CC BY
264Postawy prozdrowotne u m^zczyzn regularnie cwicz^cych na silowni
Jakub Grzegorz Adamczyk12, Przemyslaw Kowalski3, Dariusz Boguszewski1,
Andrzej Ochal1, Marcin Siewierski2
1 Zaklad Rehabilitacji Oddzialu Fizjoterapii II Wydzialu Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;
2 Zaklad Teorii Sportu, Akademia Wychowania Fizycznego Jozefa Pilsudskiego w Warszawie;
3 Sekcja Kultury Fizycznej Studenckiego Kola Naukowego Fizjoterapii przy Zakladzie Rehabilitacji OFII WL WUM
Annotation:
Adamchhuk Ja., Kovalsky P., Boguzhgevsky D., Ochal A.. Siversky M. Attitudes toward the health of men that regularly occupy in a trainer hall. It is accepted to consider that by motivation for people that practice in a trainer hall is an improvement of health and original appearance. The aim of this research was to determine whether there is training by part of forming of positive attitude toward the health of men-sportsmen-amateurs that occupy in a trainer hall. In research took part 100 men that engage in the power training in one of three trainer halls of Warsaw. Investigational divided by two groups: 50 persons that occupy in a trainer hall more than one year, but no more than 3 years (group A) and 50 persons that practice more than 3 (group B). It is well-proven that training positively influences on the emotional state of men. It was discovered at the same time, that than greater experience of sportsman-amateur, the considerably more often he used additions (including by a stimulant). There was no medical control in both groups. Positive influence of the power training shows that they can be the important element of prophylaxis and physiotherapy.
Key words:
healthy relation, force of muscles, training, men.
Адамчук Я., Ковальські П., Богущевскі Д., Охав А., Сіверскі М. Ставлення чоловіків до свого здоров'я, які регулярно займаються в тренажерному залі. Прийнято вважати, що мотивацією для людей, які тренуються в тренажерному залі є поліпшення здоров'я і зовнішнього вигляду. Метою цього дослідження було визначити, чи є тренування частиною формування позитивного ставлення до здоров'я чоловіків-спортсменів-аматорів, які займаються в тренажерному залі. У дослідженні приймало участь 100 чоловіків, які займаються силовими тренуваннями в одному з трьох трена-жерних залів Варшави. Досліджених ділили на дві групи: 50 чоловік, які займаються в тренажерному залі більш ніж один рік, але не більше за 3 роки (група А) і 50 чоловік, які тренуються більш ніж 3 роки (група Б). Доведено, що тренування позитивно впливає на емоційний стан чоловіків. В той же час було виявлено, що, чим більший досвід спортсмена-аматора, тим значно частіше він користувався добавками (у тому числі допінгом). У обох групах не було ніякого медичного контролю. Позитивний вплив силових тренувань показує, що вони можуть бути важливим елементом профілактики і фізіотерапії.
здорове ставлення, сила м’язів, тренування, мужчини.
Адамчук Я.Г., Ковальськи П., Богущев-ски Д., Охал А., Сивирски М. Отношения к здоровью мужчин, которые регулярно занимаются в тренажёрном зале. Принято считать, что мотивацией для людей, которые занимаются в тренажерном зале является улучшение здоровья и внешнего вида. Целью данного исследования было определить, является ли тренировка частью формирования положительного отношения к здоровью мужчин-спортсменов-любителей, которые занимаются в тренажерном зале. В исследовании приняло участие 100 мужчин, которые занимаются силовыми тренировками в одном из трёх тренажерных залов Варшавы. Исследованных делили на две группы: 50 человек, которые занимаются в тренажерном зале более чем один год, но не более 3х лет (группа А) и 50 человек, которые тренируются более чем 3 года (группа Б). Доказано, что тренировка положительно влияет на эмоциональное состояние мужчин. В то же время было обнаружено, что чем больший опыт спортсмена-любителя, тем значительно чаще он пользовался добавками (в том числе допингом). В обеих группах не было никакого медицинского контроля. Положительное влияние силовых тренировок показывает, что они могут быть важным элементом профилактики и физиотерапии.
здоровое отношение, сила мышц, тренировка, мужчины.
Wst^p
W ostatnich latach trening na silowni stal si§ popularn^ formq aktywnosci ruchowej. Dzieje si§ tak z powodu ogolnej dost^pnosci fitness klubow i silowni oraz stosunkowo nieduzych kosztow treningu. W spoleczenstwie panuje jednak dose negatywny stereotyp dotycz^cy osob tremjcych na silowni. Uwaza si§, ze znaczna cz^sc ewicz^cych glowny akcent kladzie na zmian§ sylwetki swojego cala i poprawy umi^snienia, przez co trening silowy zamiast bye srodkiem w d^zeniu do poprawy zdrowia, staje si§ celem samym w sobie [1, 2].
Pismiennictwo podejmuje problematyk^ treningu silowego, jednak przede wszystkim rozpatnjc j^ punktu widzenia stosowania srodkow dopingjcych i suplementacji [1, 2, 3, 4, 5, 6]. Trudno natomiast znalezc pozycje zajmuj^ce si§ postawami prozdrowotnymi wsrod osob uprawiaj^cych amatorsko sporty silowe.
Wlasciwe zachowania zdrowotne mog^ stanowic decyduj^cy element poprawy stanu zdrowia jednostki, a w zwi^zku z tym i populacji [7, 8]. Ksztaltowanie prozdrowotnego stylu zycia powinno odbywae si§ na wszystkich szczeblach edukacji zarowno przez osrodki ksztalcenia jak i przez rodzicow, co niestety jest w wielu przypadkach zaniedbywane [7, 9, 10, 11].
© Jakub Grzegorz Adamczyk, Przemystaw Kowalski, Dariusz Boguszewski, Andrzej Ochal, Marcin Siewierski, 2012
Wlasciwie zaplanowana i kierowana aktywnosc fizyczna ma szczegolne znaczenie w promocji zdrowia, poniewaz jest ona racjonalnym wyborem czlowieka, ktorego wynikiemjest uksztaltowanie swiadomych postaw proaktywnych i w efekcie tworzy zdrowy styl zycia [12, 13]. W krajach wysokorozwini^tych sport amatorski i rekreacja s^ sposobem sp^dzania wolnego czasu. Dzi^ki temu czas przeznaczony na inne dzialania (takze niekorzystne) w ci^gu dnia ulega skroceniu, co cz^sto pozwala wyeliminowac niekorzystne, antyzdrowotne zachowania jednostki [7].
Wspolczesne tempo zycia wymusza utrzymanie „hipersprawnosci”. Nie tylko psychiczno-emocjonalnej, ale takze fizycznej. Wazne jest takze, by czlowiek byl jak najdluzej jednostk^ aktywn^ spolecznie [14]. Wazny w tym procesie jest systematyczny trening silowy z malymi ci^zarami. Badania Stefaniaka dowodz^, ze wplywa on pozytywnie na poziom sprawnosci fizycznej i psychicznej osob po 50 roku zycia, a nawet poprawia niektore parametry funkcji poznawczych oraz stan zdrowia i jakosc zycia codziennego [14]. Dowiedziono rowniez, ze niezaleznie od wieku odpowiedni trening fizyczny powoduje w organizmie zmiany przystosowawcze o wielkosciach zblizonych do tych, ktore zachodz^ u osobnikow mlodych. Istotnego polepszenia wskaznikow zdolnosci poznawczych mierzonych po roku od
1З8
rozpoczycia cwiczen fizycznych, w stosunku do wartosci przed rozpoczyciem dowiodl m.in. Rezner [15].
Dzisiejszy trening silowy to nie tylko kulturystyka, ale takze inne dyscypliny sportu. Trening silowy podnosi sily miysniowe organizmu, buduje sylwetky ciala oraz podnosi ogolne sprawnosc ruchowe. Odpowiednio dostosowane do wieku ksztaltowanie tyzyzny fizycznej ma kluczowe znaczenie dla pozniejszego rozwoju oraz zachowania dobrego stanu zdrowia. Cwiczenia silowe to sport dla wszystkich, dlatego w ostatnich latach cieszy siy tak duze popularnoscie zarowno wsrod mlodziezy, jak i doroslych. Ksztaltuje nie tylko sylwetky, ale takze postawy [14, 16].
Celem niniejszej pracy bylo
okreslenie zachowan i nawykow pro i antyzdrowotnych u myzczyzn cwiczecych na silowni co najmniej od 12 miesiycy.
Material i metody
Do badania zaproszono 100 losowo wybranych myzczyzn uczyszczajecych najedne z trzech warszawskich silowni: OSiR Siennicka, OSiR Saska lub Fitness Klub Zdrofit. Cwiczecych podzielono na dwie grupy jako kryterium przyjmujec staz treningowy.
Grupy A stanowilo 50 osob trenujecych powyzej jednego roku i nie dluzej niz trzy lata. Na grupy B skladalo siy 50 myzczyzn cwiczecych co najmniej trzy lata. Charakterystyky grup treningowych przedstawiono w tabeli 1.
Badanie dotyczece postaw prozdrowotnych myzczyzn regularnie cwiczecych
na silowni zostalo przeprowadzone autorskim, specjalnie przygotowanym kwestionariuszem ankietowym, skladajecym siy z 40 zamkniytych pytan. Czysc pierwsza dotyczyla informacji ogolnych na temat badanych myzczyzn: wieku, masy i wzrostu ciala, stazu, czystotliwosci oraz czasu treningu, zrodla wiedzy na temat treningu, a takze czy ankietowani uprawiaje rekreacyjnie jakes inna dyscypliny sportu.
Czysc druga odnosila siy do stosowanej diety oraz suplementacji: rodzaju diety, liczby i czystotliwosci spozywanych posilkow, motywacje do zazywania suplementow, wiedzy na temat stosowanych suplementow i dopingu, swiadomosci szkodliwosci wspomagania farmakologicznego.
Czysc trzecia miala na celu okreslenie: samooceny zdrowia i sprawnosci fizycznej, czystotliwosci odnoszonych urazow na silowni, koniecznosci korzystania z opieki medycznej, dlugosci snu na doby oraz stosowania uzywek
Czysc czwarta dotyczeca samooceny skladala siy z pytan o: oceny swojego zycia, wygledu, wplywu treningu oporowego na jakosc zycia oraz atrakcyjnosc dla plci przeciwnej.
Wyniki przedstawiono za pomoce srednich arytmetycznych. Zroznicowanie opinii pomiydzy grupami wykorzystano test Chi-kwadrat. Jako istotne statystycznie przyjyto wartosci na poziomie p<0,05. Obliczenia sporzedzono przy uzyciu programu Microsoft Excel. Analizy statystyczne wykonano na bazie programu SPSS.
Wyniki
Wyniki badan udowodnily, ze zarowno osoby trenujece powyzej, jak i ponizej trzech lat, swoje wiedzy na temat
32012
Ц
treningu uzyskuje glownie z niefachowych zrodel. Grupa A tylko w 30% wiadomosci o sposobie cwiczenia uzyskuje od trenera lub ze specjalistycznych ksiezek i czasopism. W grupie B odsetek ten wzrosl do 34%, glownie za sprawe wiykszego zainteresowania literature przedmiotowe. Co ciekawe piyc osob cwiczecych ponad trzy lata odpowiedzialo, ze „po prostu to wie” (ryc. 1).
Znamienniestatystycznieczysciej(94%)suplementacjy stosuje osoby dluzej trenujece. Zaledwie 6% z nich stwierdzilo, ze nie zazywa srodkow farmaceutycznych (tzw. „odzywek”) by poprawic swoich osiegniyc. Wsrod respondentow grupy A mimo stosunkowo krotkiego stazu treningowego az 62% osob mialo stycznosc z tzw. „odzywkami”.
Wiedza na temat suplementow, podobnie jak wiedza na temat treningu przez 66% z grupy osob trenujecych ponad 3 lata zdobywana byla z internetu oraz na zasadzie wymiany doswiadczen ze wspolcwiczecymi. Ponadto 2 osoby odpowiedzialy, ze wiedzy posiadaje z „wlasnego doswiadczenia”. Osoby trenujece ponizej trzech wskazaly w wiykszym stopniu na trenerow, z ktorych doswiadczenia korzystalo 24% z nich.
Pomimo powszechnego stosowania wspomagania farmakologicznego wsrod osob cwiczecych ponad trzy lata, o jego szkodliwym dzialaniu przekonanych bylo zaledwie 40% ankietowanych. Odsetek ten byl wyzszy w grupie A i wynosil 54% (p=0,16). Stosowanie dopingu nie okazalo siy byc zjawiskiem powszechnym. Do stosowania go, przyznalo siy zaledwie 13 osob wsrod cwiczecych powyzej trzech lat oraz piyciu respondentow z grupy trenujecej krocej. Warto zauwazyc jednak, ze w obu grupach wystypowala znaczna swiadomosc negatywnych skutkow stosowania dopingu (92% w obu grupach).
Grupa A znamiennie statystycznie czysciej (16%) oceniala swoja sprawnosc fizyczne jako doskonale (p<0,05), jednoczesnie jednak do 16% rosnie w tej grupie odsetek osob niezadowolonych ze swojej sprawnosci, przy braku takiej samooceny w grupie B (ryc. 2).
W badanych grupach zauwazalny byl wzrost czystosci odnoszenia kontuzji zwiezanych z treningiem na silowni wraz ze zwiykszaniem siy stazu treningowego. U osob trenujecych powyzej trzech lat az 66% badanych ucierpialo w trakcie przeprowadzania treningow. W grupie sportowcow z krotszym stazem odniesienie kontuzji zglosilo tylko 11 osob (ryc. 3).
Kontuzje nie okazaly siy byc w grupie B przeszkode do kontynuowania treningow. Zawsze po urazie zaprzestaje wysilku tylko 4 z 33 osob odnoszecych urazy (8% ogolnej liczby badanych). W grupie A na czas leczenia rezygnuje ze sportu tylko 2 z 11 cwiczecych odnoszecych kontuzje (4% ogolu badanych). Zaden uraz nie byl w odczuciu powyzszych 11 osob na tyle powazny, by musial siy nim zajec wykwalifikowany personel medyczny.
Na sen i regeneracje sportowcy trenujecy powyzej trzech lat przeznaczali nieco krotszy czas w stosunku do osob trenujecych krocej (tab. 2).
Respondenci pytani o kwestiy stosowania uzywek i ich rodzaju, charakteryzowali siy zblizonymi zachowaniami (ryc. 4).
І ПЕДАГОГІКА І та медик°-біол°гічні
----- --------------- проблеми фізичного
виховання і спорту
ТаЬ. 1. Charakterystyka grup badanych
Міп Мах Міп SD
Wysokoftж сіаіа (т) Grupa А Grupa В 1,69 1,68 1,91 1,96 1,8 1,82 0,06 0,07
Masa сіаіа ^) Gmpa А Grupa В 60 66 108 115 81,98 90,58 11,08 11,97
ВМІ Gmpa А 18,94 32,6 25,02 3,05
Grupa В 21,8 32,53 27,2 2,6
ТаЬ. 2. Deklarowana dobowa diugosc іпи V badanych grupach
< 5 godz. 5 - 7 godz. 8 - 10 godz. > 10 godz.
Grupa А 0% 52% 32% 16%
Grupa В 0% 62% 38% 0%
Кус. 1. Zr6dia wiedzy badanych па temat metod treningu siiowego.
Кус. 2. Subiektywna осепа ^Іате] sprawnosci fizycznej V badanych ^ираск
э
2012
ii
Tab. 3. Deklarowana rezygnacja z uzywek z powodu treningu w badanych grupach
Grupa A Grupa B
Tak
72%
84%
Nie
28%
16%
Tab. 4. Odczucia charakteryzujqce badanych w obydwu grupach po treningu na siiowni (liczba wskazan - mozliwosc wifcej niz jednej odpowiedzi)
Grupa A Grupa B
Bardziej
nerwowy
2
4
Spokojniejszy
23
22
Pozytywnie nastawiony do ftwiata 29 33
Negatywnie nastawiony do ftwiata 0 0
Zachowanie nie zmienia siK
3
4
Inne
3
2
nesi^cy
Ryc. 3. Czfstotliwosc wystfpowania urazow zwiqzanych z treningiem na siiowni w badanych grupach.
Ryc. 4. Stosowanie uzywek w badanych grupach (mozliwosc wielokrotnego wyboru odpowiedzi).
Wazne, ze wsrod osob trenujecych powyzej trzech lat
0 12% czysciej wystypowala rezygnacja ze stosowania uzywek z powodu treningu (wynik nieistotny statystycznie p=0,15) (tab. 3). Wynik ten dowodzi prozdrowotnego znaczenia amatorskiego treningu silowego.
Ankietowani w bardzo zblizony sposob ocenili stopien zadowolenia ze swojego zycia. Osoby niezadowolone stanowily tylko 6 % w grupie A oraz 2% w grupie osob trenujecych dluzej. Spadek tej wartosci wraz ze stazem treningowym moze sugerowac, ze regularnie prowadzony trening jest czynnikiem podnoszecym samooceny.
Po silowni wsrod cwiczecych przewazaje pozytywne odczucia. Se oni przede wszystkim „spokojniejsi” oraz „pozytywnie nastawieni do swiata” (tab. 4).
Trening na silowni byl srodkiem na pozbycie siy stresu dla 68% badanych z grupy A oraz 78% respondentow z grupy B. Roznica ta okazala siy jednak byc nieistotna statystycznie (p=0,26).
Glownymi motywami do podjycia cwiczen fizycznych byla w obu grupach chyc poprawy wygledu oraz chyc uzyskania lepszego samopoczucia.
Najczystszym powodem podjycia treningu oporowego wsrod osob cwiczecych powyzej trzech lat byla chyc milego spydzenia czasu oraz poprawa swojego stanu zdrowia. Osoby cwiczece ponizej trzech lat jako najczystszy powod wskazywaly motywy prozdrowotne.
Dyskusja
W ostatnich latach trening na silowni stal siy popularne forme aktywnosci ruchowej. Jednak w spoleczenstwie panuje dosc negatywny stereotyp osob trenujecych na silowni. Uwaza siy, ze znaczna czysc cwiczecych glowny akcent kladzie na zmiany sylwetki swojego ciala
1 poprawy umiysnienia, przez co trening silowy zamiast byc srodkiem w dezeniu do poprawy zdrowia, staje siy celem samym w sobie [2, 3].
Jako glowny problem zachowan niekorzystnie wplywajecych na zdrowie, uwidocznilo siy nalogowe wspomaganie srodkami farmakologicznymi. Stosowanie suplementacji zarowno w fazie wysilku, jak i fazie wypoczynku, charakterystyczne jest raczej dla sportu wyczynowego, nie zas dla treningu zdrowotnego [2]. Niestety doping i suplementacja, jako narzydzie do osiegania rekordow i celow stawianych sobie za wszelke ceny, staly siy zjawiskiem bardzo powszechnym. Dotyka to nie tylko sportowcow wyczynowych, ale takze mlodziez i doroslych uprawiajecych sport jedynie rekreacyjnie [17].
Tylko 6% osob trenujecych powyzej trzech lat stwierdzilo, ze nie stosuje suplementacji, natomiast az 30% stosuje je nieustannie. Jednoczesnie tylko 40% powyzszej grupy uwaza, ze moze miec ona negatywne skutki dla zdrowia. Jest to niestety przekonanie blydne [4, 18]. Powyzsze tezy potwierdza wynik odpowiedzi na pytanie o zrodlo wiedzy na temat „odzywek”. Z posrod 78 osob deklarujecych przyjmowanie suplementow az 65% jako glowne kompendium wiadomosci na ich temat podalo wlasnie wspolcwiczecych oraz internet. Potwierdzaje to badania Krzycha [4], a skutkiem takiego zdobywania informacji jest fragmentaryczna wiedza cwiczecych na
temat dozwolonego i niedozwolonego wspomagania w sporcie. Niestety rozpowszechnianie niesprawdzonych informacji niesie ze sobe ryzyko powstania i utrwalenia nieprawidlowych pogledow odnosnie wspomagania suplementami [19].
Mniej powszechne niz w badaniach innych autorow bylo zjawisko stosowania niedozwolonego dopingu. Stefaniak i wspolautorzy podaje, ze ponad polowa myzczyzn cwiczecych na silowni przyjmowalo zakazane substancje (glownie testosteron), z czego 21% przed uplywem pierwszego roku systematycznego treningu [20]. Wsrod ankietowanych osob do stosowania dopingu przyznalo siy 26% osob cwiczecych ponad trzy lata oraz 10% osob trenujecych krocej. Nalezy przy tym podkreslic. ze mimo anonimowosci ankiet, czystokroc badani nie chce przyznawac siy do zachowan niedozwolonych czy moralnie wetpliwych. Wydaje siy wiyc, ze odsetki te w badanych grupach moge byc zanizone.
Mozna zatem przyjec, ze nie ma prostych zaleznosci miydzy wiedze a deklarowanymi postawami wobec niedozwolonego wspomagania. Spostrzezenia takie byly efektem pracy m.in. Posiadaly i wspolautorow [17]. Zwraca to uwagy na potrzeby dalszej edukacji w aspekcie dopingu w zakresie socjologii sportu i zdrowia publicznego [4, 5, 9, 10, 17, 20, 21].
Wszyscy z przebadanych osob ocenili swoj stan zdrowia jako co najmniej dobry. Powyzszy wynik przeklada siy w ponad polowie ankietowanych na rzadsze wizyty u lekarza (mniej niz raz na rok). Moze to dowodzic pozytywnego wplywu treningu silowego na stan zdrowia. Byc moze jednak trenujecy nie odczuli jeszcze, jak bardzo brak dbalosci o zdrowie msci siy na czlowieku [12]. Zbytnia pewnosc i zawyzanie samooceny zdrowia moze prowadzic do zaniechania wykonywania przez cwiczecych okresowych badan kontrolnych. Jest to blydem, poniewaz trenujecy powinni przechodzic przynajmniej podstawowe badanie krwi, szczegolnie w przypadku przewleklego stosowania suplementacji.
Wraz ze wzrostem stazu treningowego na silowni w organizmie kumuluje siy mikrourazy oraz przeciezenia, co obrazuje wzrost czystotliwosci odnoszonych kontuzji u cwiczecych powyzej trzech lat w porownaniu z osobami trenujecymi krocej. Niestety zachowaniem wysoce antyzdrowotnym jest kontynuacja treningu po odniesionej kontuzji, co jest praktykowane przez zdecydowane wiykszosc w obydwu grupach.
Zadna z osob trenujecych powyzej trzech lat nie uwaza siy za osoby malo wysportowane, przy 16% takich odpowiedzi w drugiej grupie, co jest zdecydowanie pozytywnym aspektem treningu na silowni. Dowodzi to wzrostu poczucia wlasnej wartosci i pewnosci siebie. przynajmniej w sferze fizycznej.
Co trzeci ankietowany przeznaczal na sen co najmniej 8 godzin, co przy tak duzym wydatku energetycznym jakim jest trening srednio 3-4 razy w tygodniu wydaje siy byc niezbydnym minimum [22]. Dodatkowo warto zauwazyc. ze osoby cwiczece powyzej trzech lat, przeznaczaly na sen mniej czasu. Powoduje to gorsze jakosc regeneracji i
sumowanie siy przewleklego zmyczenia organizmu.
Tendencje do stosowania uzywek przez obie grupy, byly bardzo zblizone. Nie stosuje ich zaledwie 8% badanych. Jednak ponad 80% trenujecych potrafi zrezygnowac np. z papierosa czy alkoholu dla polepszenia osiegniyc na treningu, co nalezy uznac za pozytywny wplyw treningu silowego. Osoby o krotszym stazu w mniejszym stopniu byly gotowe do takich wyrzeczen (72% ankietowanych).
Zadowolenie ze swojego zycia jest pojyciem bardzo ogolnym i obejmuje satysfakcjy z roznych sfer zycia: rodzinnego, zadowolenia z siebie, swoich cech psychicznych i fizycznych. Okresla ono posrednio samopoczucie orazjakosc zycia [23]. Jak dowiodly badania przeprowadzone w pracy, trening na silowni pozytywnie wplywa zarowno na samooceny samego siebie, swojego wizerunku zewnytrznego, jak i zadowolenie ze swojego zycia. Osoby trenujece dluzszy okres lepiej ocenily powyzsze cechy od osob trenujecych krocej. Pozytywny obraz samego siebie pozwala czlowiekowi formulowac ambitne cele i podejmowac trudne wyzwania, a takze dobrze radzic sobie z doznanymi porazkami [12. 24, 25]. Jest to jednoczesnie swoista profilaktyka w przeciwdzialaniu obnizonej samoocenie czy ogolnemu poczuciu apatii, zniechycenia itd. Z drugiej strony. trening silowy poprzez swoje korzystne dzialanie na sfery mentalne, mozna potraktowac jako swoiste rehabilitacjy (fizjoterapiy) spoleczne u osob z obnizone samoocene, poczuciem wlasnej wartosci i stanami depresyjnymi. Powyzszymi cechami bardzo czysto charakteryzuje siy osoby przewlekle chore, korzystajece na co dzien z rehabilitacji. Dziyki temu pacjenci maje szansy wrocic do prawidlowego funkcjonowania w spoleczenstwie [1, 24].
Trening na silowni byl srodkiem na pozbycie siy stresu dla 68% badanych z grupy A oraz 78% respondentow z grupy B. Dowodzi to, ze trening o charakterze silowym moze byc elementem odreagowania negatywnych emocji, spelniac roly profilaktyczne w zapobieganiu stresu czy wspomagac proces fizjoterapii niwelujec zbydne napiycie towarzyszece schorzeniom [24, 25].
Inne wartoscie treningu na silowni, ktorego udalo siy stwierdzic w toku prowadzonych badan, jest wplyw na ogolne samopoczucie cwiczecych. Trening podobnie wplynel w obu grupach na nastroje cwiczecych. Byli oni przede wszystkim spokojniejsi i pozytywnie nastawieni do swiata, a objawy depresji zmniejszyly siy. Byc moze ma tu znaczenie mala popularnosc stosowania niedozwolonych srodkow dopingujecych, ktore powoduje agresjy i wiyksze impulsywnosc. Mozna zaryzykowac stwierdzenie, ze sam trening silowy wplywa kojeco na samopoczucie
32012 ІІ
psychiczne, a dopiero poleczenie go z niedozwolonym wspomaganiem moze przyniesc efekt odwrotny [6, 17, 26, 27].
Zastanawiajecy jest fakt, ze cwiczecy, suplementy brali glownie po to zeby przytyc, jednak nie tak licznie podali ten powod jako motyw do cwiczen. Tu glownie dominowaly chyc odtluszczenia oraz lepszego samopoczucia zwiezanego z wygledem. Kosendiak i wspolautorzy stwierdzili, ze glownym motywem podejmowania cwiczen na silowni jest chyc osiegniycia dobrego samopoczucia (72%) oraz poprawa sily (59%) i masy miysniowej (34%). Nalezy zauwazyc, ze wymienione cele, poza pierwszym, wykraczaje poza ramy treningu zdrowotnego [2, 3]. Wsrod innych motywow podejmowania cwiczen dominuje „milo spydzany czas” oraz „chyc poprawy stanu zdrowia”, co samo w sobie jest zachowaniem zdrowotnym zarowno dla ciala i psychiki, a ponadto pozwala eliminowac zachowania antyzdrowotne poprzez przeznaczanie na nie mniej czasu [7].
Wnioski
Wyniki przeprowadzonych badan upowazniaje do sformulowania nastypujecych wnioskow:
Stosowanie suplementacji farmakologicznej wsrod osob trenujecych na silowni jest powszechne, co jest zjawiskiem antyzdrowotnym. Cwiczecy wiedzy na temat treningu, diety i suplementacji czerpie glownie od wspolcwiczecych i z internetu, przez co ich wiedza na powyzsze tematy jest fragmentaryczna. Nalezy uswiadamiac spoleczenstwo juz od najmlodszych lat (np. na lekcjach wychowania fizycznego), ze stosowanie suplementow ma niekorzystny wplyw na zdrowie czlowieka, a uzyskane dziyki nim efekty se krotkotrwale i przynosze wiycej skutkow ubocznych niz korzysci.
Suplementy stosowane se glownie by poprawic sily i przytyc. Ich duza popularnosc spowodowana jest uzyskiwaniem efektow w duzo krotszym czasie niz przy stosowaniu zwyklej diety. Stosowanie suplementacji, z powodu swojej szkodliwosci, powinno byc w wiykszym stopniu prawnie ograniczone (w szczegolnosci dla osob niepelnoletnich).
Osoby trenujece na silowni lekcewaze odnoszone urazy poglybiajec je, przez brak odpowiedniego leczenia
i zaprzestania treningu. Wobec braku wymaganego orzecznictwa lekarskiego dopuszczajecego do amatorskiego treningu, problematyka ta powinna stac siy przedmiotem edukacji spolecznej.
Trening na silowni pozytywnie wplywa na samooceny. redukcje stresu i samopoczucie psychiczne. Jest to zjawisko prozdrowotne i moze byc waznym elementem leczenia, rehabilitacji i profilaktyki zaburzen emocjonalnych i obnizonego poczucia wartosci.
Pismiennictwo:
1. Kasperczyk T. A level of physical training and a health [Poziom sprawnosci i aktywnosci fizycznej a zdrowie], Nowa medycyna 2000; 108: 88-90.
2. Kosendiak J, Kosendiak A, Kalwa M. Human knowledge about drags: their health and help [Wiedza osob uprawiajecych cwiczenia silowe na temat dozwolonego i niedozwolonego wspomagania farmakologicznego], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2006; 10 (Suppl. 3): 377-381.
3. Sas-Nowosielski K. The motives of using different exercises on power-station for person who use and does not steroids androgen [Motywy podejmowania cwiczen na silowni oraz wiedza na temat metod wsrod osob stosujecych i nie stosujecych dopingu steroidami anaboliczno-androgennymi]. Zeszyty Metodyczno-Naukowe AWF Katowice 2005; 127-35.
4. Krzych L. Knowledge and meaning of young men about physical stimula [Wiedza i opinie mlodych myzczyzn aktywnych fizycznie na temat dopingu]. Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2004; 20
(1): 37-42.
5. Sas-Nowosielski K. The usage of steroids by person who training of power stations [Stosowanie sterodiow anaboliczno-androgennych przez osoby cwiczece w silowniach]. Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2005; 21 (2): 93-98.
6. Stefaniak T, Witkowski K, Burdzielowska M. The evaluation of influence of prohibited media on emotional state of person who trains power sport and bodybuilding [Ocena wplywu niedozwolonych srodkow dopingujecych na wybrane stany emocjonalne osob uprawiajecych sporty silowe i kulturystyky]. Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2006; 10 (Suppl. 3): 383-387.
7. Wojtyczek B. The evaluation of selected elements of lifestyle (physical activity, self-evaluation of health) of youth starting the study at the academy of physical education [Ocena wybranych elementow stylu zycia (aktywnosci fizycznej, samooceny zdrowia) mlodziezy rozpoczynajecej studia w akademii wychowania fizycznego]. Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2003; 19 (1): 31-39.
8. Marcinkowski JT, Klimberg A. The problems of hygiene and epidemiology in XXI century [Problemy higieny i epidemiologii u progu XXI wieku]. Materialy pokonferencyjne, Warszawa 2001, s. 73-75.
9. Pietruszewski M, Lewicki R. Threat as a stimula for the pupils of 5-8 classes [Zagrozenie zjawiskiem dopingu w srodowisku uczniow szkoly podstawowej klas V-VIII]. Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2000; 16 (7): 33-36.
10. Woynarowska B. Health education in schools of Poland. Change in the last decades and new proposal [Edukacja zdrowotna w szkole w Polsce. Zmiany w ostatnich dekadach i nowa propozycja]. Problems of hygiene and epidemiology [Problemy Higieny i Epidemiologii], 2008; 89 (4): 445-452.
11. Woynarowska B. Healthy education [Edukacja zdrowotna. Podrycznik akademicki]. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa
2007, s. 5-14.
12. Turosz MA, Pacholczak J. The value of women motive activity in forming high self-evaluation and healthy position [Znaczenie aktywnosci ruchowej w ksztaltowaniu wysokiej samooceny i postawy prozdrowotnej kobiet]. Medycyna Sportowa [Sport medicine] 2001; 17 (10): 391-395.
13. Knapik A, Plinta R, Saulicz E, Kuszewski M. The value of motive activity in healthy prevention [Znaczenie aktywnosci ruchowej w profilaktyce zdrowotnej]. Zdrowie Publiczne [Public health] 2004; 114 (3): 331-337.
14. Stefaniak T. The influence of power training on the level of selected morphological signes of people after the 50 years [Wplyw treningu silowego na poziom wybranych cech morfologicznych i sprawnosci fizycznej osob po piycdziesietym roku zycia]. Fizjoterapia [Physiotherapy] 2001; 9 (2): 18-22.
15. Rezner W, Janiszewski M. The influence of physical activity on reduction of negative influence of psychoemotional stress on learning activity of elder people [Wplyw aktywnosci fizycznej na redukcjy negatywnego wplywu stresu psychoemocjonalnego na funkcje poznawcze ludzi starszych]. Sport medicine [Medycyna Sportowa] 2004; 20 (5): 235-242.
16. Nawrocki R. Physical education at school as training to a healthy and active lifestyle [Dwiczenia siiowe w szkole jako przygotowanie do zdrowego i aktywnego stylu zycia]. Scientific annual of culture and life [Roczniki Naukowe Wyїszej Szkoiy Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supra^l], 2005: 56-59.
17. Posiadala D, Smorawinski J, Lewandowska M. Knowledge and views of freshmen of the Academy of Physical Culture on the theme about stimula in sport [Wiedza i podgledy studentow I-ego roku Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu na temat zjawiska
References:
1. Kasperczyk T. A level of physical training and a health [Poziom sprawnosci i aktywnosci fizycznej a zdrowie], Nowa medycyna, 2000, vol.108, pp. 88-90.
2. Kosendiak J, Kosendiak A, Kalwa M. Human knowledge about drags: their health and help [Wiedza osob uprawiajecych cwiczenia silowe na temat dozwolonego i niedozwolonego wspomagania farmakologicznego], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2006, vol.10(Suppl. 3), pp. 377-381.
3. Sas-Nowosielski K. The motives of using different exercises on power-station for person who use and does not steroids androgen [Motywy podejmowania cwiczen na silowni oraz wiedza na temat metod wsrod osob stosujecych i nie stosujecych dopingu steroidami anaboliczno-androgennymi], Katowice, AWF Zeszyty Metodyczno-Naukowe Publ., 2005, pp. 127-35.
4. Krzych L. Knowledge and meaning of young men about physical stimula [Wiedza i opinie mlodych myzczyzn aktywnych fizycznie na temat dopingu], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2004, vol.20(1), pp. 37-42.
5. Sas-Nowosielski K. The usage of steroids by person who training of power stations [Stosowanie sterodiow anaboliczno-androgennych przez osoby cwiczece w silowniach], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2005, vol.21(2), pp. 93-98.
6. Stefaniak T, Witkowski K, Burdzielowska M. The evaluation of influence of prohibited media on emotional state of person who trains power sport and bodybuilding [Ocena wplywu niedozwolonych srodkow dopingujecych na wybrane stany emocjonalne osob uprawiajecych sporty silowe i kulturystyky], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2006, vol.10(Suppl. 3), pp. 383-387.
7. Wojtyczek B. The evaluation of selected elements of lifestyle (physical activity, self-evaluation of health) of youth starting the study at the academy of physical education [Ocena wybranych elementow stylu zycia (aktywnosci fizycznej, samooceny zdrowia) mlodziezy rozpoczynajecej studia w akademii wychowania fizycznego], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2003, vol.19(1), pp. 31-39.
8. Marcinkowski JT, Klimberg A. The problems of hygiene and epidemiology in XXI century [Problemy higieny i epidemiologii u progu XXI wieku], Warszawa, 2001, pp. 73-75.
9. Pietruszewski M, Lewicki R. Threat as a stimula for the pupils of 5-8 classes [Zagrozenie zjawiskiem dopingu w srodowisku uczniow szkoly podstawowej klas V-VIII], Sport Medicine [Medycyna Sportowa], 2000, vol.16(7), pp. 33-36.
10. Woynarowska B. Health education in schools of Poland. Change in the last decades and new proposal [Edukacja zdrowotna w szkole w Polsce. Zmiany w ostatnich dekadach i nowa propozycja], Problems of hygiene and epidemiology [Problemy Higieny i Epidemiologii],
2008, vol.89(4), pp. 445-452.
11. Woynarowska B. Healthy education [Edukacja zdrowotna. Podrycznik akademicki], Warszawa, PWN Naukowe Publ., 2007, pp. 5-14.
12. Turosz MA, Pacholczak J. The value of women motive activity in forming high self-evaluation and healthy position [Znaczenie aktywnosci ruchowej w ksztaltowaniu wysokiej samooceny i postawy prozdrowotnej kobiet], Medycyna Sportowa [Sport medicine], 2001, vol.17(10), pp. 391-395.
13. Knapik A, Plinta R, Saulicz E, Kuszewski M. The value of motive activity in healthy prevention [Znaczenie aktywnosci ruchowej w profilaktyce zdrowotnej], Zdrowie Publiczne [Public health], 2004, vol.114(3), pp. 331-337.
14. Stefaniak T. The influence of power training on the level of selected morphological signes of people after the 50 years [Wplyw treningu silowego na poziom wybranych cech morfologicznych i sprawnosci fizycznej osob po piycdziesietym roku zycia], Fizjoterapia [Physiotherapy], 2001, vol.9(2), pp. 18-22.
15. Rezner W, Janiszewski M. The influence of physical activity on reduction of negative influence of psychoemotional stress on learning activity of elder people [Wplyw aktywnosci fizycznej na redukcjy negatywnego wplywu stresu psychoemocjonalnego na funkcje poznawcze ludzi starszych], Sport medicine [Medycyna Sportowa], 2004, vol.20(5), pp. 235-242.
16. Nawrocki R. Physical education at school as training to a healthy and active lifestyle [Dwiczenia siiowe w szkole jako przygotowanie do zdrowego i aktywnego stylu zycia], Scientific annual of culture and life [Roczniki Naukowe Wyi'szej Szkoiy Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supra^l], 2005, pp. 56-59.
dopingu w sporcie]. Sport medicine [Medycyna Sportowa] 2005; 21
(2): 83-92.
18. Pipe A, Ayotte C. Nutritional supplements and doping. Clinical Journal of Sport Medicine, 2002; 12 (4): 245-9.
19. Sacharuk J, Huk-Wieliczuk E, Stefaniak T, Kubacki R. Allowed help in bodybuilding [Dozwolone wspomaganie treningu w kulturystyce]. Sport medicine [Medicina Sportiva] 2006; 10 (Suppl. 3): 327-330.
20. Stefaniak T, Witkowski K, Maslinski J, Jakubowski J. Pharmacological stimulus in amateur bodybuilding of men and women [Doping farmakologiczny w kulturystyce amatorskiej kobiet i myzczyzn]. Sport medicine [Medicina Sportiva] 2006; 10 (Suppl. 3): 321-325.
21. Sygit K. Differences in healthy savings between the youth of schools where is ability and disability to a health [Roznice w zachowaniach zdrowotnych miydzy mlodziezy ze szkol promuj^cych zdrowie a mlodziezy ze szkol niepormuj^cych zdrowia]. Public health [Zd-rowie Publiczne], 2008; 118 (3): 283-286.
22. Gronowska-Senger A. Nutrition, lifestyle and health of Pole [Zywienie, styl zycia a zdrowie Polakow]. Nutrition of a man and metabolism [Zywienie Czlowieka i Metabolizm], 2007; 34 (1/2): 12-21.
23. Woynarowska B, Mazur J. Self-evaluation of health and a picture of own body at school youth of Poland [Samoocena zdrowia i obraz wlasnego ciala u mlodziezy szkolnej w Polsce]. Pediatrics of Poland [Pediatria Polska], 2000; 75 (1): 25-34.
24. Pelc Z, Bubka Z, Wozniak D. Diet plus physical activity as a method of modeling a silhouette and perfection of training [L^czenie diety z aktywnosci^ fizyczn^ jako sposob na modelowanie sylwetki i doskonalenie sprawnosci]. Medical news [Nowiny Lekarskie], 2002; 71: 245-248.
25. Guszkowska M. The influence of regular aerobics on the emotional state of women [Wplyw regularnych cwiczen aerobiku na stany emocjonalne kobiet]. Sport medicine [Medycyna sportowa], 2006; 3 (6): 163-168.
26. Mroczkowska H. Cultural example „manliness” and social aggression in sport competition [Kulturowy wzorzec „myskosci” a agresywnosc spoleczna w rywalizacji sportowej]. Sport medicine [Medycyna Sportowa], 2003; 19 (5): 181-185.
27. Mroczkowska H. Motivation to motive activity in perception of steroid „beneficiary” [Motywacja aktywnosci ruchowej w percepcji steroidowych „beneficjentow”]. Sport medicine [Medycyna Sportowa], 2003; 19 (6): 217-223.
Информация об авторах: Адамчук Якуб Грегощ
[email protected] Медицинский университет в Варшаве ул. Солец 57, 00-424, Варшава, Польша Ковальски Пшемыцлав [email protected] Медицинский университет в Варшаве ул. Солец 57, 00-424, Варшава, Польша Богущески Дариуш [email protected] Медицинский университет в Варшаве ул. Солец 57, 00-424, Варшава, Польша Охал Анджей [email protected] Академия физического воспитания имени Й. Пилсудского в Варшаве ул. Маримонская 34, 00-968, Варшава, Польша Сивирски Марцин [email protected] Академия физического воспитания имени Й. Пилсудского в Варшаве ул. Маримонская 34, 00-968, Варшава, Польша Поступила в редакцию 04.01.2012г.
32012
H
17. Posiadala D, Smorawinski J, Lewandowska M. Knowledge and views of freshmen of the Academy of Physical Culture on the theme about stimula in sport [Wiedza i podgledy studentow I-ego roku Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu na temat zjawiska dopingu w sporcie], Sport medicine [Medycyna Sportowa], 2005, vol.21(2), pp. 83-92.
18. Pipe A, Ayotte C. Nutritional supplements and doping. Clinical Journal of Sport Medicine, 2002, vol.12(4), pp. 245-9.
19. Sacharuk J, Huk-Wieliczuk E, Stefaniak T, Kubacki R. Allowed help in bodybuilding [Dozwolone wspomaganie treningu w kulturystyce], Sport medicine [Medicina Sportiva], 2006, vol.10(Suppl. 3), pp. 327330.
20. Stefaniak T, Witkowski K, Maslinski J, Jakubowski J. Pharmacological stimulus in amateur bodybuilding of men and women [Doping farmakologiczny w kulturystyce amatorskiej kobiet i myzczyzn], Sport medicine [Medicina Sportiva], 2006, vol.10(Suppl. 3), pp. 321-325.
21. Sygit K. Differences in healthy savings between the youth of schools where is ability and disability to a health [Roznice w zachowaniach zdrowotnych miydzy mlodzieze ze szkol promujecych zdrowie a mlodzieze ze szkol niepormujecych zdrowia], Public health [Zdrowie Publiczne], 2008, vol.118(3), pp. 283-286.
22. Gronowska-Senger A. Nutrition, lifestyle and health of Pole [Zywienie, styl zycia a zdrowie Polakow], Nutrition of a man and metabolism [Zywienie Czlowieka i Metabolizm], 2007, vol.34(1/2), pp. 12-21.
23. Woynarowska B, Mazur J. Self-evaluation of health and a picture of own body at school youth of Poland [Samoocena zdrowia i obraz wlasnego ciala u mlodziezy szkolnej w Polsce], Pediatrics of Poland [Pediatria Polska], 2000, vol.75(1), pp. 25-34.
24. Pelc Z, Bubka Z, Wozniak D. Diet plus physical activity as a method of modeling a silhouette and perfection of training [Leczenie diety z aktywnoscie fizyczne jako sposob na modelowanie sylwetki i doskonalenie sprawnosci], Medical news [Nowiny Lekarskie], 2002, vol.71, pp. 245-248.
25. Guszkowska M. The influence of regular aerobics on the emotional state of women [Wplyw regularnych cwiczen aerobiku na stany emocjonalne kobiet], Sport medicine [Medycyna sportowa], 2006, vol.3(6), pp. 163-168.
26. Mroczkowska H. Cultural example „manliness” and social aggression in sport competition [Kulturowy wzorzec „myskosci” a agresywnosc spoleczna w rywalizacji sportowej], Sport medicine [Medycyna Sportowa], 2003, vol.19(5), pp. 181-185.
27. Mroczkowska H. Motivation to motive activity in perception of steroid „beneficiary” [Motywacja aktywnosci ruchowej w percepcji steroidowych „beneficjentow”], Sport medicine [Medycyna Sportowa], 2003, vol.19(6), pp. 217-223.
Information about the authors: Adamchhuk J.G.
[email protected] Medical University of Warsaw Solec str. 57, 00-424 Warsaw, Poland Kovalsky P. [email protected] Medical University of Warsaw Solec str. 57, 00-424 Warsaw, Poland Boguzhgevsky D. [email protected] Medical University of Warsaw Solec str. 57, 00-424 Warsaw, Poland Ochal A. [email protected] Jozef Pilsudski Academy of Physical Education Warsaw Marymoncka str. 34, 00-968 Warsaw 45, Poland Siewierski M. [email protected] Jozef Pilsudski Academy of Physical Education Warsaw Marymoncka str. 34, 00-968 Warsaw 45, Poland Came to edition 04.01.2012.
