Аз таърихи бунёд ва навсозии ќасри Арбоб Текст научной статьи по специальности «История и археология»

07 00 00 ИЛМ^ОИ ТАЪРИХ ва АРХЕОЛОГИЯ 07 00 00 ИСТОРИЧЕСКИЕ НАУКИ и АРХЕОЛОГИЯ 07 00 00 HISTORICAL SCIENCES and ARCHEOLOGY

07 00 02 ОТЕЧЕСТВЕННАЯ ИСТОРИЯ 07 00 02 HOME HISTORY

УДК 930 ББК 63.5-72

АЗ ТАЪРИХИБУНЕД ВА НАВСОЗИИ ЦАСРИ АРБОБ

ИЗ ИСТОРИИ СОЗДАНИЯ И РЕКОНСТРУКЦИИ ДВОРЦА АРБОБ

Исомитдинов Цурабек Бобобекович,

н. и.т., дотсент, мудири кафедраи таърихи халци тоцики ДДХ,БСТ (Тоцикистон, Хуцанд)

Исомитдинов Жорабек Бобобекович,

к.и.н., доцент, заведующий кафедрой истории таджикского народа ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)

FROM THE HISTORY OF CREATION AND RECONSTRUCTION OF ARBOB PALACE

Isomitdinov Zhorabek Bobobekovich,

candidate of historical sciences, Associate Professor, chief of the department of the history of the Tajik nation under TSULBP (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: Isomatdinov1961@mail.ru

Калидвожа^о: Касри Арбоб, сохтмон, таъмиру тармим, азнавсози, уунармандони

халци, меъмори, Саидхоца Урунхоцаев

Дар мацола аз баргузории Ицлосияи таърихии XVI Шурои Олии Чумуурии Тоцикистон дар Касри Арбоб сухан рафта, маълумотуо роцеъ ба таърихи сохтмони ин цасри овозадор дар солуои 50-уми царни бистум, таъмиру тармим ва азнавсозии он дар ибтидои дауаи дуюми царни бистум гирд оварда шудаанд. Таъкид гаштааст,ки Касри Арбоб бо сайъу талоши раиси уамонвацтаи колхози «Москва»-и ноуияи Хуцанд (уозира Бобоцон Гафуров), ду карат Ка^рамони Меунати Сотсиалисти Саидхоца Урунхоцаев бунёд гаштааст. Дар бунёди цаср меъморону мууандисон, уунармандони халци, колхоз-чиён иштирок кардаанд. Меъморон уангоми бунёди ин иншоот ба хусусиятуои банац-шагири, масоуату масофа, ороишот, цанбауои технологи, ицлими, этники, таърихи, эстетикии сохтмон эътибори цидди додаанд. Дар мацола масъалауои таъмиру азнавсозии Касри Арбоб дар арафи 20- солагии Ицлосияи XVI Шурои Олии Чумуурии Тоцикистон барраси шудаанд.

Ключевые слова: Дворец Арбоб, строительство, ремонт и реконструкция, народные

ремесленники, архитектура, Саидходжа Урунходжаев В связи с фактом новейшей истории Республики Таджикистан - проведением исторической XVI сессии Верховного Совета Республики Таджикистан во Дворце Арбоб - обобщаются сведения о строительстве (в 50-х гг. ХХ века), ремонте и реконструкции (в начале второго десятилетия XXI века) этого знаменитого дворца культуры. Упоминяется, что Дворец Арбоб был построен по инициативе председателя колхоза «Москва» Ходжентского (ныне Бабаджангафуровского) района, дважды Героя Социалистического Труда Саидходжи Урунходжаева. В строительстве дворца участвовали известные архитекторы и инженеры строительного дела, народные мастера и колхозники. Архитекторы при строительстве здания уделили особое внимание планировке, рельефу местности, художественному оформлению, технологическим, климатическим, этническим, историческим, эстетическим аспектам строительства. Проанализированы вопросы организации ремонта и реконструкции здания накануне 20-летия XVI сессии Верховного Совета Республики Таджикистан.

Key words: Arbob palace, construction, repairs and reconstruction, folk artisans, architecture, Saidkhodja Urunkhodjayev

In connection with the fact of the newest history of Tajikistan Republic - that of the historic XVI-th session of the Supreme Council of Tajikistan in Arbob Palace - the data concerning construction (in the 50-ies of the XX-th century), repairs and reconstruction (at the beginning of the second decade of the XXI-st century) of this remarkable Palace of Culture have been generalized. It is underscored that Arbob Palace was built on the initiative of Saidkhodja Urunkhodjayev, chairman of "Moscow" collective-farm of Khodzhent rayon (now Babajan-gafurov nokhiya), twofold Hero of Socialist Labour. Renowned architects and engineers of constructing cause, folk masters and collective-farmers took part in the erection of the palace. When building the edifice architects payed special attention to planning, area configuration, decorative designing, technological, climatic, ethnical, historical, aesthetic aspects of implementation. The author has analyzed the issues dealing with organization of repairs and reconstruction of the building on the eve of the XX-th anniversary of the XVI-th session of Tajikistan Republic Supreme Council.

Точикистон баъди пошхурии Иттиходи Шуравй ва ба даст овардани истикло-лияти давлатй (соли 1991) ба душворихои сиёсиву ичтимой ва бухрони шадиди иктисодй ру ба ру гардид. Ихтилофхои бемаънии сиёсй, ташкили гирдихамоихои пай дар пайи тарафхои мукобил (чонибдорони хукумати конститутсионй ва мухолифин) дар Душанбе ва сар задани чанги тахмилии шахрвандй (соли 1992) вазъиятро хеле ноором намуданд.

Дар вазъияти душвор шахрвандони кишвар хдмчун баёнгари сохдбихтиёрй ва сарчашмаи ягонаи х,окимияти давлатй аз суи вакилони хал^ дар ма^оми олии намояндагии мамлакат масъулияти бузург ва беназири давлатдории хешро ба воси-таи Шурои Олй ифода сохтанд. Бах,ри барк;арор намудани асосх,ои давлатдорй ва таъмини ^онуният, сулх, ва ризояти миллй 16-уми ноябри соли 1992 дар Касри Арбоби чамоати Унчии нохияи Хучанд (алхол нохияи Бобочон Еафуров) Ичлосияи XVI Шурои Олии Точикистон огоз гардид ва рох,барияти нави мамлакатро тах,ти

сарварии Эмомалй Рахмон интихоб намуд. Махз Эмомалй Рахмон- Раиси Шурои Олии Ч,умх,урии Точикистон ва хамзамон Сарвари давлат барномаи мукаммали аз бухрони сиёсй, и;тисодй, фархангй ва маънавй баровардани кишварро ба миён гузошт.

Ва;т ва тачрибаи таърихии даврони содибистиклолии Точикистон исбот намуд, ки рохи муайянкарда ва пешгирифтаи Ичлосияи XVI алтернативаи дигар надошт. Ичлосияи XVI собит сохт, ки мардуми Точикистон дорои ;увваи солим ва тавоноест, ки пеши рохи хама гуна мочарочуиро гирифта метавонад ва обруву нуфузи кишварро дар арсаи байналмилалй намоиш медидад ва муваффакона хифз менамояд. Ичлосия тавонист, ;арорхои таърихй ва сарнавиштсоз ;абул намояд.

Мухимтарин дастоварди ичлосияи арбобй тантанаи ;онун ва бо рохи конститут-сионй халлу фасл кардани тамоми масъалахои хаёти сиёсй ва ичтимоии кишвар ба хисоб меравад. Ма;саду мароми вакилони хал; ба он равона шуда буд, ки а;ли солим ва адлу инсоф боло гирад, ризояти миллй, якпорчагии Ватан ва сулх таъмин карда шавад. Ин дама амалдои равонбахш мадз дар маконе тавлид ёфтанд, ки, бардак дам, ба дайси яке аз махзандои тамаддунофар ва тарбиятгари миллат дар дама давру замондо аз чониби наслдои чй даврони шуравй ва чй замони содибистиклолии Точикистони азиз эътирофи дамагонй касб кардааст. Яъне, метавон гуфт, ки Кохи миллатсози Арбоб ба юмни макоми беназири таърихиаш "Каъбаи точикони олам" ходад буд!

Таърих шодид аст, ки Кдсри Арбоб гадвора ва минбаъд парастори мушфику гамхори миллати бо дасисадои душманони дохилию берунй пошхурда ва гаркоби хун-шудаи точик гардид. Дару девордои ин чойгоди кудсй дарозои дастии хештан гуводй ходанд дод, ки дануз дини суханронии нахустини хеш, хамчун Сарвари давлат, Эмо-малй Рахмон ба тарики савганд издор дошта буд, ки ба Точикистон сулд меоварад.

Аз нигохи имруза бо ифтихор бояд таъкид намоем, ки суханронихо ва фаъолияти амалии Эмомалй Рахмон дар ин ичлосия ба ;алби мардуми кишвар рох ёфта, яке аз асосхои боварии хал; ба Сарвари давлат ва рохбарияти нави мамлакат гардиданд.

Ичлосияи XVI масъулияти олии созандагиро ба зимма гирифта, тавонист, манфиати умумимиллиро аз манфиатхои шахсй, гурухй ва махаллию минта;авй боло гузорад. Бо шарофати рохи муайяннамудаи Ичлосияи XVI Шурои Олй ва бо нияти татби;и ;арорхои он мардуми кишвар, хамчун ;исми чудонашавандаи чомеаи чахонй, эхтироми озодй, ху;у;и инсон ва шахрванд, бунёди давлати сохибихтиёр, демократй, ху;у;бунёд, дунявй ва вохид Конститутсияи нави мамлакатро 6-уми ноябри соли 1994 бори нахуст дар таърихи давлатдории навин бо рохи раъйпурсии умумихал;й ;абул намуд.

Таърихи бунёди ^асри овозадори Арбоб аз соли 1948 маншаъ мегирад. Х,амон сол котиби якуми КМ Х,К Точикистон Бобочон Еафуров ва котиби якуми комитети партиявии вилояти Ленинобод Петр Обносов ба колхози ба номи Молотов меоянд. Хотиррасон бояд кард, ки садорати колхоз дар наздикии автостансияи дозира (кадди роди Хучанд- Еафуров) чойгир буд. Дар вохурй бо адли хочагй масъалаи муттадид намудани колхоздо бардошта мешавад ва Б.Еафуров пешнидод мекунад, ки баъди якчоя шудани колхоздои дамсоя дар сардади ондо клуб (касри дедконон), чойхона ва бинои садорати колхоз бунёд карда шаванд (8, с.212).

Баъди муттахид шудани колхозной ба номи Молотов, ба номи Ворошилов, ба номи Жданов ва 22-тои дигар раисии хочагии бузурги навташкил ба зиммаи Саидхоча Урунхочаев гузошта мешавад.

Вокеан, икрор бояд кард, ки ба хам омадани колхозхо имконият дод, ки хочагй даромади калон ба даст оварад. Баъди се соли муттахидшавй даромади солонаи колхоз 20 миллион сумро ташкил дод.

Бахри амалй намудани супоришоти Б. Еафуров колхоз тахти сарварии С. Урунхочаев ба бунёди бинои касри дехконон огоз мекунад. Бо маслихати мутахас-сисон, хунармандони махаллй ва рохбарои чашмикордон чихати бунёди ^асри фархангии Арбоб гушаи муносибе аз кухи Рухак интихоб мегардад.

Саидхуча Урунхочаев ибтидои солхои 50-ум ба шахри Ленинград сафар мекунад. Баъди шинос шудан бо бинохои кадимаи таърихии шахри сохили Нева, ба хусус Петергоф, дар дили у орзуи бино намудани чунин касри мухташам пайдо мешавад. Дамон солхо сохтмони бинохои бохашамат (хатто, ба пули колхозй) гайриимкон буд. Зеро, мансабдорони вакт ба ин рох намедоданд. С. Урунхочаев гуё худсарона, вале табиист, ки зимнан бо ризоияту ичозати нихонии Бобочон Еафуров ва тавассути эшон бо чонибдории Маскав бо суръати баланд ба сохтмон шуруъ мекунад. Бинокорон пешакй атрофи иншоотро бо деворхои баланди муваккатй печонида, ба кор огоз мекунанд.

Барои кашидани лоихаи сохтмон аз Душанбе меъмор - академик Дикмат Йулдошев чалб мегардад. Сармухандиси сохтмон Виктор Мочалови ленинградй, ёвари у мухандиси сохтмон Э.Ф. Ичаджик буданд. Аз Ленинград меъмори чавони боистеъдод Иван Линде (дар чараёни сохтмони каср у ёвари Дикмат Йулдошев буд) ва якчанд нафар хунармандони сангтарош (хоро ва мармартарош), аз Бухорову Самарканд устохои гачкор, аз Карелия устохои фаршсоз (паркетзан) даъват карда мешаванд.

Эскизхои дохил ва беруни биноро рассом С.Е. Захаров кашидааст. Дар худи колхоз курсхои омузиши чидан ва ороиши хишт ташкил карда мешавад. Коркунони сохаи сохтмони об ва баркчиён (ба бригадаи баркчиён Валентин Риглис ва Саидолим Собиров рохбарй мекарданд) барои бунёди чохбун (чукурй барои андохтани тахкурсии иморат), захбур (дренаж), бо бетон таъмин намудан ёрй мерасонанд. Махз дар чараёни сохтмон кобилияти баланди ташкилотчигй, обруву нуфузи сарвари колхоз хамачониба зохир гардид.

Лоихаи аввали каср пешбинй намуда буд, ки бинои сеошёна бунёд гардад. С. Урунхочаев мачлиси умумии колхозро даъват намуда, бо иштироки ду хазор нафар колхозчиён (теъдоди умумии колхозчиён чор хазор буд) масъали огози сохтмонро ба миён мегузорад. Барои сохтмон 50 миллион сум (наздик 5 миллион доллари амрикой) чудо карда мешавад. Аммо сохтмон бо харчи 1 миллиону 200 хазор доллари амрикой ба итмом мерасад. Зеро, кисми зиёди корхои сохтмонй бо кувваи колхозчиён бо услуби хашар анчом ёфтанд.

Мехнати суботкоронаи устохо-бинокорон имконият дод, ки дар муддати ду сол кисмати асосии каср (ба гайр аз толор-мачлисгох) бо ороишоти дохиливу беруна, ободонии гирду атроф ба истифода дода шавад.

Сарварони вилоят дар расми кушоди бино иштирок карда, таклиф намуданд, ки дар фурсати кутох толори калони мачлисгох (бо максади барпо намудани мачлиси фаъолони вилоят ва чорабинихои фархангй) низ бунёд карда шавад. Сарварони вилоят барномаи корй тартиб дода, ба колхоз хамачониба ёрй расониданд ва

сохтмони толорро комиссияи хукуматй кабул намуд. Ин вокеа 6 ноябри соли 1957 рух дод(6). Яъне, Кдсри Арбоб дар давоми шаш сол бо ч,алби бе^тарин лоихдкашх,ои шуравй, дуредгарон, на;;ошон, кандакорони махдллй бо омезиши санъати меъмории аврупоиву шар;й ;омат афрохт. Бинои мухташами каср, гулгаштхову силсилафав-ворах,ояш дар рузхои тачлили 1100 - солагии асосгузори адабиёти классикии точ,ику форс устод Абуабдуллохи Рудакй ба истифода дода шуд(4). Охири хамон сол С. Урунхочаев барои дастовардхои мехнатй бори дуюмин ба унвони олии ^ахрамони Мехнати Сотсиалистй муносиб дониста шуд.

Кдсри Арбоб бо хусну вежагихои камназираш хамаро ба хайрат меоварад. Онро даххо сутунхо, кандилхо (онхоро устои ленинградй Макс Плоткин васл кардааст), зиёда аз сад хучра, наздик дусад тарезию равзанахо оро медиханд.

Манбаъхои мавчуда гувохй медиханд, ки бинои каср асосан тарики хашар сохта шудааст. Дар сохтмони он наздик 300 нафар инженерону бинокорон, хунармандон, колхозчиён кор карданд. Барои хар рузи мехнати худ коргарон аз анбори колхоз якуним килограмм гандум мегирифтанд(2). Кор дар ду баст ташкил карда шуда буд. Дар колхоз зиёда аз 80 бригада мавчуд буда, бригадирон вазифадор буданд, ки хар руз ба сохтмон ду-чор нафарй колхозчиёнро хамчун хашарй сафарбар намоянд (3). ^аср бо хишти пухта сохта шуд. Урунхочаев дар наздикии сохтмон сехи хиштпазй (сарвараш Мирзошариф Измаилов) ва охакпазиро (сарварон Мадамин Олимов ва Баходурхоча Зокиров) таъсис дода буд. Семент, арматура ва дигар лавозимоти оханй аз Русия оварда мешуданд.

Дар ороишоти дохили бино услубхои анъанавй ба таври васеъ истифода шудаанд. Сакф ва девори биноро наккошони махаллй (бародарон усто Максуд (сарвари наккошон) ва Еафур Солиевхои наккош, усто Рахимшех Рачабови наккош, усто Зокир Нодирови гачкор, бародарон усто Умар ва Саид Асановхои гачкор, усто Очил Файёзови наччор-кандакор, усто Абдуахад Солиеви кошинкор ва дигарон) ороиш додаанд(5,с.34). Дар ороишоти бино инчунин наккоши номии Бухоро Усто Ширин Муродов бо шогирдонаш-бародарон Асадовхо аз Самарканд иштирок намудаанд.

Дар сохтмони каср бригадаи бинокорон тахти рохбарии Бакохон Махсумов, бригадаи арматурчиён бо рохбарии Абдулло Ч,алолов, бригадаи васлгарон бо рохбарии Лев Дорн, бригадаи андовачиён бо рохбарии Иван Семёнов, бригадаи дуредгарон бо рохбарии Абдувалй Еаниев, хамчунин техники меъёргузор Махкам Солибоев, механики тачхизоти сохтмон Иван Титов, устои корхои кандилсозй Макс Плоткин ва дигарон мехнат карданд.

Вакте ки ба руи хавлии каср наздик мешудед, ба хиёбон (гулгашт)-и дароз дучор мегардидед, ки он бо нух фаввораи лолашакл ороиш дода шуда буд. Сипас, хайкали В.И. Ленин комат меафрохт. Баъди хайкал фаввораи калони дукабата бо шаш косаи азим ва 27 гулкосаи пахташакл ва чор пайкараи товусмонанд чойгир шуда буданд. Дар болотари он силсилаи фавворахои хурдтар бо пайкарахои паррандахо, чомхои шохмонанди рангаи кошинкорй ва кухои сафед бунёд гаштаанд. Бино, бархак, мачмааи бехамтои меъморй буд.

Вокеан, имруз хам ин касри бохашамат на танхо боигарии нодири мардуми ин диёр, балки ифтихори тамоми халки точик аст. Дар ин бино намунаи бехтарини санъати меъморию наккошии халкамон тачассум ёфтааст. Меъморон хангоми бунёди ин иншоот ба хусусиятхои банакшагирй, масохату масофа, ороишот, чанбахои

TexHoiorH, hkihmh, этннкн, TatpuxH, эcтeтнкнн coxtmoh эtтн6opн ^uggH goga, umyHHH paM3y thmcoi, MaH3apa, peine$ Ba gurap OMHn^OH 6a hh Map6yTpo a3 Maggu Ha3ap gyp HaKapgaaHg. X,ap o6pa3 - Ma$x,yMH $apx,aHrHBy ^yrpo^HH 3HKprapguga gap mapouTH KyHyHH a3 MaBKeu MycTaKHioHau $apx,aHrH gomTaHH HHrnooi, MapKa3H Matpu^a™ 6ygaHH oh max,ogaT Megux,ag.

MetMopoH, x,yHapMaHgoHH MapgyMH, coxtmohhhSh Kymum 6a xap^ gogaaHg, kh 6yHegH Kacppo gap acocu Taia6oTH MetMopuu gaBp aMaiH co3aHg Ba oHpo 6o opmohx,oh $apx,aHrHBy h^thmohh HueroHaMoH MyTo6uK HaMoaHg. flap 6yHegu Kacp penie^H Max,ai nyppa 6a HHo6aT rupu^Ta mygaacT, x,ap hk Ba^a6u x,ygyg oKHioHa MaBpugu ucra^oga Kapop rupu^TaacT.

H,oih6h guKKaT oh acT, kh x,yHapMaHgoH gap opoumoTH poxpaBy Toiopx,ou Kacp 6a HCTH^ogau yciy6u HaKKomHBy paccoMHH cyHHaTuaMoH эtтн6op gogaaHg. To6umu paHrx,ou HaKKomuH Toiopx,o a3 oh max,ogaT Megux,ag, kh gap ohx,o yciy6u HaKKomoHH MoBapoyHHaxp: rupex, Ba hcihmh ucTH^oga mygaaHg, CHHTe3H hh yciy6x,o hh3 TapuKH x,anpaTaHre3 TatMHH rapgugaacT. XyHapMaHgoHH acui Hgeaix,ou эcтeтнкнн HueroHaMoH-po nanrupH HaMyga, 6o 3aBKy caiHKau 6aiaHg thmcoix,oh 6ap^acrau ^oiKiop Ba Ha3MH HueroHpo Mo^upoHa gap HuropumoT ucTH^oga 6ypgaaHg, kh a3 3aBKH 6aiaHgu 6ageuu эmoн ryBoxH Megux,aHg.

Bucep Tag6up^ou MagaHHH oMMaBH gap ^aMHH Kacp 6apry3op MeramTaHg. K^acpu Ap6o6 hk HaBt MapKa3H My6oguiau a^Kopy Ta^pu6a rapguga 6yg. flap hh ^o cieTH nem-KagaMoHH ucTex,coioT, aH^yMaHx,ou x,h36h Ba gurap Hopa6uHHx,o 6apry3op MemygaHg.

K^acpu $apx,aHru Ap6o6 MapKa3H gycTgopoHH caHtaT 6yg. Coix,oh TyioHH aHcaM6iu co3uro obo3hh «CaBTH Ap6o6» Tax,™ capBapuu Pax,HM^oH XpMugoB ^atoiuaT Me6ypg Ba coix,oh 80-yM 6emTap $atoi myga Ba xyHapMaHgoH 6o caHtaTH boio gap guiu nupy ^a-boh MatBo e^Ta 6ygaHg. AHcaM6i naHBacTa gap 6omumrox,x,oH caxpoH 6a Koixo3HueH HaMoum^ou KoHcepTH nemKam MeKapg, gap o3MyHx,ou caTxu BHioaTHBy ^yMx,ypH mup-KaT MeBap3ug.

Coix,oh 80-yMH KapHH XX gap ^acpu Ap6o6 aHcaM6iu 6oHyBoHH gyTopHaBo3 Ba xopu 6anaroHa co3moh goga MemaBag. MyaiiHMau $aHHH 3a6oH Ba aga6ueTH to^hkh MaKTa6u MueHau paKaMH 28 to^hhhco nyiogoBa capBapuu aHcaM6iu 6oHyBoHH gyTopHaBo3po 6a 3HMMa Merupag. flacraxou x,aBacKopoHH caHtaTy gy aHcaM6iu komhjh xyHapuu Ha3gu K^acpu $apx,aHru Ap6o6 py3H HKyMH Mau coih 1989 gap o3MyHH hox,hhbh ^oh aBBaipo cox,u6 mygaHg. Hh^hi Ha^ap gyxTapoHH aTiacnym gap HaMoumu ugoHa umTupoK Kapga, ca3oBopu 6ax,ou 6aiaHgTapuH mygaHg.

flap Ha3gu ^acpu $apx,aHru Ap6o6 Max,$Hiy Kiy6x,ou ryHoryH, a3 Ka6uiu «Co^u6py3rop», «Myx,a66aT Ba ouia» Ba r. aMai MeKapgaHg. Kiy6u «Co^u6py3rop» 6o MaKcagu cap^aMt Ba MyTTa^ug HaMygaHH 3aHoHy gyxTapoH co3moh goga myga 6yg. Kiy6 gap ^ap ce mox, hk MapoTu6a o3MyHH 6aHHH 3aHoHy gyxTapoHpo 6apry3op MeKapg. XoHgaHH cypyg a3 cuicuiau «fflamMaKoM», ry3omTaHH cax,Hanax,oH x,a^BH Ba HumoH gogaHH Max,opaT gap oh^o, xypoKna3H, gacTapxoHopoH, opoumu Myn Ba 6o$TaHH KoKyi, Tap3H ouiagopH Ba Tap6uau $ap3aHg a3 My^HMTapuH mapT^ou o3MyHH 3aHoHy gyxTapoHH 6aHHH arpoynacTKa^ou koixo3 6ygaHg.

A3 1 hmih coih 1988 ^acpu Ap6o6 6a x,hco6h xo^arH (xygTatMHHKyHHBy xygMa6iarry3opH) ry3apoHHga MemaBag. ^aMoH coix,o Kacp x,a$Tae ce MapoTu6a (py3x,ou ^yMta, maH6e Ba HKmaH6e) x,ap 6ero^ khho^him^o HaMoum Megog. Hopa6HHHx,ou 3uegu ^ap^aHrH ry3apoHHga Memyg. Boxypux,o 6o umTupoKgopoHH ^BB, co6uKagopoHH Mex,HaT, agu6oH TamKHi Kapga MemygaHg.

Вазъи бухронй ва огози чанги бародаркуш дар соли 1992 имконият надоданд, ки ичлосияи Шурои Олии Точикистон дар пойтахти кишварамон барпо гардад. Гурухе аз вакилони мардумй ва хукумати Точикистон чихати баргузории ичлосия дар Хучанд пешниход ба миён гузошт. Дар натича санахои 16 ноябр- 2 декабри соли 1992 Ичлосияи сарнавиштсози Шурои Олй дар Касри Арбоб барпо гардид, ки ин чорабинии сиёсй шухрати касрро дуболо намуд.

Дар арафи 20- солагии Ичлосияи XVI Шурои Олии Чумхурии Точикистон бо максади омодагй гирифтан ба тачлили чашн таъмиру азнавсозии Касри Арбоб ба рох монда шуд. Бояд зикр намуд, ки мохи январи соли 2011 Касри Арбоб аз мувозинаи Чдмъияти сахомии ба номи С. Урунхочаев бароварда, ба тавозуни Ма;омоти ич-роияи хокимияти давлатии вилояти Сугд (ба ихтиёри хочагии коммуналии вилояти Сугд) гузаронида шуд. Корхои таъмиру тармими касрро ширкати «Рахмониён» анчом дод.

Меъморони мохири кишвар дар пешто;и ;аср ба таври рамзй аз сангхои мармари ;аъри у;ёнуси Динд 16 сутуни нав гузоштанд(7). Дар дохили бино осорхона бунёд гаштааст, ки аз се толор иборат аст. Толори аввал ба бунёди ;аср, фаъолияти хочагидории Саидхоча Урунхочаев бахшида шудааст. Дар толори дувум бошад, хуччатхои хеле зиёд, аксхо, наворхои телевизионй аз чараёни Ичлосияи 16-уми Шурои Олии Чумхурии Точикистон чой дода шудаанд. Толори сеюм ба даврони сохибисти;лолии Точикистон бахшида шудааст. Хунармандон хангоми таъмиру тармим анъанахои таърихии офаридахои ;аблиро нигох дошта тавонистанд, кушиш намуданд, ки на;шу нигор ва рангубори аслии са;ф ва деворхои он бар;арор гардад. Барои азнавсозй ва бар;ароркунии каср зиёда аз 10 миллион сомонй масраф гардид.

Айни замон масохати умумии мачмааи Касри Арбоб 35 гектарро ташкил медихад (8, с.229). Атрофи касрро богу гулгаштхо ихота намудаанд.

Дар шафати рости Касри Арбоб чойхонаи нави миллй бо тарх ва кандакории миллй бунёд гардид, ки корхоро ширкати «Евростройсервис» ба анчом расонид. Масохати Чойхонаи миллй 1,8 хазор метри мураббаъ буда, бино аз се ошёна иборат мебошад. Хар як ошёнаи он бо тарзу услуби хоси меъмории миллй ва аврупой оро дода шудааст, яъне, дар меморй синтези маданияти шарку гарб амалй гаштааст. Фарши толорхоро паркетхои ширкати «Янтарная прядь - паркет» оро медиханд. Кутри гунбади чойхона 24 метр мебошад. Чойхона дар асоси накшаи меъморони хучандй Равшан Собиров ва Аюб Рахматов бунёд гаштааст(1). Чойхонаи мазкур дар як вакт ба 800 нафар хизмат мерасонад. 15 ноябри соли 2012 бинои чойхонаи нави миллии сеошёна барои 1200 чои нишаст ба истифода дода шуд.

Соли 2015 бошад, дар шафати чапи Касри Арбоб иншооти нав - амфитеатр барои 7 хазор чои нишаст, дар масохати 3,5 гектар сохта шуд, ки бо фаввораву гулгаштхояш ба мачмаа хусни изофа бахшид.

Мачмааи меъмории Касри Арбоб дар муддати шаст соли фаъолияташ хамчун макони баргузории чорабинихои фархангиву сиёсй маъруф гардид. Бояд таъкид намуд, ки дар такдири сиёсии чумхурии сохибистиклоламон касри Арбоб накши таърихй бозид, махз дар хамин каср Ичлосияи такдирсоз баргузор гардида, ба раванди баркарории сулху субот дар Точикистон ибтидо гузошт.

Пайнавишт:

1. В Таджикистане построили уникальную чайхану площадью 1,8 тыс. кв. метров //http://www. kyrtag.kg/?q=ru/news/31691 (Санаимуроциат: 10.04.2018)

2. Валиев Б.: Тайны "Арбоба". Как появился Дворец Дехкан посреди Таджикистана // http: // www. centrasia. ru/newsA.php?st=1303305720 (Саши муроциат: 10.04.2018)

3. Касри сулуу ваудати миллй// Садои мардум. - 16 ноябри соли 2017 -№134 -136 (37713773) .

4. Цовиди Аштй. Касри «Арбоб»- макони сарнавиштсоз// Цумуурият.- 23августи соли 2012. - №: 109.

5. Миловский А. Семь цветов над головой //Вокруг света. -июль, 1982. -№7(2502). -С.31-37.

6. Миррауим М.: Цасри Арбоб ва сарнавишти талхи меъмори он// http://www. ozodagon. com/14035-mmirraim-asri-arbob-va-sarnavishti-talhi-memori-on.html. (Санаи муроциат: 15.03.2018)

7. Саъдуллоев Т. Касри Арбоб. Ошёне, ки Тоцикистонро ба кишвари воуид табдил дод // Цумуурият.-14 ноябри соли 2017.- №: 232.

8. Турсунов Н.М., Исомитдинов Ц. Таърихи Унцй ва цамоати он.-Хуцанд: Ношир, 2014. -535 с.

Reference Literature:

1. They Have Built a Unique Chaykhana whose Space Musters 1.8 thousand Square Metres // http: // www. kyrtag.kg/?q=ru/news/31691 (date of addressing: 10. 04. 2018).

2. Valiyev B. Mysteries of "Arbob". How the Palace of Dekhans Appeared amidst Tajikistan.// http: // www. centrasia. ru/newsA.php?st=1303305720 (date of addressing: 10. 04. 2018).

3. The Palace of Peace and National Concordance // Sadoi Mardum (People's Voice), 2017, November 16, №134-136 (3771 - 3773)

4. "Arbob" Palace as a Fateful Place // Djumkhuriyat (Republic), 2012, August 23, №109

5. Milovsky A. Seven Colours over Head // Vokrug Sveta (Around the World), 1982, July, №7 (2502). - pp. 31 - 37

6. "Arbob" Palace and its Architect's Bitter Fortune // http://www. ozodagon. com/14035-mmirraim-asri-arbob-va-sarnavishti-talhi-memori-on.html. (date of addressing: 15. 03. 2018).

7. Sadulloyev T. "Arbob" Palace. The Place that Turned Tajikistan into Unified Country // Djumkhuriyat, 2017, November 14, №232

8. Tursunov N. M., Isomitdinov Dj. The History of Undji and its Djamoat. Khujand: Editor, 2014. - 535 pp.