CC BY
29AZ9RBAYCAN DÎLÎND9 LÛG9TL9RÎN TÔSNÎFÎ УЭ LÛGaTÇÎLÎYÎN ÎNKÎÇAF
TARÎXi
LEYLA RUSLAN QIZI HÜSEYNOVA
ADPU-nun Azarbaycan dilçiliyi kafedrasinin dissertanti Orcid - 0000-0001-5612-8837
Xülas3. Müasir dilimizin özünamaxsus lügatlarinin yaranmasi demak olar ki, bir asrlik tarixi ahata edir. Bela ki mahz bir asr avval yaranan lügatlari taçkil edan sözldr hal-hazirda müayyan kiçik dayiçikliklarla dilimizda aktiv mövqe tutur. Keçan asrin avvallarinda, xalqimizin hala sovet boyundurugu altinda oldugu dövrlarda dilimizin inkiçafi, milli mançali sözlarimizin itib-batmamasi щün bir çox ziyalilar mübariza aparmiçlar. dlbatta ki, bu dövrlarda hala taza-taza formalaçmaga baçlayan lügatlarimizda da marksizm-leninizm dövrünün metodologiyasi özünü göstarmaya bilmazdi. Masalan, bu dövrlarda yaranan tarcüma lügatlarinin, demak olar ki, hamisi rusca-azarbaycanca lügatlar idi. Orfoqrafiya lügatlarindaki dil qaydalarinin rus dilinin qaydalarina uygun tartibati tasadüfi deyildi. Tartib olunan har bir lügat öz dövrünün tarixi hadisalarini, madaniyyatini, sosial-ictimai hayatini, maiçatini, tasarrüfatini, hatta siyasi hadisalarin inkiçafini bela özünda aks etdirmak xüsusiyyatina malikdir. Çünki, zaman keçdikda xalqin tarixi da dayiçir, yeni dü§üncalar formalaçir. Bu da dilda öz aksini tapir. Ela bu sababdandir ki, 30-cu illardan buyana dafalarlayenidan hazirlanib çap olunan orfoqrafiya lügatlarimizda söz sayi da artmiç va xalqimizin istanilan sahada qazandigi bütün nailiyyatlar bu lügatlarda sözlarla öz aksini tapmiçdir. Bu proses yalniz orfoqrafik lügatlari ahata etmir. Eyni zamanda izahli va ensiklopedik lügatlar da dilin tarixi inkiçafini izlamak щün yaxçi materiallar verir. Lügatlarda verilmiç har sözün arxasinda böyük bir tarix durur.
Biz da yazimizda bu lügatlarin tartibi tarixi va bu tartibatin fonunda dilin inkiçaf tarixinin manzarasini vermiçik.
Açar sözfor: lüga^ilik, leksikoqrafiya, dilin inkiçaf tarixi, ensiklopedik lügatlar, izahli lügatlar, orfoqrafik lügatlar
КЛАССИФИКАЦИЯ СЛОВАРЕЙ НА АЗЕРБАЙДЖАНСКОМ ЯЗЫКЕ И ИСТОРИЯ
РАЗВИТИЯ СЛОВАРЕЙ
ЛЕЙЛА РУСЛАН КЫЗЫ ГУСЕЙНОВА
Диссертант кафедры Азербайджанского языкознания АГПУ Orcid— 0000-0001-5612-8837
Резюме. Создание уникальных словарей нашего современного языка охватывает почти столетнюю историю. Итак, слова, составлявшие словари, созданные ровно век назад, в настоящее время с некоторыми незначительными изменениями занимают в нашем языке активную позицию. В начале прошлого века, когда наш народ был еще под советским игом, многие интеллигенты боролись за развитие нашего языка и утрату слов национального происхождения. Конечно, методология марксистско-ленинского периода не могла не проявить себя в наших словарях, которые в то время только начинали формироваться. Например, почти все переводные словари, созданные в этот период, были русско-азербайджанскими словарями. Расположение языковых правил в орфографических словарях по правилам русского языка не случайно. Каждый составленный словарь имеет возможность отразить исторические события, культуру, общественную жизнь, быт, хозяйство и даже развитие политических событий своего времени. Потому что с течением времени меняется и история народа, формируются новые мысли. Это находит отражение и в языке. Именно по этой причине увеличилось количество слов в наших орфографических словарях, которые неоднократно готовились и переиздавались с 1930-х годов, и в этих словарях нашли
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
отражение все достижения нашего народа в какой-либо области. Этот процесс касается не только орфографических словарей и в то же время толковые и энциклопедические словари дают хороший материал для отслеживания исторического развития языка. За каждым словом, данным в словарях, стоит великая история. В нашей статье мы дали картину истории составления этих словарей и истории развития языка на фоне этого составления.
Ключевые слова: словари, лексикография, история развития языка, энциклопедические словари, толковые словари, орфографические словари, лингвистическ
CLASSIFICATION OF DICTIONARIES AND THE HISTORY OF DICTIONARY DEVELOPMENT IN THE AZERBAIJANI LANGUAGE
LEYLA RUSLAN GIZI HUSEYNOVA
Doctoral student of the Department of Azerbaijani Linguistics of ASPU Orchid - 0000-0001-5612-8837
Abstract
The creation of the unique dictionaries of our modern language covers almost a century. So, the words that made up the dictionaries that were created exactly a century ago are currently taking an active position in our language with certain minor changes. At the beginning of the last century, when our nation was still under the Soviet yoke, many intellectuals fought for the development of our language and the loss of words of national origin. Of course, the methodology of the Marxism-Leninism period could not fail to show itself in our dictionaries, which were just beginning to be formed in these times. For example, almost all of the translation dictionaries created during this period were Russian-Azerbaijani dictionaries. The arrangement of language rules in spelling dictionaries according to the rules of the Russian language was not accidental. Each compiled dictionary has the ability to reflect the historical events, culture, socio-social life, household, economy, and even the development of political events of its time. Because, as time passes, the history of the people also changes, new thoughts are formed. This is also reflected in the language. It is for this reason that the number of words in our orthographic dictionaries, which have been repeatedly prepared and reprinted since the 1930s, has increased, and all the achievements of our people in any field have been reflected in these dictionaries. This process does not only involve spelling dictionaries. At the same time, explanatory and encyclopedic dictionaries provide good material for tracing the historical development of the language. Behind every word given in dictionaries is a great history. In this article, we have given a picture of the history of the compilation of these dictionaries and the history of the development of the language against the background of this compilation.
Key words: lexicography, lexicography, history of language development, encyclopedic dictionaries, explanatory dictionaries, orthographic dictionaries, linguistic dictionaries.
Lügatlar har bir xalqin madani saviyyasinin göstaricilarindan biridir. Olduqca qadim tarixa malik türk dilinin ilk lügati XI asrda yaranmi§dir. Mahmud Ka§garinin "Divani-lügat-it-türk"ü türkdilli xalqlarin ilk lügati hesab edilir. Bu kitab bütün türk dillari ü9ün zangin bir xazina dayarina malikdir. £ünki türk dillarinin oguz qrupuna daxil olan Azarbaycan dilinda mahz bu kitabda yer alan söz va ifadalara hala da rast galmak olar. "Divan"da yer alan 8 min söza asasan oguzlarin na qadar qadim tarixa va dila malik xalq oldugunu öyrana bilarik. Lakin o dövrlarda Azarbaycanda arab-fars dilinin üstün mövqeda olmasi bu türkdilli lügatda yer alan materiallarda Azarbaycan dilina aid materiallara, demak olar ki, rast galmamayimiza sabab olur. X-XI asrlarda Azarbaycanda u§aqlar madrasa tahsili alirdilar. Madrasalarda öyrandiklari sözlari özlari ü9ün tartib etdiklari lügata banzar ki9ik daftar9alarda toplayirdilar. Güman eda bilarik ki, bu daftar9alarda yalniz arab-fars man§ali sözlar yox, Azarbaycan dilina aid sözlar da yer almi§dir. Ona göra da, o daftar9alari dilimizin "ilk lügat nümunalari" hesab eda bilarik.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
XV-XVI asrlarda dövla^ilikda va adabiyyatda türk dilinin üstün mövqeya keçmasi dilimizin lügat tarkibinin zanginlaçmasina, yeni-yeni sözlarin yaranmasina, adabiyyata, dolayisi ila maiçata türk mançali yeni sözlarin daxil olmasina sabab olmuçdur. XIX asrdan etibaran lûgatçilik artiq ayrica elm sahasina çevrilmiç va bu elmin inkiçafi ûçûn çaliçan bir çox dilçi ziyalilarimiz bir-birindan qiymatli lügat nümunalari hazirlamiçlar. Soltan Macid Qanizada, Ruhulla Axundov, Vali Xuluflu, Heydar Hüseynov, Bahruz Abdullayev, Mammad Tagiyev, Miryusif Mirbabayev, ismayil Mammadli va s. lûgatçilarimizin tartib etdiklari qiymatli nümunalar bugün dilimiz ûçûn qiymatli nümunalar hesab olunur.
Görkamli dilçi alim, leksikoqrafiya sahasinda geniç miqyasli tadqiqatlar aparmiç professor Afad Qurbanovun lügatlara dair verdiyi tasnifata asasan lügatlar ensiklopedik va linqvistik olmaqla iki yera bölünür. Ensiklopedik lügatlar özlari da ümumi va saha ensiklopedik lügatlari olmaqla iki yera bölünür. Dilimizda. asasan, saha ensiklopedik lügatlar tartib olunmuçdur. Masalan, 2007-ci ilda iki cildlik Azarbaycan toponimlarinin ensiklopedik lügati tartib olunmuç, kitabda 11 mindan çox cografi ad va bu adlarin izahi verilmiçdir. Lügatin tartibatinda bir çox tarixçi, cografiya§ünas va dilçi alim içtirak etmiç, bir çox elmi manbalara müraciat olunmuçdur. Lügatda Azarbaycanin, elaca da, qonçu ölkalarin tarixan va hazirda mövcud olan yerlarin adlari verilir va manalara izah edilir.
Müstaqillik dövründan bu yana tarixi-etnoqrafik, dil va adabiyyat, hüquq, tibb, musiqi va bir çox sahalara aid ensiklopediyalara rast galmak mümkündür. Bu tip ensiklopediyalari digar lügatlardan farqlandiran asas xüsusiyyat onlarda bahs olunan malumatlara aid çakillarin da yer almasidir. Har hansi bir xalqin özünamaxsus ensiklopedik lügatinin olmasi bu xalqin zangin tarixa malik olmasinin göstaricisidir.
Lügatlarin digar yarimqrupu isa linqvistik lügatlardir. Linqvistik lügatlar, asasan, izahli lügat, tarcüma, omonim, dialektoloji, frazeoloji, terminoloji etimoloji va s. lügatlardan ibarat böyük bir qrupu taçkil edir. XIX asrda leksikonumuzun böyük bir hissasini taçkil edan rus, arab, fars sözlari ila Azarbaycan dilinin vahdati bu dillarla Azarbaycan dilinin tarcüma lügatlarinin yaranmasina gatirib çixarmiçdir. Linqvistik lügatlarin bir hissasini taçkil edan tarcüma lügatlari dilin zanginlaçmasina gatirib çixaran çoxsayli materiallarla zangin olur. XIX asrda M.Kazim bayin "Грамматика туретского-татарского языка (Türk - tatar dilinin qrammatikasi), S.M.Qanizadanin "Lügati-rusi va türki", Q.Qarabayovun "Türkcadan ruscaya lügat" va s. nümunalar çoxsayli taqiblara ragman müalliflarin arsaya gatirdiklari tarixi dil nümunalaridir. Xüsusila, S.M.Qanizadanin lügati öz dövrü üçün geniç imkanlara va perspektivlara malik mükammal lügat nümunasi hesab edila bilar. Bu lügati digarlarindan farqlandiran asas xüsusiyyat müallifin burada sadaca rus va Azarbaycan dillarinda sözlarin tarcümasini deyil, bu sözlarin ifada etdiklari semantik manalari da qeyd etmasidir. "Sözün tarixi-semantik takamülünü qeyda almaq cahatdan da bu lügat qiymatli manbadir. Yani lügat takca tarixi leksikologiya щün yox, ham da tarixi semasiologiya щünfaydali material verif (4.48).
Sözügedan lügat ilk dafa 1897-ci ilda, daha sonra isa, 1909-cu ilda Bakida naçr edilmiçdir. Lügatin bu qadar diqqat çakmasinin digar sababi isa togatçiliyimizda ilk dafa olaraq terminlarin da yer almasi olmuçdur. Masalan, пайщик - hissadar, доход - madaxil, грамматика - sarf-nahv va s.
Tarcüma lügatlarindan daniçarkan qeyd etmaliyik ki, hazirda an çox istifada edilan tarcüma lügatlari rus va ingilis dillari ila tarcüma lügatlaridir. Har il bu dillarin tarcüma lügatlarina aid onlarla nümuna hazirlanib istifadaya verilir. Buna asas sabab isa sözügedan dillarin, xüsusila da, ingilis dilinin daha qlobal xarakter daçimasi va dilimiza inteqrasiyasi masalasinin ön planda olmasidir.
Dilin köklarinin, inkiçaf dinamikasinin öyranilmasi baximindan etimoloji, terminoloji lügatlar, arxaik söz lügatlarinin yaradilmasi mühüm rol oynayir. B.öhmadovun 2001-ci ilda naçr olunan "Qisa etimoloji lügaf'i, H.Hasanovun "Azarbaycan §axs adlarinin izahli-etimoloji lügati" (2002) kifayat qadar etimoloji materialin yer aldigi lügatlardir. Arxaik sözlar lügati da etimoloji lügatlar kimi dilin tarixi köklarina asaslanan lügatlardir. Bu lügatlar digarlarina nisbatan dilin inkiçaf dianmikasina daha çox uygunlaçir. Çünki dil inkiçaf etdikca bazi sözlar köhnalmi§ mövqeyina keçir va bu lügatlara daxil edilir. A.Qurbanov bu masalaya bela yanaçir: "Dilda bir qrup sözlarin arxaiklaçmasi da lügat tarkibinin inkiçaf istiqamati kimi qiymatlandirilir. Çünki lügat tarkibindaki sözlarin bir qismi har
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
hansi tarixi inkiçaf naticasinda arxaiklaçib öz içlakliyini itirir. Masalan, Azarbaycan dilinin XXasrdan avvdlki marhalalarinda içlanan xan, nökar, yüzba§i, qalxan, baqqal, divanxana, madrasa, xi§, cü^ü va s. sözlar ifada etdiklari anlayiç va mafhumlarin siradan çixmasi ila alaqadar dilda köhnalmaya baçlamiçdir. indi hamin sözlardanyaziçi va çairlar öz asarlarinda istifada edirlar"(1.438)
Dilimizin lûgatçiliyinda an geni§miqyasli inkiçaf tarixina malik lügat formalari izahli va orfoqrafik lügatlardir. izahli lügatlarin asas funksiyasi ondan ibaratdir ki, orada dilda aktiv çakilda istifada olunan söz va ifadalara yer verilir. Yani, bu söz va ifadalar bazan har hansi yaziçinin va ya çairin dilindan içlanan söz, yaxud müayyan bir arazida i§lanib sonradan bütöv dilda içlakliyini artiran söz da ola bilar. Buna göra bu tip lügatlarda konkret adabi dil materiallari vermak, yaxud da dialektizmlarin yer almasi vacib deyil. "tzahli lügat xalqin asrlar boyu yaratdigi madani sarvati yaçadan, onun keçmiçindan, bugünündan xabar veran vasait kimi milli dilin leksikasini kamiyyat va keyfiyyatca müayyan edir. Bu lügatlar elm va madaniyyatin inkiçaf saviyyasini aks etdirir " (5).
Bu tip lügatlarin formalaçmasi ûçûn konkret bir nazari baza talab olunur. Masalan, har hansi dövrün §air va yaziçilarinin asarlari, yaxud har hansi sahaya maxsus olan terminlar va s. Fikirlarimizi ümumila§dirarak bu sözlari açagidaki kimi qruplaçdira bilarik.
1) Dilin lügat tarkibinin ayrilmaz hissasi olan terminlar (hansi ki hamin sözlar gündalik hayatimizin da ayrilmaz hissasina çevrilarak adi hayatda az-çox rol oynayir).
2) Vaxtila dilimizda aktiv i§lanmi§, lakin indi öz manasini itiran, yalniz keçmi§ hayati aks etdirmak maqsadi ila istifada olunan sözlar. Mas:yüzba§i, zadagan, baqqal va s.
3) Müxtalif xalq va tayfalarin adlari.
4) Tarixi, yaxud afsanavi çaxsiyyatlarin adlari (hansi ki, bazilari artiq macazilik va simvoliklik ifada edir). Mas:aflatun-çox bilikli adam va s.
5) Dini ayinlarla alaqali, siyasi, ictimai hayatla bagli sözlar va s.
izahli lügatin yaranma va inkiçaf tarixina nazar salsaq görarik ki, bu lügatin formalaçmasi uzun illar talab etmiçdir. Lügat keçan asrin 40-ci illarinda hazirlanmaga baçlasa da, I cild yalniz 1966-ci ilda na§r oluna bilmiçdir. Hamin cildi görkamli dilçi alim ö.Orucov tartib etmiçdi. 1980-ci ilda lügatin ikinci cildi i§iq üzü görmü§dü. Dördcildik lügatin III cildi 1983-cü ilda, IV cildi isa 1987-ci ilda taqdim edildi. 40 il sonra dilimizda bir çox dayiçikliklarin ba§ vermasi, ilk naçrda yer verilmayan sözlarin da yenidan toplanmasi sababi ila "Azarbaycan dilinin izahli lügati" yenidan na§r edilmi§, yeni naçra 150-dan çox yeni söz alava edilmi§dir. ilk lügat ila ikinci arasindaki an böyük farqlar isa alifbanin kirildan latina keçmasi ila alaqadar olmuçdur. Latin qrafikasina keçid lügatin quruluçunu demak olar ki, tamamila dayi§mi§dir.
Azarbaycan lüga^iliyi bir elm sahasi kimi bir neça tarixi dövr keçmiçdir va bu dövrlarin an sonuncusunun baçlangici XX asrin 30-cu illari hesab edilir. Buna sabab isa 1929-cu ilda ilk dafa çapdan çixan orfoqrafiya lügatidir. Hala SSRi dövründan orfoqrafiya lügatlarinin tartibatina dövlat saviyyasinda nazarat edilirdi. Çünki bu lügatlar nainki sada daniçiq dilinda, rasmi va i§güzar sanadlarda da öz aksini tapan sözlarin yazi qaydalarini, normalarini özünda aks etdirir. Son dövrlarda orfoqrafiya lügati bir çox mübahisali masalanin markazinda dayanir. Bunun sababi odur ki, bir çox hallarda adabi dil, radio, televiziya, matbuat va s.-larin dili orfoqrafiya lügati asasinda formalaçmaqdansa, orfoqrafiya lügati adi çakilan informasiya vasitalarindan bahralanir. Bu isa dilimiz ^ün acinacaqli vaziyyatin yaranacagindan xabar verir.
XX asrin 20-ci illarinda Azarbaycanin SSRi-nin tarkibina qatilmasi ila arab alifbasi yazimizdan çixarildi va bunun naticasinda da 1929-cu ilda ilk orfoqrafiya lügati çap olundu. Bu lügat 1925-ci ilda hazirlanan orfoqrafiya qaydalari asasinda hazirlanmiçdi. Vali Xuluflunun müallifliyi ila çixan lügatin adi orfoqrafiya lügati deyil "imla lügati" idi. Uzun illar arab alifbasindan istifada etmi§ xalqin yazi, dil madaniyyati ^ün bu lügat olduqca böyük ahamiyyata malik idi. ölbatta ki, lügatda sovet ideologiyasina uygun olan çoxsayli yeni söz öz aksini tapmiçdi. Zaman keçdikca lügat tarkibi dayiçir, dila yeni-yeni sözlar alava olunur, yeni sözlarin yaranmasi lügatin da yenilanmasi masalasini aktuallaçdirir. Belalikla, 1940-ci ilda yeni "Orfoqrafiya lügati" hazirlanir. Bu lügatda 21 mindan artiq söza yer verilir. Lakin bu lügat da o zaman dilda olan sözlarin hamisini özünda aks etdirmadiyina
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
göra 1950-ci ilda yenidan hazirlanir. 1975-ci ilda 58 min sözün yer aldigi lügat dilimizda kirilca çap olunan sonuncu orfoqrafik lügat olur. 2004-cü ilda müstaqillik tarixinda ilk dafa olaraq "Orfoqrafiya lügati" çapdan çixir. 80 min sözün yer aldigi lügata 2013-cü ilda 30 min söz da alava edilir va tam takmilla§dirilmi§ formasi ila yenidan çap edilir. öslinda lügatin sonraki naçri 2012-ci ilda çapdan çixmi§, lakin bu naçrda ciddi qüsurlarin tapilmasi, 2004-cü ilda edilan sahvlarin burda da takrarlanmasi sababi ila satiçdan çixarilmasi haqqinda göstari§ verilmiçdi. 1 il sonra lügat takmillaçdirilarak yenidan çapa verilir.
Görkamli dilçi alim, professor B.Xalilov 2013-cü il lügatinin avvalki lügatlardan üstün cahatlari oldugunu, burada Azarbaycana aid tarixi-cografi adlarin yer aldigini bildirir. Bunu lügatin üstün cahati kimi vurgulayan dilçi alim cografi adlarla bagli açagidaki fikirlari da bildirir: "Arzu edsrdik ki, Azsrbaycan Respublikasindaki cografi adlarin digsr srazilsrds - Qsrbi Azsrbaycanda, Gürcüstanda, Dagistanda, îranda, îraqda vs digsr yerlsrds mövcud olan areallari da lügstds öz sksini tapaydi. Mssslsn, lügstds Agbulaq ksndinin Cslilabad, Xocali, Xocavsnd, îsmayilli, Laçin, §ahbuz, Tovuz rayonlarindaki areallarinin verilmssi tskcs cografi adin orfoqrafiyasi ils bagli deyil, hsm ds onunyayilma cografiyasi barsds geniç tsssvvüryaradir...
...Ancaq lügstds xeyli cografi adlar var ki, onlarin Azsrbaycanin hüdudlarindan ksnarda areallari var vs hsmin areallari göstsrmsk bu dsysrli lügstin dsysrini daha da artira bilsrdi" (2.)
2013-cü il lügatinda orfoqrafiya qaydalarinin da yer almasi sözlarin yaziliçinin hansi qaydalara asaslandigi haqqinda oxucularin daha daqiq malumatlanmasi baximindan faydali idi. "Orfoqrafiya lügati"nin hal-hazirda son naçri 2021-ci ila aiddir. Bir çox mübahisalara sabab olan bu lügatda da kifayat qadar sahva yol verilmiçdi. ösas sahvlardan biri da odu ki, lügat hazirki nitqin arxasinca getmi§, qeyd olunan bazi sözlarin yaziliçi haqiqata uygun olmayacaq formada dayi§dirilmi§, real yazi qaydalarina asaslanmamiçdir. Unutmaq olmaz ki, lügatlar na qadar müasir dövrün talablarina cavab vermali olsalar da, bazi sözlarda tarixilik prinsipinin pozulmamasi asas prioritet olmalidir.
Natica
Bütün bunlara baxmayaraq, hal-hazirda lüga^ilik sahasinda bir çox dilçi alimlar faaliyyat göstarir, leksikoqrafiya ananalarini takmillaçdirmak va lügatlarin bütün tiplarinin yüksak keyfiyyatda tartibati üçün çaliçirlar. Lügatlarin tartibatina dövlat saviyyasinda nazarat edilir. Tartib olunan har yeni lügat ciddi yoxlamalardan keçirilarak oxucularin istifadasina verilir. Bu da galacakda bu sahada daha ugurlu içlarin görülacayina ümidlari daha da artirir.
9D9BÍYYAT
1. Ümumi dilçilik. A.Qurbanov. I cild (3 cildda). Baki, 2019, 448 s.
2. "Orfoqrafiya lügati"nda 80 mina yaxin söz özüna yer alib. B.Xalilov. Xalq cabhasi qaz.
05.06.2014. S-14
3. Azarbaycan dilinin izahli lügati. Dörd cildda, I cild. Baki,"§arq-Qarb" 2006. 744 s.
4. Azarbaycan dilinin lüga^ilik tarixi. R. Mahmudova. Baki, 2016, 53 s.
5. Lügatlarin na§ri. S.Quliyeva. Kitab§ünasliq va redaktor sanati jurnali, s-88-94, Baki, 2017,
№1-2.
6. Azarbaycan filoloji lügatlarinda ümumi§lak olmayan sözlarin verilmasi. X. Heydarova. Baki,
"AVROPA" naçriyyati, 2019, 222 s.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
