CC BY
14
Vestnik KazNMU №1-2018 КОММУНИКАТИВНЫЕ НАВЫКИ COMMUNICATION SKILLS
УДК 61688.4:614.88
Г.Ж. Ахметова, А.К. Хамидолла
С.Ж. Асфендияров атындагы Казак ¥лттъщ медицина университетi Жедел медициналык жэрдем беру кафедрасы
ЖЕДЕЛ МЕДИЦИН АЛЫ К ЖЭРДЕМ ЦЫЗМЕТКЕРЛЕРШЩ КОММУНИКАТИВТ1 ДАFДЫЛАРДЫ ¥СТАНУЫН БАFАЛАУ
3epmmeyÍMÍ3diy мацсатыжедел медициналык жэрдем цызметкерлертщ науцастарга квмек кврсету барысында KOMMyHummuemi дагдыларды устануына сараптама ЖYргiзу болды. Нэтижестде коммунuкатuвтi дагдыларды дэр^ерлердщ тек 26% толыгымен камтыды, ал (58%) жартылай, 15% вте аз пайдаланды.
Tyüíhóí свздер: жедел жэржем, медицина цызметкерi, коммунuкатuвтi дагдылар, шугыл квмек, наукас.
Так;ырыптыц езектШгь Коммуникативт урд^ жэне комуникативт дагдылар ортак эрекеттесудщ кажетт шарты. Ара катынас жасау аркылы адамдар арасында бiрш-бiрi тануы, дурыс уйымдастарылган коммуникативтi дагды аркылы наукас адамдарда медицина кызметкерше сенимен карау жэне коса эрекеттесуi туындайды.Медицина кызметкерiнiц коммуникативт бiлгерлiгi-кэсiби мацызды касиет.Мамандыгына байланысты медициналык кызметкер Yнемi жэне тыгыз, каркынды карым-катынас жасауга мэжбур болады: наукастармен жэне олардыц туыстарымен, жакындарымен. Медициналык кызметкер катынасу бiлгерлiгiн, баска адамдармен карым-катынас тэалдерщ Yнемi дамытып, жетiлдiрiп отыруы кажет. Наукаспен тиiмдi психологиялык тiлдесу аркылы нактылы турде жэне толык мэлiмет жинастыру мумкшшшп пайда болады. Жедел жэрдем кызметкершщ алдында турган мэселелердiц нэтижелi шешыуь наукас адаммен сенiмдi байланыс курып, тYсiнiстiк жагдайга жетуi, оныц карым-катынас икемше, ягни коммуникативтi бiлгерлiгiне байланысты. Коммуникативт бiлгерлiк дэрiгердiц баска адамдармен (наукас жэне оныц жакындары мен туыстары) коммуникация тэсiлдерiн нэтижелi колдана бiлу аркылы карым-катынас жасау кабыетЦ1] Медицина кызметкерiнiц емдеу шараларыныц дэлдИ мен дурыстыгына KYдiктi болмаган жэне медициналык кызметкерге толык сенiм бквдрген жагдайда гана наукас нэтижелi ем ала алады. Алайда, медицина кызметкерi мен наукас арасында мундай психологиялык катынас турактанбаса, ол нускаулыктарды немкурайлы караса емнен ешкандай нэтиже алмауы ыктимал.[2]Медициналык кызметкерде психологиялык
бiлiм, коммуникативтiк тургыдан бiлгерлiк жогары болган жагдайда, оныц наукаспен катынасы арнайы бiлiктiлiкпен курастырылады, мысалы карым-катынас куруды бiлуi, тыцдай бiлуi, коммуникацияныц вербальды емес белплерш бiлуi, сауалдар курастыруы, ез эмоцияларын, ягни квцiл KYиiн туракты устай быу, жанашырлыкпен наукаска карап, жагдайга байланысты эмпатия белгiлерiн бiлдiре быу, ез реакцияларын бакылап кадагалау, эдеп сактай бiлу касиеттерiне ие болу керек. Медициналык кызметкершщ тиiмдi ара катынасы -наукас адамды дурыс тYсiнуi жэне оныц ойы мен кецiл-KYЙiне, сезiне аса мэн берiп сэйкес эрекет етуь Наукастыц кецiл-KYЙiне карамай, оныц ашулы, ызалы, кайгылы жэне кобалжу жагдайда болуында да, жедел жэрдем кызметкерi онымен эрекет жасай быу жэне карым-катынас куру^а даяр болып, езi жедел жэрдем маманы ретiнде дереу, сапалы кемек керсете бiлуi тиiс. Осыган байланысты медициналык кызметкершщ ец мацызды кэаби касиетше жататыны-оныц
коммуникативтiк тезiмдiлiгi (толеранттыгы).[3] Зерттеудщ ма^саты жедел медициналык жэрдем
кызметкерлершщ наукастарга кемек керсету барысында коммуникативт дагдыларды устануына сараптама ЖYргiзу. Материалдары мен эдiстерi. Зерттеудi №8 калалык Жедел медициналык жэрдем беру бекетшде 24.11.1708.01.18 аралыгындакэсштж тэжiрибе ету барысында ЖYргiздiк. Жедел медициналык жэрдем беру бригадасымен барган шакыртуларда медициналык кызметкерлердщ коммуникативтiк дагдыларын бакыладьщ.Багалау Yшiн арнайы дайындалганчек парак колдандык.
Кесте 1 - Коммуникативт дагдыларды багалау чек парагыныц yлгiсi:
Дагдылар Ия Жоц
Наукаспен сэлемдесть
Наукаспен танысты
Сухбат барысында толыгымен кез катынасын устанды
Наукаска калыпты ара-кашыктыктык устанды.
Наукаска ынгайлы жагдайды камтыды.
Дэрiгер наукаска кол жетiмдi жерде отырды
Дэр^ер наукаска жеткiлiктi ашык сурактар койды, наукастан (шагымдар мен анамнез жинау максатында).
Наукастын кез карасына кенш белдi.
Наукасты белмей, мукият тындады.
Сухбат барысында жеткiлiктi Yзiлiстердi устанды.
Ынталандырып "корытындылау" техникасын колданды.
Наукастыц айтканын толыгымен дэл, дурыс TYCiну Yшiн, "угу, ия" дыбыстарын шыгарды, басын изеп наукасты тындап отырганын бiлдiрiп ары карай жалгастыруына ынталандырды.
Интонацияларды, сойлеу жылдамдыгын орынды пайдаланды.
Манызды жерлерiн даусымен нускап отырды.
Вербальдi жэне вербальдi емес эмпатия компоненттерш бiлдiрдi.
К^арау, устап керу, сипап сезу барысында неш не Yшiн жасау керектiгiн, жагымсыз, ауру сезiмдердiнiц болуы мYмкiндiгiн айтып тYсiндiрдi.
Наукастын кецiлiн белетiн сурактар койды.
Тексеру нэтижесш хабарлады.
Наукаска карапайым тYсiнiктi тiлде оныц денсаулыгыныц жагдайын тYсiндi; диагнозын,
Вестник Ка^НЖУ №1-2018
себебш, салдарын, агымын, жэне ас;ынуын тал;ылады.
Медициналы; гылыми терминдердi пайдаланбауга тырысты.
Жоспарлау барысында нау;астын кез-;арасын назарга алды.
Ары ;арай жалгастыруды тYсiнiктi, ;ол жетiмдi тал;ылауга алды (нау;астын ойын тындап/назарга алды)
Керi байланыс орнатып жэне оны жина;тады
Нау;астыц ;аншалы;ты дэрiгердiц айт;ан кенестерi мен эрi ;арай эрекет ету жоспарын тYсiнгенiн тексердi.
Айтылган кенестердiц бiрнешеуiн ;айталауды сурады.
Нау;асты ;абылдаудыц нэтижелерш ;орытындылады.
Нау;аспен ;оштасты.
Нэтижеге бага беру
Нэтижелер жэне тал^ылаулар. Зерттеу барысында24 жедел медициналы; жэрдем ша;ыртуында бригада медицина ;ызметкерлершщ коммуникативтi дагдылар чек пара; бойынша багаланды.
Ша;ырту кезiнде дэрiгерлердiц барлыгы нау;аспен сэлемдестi, бiра; оныц 4еуi взiн таныстырган жо;. Сухбат барысында 22 дэрiгер кез ;атынасын устанды, 2-еуi нау;аспен кез ;атынасын устанбады. Барлы; дэрiгер ;алыпты ара-;ашы;ты;ты устанды, нау;ас;а ынгайлы жагдайды ;амтыды. Жедел жэрдем дэр^ерлерь нау;ас;а жеткiлiктi сура;тар ;ойды, нау;астан (шагымдар мен анамнез жинау ма;сатында). Бiра; кебiсi нау;астын кез ;арасына аса мэн берымедьБригада ;ызметкерлершщ жартысы гана (50%) нау;асты белмей, му;ият тындады, ;алгандары нау;астыц сезiн белдi. Нау;астыц шагымдарын толы; тусшу Yшiн сухбат барысында, барлы; медициналы; ;ызметкер жеткiлiктi Yзiлiстердi устанган жо;. 12(50%) дэрiгер ";орытындылау" техникасын ;олдады, нау;астын айт;анын толыгымен дэл, дурыс тYсiну Yшiн, "угу, ия" дыбыстарын шыгарды, басын изеп нау;асты тындап
отырганын бiлдiрiп ары ;арай жалгастыруга ынталандырды, ;алган 6 дэр^ердщ нау;асы ауыр хэлде болтан себебше байланысты шугыл кемек керсетуге мр^ть 4(6%) дэрiгер гана интонацияларды, сейлеу жылдамдыгын орынды пайдаланды. 8(3%) дэр^ер мацызды жерлерiн даусымен нус;ап отырды. 5(4,8%) дэрiгер вербальдi жэне вербальдi емес эмпатия компоненттерiн бiлдiрдi. Калган 19(1,2%) дэрiгер еш;андай эмпатия белплерш ;олданбады. Карау, устап керу, сипап сезу барысында неш не Yшiн жасау керектiгiн, жагымсыз, ауыру сезiмдерi болуыныц мYмкiндiгiн 22 (1,1%) дэр^ер айтып тYсiндiрдi. Тек 2i дэр^ер нау;ас;а еш нэрсе айтпады. 5 (4,8%) дэр^ер нау;астын кенiлiн белетш сура;тар ;ойды. Барлы; дэрiгер тексеру нэтижесш хабарлап, нау;ас;а ;арапайым тYсiнiктi тiлде оныц денсаулыгыныц жагдайын тYсiндiрдi. 21(1,1%) дэрiгер медициналы; гылыми терминдердi пайдаланбауга тырысты. Калган 3 дэр^ер диагнозды медициналы; латын тiлiнде атады. Жоспарлау барысында нау;астын кез-;арасы назарга алынбады, тек ем ЖYргiзу тактикасы толыгымен айтып TYCiндiрiлдi.
Жедел жэрдем дэр^ершщ нау^аспен коммуникативтi царым-цатынас одруына баFа беру
58%
№1коммуникативт дагдылар толыгымен орынды ;урылды. №2 коммуникативт дагдылар толы; емес, орташа, жартылай ;урылды. №3 коммуникативтi дагдылар мYлде ;аралмады.
Диаграммада жедел жэрдем дэр^ершщ нау;аспен коммуникативтi ;арым-;атынасын багалалау чек парагыныцк;орытындысы берыген.Ягни, коммуникативтi дагдыларды толыгымен жэне орынды сура;тар ;ойып нау;аспен сапалы ;арым-;атынас ;урган дарiгерлердiц саны 26% ;урады. Дэрiгерлердiц 58% чек пара;тагы;адамдардыц барлыгын жартылай ;амтыды. Тек 15% нау;аспен сухбаттасу барысындакоммуникативтi дагдылар ете аз пайдаланды.
Корытынды:Сонымен зерттеу нэтижесшде
коммуникативтi дагдыларды дэрiгерлердiц тек 26% толыгымен ;амтыганы, ал (58%) жартылай, 15% ете аз пайдаланганы аны;тады;. Атап айт;анда бригада ;ызметкерлершщ жартысы гана нау;асты белмей, му;ият тындаганын, жеткiлiктi Yзiлiстердi устанганбаганы жэне интонация, сейлеу жылдамдыгын орынды пайдалану, вербальдi жэне вербальдi емес эмпатия компоненттерш
бiлдiрудi устанган. бiраз дэр^ер нау;ас;а манипуляциялар жайлы еш нэрсе айтып ескертпедь кенiлiн белетiн сура;тар ;оймады жэне диагнозды нау;ас;а тYсiнiксiз медициналы; латын тiлiнде атады. ТYгелдей ем жоспарлау барысында нау;астын кез-;арасы назарга алынбады, тек ем ЖYргiзу тактикасы толыгымен айтып тYсiндiрiлдi. Корыта келгенде жедел жэрдем керсету барысында, медициналы; ;ызметкерлер чек пара; бойынша коммуникативт дагдылардыц барлы;;адамын толы; орындаган жо;. Ол тек дэрiгердiц коммуникативт дагдысыныц темендiгi немесе бiлместiгiне гана байланысты емес, жедел жэрдем керсету ;ызметшщ ерекшелiгiне де тiкелей байланысты. Нау;астар кебiне ауыр жэне естYCсiз жагдайда болады, болып жат;ан жайыт;а толы; дурыс жауап беретiн жагдайда болмайды.Сонымен ;атар уа;ыттыц тыгыздыгына да байланысты, ейткеш бундай жагдай дереу шугыл кемек талап етедi. Осыныц бэрiн ескере отырып,жедел
Vestnik KazNMU №1-2018
медициналы; жэрдем ;ызметкерлершщ коммуникативтi туындап отырганын бай;адык;.
дагдылар бойынша бiлiмiн ары;арай жетiлдiру ;ажеттшп
ЭДЕБИЕТ Т1З1М1
1 Бабашева Б.Р. Медицина ;ызметкершщ коммуникативт бiлiктiлiгi . - TypKÎCTaH: 2012. - 96 б.
2 Дерек кeзi галамтор желiсi, Уикипедия — ашы; энциклопедиясынан алынган мэлiмет, "Карым-;атынас" https://kk.wikipedia.org/wiki
3 Дерек K6зi галамтор желiсi, «Коммуникативтж дагдылар, психотерапия непздерь жалпы жэне медициналы; психология» кафедрасы.Электрондымекенжайы: kom.naviki@mail.ru
Г.Ж. Ахметова, А.К. Хамидолла
Казахский Национальный Медицинский Университет им С.Д. Асфендиярова Кафедра скорой неотложной медицинской помощи
ОЦЕНКА КОММУНИКАТИВНЫХ НАВЫКОВ МЕДИЦИНСКИХ РАБОТНИКОВ СНМП
Резюме: Целью нашего исследования было проанализировать коммуникативные навыки медицинских работников скорой помощи в общении с пациентом. В результате коммуникативные навыки полностью охватывали только 26% врачей, а 58% -частично и на 15% меньше.
Ключевые слова: скорая помощь, медицинский работник, коммуникативные навыки, неотложная помощь, пациент.
G.D. Akhmetova, A.K. Khamidolla
Asfendiyarov Kazakh National medical university Department of Emergency Medical Care
ASSESSMENT OF COMMUNICATIVE SKILLS OF EMERGENCY CARE STAFF
Resume: The aim of our study was to analyze the communication skills of ambulance staff in communicating with the patient. As a result, communicative skills covered only 26% of doctors, and 58% had partial and 15% less use. Keywords: ambulance, medical worker, communicative skills, emergency care, patient.
