Научная статья на тему 'ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИНИНГ КАДРЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХИЗМАТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ БОШҚАРИШНИНГ БУГУНГИ ҲОЛАТИ'

ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИНИНГ КАДРЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХИЗМАТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ БОШҚАРИШНИНГ БУГУНГИ ҲОЛАТИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
459
62
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
шахс / жамият ва давлат / ҳуқуқ ва эркинликлар / конституция / ички ишлар органлари.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Ғуломжон Султонбаевич Эшимбетов

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиѐевнинг ташаббуси билан қабул қилинган 2022 – 2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиѐт стратегиясида ―... инсон ҳуқуқларини таъминлаш, давлат органларининг ҳисобдорлиги ва очиқлигини кучайтириш...‖1 соҳасида бир қатор ислоҳотлар амалга оширилганлигини баѐн этилди. Мазкур ислоҳотлар негизида ички ишлар органларини аҳолига ўз вақтида ва сифатли ѐрдам кўрсатадиган, унинг ҳар бир ходими “Халқ манфаатларига хизмат қилиш”ни ўз хизмат бурчи деб биладиган ижтимоий йўналтирилган профессионал тузилмага айлантириш имкониятини бериши билан аҳамиятлидир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Ғуломжон Султонбаевич Эшимбетов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИНИНГ КАДРЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХИЗМАТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ БОШҚАРИШНИНГ БУГУНГИ ҲОЛАТИ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИНИНГ КАДРЛАР БИЛАН ИШЛАШ ХИЗМАТЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ БОШ^АРИШНИНГ БУГУНГИ ХРЛАТИ

Гуломжон Султонбаевич Эшимбетов

Узбекистан Республикаси ИИВ Академияси мустакил изланувчиси

АННОТАЦИЯ

Узбекистан Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг ташаббуси билан кабул килинган 2022 - 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегиясида "... инсон хукукларини таъминлаш, давлат органларининг хисобдорлиги ва очиклигини кучайтириш..."1 сохасида бир катор ислохотлар амалга оширилганлигини баён этилди. Мазкур ислохотлар негизида ички ишлар органларини ахолига уз вактида ва сифатли ёрдам курсатадиган, унинг хар бир ходими "Халк манфаатларига хизмат килиш"ни уз хизмат бурчи деб биладиган ижтимоий йуналтирилган профессионал тузилмага айлантириш имкониятини бериши билан ахамиятлидир.

Калит сузлар: шахс, жамият ва давлат, хукук ва эркинликлар, конституция, ички ишлар органлари.

КИРИШ

Мамлакатимизда фукароларнинг хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатларини, жисмоний ва юридик шахсларнинг мулкини, конституциявий тузумни химоя килиш, шахс, жамият ва давлатнинг хавфсизлигини таъминлаш, шунингдек хукукбузарликларнинг олдини олиш ва профилактикасини таъминлаш жараёнлари кундан-кун мураккаблашиб, янада долзарб вазифага айланмокда. Ушбу вазифаларни самарали бажариш жараёнлари ички ишлар органларининг кадрлари билан ишлаш фаолиятига бевосита богликдир.

Ички ишлар органларининг кадрлар билан ишлашни ташкил этиш борасидаги вазифалари амалдаги конун хужжатлари асосида кадрлар билан ишлаш хизмати ва унинг таркибий тузилмалари зиммасига юклатилган. Ички ишлар органларининг кадрлар булинмалари ички ишлар органларидаги мустакил таркибий тизимлардан бири булиб, унинг асосий фаолияти ички ишлар органлари хизматига фукароларни кабул килиш, лавозимга тайинлаш, уларнинг хизматда кутарилиши ва бошка лавозимга утиши, шунингдек касбий

1 Гарант: ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 29.01.2022 й., 06/22/60/0082-сон, 18.03.2022 й., 06/22/89/0227-сон. E-mail: carjisor@gmail.com

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

тайёргарлигини таъминлаш, ходимлар ва уларнинг оилаларига хукукий ва ижтимоий ёрдам курсатиш, хизмат интизоми ва конунчиликка риоя этиш хамда ташкилий-штат ишлари сохасидаги давлат сиёсатини амалга ошириш билан боглик.

Мазкур ислохотлардан келиб чикиб, ички ишлар органлари тизимини тубдан ислох килиш комплекс чора-тадбирлар Дастури тасдикданди. Дастурнинг 3-бандида кадрларни тайёрлаш, танлаш ва жой-жойига куйишнинг илгор механизмларини жорий этиш, уларнинг малакаси, маънавий-ахлокий фазилатларини ошириш оркали кадрлар салохиятини мустахкамлаш масалалари назарда тутилди.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Тизимида амалга оширилаётган ислохотлар, биринчидан, ички ишлар органлари зиммасига юклатилган асосий ва замон талаблари асосида куйилаётган янги вазифаларни самарали бажарилишини таъминлай оладиган, иккинчидан, халкаро хукук номалари билан хукукни мухофаза килувчи органлар мансабдор шахсларига, шунингдек миллий конун талаблари асосида давлат хизматчиси, хусусан, ички ишлар органлари ходимларидан юксак маънавий, ахлокий, касбий фазилатларга эга булган профессионал мутахассис кадрлар булишни талаб килади.

Ички ишлар органлари тизимида кадрлар билан ишлаш фаолияти мураккаб хамда серкирра жараён булиб, уни ташкил этишнинг асосий вазифалари сифатида куйидагиларни курсатиш мумкин:

1) ички ишлар органлари ходимларини танлаш, урганиш ва жой-жойига куйишни, рахбар кадрлар захирасини шакллантириш ва улар билан ишлашни ташкил этиш;

2) кадрлар билан ишлаш холатини тахлил килиш ва бахолаш, уни янада такомиллаштириш ва ички ишлар органларининг кадрлар салохиятини кучайтириш буйича устувор йуналишларни белгилаш;

3) ходимлар томонидан мансаб ваколатларини суиистеъмол килиш, коррупция холатлари ва конунга зид бошка хатти-харакатлар содир этилишини уз вактида аниклаш, бартараф этиш ва профилактикасини амалга ошириш;

4) ходимларнинг касбий, жисмоний ва жанговар тайёргарлигини ташкил

этиш;

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

5) ходимларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш жараёнини ташкил этиш;

6) ички ишлар органлари таълим муассасаларида илмий ва илмий-педагогик кадрлар тайёрлашни таъминлаш;

7) ходимлар билан маънавий-тарбиявий ишларни, рагбатлантириш ва интизомий жавобгарликка тортишни ташкил этиш;

8) ходимларнинг конуний фаолиятига аралашиш холатларига бархам бериш чораларини куриш;

9) ходимларининг соглигини саклаш, мехнатага хак тулаш, уларни уй-жой билан таъминлаш, хизмат мажбуриятларини бажариш муносабати билан ички ишлар ходимлари ёки уларнинг якин кариндошлари мол-мулкига етказилган зарарни коплаш, давлат пенсия таъминоти, давлат сугуртасини, шунингдек ходимлар ва уларнинг оиласига конунга мувофик ижтимоий ёрдам курсатилишини ташкил этиш;

10) ходимларнинг жанговар ва сафарбарлик тайёргарлигини таъминлаш.

Маълумки, ички ишлар органлари хизматига номзодларни танлаш

куйидаги боскичларнинг мазмунини ташкил киладиган узаро боглик ва белгиланган кетма-кетликка эга булган харакатлар йигиндисидан иборат булади:

1) номзодларнинг касбий ва шахсий хислатларига куйиладиган талабларни аниклаш;

2) ички ишлар органлари хизматига аник номзодларни кобилиятлари ва шахсий хислатларини урганиш ва бахолаш;

3) ички ишлар органлари хизматига аник номзолдарни кобилиятлари ва шахсий хислатларини номзодларнинг касбий ва шахсий хислатларига куйиладиган талаблар билан солиштириш;

4) номзодларни, уларнинг кобилиятлари ва шахсий хислатлари буйича, узаро солиштириш;

5) номзодларнинг касбий ва шахсий хислатларига куйиладиган талаблар нуктаи назаридан, ички ишлар органларига энг маъкул номзодларни танлаб олиш.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Ички ишлар органларида ходимларнинг хизмат уташларини самарали ташкил этиш, уларни ижтимоий-хукукий жихатдан химоя килиш масалалари

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

кадрлар сиёсатининг энг мухим йуналишларидан биридир. Шу боис, мамлакатимиз рахбарининг 2017 йил 29 ноябрда "Ички ишлар органлари кадрлар билан ишлаш ва уларнинг хизматини ташкил этиш тартибини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПК-3413-сон карори кабул килинди.

Карор асосида эндиликда куйидаги тартибот урнатилди:

1) Узбекистон Республикаси ИИВ олий таълим муассасаларига укишга кирган фукаролар билан белгиланган тартибда укишни тугатганидан кейин беш йил мобайнида ички ишлар органларида, шунингдек таксимот буйича юборилганда бошка давлат идораларида мажбурий узлуксиз хизмат уташлари хакида шартнома тузилади;

2) Узбекистон Республикаси ИИВ, Коракалпогистон Республикаси ИИВ, Тошкент шахар ИИББ хамда вилоятлар ИИБ сохавий хизматлари, туман (шахар) ИИБнинг рахбарлик лавозимлари устунлик асосида Узбекистон Республикаси ИИВ олий таълим муассасаларининг рахбар кадрлар тайёрлаш курсини тамомлаган ходимлари билан жамланади;

3) ички ишлар органлари рахбарлар таркибининг ротацияси, коида тарикасида, тенг мавкели лавозимга, эгаллаб турган лавозимида уч йил ишлаганидан сунг амалга оширилади;

4) хизматда булишнинг чегара ёши сафдор ва сержантлар таркиби ходимлари, шунингдек аёллар учун (мавжуд махсус унвонидан катьий назар) -эллик ёш, офицерлар таркиби учун - эллик беш ёш, генераллар таркиби учун олтмиш ёш; пенсия олиш хукукини берадиган хизмат муддати календарь хисобида йигирма йилни ташкил килади, улардан имтиёзли хисобланадиган даври ходимларга пенсия микдори хисобланаётган вактдагина инобатга олинади;

5) ички ишлар органларида мураббийлар мутахассислик буйича камида беш йил хизмат килган, юксак касбий фазилатларга, хизматда самарали курсаткичларга ва тарбиявий йуналишда куникмаларга эга булган энг тажрибали ходимлар орасидан танлаб олинади. Мураббий- ларга, коида тарикасида, купи билан бир нафар офицерлар таркибидан булган ходим, уч нафаргача сержантлар таркибидан булган ходимлар, беш нафаргача сафдорлар таркибидан булган ходимлар бириктирилади;

6) хизматга янги кабул килинган ходимларга ёхуд ИИВ олий таълим муассасалари битирувчиларига бириктирилган мураббийларга лавозим

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

маошининг 20 фоизи микдорида хар ойлик устама хак туланади.

Узбекистан Республикаси Куролли Кучларининг захирасидаги офицерларни ички ишлар органларининг сафдор ва сержантлар таркиби лавозимларига тайинлашга йул куйилмайди.

Мазкур коидалар асосида ички ишлар органларида хизмат уташ режими белгиланиб, ходимларнинг хафталик иш вакти кирк соатдан ошиши мумкин эмас, зарур булган холларда эса улар кучайтирилган ёки суткалик режимда хизмат уташга жалб этилишлари мумкин. Одатдаги хизмат уташ режими олти кунлик иш хафтаси урнатилишини назарда тутади, бунда кунлик иш давомийлиги етти соатдан, беш кунлик иш хафтасида эса - саккиз соатдан ошмаслиги керак. Кучайтирилган режим кунига иш вактидан ташкари давомийлиги турт соатдан ошмайдиган хизмат белгиланишини назарда тутади. Суткалик режим уч махал овкатланиш хамда камида саккиз соат дам олиш учун вакт берилган холда йигирма турт соат давомида хизмат уташни назарда тутади.

Умуман олганда, айтиш мумкинки, ички ишлар органларида амалга оширилаётган ислохотлар натижасида ижтимоий-сиёсий ва ижтимоий-иктисодий ривожланишнинг муаммоларини уз вактида аниклаш ва самарали хал этишга кодир булган, инновацион ривожланишнинг умумжахон тенденцияларига жавоб берадиган ички ишлар сохасидаги давлат бошкаруви тизими яратилмокда.

Куйидагилар асосида ички ишлар органлари тизими тубдан кайта куриб чикилмокда:

1) ортикча ва узига хос булмаган вазифа, функция ва ваколатларни бартараф этиш, такрорлаш ва параллелизмни тугатиш хисобига тизим оптималлаштирилмокда хамда номарказлаштирилмокда;

2) тизимни бюрократиядан холи килиш чоралари курилиб, бошкарув карорлари кабул килишнинг фаолият самарадорлиги ва шаффофлигини таъминлашдаги урни оширилмокда;

3) стратегик режалаштириш, инновацион гоялар, ишланмалар ва технологиялар тизими жорий этилмокда;

4) жамоатчилик ва парламент назоратининг, энг аввало коррупция куринишларининг олдини олишга каратилган самарали шакллари жорий этилмокда.

Фукароларнинг хукук ва эркинликларини таъминлашнинг таъсирчан

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

механизмларини яратиш, уларнинг фаровонлигини ва ички ишлар органлари фаолиятидан каноатланиш даражасини янада ошириш максадида куйидагилар амалга оширилмокда:

1) ички ишлар органларининг жисмоний ва юридик шахслар билан хукукий муносабатларини аник тартибга солишга каратилган маъмурий тартиб-таомиллар такомиллаштирилмокда;

2) ички ишлар органларининг карорлари ва харакатлари устидан шикоят килиш тартиби такомиллаштирилмокда;

3) "Электрон хукумат" тизимини такомиллаштириш оркали ички ишлар органлари тизимида давлат хизматларини курсатишнинг самарадорлиги оширилмокда.

Ички ишлар органлари тизимида, хусусан, унинг кадрлар билан ишлаш сохасида амалга оширилаётган туб ислохотлар ички ишлар органлари хар бир ходимининг зиммасига юклатилган вазифаларни бажаришда "Халк давлат идораларига эмас, давлат идоралари халкимизга хизмат килиши керак", "Адолат - конун устуворлигида" деган гояларни хаётга тулик татбик этиш учун юксак маънавий ва юкори даражада касбий тайёргарликка эга булишини таъминлашга хизмат килади.

Утган давр мобайнида ички ишлар органлари тизимини такомиллаштириш борасида кенг куламли ишлар амалга оширилди. Айникса, ички ишлар органларининг махаллаларда жамоат тартибини саклаш, фукаролар хавфсизлигини таъминлаш, хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашиш учун ташкил этилган куйи бугинини ривожлантириш ва мустахкамлаш буйича салмокли ишлар килинди.

Узбекистонда олий кадрият деб тан олинган инсон, унинг хаёти, эркинлиги, шаъни, кадр-киммати ва бошка дахлсиз хукуклари таъминланишини янада мустахкам кафолатлаш, уларнинг орзу-истакларини руёбга чикариш борасида фкуаролик жамияти институтларининг хам урни бекиёс.

Мустакиллик, Конституция, фукаролик жамияти ва демократия тушунчалари уртасидаги узвий алокадорлик мухим ахамиятга эга. Зеро, мустакил мамлакатни демократик хукукий давлат ва кучли фукаролик жамияти институтларисиз тасаввур этиб булмайди. Шу боис юртимизда истиклолнинг илк кунлариданок демократик янгиланиш, эркин фукаролик жамиятини куриш йули танлаб олинди. Бинобарин, бу йулни хар ким узига хос йусинда босиб утади. Узбекистон демократиянинг фундаментал тамойилларига асосланган,

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

уларга катъий риоя этган холда, айни пайтда уз харакатларини халкимизнинг тафаккури, неча минг йиллик турмуш тарзи билан мувофик равишда олиб бормокда.

Жамиятда конунийлик ва хукукий-тартибот фукароларнинг конуний хатти-харакати билан барча давлат органлари ва жамоат бирлашмаларининг конунларга риоя килишлари улардан тугри фойдаланишлари билан урнатилади. Жамиятда баркарорлик, тинчлик ва осойишталикни карор топтириш эса, инсон хукук ва эркинликларига сузсиз риоя этилишини таъминлаш мамлакатни ижтимоий-иктисодий жихатдан янада ривожлантириш, ахоли фаровонлигини юксалтириш, хукукий демократик давлат куриш буйича амалга оширилаётган кенг куламли ислохотлардан кузланган максадларга эришишнинг мухим шарти хисобланади.

Фукароларнинг хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатларини химоя килиш, жамоат тартибини саклаш, шахс, жамият ва давлат хавфсизлигини таъминлаш, хукукбузарликларнинг олдини олиш ва профилактикаси буйича республикада яхлит хукукий тизим яратилган булиб, унда ички ишлар органлари мухим урин эгаллайди.

ХУЛОСА

Юкорида таъкидлаганимиздек, ички ишлар органлари конунийлик ва хукук-тартиботни мустахкамлаш фукароларнинг хукуклари ва конуний манфаатларини химоя килиш, жиноятчиликка карши курашиш вазифасини амалга оширадилар. Уз ваколатларидаги ишлар буйича суриштирув ва дастлабки терговни амалга оширадилар, тинчлик ва инсоният хавфсизлигини таъминлайди. Ички ишлар органлари вазифаларини амалга оширишнинг мухимлиги хукукий давлатни шакллантириш ва фукаролик жамиятини барпо этиш шароитида янада ошади.

REFERENCES

1. Колесниченко А.Н., Коновалова В.Е. Криминалистическая характеристика преступлений. Учебное пособие. Харьков, 1985. — с. 46. 60 Орешкина Т. Самоуправство: понятие, признаки, соотношение с самозащитой гражданских прав и злоупотребление правом // Уголовное право. 2008. № 2. 51

2. Орешкина Т. Самоуправство: понятие, признаки, соотношение с самозащитой гражданских прав и злоупотребление правом // Уголовное право.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-185-192

2008. № 2.

3. Биньковский А.П. Самоуправство и его предупреждение. Учебное пособие. Ростовна-Дону, 2002. - с. 25.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. Фаргона вилояти ИИБ Тергов буинмаси иш юритувидаги жиноят иши материалларидан.

5. Рудых С.Н. Формы криминального вмешательства при истребовании долгов // Перспективы деятельности органов внутренних дел и государственной противопожарной службы. Всероссийская научно-практическая конференция. Тезисы докладов. Иркутск: ВСИ МВД России, 2000. - с. 67.

6. Яблоков Н.П. Расследование организованной преступной деятельности. М.: Юристъ, 2002. - с. 44 - 57; Галимов И.Г., Сундуров Ф.Р. Организованная преступность: тенденции, проблемы, решения. Казань, 1998; Глазырин Ф.В: Организованная преступность как правовая проблема // Проблемы обеспечения законности в механизме правоприменения. Волгоград,. 1991; Миронов Ю.И. Преступная деятельность: системные свойства и тенденции // Современные проблемы расследования и профилактики преступлений: Сб. науч.тр. Волгоград: В А МВД России, 2001. - с. 27 - 29 и др.

7. Биньковский А.П. Самоуправство и его предупреждение. Учебное пособие. Ростовна-Дону, 2003. - с. 63 - 64.

8. Фаргона вилояти ИИБ Тергов буинмаси иш юритувидаги жиноят иши материалларидан.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.