Научная статья на тему 'АЁЛЛАРДА ДЕВИАНТ ХУЛҚ-АТВОР ХУСУСИЯТЛАРИ ПСИХОПРОФИЛАКТИКАСИДА ДИНИЙ БИЛИМЛАРНИ ҚЎЛЛАШ'

АЁЛЛАРДА ДЕВИАНТ ХУЛҚ-АТВОР ХУСУСИЯТЛАРИ ПСИХОПРОФИЛАКТИКАСИДА ДИНИЙ БИЛИМЛАРНИ ҚЎЛЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
184
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
девиант хулқ-атвор / психопрофилактика / диний билимлар / комиликка эришиш босқичлари.илм / тарбия.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Шохиста Мирзалиевна Холмуротова

Диннинг энг асосий функцияларидан бири жамиятда маданиятни тарғиб қилиш бўлар экан, барча динлар, айниқса жаҳон динларида биз ахлоқ, инсонпарварлик, тинчликсеварлик, бағрикенглик ғояларининг илгари сурилганлигини кузатишимиз мумкин. Шу туфайли ислом динида аѐлларга эътибор, уларнинг хулқи, илм ўрганиши, итоаткорлиги кабилар борасида таъсирли тарбиявий фикрларни беради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «АЁЛЛАРДА ДЕВИАНТ ХУЛҚ-АТВОР ХУСУСИЯТЛАРИ ПСИХОПРОФИЛАКТИКАСИДА ДИНИЙ БИЛИМЛАРНИ ҚЎЛЛАШ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

АЁЛЛАРДА ДЕВИАНТ ХУЛЦ-АТВОР ХУСУСИЯТЛАРИ ПСИХОПРОФИЛАКТИКАСИДА ДИНИЙ БИЛИМЛАРНИ ЦУЛЛАШ

Шохиста Мирзалиевна Холмуротова

Термиз давлат университети Психология кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Диннинг энг асосий функцияларидан бири жамиятда маданиятни таргиб килиш булар экан, барча динлар, айникса жахон динларида биз ахлок, инсонпарварлик, тинчликсеварлик, багрикенглик гояларининг илгари сурилганлигини кузатишимиз мумкин. Шу туфайли ислом динида аёлларга эътибор, уларнинг хулки, илм урганиши, итоаткорлиги кабилар борасида таъсирли тарбиявий фикрларни беради.

Калит сузлар. девиант хулк-атвор, психопрофилактика, диний билимлар, комиликка эришиш боскичлари.илм,тарбия.

КИРИШ

Аёлларда девиант хулк-атворни одоб-ахлокнинг бузилиши сифати бахоланади. Ахлоксизлик, одобсизлик холлари содир булиши инсон уз фаолиятида муайян кадриятлар тизимини четлаб утишнинг белгисидир. Тарбия эса факат инсон маънавияти шаклланишининг адолат ва хакикат мезонлари асосида тугри йулга солишга каратилгандир. Шу сабабли оят ва хадисларда уртага куйилган маънавий соглом кишиларни тарбиялашга оид булган фикрлар хам катта ахамиятга эга. Бу борада, айникса, оила баркарорлигини таъминлаш, эр ва хотиннинг бир-бирига садокати ва хурмати, ота-онанинг фарзандлар олдидаги, фарзандларнинг ота-она ва жамият олдидаги бурчи ва маъсулиятнинг мезонлари белгилаб берилганлиги катта ахамиятга эга. Тажриба шуни курсатадики, кайси оилада ахлок ва одоб мезонларига риоя килинмаса, уларга кам эътибор берилса, ундай оилада хурмат, мехр-окибат, эзгулик каби фазилатлар урнига ёмонлик, адоват, хиёнат, дилозорлик сингари иллатлар жонланади.

Тарихдан маълумки, динларда одам дунёкарашини комилликка олиб чикиш ва шу Рухга йуналтиришга хизмат килган муайян тажрибалар мавжуд. Шу йусинда маълум одамий хатти-харакатларни комилликка етказиш учун меъёрлар ва такиклар белгилаб куйилган. Барча динлар катори ислом дини

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

инсонни комилликка этиштиришнинг асосий шарти сифатида нафс масаласига эътибор каратади. Куръони карим Моида сурасининг 87-оятида "Эй, имон келтирганлар! Сизлар учун Аллох халол килиб куйган нарсаларни харомга чикармангизлар ва хаддан ошманггизлар! Зеро, Аллох хаддан ошувчиларни севмайди" дейилади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ

Аждодларимиз инсоннинг комиликка эришиш боскичлари, манбалари, омиллари ва механизмлари юзасидан кенг куламли мулохазалар юритиш билан чекланиб колмасдан, балки уни камолотини харакатлантирувчи объектив ва субъектив шарт-шароитлар хамда илмий- амалий гоялар яратганлар. Абу Наср Форобий, Азизиддин Насафий, Алишер Навоий каби мутафаккирларимиз инсоннинг камолоти ахлокий ва маънавий покланиш жараёнисиз амалга ошмаслигини таъкидлаб утганлар.

Хусусан, Форобий инсоннинг яратувчанлик кобилиятига юксак бахо беради. У инсон биологик мавжудот эмас, балки акл-заковат сохиби эканлигини, уз мехнати билан ижтимоий мохияти касб этишини уктиради. Абу Наср Фаробий ахлок тушунчасини кенг маънода талкин килиб, дини, эътикоди, ирки, тилидан катъи назар, барча инсонларни хамжихатлик ва хамкорликка чакиради. Форобийнинг фикрича, юксак ахлокий фазилатларга риоя килган холда ривожланаётган хар кандай давлат уз фукароларини, шак- шубхасиз, бахту саодат йулига олиб чикувчи кучдир

"Бугунги кунда ислом динига нисбатан бутун дунёда кизикиш ва интилиш кучайиб, унинг хайрихох ва тарафдорлари купайиб бораётгани хеч кимга сир эмас. Бунинг асосий сабаби мукаддас динимизнинг хакконийлиги ва поклиги, инсонпарварлиги ва багрикенглиги, одамзотни доимо эзгуликка чорлаши, хаёт синовларида узини оклаган кадрият ва анъаналарни аждодлардан авлодларга етказишдаги бекиёс урин ва ахамияти билан боглик" Шунинг учун динимиз манбаларидаги тарбияга оид маълумотларни ёшларга ургатиш лозим. Айникса, исломшунослик, диншунослик ва тарих фанларини укитишда урганиладиган миллий, диний ва умуминсоний кадриятлар баркамол авлод шахсини унинг ахлокий маданиятини шакллантириши билан бирга турли диний хамда дунёвий ёт гояларга карши курашишга чакиради.

"Маънавий ва ахлокий покланиш, инсоф, имон, диёнат, ор-номус, мехр-окибат каби инсоний фазилатлар уз-узидан келмайди, барчасининг замирида

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

тарбия ётади" Зеро, инсоннинг инсонлиги кандай ахлок сохиби экани билан белгиланади. Унинг камолоти даражасини курсатувчи бош омил хам ахлокдир. Шу боис кимки ахлок неъматидан бебахра булса, барча яхшиликлардан махрум. Бу улуг неъмат билан зийнатланган киши эса барча эзгуликларга мушаррафдир.

Шуниси эътиборлики, Куръони карим оятларининг энг мухим ва салмокли кисми кишиларда юксак инсоний фазилатларни шакллантиришга каратилган. Ундаги ота-онага муносабат, илмга муносабат, сабр-бардош, шукроналикка даъват, узаро мехр, иноклик, мехмондустлик, етимпарварлик, вафо ва садокат, мехнатсеварлик ва халол лукмани шарафлаш, камтарлик, камсукумлик, самимият ва ростгуйлик хислатларининг биринчи уринга куйилиши инсоният учун бебахо маънавий кадриятлар силсиласини ташкил этади.

Колаверса, ислом ахлоки маънавий кадриятларнинг тасодифий туплами эмас, балки мукаммал бир тизим холига келтирилган булиб, албатта бунда буюк ислом уламоларининг, хусусан, юртимиздан етишиб чикккан олимларнинг хизматлари бекиёсдир.

МУ^ОКАМА

Куръони карим оятларида олдинга сурилган ахлок-одоб тугрисидаги гоялар нихоятда кенг урин олганлигини инкор этиб булмайди. Шу маънода олиб караганимизда, Куръони карим оятлари ахлок-одоб борасидаги миллий, диний, умуминсоний кадриятларни узида тула ва холисона мужассамлаштирган хаётий комусдир. Куръони карим оятларида ахлок-одобнинг мохиятигина эмас, балки инсон уз хаётининг хар бир дакикасида уларга амал килиши хам курсатиб утилган. Буни куйидаги мисоллар билан исботлашимиз мумкин:

1. Далоллик. Шу билан бирга оятларда халолликнинг асосий мезонлари хам очиб берилган. Бу борадаги гояларнинг асоси Куръондаги "Бакара" сурасида "Эй, одамлар, ердаги халол-пок нарсалардан енглар..." деган даъватдир.

2. ^акикатпарварлик. Куръони каримда: "Эй, муминлар! Аллохдан куркингиз ва тугри сузлангиз!" (Ахзоб сураси 70-оят),- деган ва хадисда "Ростгуйлик (халоллик) яхшиликка олиб келгусидир, яхшилик эса жаннатга етаклагай. Ростгуй (халол) булайин дейдиган киши ростгуйликни килаверсин",-

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

деган фикрлар хам ахлок масалаларига устувор ахамият берилганлигининг белгисидир.

3. Яхшилик килиш. Куръондаги: "Аллохга ибодат килингиз ва Унга хеч нарсани шерик килмангиз! Ота-оналарга эса яхшилик килингиз! Шунингдек, кариндошлар, етимлар, мискинлар, кариндош кушнию бегона кушни, ёнингиздаги хамрохингиз, йуловчи(мусофир)га ва кул остингиздаги (карам)ларга хам (яхшилик килинг)! Албатта, Аллох кибрли ва мактанчок кишиларни севмайди." ( Нисо сураси 35-оят).- деган оятда инсониятга хос булган эзгу амалларнинг барчаси жамлангандир.

4. Шукур килиш. Куръони каримда инсонларга берилган неъматлар зикр килиниб: "Эй, иймон келтирганлар! Аллохгагина ибодат килувчи булсангиз, сизларга Биз ризк килиб берган покиза нарсалардан еб, Унга шукр килингиз! (Бакара сураси 172-оят)- дейилади.

5. Кечиримлилик. Куръони карим оятларидаги "Улар фаровонлик ва танглик кунларида хам хайр-садака киладиган, Fазабларини ютадиган, одамларни (хато ва камчиликларини) афв этадиганлардир. Аллох эзгулик килувчиларни севар." ( Оли Имрон сураси 134-оят).- деган фикрлар хозирги кунда хам катта ахамият касб этмокда.

6. Сабр килиш. Энг юксак ахлок булмиш сабрлилик оятда: "Эй, иймон келтирганлар! Сабр ва намоз ила (Мендан) ёрдам суранглар! Албатта, Аллох сабр килувчилар билан биргадир",- дея баён килиниб, инсонларни бу ахлок билан хулкланишга чакирилади.

7. Билимлилик. Яна бир мухим жихати шундаки, ислом дини илм урганишга эътикодий чегара билан чегараламаган. Бу нарса Куръони карим оятларида хам уз аксини топган. Хусусан, "Бандалари орасида Аллохдан уламоларгина куркарлар" (Фотир сураси 28-оят), "Биладиганлар билан билмайдиганлар тенг булурми?!" (Зумар сураси 9-оят), "Ушбу мисолларни Биз одамлар (ибрат олишлари) учун айтурмиз. (Лекин) уларни факат олимларгина англагайлар" (Анкабут сураси 44-оят). Шунингдек хадисларда хам: "Кимки илм истаб кадам куйса, Аллох таоло унга жаннат йулини осон килгайдир", "Илм урганиш хар бир мусулмон эркак ва аёл учун фарздир" деган фикрлар ислом динида илм урганишга эътибор канчалик катта булганлигини курсатади. Илм олиш одобига яна куйидаги хадисни келтиришимиз мумкин: Муоз (р.а.) Расулуллох (с.а.в.)дан ривоят килади: "Хушомад муминнинг хулкларидан эмас, лекин илм олишда хушомад жоиз" Абдуллох ибн Аббос (р.а.): "Илм излаш

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

йулида хорландим, сунг матлуб булиб азизликка эришдим" деди. Куриниб турибдики, илм ва маърифат комил инсон эгаллаши лозим булган хислатдир.

ТАХДИЛ НАТИЖАЛАРИ

Куръони карим оятлари ва хадислардаги угитлар, ахлок-одоб коидалари инсонни энг олий кадрият сифатида катъий мухофаза этишга хизмат килади. Хусусан, ислом манбаларида одам улдириш энг улкан ахлоксизлик сифатида кораланади. Угрилик, бировнинг хакини ейиш, мунофиклик, алдаш, ёлгон гапириш ва шу каби бошка турли иллатлар хам диний, хам ахлокий нуктаи назардан ман этилади. Аксинча, инсонни эъзозлаш, одамларнинг бир-бирига кумакдош булиши, тугрилик, ростгуйлик, халоллик, рахмдиллик, кавмдоши кандай юксак даражада булмасин, унга хушомад килишдан тийиниш, факат Аллохгагина сигиниш сингари фазилатлар айни пайтда хам диний такво, хам ахлокий талаб томонидан маъкулланган хатти-харакатлар эканлиги таъкидланади.

Юкоридаги фикрларга таянган холда хозирги даврда ахлок, одоб тарбияси борасидаги тадбирларда диний кадриятлардан, биринчи навбатда Куръони карим оятлари ва хадиси шарифлардаги ахлок ва одоб тугрисидаги фикрлардан кенг ва тугри фойдаланиш масалалари битирув малакавий иши доирасида тадкик этилган.

Диний эътикоди заиф кишилар одамийлик кадри - кимматини тушиниб етмайдилар. Бундай кишилар купайиб кетса, иттифок урнини нифок, адолат урнини зулм, дустлик урнини адоват, мурувват урнини нафрат, тавозеъ урнини кибр, садокат урнини хиёнат, хавас урнини хасад, мулойимлик урнини куполлик, каноат урнини таъна эгаллайди. Шу маънода мусулмончилик тушунчасининг узи кишилар калбига одамийлик ва одамгарчилик тушунчалари билан айнан тенг маънода сингиб кетган.

Ахлокий тарбиянинг бузилиши, ёшлар онгини захарланиши каби тахдидли холатлар бутун дунёни ташвишга солмокда. Хусусан, "Юксак билимли ва интеллектуал ривожланган авлодни тарбиялаш - мамлакатни баркарор тараккий эттириш ва модернизация килишнинг энг мухим шарти" мавзусида 2012 йилнинг 16-17 февраль кунлари Тошкент шахрида булиб утган халкаро конференция иштирокчиларидан бири украиналик олим А.А.Безносюкнинг чикишида хам ёшлар маънавий, ахлокий тарбиясидан безовталик сезилиб турарди. У таълим, аввало, шахсни маънавий узагини

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

шакллантириши лозим, зеро, бу узок хар бир одамдаги "дунёнинг шахсий картинаси"ни белгиловчи мезон булиб хисобланади, деган илмий хулосани айтди. Бирок, "Бизда маънавий илдизларнинг бемаънилашиб кетиш, маънавий-ахлокий тарбия дастурининг йуклиги ёшларда рухий мувозанатнинг издан чикиши, мотивлар иерархиясининг, мустакил фикрлашнинг, хулк-атворнинг бузилиши каби рухий ва психоматик касалликларни пайдо килди", деган.

Имом Бухорий «Сахихи»да келган хадисда Абу Бакр (р.а.)нинг кизлари Зубайр ибн Аввомнинг турмуш уртоги Асмо (р.а.) (Оиша р.а.нинг опаси)дан шундай ривоят килинади: Зубайр менга уйланганида отидан бошка моли хам нарсаси хам йук эди. Мен: унинг отини овкатлантирардим, бокардим, сув берардим. Шу билан бирга териларни тикардим, нон ёпардим, лекин нонни яхши тайёрлай олмасдим. Кушниларим ансория аёллар нонни яхши ёпишар эди, улар жуда садокатли эдилар...». Юкорида келтирилган далиллар аёлнинг оила ва жамиятдаги мавкеининг накадар улуг эканини исботлайди. Маълумки, дин инсонлар хаётида доимо мухим урин тутиб келган. Бугунги кунда аёлларнинг турли экстремистик окимлар ва миссионерлик харакатларига аралашиб колишлари хамда уз жонларига касд килишларига нима сабаб булаётгани масаласи бутун дунё жамоатчилигини уйлантираётган муаммолардан бири. Баъзи аёлларнинг билимсизлиги ёки хаддан ортик кизикувчанлиги окибатида келиб чикаётган муаммолар узининг жиддийлиги ва таъсир доираси дунё буйлаб кенгайиб бораётгани билан хатарлидир:"(Эй, инсон!) Узинг аник билмаган нарсага эргашма! Чунки кулок, куз, дилнинг хар бири тугрисида (хар бир инсон) масъул булур (жавоб берур)"

Эркакларнинг талок хусусидаги хаклари аёлларга хам тегишлидир. Бундан ташкари исломда Овруполик аёллар орзу хам килолмайдиган хак-хукуклар бор. Масалан, исломий никох аёлга махр беришни мажбурлаб куяди ва бу хох буюмлар, хох кимматбахо такинчоклар булсин, тулалигича аёл тасарруфида булади. Оврупода эса аёллар турмушга чикиш учун сеп йигардилар, аёлнинг бутун мол-мулки туйдан сунг тулалигича эрнинг ихтиёрига утиб кетади.

Эрнинг хотинини уриши ва жазолаши, у билан бирга ётишни тарк этиши сохасидаги хукуки эса факат кайсар ва ужар аёлларгагина тегишлидир, итоаткор, окил ва одобли аёллар эрларининг мухаббат ва иззат-хурматига сазовордирлар. Куръони каримдаги: "Хотинларингизнинг итоатсизлигидан курксангиз, аввало уларга панд-насщат килинглар, сунг уларни

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

ётокларда тарк килингиз, сунгра уринглар", деган ояти каримага келсак, бу Куръони каримнинг аёллар ужарлигини енгишдаги узига хос тадбири, Куръон сирларидан бири. Хрзирги фан хам инсон рухиятини урганиш ва у билан боглик ходисалар хусусида фикр юритар экан, исломдаги бу тадбирларни тула оклаб чикди. Рухшунослик (психологиия) фани аёллар рухиятидаги касалликларни иккига булади: биринчисида - аёллар доимо мутеъ булишни ёктиради, бунда аёл севиклисининг калтакларидан, аччик сузларидан лаззат ва коникиш олади. Иккинчисида - аёл уз кудратини ва хукмдорлигини курсатишга интилади, бунда аёл хукмронлик килса, буйрук берса, курбонлик кийнаб азобласа - рохатланади, буни фан тилида «садизм» дейилади. Бундай аёлларнинг хукмронлигини, кудратини олиб куйиш, «куроли»дан махрум килиш керак. Бунинг учун эса уларни тушакда бирга булиш бахтидан махрум этиш керак булади. Олимлар жилд-жилд китобларни багишлаган аёллар ужарлиги ва уни даволаш мавзусини Куръони карим биргина юкоридаги оят билан гоятда мукаммал шархлаб беради.

ХУЛОСА

Дин кишиларни хамиша яхшиликка ва эзгу ишларга чорлаган. Шу туфайли ислом динида аёлларга эътибор, уларнинг хулки, илм урганиши, итоаткорлиги кабилар борасида таъсирли тарбиявий фикрларни беради. Демак, диний манбаларда келтирилган маълумотлардан аёлларда девиант хулк-атворни психопрофилактикаси ва психокоррекциясида уринли фойдаланиш самара бериши мумкин.

REFERENCES

1.Жумабоев Й. Узбекистонда фалсафий ва ахлокий таълимотлар тараккиёти тарихидан. - Т.: Укитувчи, 1997. - Б. 46.

2.Абу Наср Фаробий. Фазилат, бахт-саодат ва камолот хакида. - Т.: ёзувчи, 2001. - Б. 15.

3.Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: Маънавият, 2008. - Б. 36. 4.. Каримов И.А. Узбекистан буюк келажак сари. - Т.: Узбекистон , 1998. - Б. 15.

5.Имомназаров М, Эшмухамедова М. Миллий маънавиятимиз асослари. - Т.: ТИУ, 2001. - Б. 136.

6.Ислом маърифати ва хозирги замон. /масъул мухаррир А.Абдуллаев,

7.Тошкент,Тошкент ислом университети, 2016, - 160

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

8.Мансуров А. Куръони карим маъноларининг таржима ва тафсири. -Т.: ТИУ, 2009. - Б.56.

9.Имом Бухорий. Ал-Жомеъ ас-сахих. - Т.: Комуслар бош тахририяти, 1996. -Б.108.

10.Ал-Мовардий. Абулхасан. Дунё ва дин одоби: адаб уддунё вад дин / А. Ал-Мовардий; таржимонлар: Исмоил Махдум, Тоштемиров Х; масъул мухаррир Б.Эрали. - Т.: ТИУ, 2012. - Б. 23.

11.Куронов М; Абдувохидов А. в.б. Такдиримсан, бахтимсан, эркин ва обод Ватан. - Т.: Маънавият, 2012. - Б. 67.

12. Norkobilovna, Jurayeva Sohibjamol, et al. "Cultural and Historical Prerequisites for the Development of the Innovative Potential of the Subject of Creativity." Annals of the Romanian Society for Cell Biology (2021): 2982-2986.

13. Жураева, Сохибжамол Норкобиловна. "УКИШ ФАОЛИЯТИ ТАЛАБА ПСИХИК ЖАРАЁНЛАРИНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ." Academic research in educational sciences 2.10 (2021): 1219-1230.

14. Жураева, С. Н., and Салим Кудратович Жумаев. "ХДРБИЙ ХИЗМАТЧИЛАРИНИНГ ПСИХОЛОГИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МЕЗОНЛАРИ." Academic research in educational sciences 2.11 (2021): 1416-1426.

15. Жураева, С. Н. "КОГНИТИВ КОБИЛИЯТНИНГ ЁШЛАР ТАЪЛИМИДАГИ РОЛИ." Academic research in educational sciences 2.11 (2021): 1404-1409.

16. Djuraeva, S. N. "Specifity and Features of Application Modern Innovative Technologies Training to Higher Education." Eastern European Scientific Journal 4 (2018): 136-139.

17. Abdullaeva, S. H. "SHAPING TO EMOTIONAL STAblLITY FUTURE TEACHERS OF THE PROFESSIONAL EDUCATION." Medical sciences (2014): 23.

18. Абдуллаева, Шоира Хамидовна. "КОММУНИКАТИВНЫЕ УМЕНИЯ КАК ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ КОМПЕТЕНЦИЯ ПЕДАГОГА." NovaInfo. Ru 3.54 (2016): 304-306.

19. Abdullayeva, S. X. (2018). The Study of the Emotional Stability of Secondary School Teachers - as a. Component of Professional Competence. Intellectual Archive, 75-83.

20. Abdullayeva, S. X. (2020). The Importance of Assessment in Teacing Process and its Peculiarites. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(1),

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 6 | Juni, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-6-286-294

726-731.

21. Abdullayeva, S. X. (2020). Formation of communicative competence skills for future teachers. European journal of Research and Reflection in Education Sciences, 8.

22. Shayusupova, A., Jabborov, X., Kamolova, S., Botirova, D., & Abdullayeva, S. X. (n.d.). Psychological and pedagogical factors in improving the quality of education. International journal of mechanical engineering, 1838-1843.

23. Абдуллаева, Ш. Х. (2020). Мулокот-таълимда етакчи куч. Психология, 2.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.