 маколахои илмй ва дигаp маводи илмиpо pyйи нашp оваpдаанд [6].
Донишгох на танхо хамчун маpкази асосии таpбияи мутахассисони сохаи маоpиф ва pиштахои дигаpи хочагии халк маъpyф гаpдид, балки як зyмpа дастпаpваpони он хамчун аpбобони сиёсй ва давлатй, олимону до-нишмандони номй, хyнаpмандонy адибони мумтоз, жypналистони ваpзида симои хакикии донишгохpо даp Ч,yмхypии Точикистон ва беpyн аз он даp бехтаpин вазъ мyаppифй менамоянд.
Басо pамзист, ки саp0F0З ва аввалин маpкази илму маъpифат даp ин водии заpхез Донишгохи давлатии KУpF0нтеппа буд. Apзи вучуд намудани донишгох даp KУPF0нтеппашахp як навъ пайванди гузашта ва имpyзаи илму фаpханги Вахшонзамин ва такозои давpy замон буд.
Лозим ба ёдоваpист, ки Донишгохи давлатии KУPF0нтеппа зодаи дав-pони Истиклоли чyмхypй мебошад. Даp тули 70 соли мавчудияти Докими-яти Шypавй водии Вахш сохиби таълимгохи мустакил нагашт. Даp холе, ки даp дигаp вилояту шахpхо хаp сол як донишгохи нав ба хотиpи касе ё чизе таъсис меёфт. Даp аксаpи навохии ин водй мутахассисони сохибмаъ-лумоти сохаи маоpиф, мухандисон, иктисодчиён намеpасиданд.
- МУАРРИХ-ИСТОРИК-НКТСШАК -
Таъсиси Донишгохи давлатии Кургонтеппа дар Вахшонзамин як падидаи хеле мухимми фархангию маърифатй дар раванди таърих махсуб меёбад [9,6].
Донишгохи давлатии шахри Кургонтеппа ба номи Носири Хусрав аввал хамчун филиали Донишкадаи давлатии омузгории шахриДушанбе ба номи Т.Г. Шевченко соли 1978 ташкил шудааст. Сипас, соли 1991 ба Донишкадаи давлатии педагогй ва аз соли 1992 ба Донишгохи давлатии шахри Кургонтеппа ба номи Носири Хусрав табдил ёфт, ки дар вилояти Хатлон дуюмин боргохи илму маърифат ба хисоб меравад [7,1].
Аз 1 апрели соли 1991 тибки Карори Девони вазирони Ч,умхурии Точикистон тахти № 10 аз 11-уми марти соли 1991 ва фармоиши Вазорати маорифи Ч,умхурии Точикистон № 16 аз 13-уми марти соли 1991 шуъба (филиал) ба Донишкадаи мустакили омузгории шахри Кургонтеппа табдил ёфт.
Мутобики Карори Девони вазирони Ч,умхурии Точикистон тахти № 236 аз 24 июли соли 1992 ва фармоиши Вазорати маорифи Ч,умхурии Точикистон № 76 аз 1 сентябри 1992 донишкада ба Донишгохи давлатии Кургонтеппа мубаддал гардид.
Дар соли аввали ифтитох донишгох дорои 4 факулта буд: факултахои физика, математика, забон ва адабиёти рус ва тахсилоти ибтидой. Соли 1993 дар донишгох тагйироти сифатию микдорй дар дар кори илмй, илмй-методй ба амал омаданд, ки дар он 17 кафедра ва 143 нафар омузгорон фаъолият мекарданд.
Солхои хониши 2012-2013 бинобар талаботи бозори мехнат дар Донишгохи давлатии Кургонтеппа ба номи Носири Хусрав дар мачмуъ18 ихтисоси нав таъсис дода шуд [6,9].
Фаъолияти илмии устодони донишгох имрузхо боиси таваччух аст. Олимони донишгох дар 40 самт аз руйи 65 мавзуъ фаъолияти илмй бурда истодаанд. Алхол дар донишгох 14 нафар докторони илм, профессорон ва 92 нафар номзадхои илм, дотсентон кору фаъолият мекунанд.
Соли 2012 нахустин бор аз тарафи Вазорати маориф ва илми Ч,умхурии Точикистон магистратура ичозат дода шуд. Айни хол 464 нафар магистрхо дар донишгох машгули тахсиланд ва имруз хониш дар магистратура ба хукми зинаи устувори тахсилот табдил ёфтааст [13,11]. Соли 2016 бошад, 10 ихтисоси нав кабул карда шуд [9,9].
Имрузхо бо гузашти вакт донишгох ба маркази илму фарханг мубаддал гашта, дар он 13 факултет, 45 кафедра ва 71 ихтисос амал мена-мояд, ки 37-тои он ихтисосхои омузгорй ва 34-тояшон ихтисосхои гайри-омузгорй мебошанд.
Коллечи омузгорй ва литсей низ ба сохтори донишгох шомиланд. Дар тули беш аз 40 соли фаъолият донишгохи мазкурро бештар аз 50 хазор нафар донишчуён хатм кардаанд, ки айни замон дар риштахои мухталифи хочагии халки кишвар пурсамар кору фаъолият карда истодаанд.
Айни замон даp донишгох беш аз 649 адад компютеp, 105 тахтаи электpонй, 134 адад пpинтеp, 70 адад э^ан, аз чумла, 6 адад дастгохи бyзypгхачм баpои фоpмати А-3, 4 адад сеpвеp ва 3 адад сканеpи махсус баpои коpкаpд ва санчиши тестхо мавчуд мебошад.
Донишгох ба воситаи кабели ^pñ бо шабакаи байналмилалии иш^-нет васл шудааст. Инчунин даp китобхонаи электpонии донишгох, ки бо компютеpхои навтаpин таъмин каpда шудааст, технологияи WiFi (иш^-нети бесим) мавpиди истифодаи васеъ ^p0p доpад.
Дайати пpофессоpонy устодони донишгох даp 45 кафедpа муттахид шуда, ба коpхои илмию тахкикотй ва илмию методй машFyл мебошанд. [12].
Яке аз донишгоххои дигаpе, ки даp тайёp каpдани кадpхои педагоги доpои маълумоти олй даp солхои сохибистиклолй сахми сазовоp гузош-тааст ин Донишгохи давлатии ДанFаpа мебошад. Донишгохи давлатии ДанFаpа бо Kаpоpи Дукумати Ч,yмхypии Точикистон аз 2 майи соли 2013, тахти № 205 даp заминаи филиали Донишгохи агpаpии Точикистон ба номи Ш. Шохтемyp даp нохияи ДанFаpа бо максади таъмин намудани та-лаботи муассисаю коpхонахои минтака бо кадpхои доpои даpачаи тахас-сусй таъсис ёфтааст. Донишгох доpои тамоми шаpоити мyосиpи коpy тах-сил буда, баpои тахсили донишчуён синфхонахои баpхаво ва мучаххаз бо воситахои замонавии таълим, хобгоххои замонавй баpои истикомат сохта шудаанд [15].
Даp асоси Ичозатнома оид ба хукуки пешбypди фаъолияти таълимй АУ 0001865 (фаpмоиши вазиpи маоpиф ва илми Ч,yмхypии Точикистон аз 13.07.2015, № 2024) ва замима ба ичозатномаи мазкyp аз 31.07.2017 кабули донишчуйён даp зинаи бакалавpиат аз pyйи 64 ихтисос, магистpатypа 17 ихтисос, аспиpантypа 20 ихтисос ва кабули шунавандагон ба кypсхои кутохмуддати омузишй аз pyйи 33 самт ба накша гиpифта шудааст [16].
Донишгох даp шакли Мачмааи таълимй (кампус) бунёд ёфта, аз бинои асосй, инчунин 2 хобгохи 9-ошёна бо беш аз 1000 чойи хоб баpои донишчуён, 3 бинои истикоматии 5-ошёна бо 60 хyчpа баpои омyзгоpон, толоpи ваpзишй бо 450 чойи нишаст, толоpи мунаккаши фаpхангй бо 530 чойи нишаст, ошхона бо 300 чойи нишаст, китобхона баpои нигахдоpии 650 хазоp нусха китоб ва дигаp иншооти ёpиpасон ибоpат аст, ки баpои 4 хазоp нафаp донишчу даp як баст пешбинй шудааст. Раёсати донишгох баpои бехтаp намудани шаpоити тахсил ва ташкили фаъолонаи pаванди таълим чоpахои заpypй андешида, шyмоpаи синфхонахои таълимй ба 115 адад бо фаpогиpии 6146 чойи нишаст баpои донишчуён pасонида шудааст [17].
Албатта, бо ташаббус ва ибтикоpоти Саpваpи маоpифпаpваpи кишваp Aсосгyзоpи сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон мyхтаpам Эмомалй Рахмон имpyзхо даp пойтахти азизамон шахpи Душанбе ва инчунин даp маpказхои вилоятхои чyмхypй муассиса-хои тахсилоти олии кишваp фаъолият доpанд, ки даp аксаpи онхо мута-
хассисони соxаи маоpиф омода каpда мешаванд, ки даp pyшди ин соxаи калидии кишваp саxми босазое мегyзоpанд [17].
AДAБИЁT
1.Абдулло X., Kyганов И., Сайвалй Г., Шаpофат Х. Pyшди омyзгоpй аз баpакати истиклолияти давлатй. ^лоб.- 2016.с.280.
2.А6дулло Хабибулло. Донишгоxи давлатии Kyлоб-ифтиxоpи илму маоpиф. Паёми Донишгоxи давлатии ^лоб ба номи Абyабдyллоx Pyдакй (мачаллаи илмй) 2 (13) 2015.
3.Абдyллоев М.Х. Накши истиклолият даp pyшди Донишгоxи давлатии ^лоб ба номи Абyабдyллоxи Pyдакй/Исмоилов З.И//Маводи Kонфеpенсияи чyмxypиявии илмй-амалй даp мавзyи «^вгон^о даp таxсилоти олии касбии мyосиp» (шаxpи ^лоб, 19-маpти соли 2021). ^лоб: 2021, с.-79.
4.Абдyллоев М.Х., Аъзамов Х.С., Аллоева XX. Ислоxот ва pyшди маоpифи Точи-кистон даp соллои Истиклолияти давлатй. Дyшанбе, ЧДММ «ПPOМЭKСПO», Дyшанбе. -2016. -100 с.
5.Абдyллоев М.Х. Макоми маоpиф даp Чyмxypии Точикистони соxибистиклол. -Дyшанбе. 2011, саx. 123.
6.Анвоpи дониш, №5 (329), 25 апpели соли 2022.
7.Бойгонии давлатии назди Хукумати Чyмxypии Точикистон. С. 360, pyйxати 21, д. 1140, в.1.
8.Бойгонии давлатии назди Хукумати Чyмxypии Точикистон.з. 360, pyйxати 21, д.254, в.2/24.
9.Донишномаи Донишгоxи давлатии Боxтаp ба номи Носиpи Хyсpав. - Дyшанбе, 2018. - 400 саx.
10.0бидов И. Oчеpки мyxтасаpи таъpиxи маоpифи халки Точикистон. Дyшанбе, «Иpфон» 1965, с 32
11.Pаxимов Ф.Мактаби олй: мушкилот ва заpypати ислоxот//Маоpифи Точикистон даp солxои истиклолият, -с. 97.
12.ФypyF. 1 i^p™ соли 2022. № 7 (472).
13.Хyдоёpзода P.С., Мypодиён. X,.F., Kомилй А.Ш. Донишномаи Донишгоxи давлатии Боxтаp ба номи Носиpи Хyсpав. -Дyшанбе, 2018. - 400 саx.
14.Шаpифов Д. Боpгоxи илму маъpифат//Моногpафия. Шаpифов Д. Дyшанбе. 2006.
15.http://dsu.tj/home/category/3(санаи истифодабаpй: 27.12.2020).
16.http://ddst.tj/sohai-maorif-maqomi-shoista-kasb-menamoyad/(соxаи маоpиф макоми шоиста касб мекунад.) 05.04.2022.
17.http://hhdtkhatlon.tj/node/ 26206 (Маоpиф - пояи асосии pyшди давлат ва миллат аст) 05.04.2022.
A3 TAЪPИХИ TAШKИЛЁБИИ MУAССИСAXOИ OЛИИ OMy3IOPH ДAP B^OATH XATHOH
Маколаи мазкyp ба яке аз мавзyъxои мyxим «Аз таъpиxи ташкилёбии мyассисаxои олии омyзгоpй даp вилояти Хатлон» бахшида шудааст.
Муаллифон даp таxкикоти худ оид ба таъpиxи таъсиси донишгоxxои олии омyзгоpй даp вилояти Хатлон ва накши ощо даp тайёp намудани кадpxои омyзгоpй, xамзамон зинаxои ташаккулёбии ин даpгоxxои бонуфузи илму маъpифатpо даp замони Шypавй ва даp давpаи Истиклоли давлатй баён намудаанд.
Аз pyзxои нахустини ба даст оваpдани Истиклоли давлатй халки точик аз пиpyзиxои он саpфаpозy ифтиxоpманд гашта, xap як дастоваpдxои онpо эxтиёткоpона xифз менамояд.
Албатта, вазъи нобасомони сиёсии чyмxypй даp ибтидои солxои 90-ум ба мактабу маоpиф алалхусус мyассисаxои олии чyмxypй низ таъсиpи амики ху^о гузошт. Аз назаpи иктисодй чyмxypй зиёда аз 7 млpд доллаpи амpикой заpаp дида аз ч^ати маънавй заpаpи
расида ба пойгохи моддию таълимии донишгоххои вилояти Хатлон таъсири бесобика расонид.
Хусусан, тадбирхои пешгирифтаи Хукумати чумхурй ба донишгоххои вилояти Хатлон бетаъсир намонда, пояи моддию техникии ин муассисахои олй торафт пуркувват мегардад ва ин тадбирхо асоси баланд гардонидани сатху сифати таълим махсуб меёбад ва ташаккули хамачонибаи чомеа, умуман ояндаи кишвар аз вазъи ин муассисахои олй низ вобаста аст.
Инчунин дар ин кор сахми беандозаи Асосгузори сулху вахдати миллй-Пешвои миллат, Президенти Ч,умхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон дар пушту панохи равнаки муассисахои олии омузгорй дар замони истиклол мавриди баррасй карор гирифтааст.
Калидвожадо: Истиклол, Точикистон, вахдат, маориф, мактаб, донишгох, донишкада, муаллимон, донишчуён, таълим, тарбия.
ИЗ ИСТОРИИ ОБРАЗОВАНИЯ ВЫСШИХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЙ В ХАТЛОНСКОЙ ОБЛАСТИ
Данная статья посвящена одной из важнейших тем «Из истории становления высших учебных заведений Хатлонской области».
В своем исследовании авторы рассматривают историю создания высших педагогических вузов Хатлонской области и их роль в подготовке учителей, а также этапы становления этих учреждений науки и образования в советское время и в период государственной независимости.
С первых дней обретения государственной независимости таджикский народ гордится своими достижениями и бережно оберегает каждое свое достижение.
Конечно, политические положение стране в начале 1990-х годов оказали глубокое влияние на школы и образование, особенно на высшее. С экономической точки зрения страна понесла урон более 10 миллиардов долларов США, что нанесло беспрецедентный ущерб материально-образовательной базе вузов Хатлонской области.
В частности, меры, принимаемые государством в отношении вузов Хатлонской области, заключаются в укреплении материально-технической базы данных учреждений, что является основой повышения уровня и качества образования, общего развития общества и будущего страны.
Также обсуждался неоценимый вклад Основателя мира и национального единства -Лидера нации, Президента Республики Таджикистан уважаемого Эмомали Рахмона в развитие высших учебных заведений в годы независимости.
Ключевые слова: Независимость, Таджикистан, единство, образование, школа, университет, институт, преподаватели, студенты.
FROM THE HISTORY OF EDUCATION OF HIGHER EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN KHATLON REGION
This article is devoted to one of the most important topics "From the history of the formation of higher educational institutions in the Khatlon region."
In his study, the authors describes the history of the creation of higher pedagogical universities in the Khatlon region and their role in the training of teachers, as well as the stages of the formation of these institutions of science and education in the era Soviet and during the period of state independence.
Since the first days of gaining state independence, the Tajik people have been proud of their achievements and carefully guard each of their achievements.
Of course, the political situation in the country in the early 1990s had a profound effect on schools and education, especially higher education. From an economic point of view, the country suffered more than 10 billion US dollars, which caused unprecedented damage to the material and educational base of universities in the Khatlon region.
In particular, the measures taken by the state in relation to the universities of the Khatlon region are to strengthen the material and technical database of institutions, which is the basis for improving the level and quality of education, the overall development of society and the future of the country.
The invaluable contribution of the Founder of Peace and National Unity - the Leader of the Nation, the President of the Republic of Tajikistan, the respected Emomali Rahmon, to the development of higher educational institutions during the years of independence was also discussed.
Key words: Independence, Tajikistan, unity, education, school, university, institute, teachers, students.
Сведения об авторах: Абдуллоев Махмуд Холович-доктор технических наук, профессор кафедры истории Таджикистана Кулябского государственного университета имени Абуабдуллохи Рудаки. Адрес: 735360 РТ, г. Куляб, ул. С. Сафарова, 16. E-mail: abdulloev.48@mail.ru Телефон: (+992) 918685205.
Исмоилов Зафар Иброхимович - ассистент кафедры истории таджикского народа. Телефон (+992) 918107207.
Information about the authors: Abdulloev Mahmud Kholovich - Doctor of Professor of the Department of History of tajik people, Kulyab State University named after Abuabdullohi Rudaki. Address 735360 RT, Kulyab, st. S.Safarova, 16. E-mail: abdulloev.48@mail.ru Phone: (+992)918685205.
Ismoilov Zafar Ibrokhimovich- assistant of the department of the history of the Tajik people.
Phone (+992) 918107207. ♦-♦
