CC BY
15
10 02 00 ЗАБОНШИНОСЙ 10 02 00 ЯЗЫКОЗНАНИЕ 10 02 00 LINGUISTICS
10 02 20 СРАВНИТЕЛЬНО-ИСТОРИЧЕСКОЕ, ТИПОЛОГИЧЕСКОЕ И СОПОСТАВИТЕЛЬНОЕ ЯЗЫКОЗНАНИЕ
10 02 20 COMPARATIVE, HISTORICAL AND TYPOLOGICAL LINGUISTICS
УДК 81.1 ББК 81.1-7
Мацсудов Умед Олимович, н.и.филол., омузгори калони кафедраи забонуои хорицй, Донишкадаи политехникии Донишгоуи техникии Тоцикистон ба номи академикМ.Осимй. (Тоцикистон, Хуцанд)
Максудов Умед Олимович, канд. филол. наук, старший преподаватель кафедры иностранных языков Политехнического института Таджикского технического университета имени академика М. Осими (Таджикистан, Худжанд)
Maksudov Umed Olimovich, candidate of philological sciences, senior lecturer of the department of foreign languages under Polytechnic Institute attached to the Tajik Technical University named after academician M.Osimi (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: [email protected].
Калидвожахр: тарцумаи бадей, асимметрия, робитауои байнифаруангй, асимметрияи байнифаруангй, асимметрияи грамматикй, Наврузнома, Умар Хайём, тарцумаи англисй
Зуууроти асимметрияи байнифаруангй дар тарцумаи англисии "Наврузнома"-и Умар Хайём мавриди омузиш царор гирифтааст. Цолатуои нобаробарии вижагщои грамматикй дар матни асл ва тарцума муайян гардидаанд.Омузиши асимметрияи байнифаруангй дар тарцумаи асари номбурда аз нуцтаи назари хусусиятуои байнифаруангй ва байнизабонй сурат гирифта, бо далелу асноди илмй намунауои зиёд уаллу баррасй шудааст. Муцаррар карда шудааст, ки тарцумаи реалияуо, лугатуои бемуодил, културемауои фаруангй ва дигар воуидуои лугавй нодуруст анцом ёфтааст. Цамчунин ба зуууроти асимметрияи байнизабонй аз лщози лугавй ва грамматикй таваццууи махсус зоуир гардидааст. Хулоса шудааст, ки дар аксар маврид тарцума ислоуталаб аст ва нобаробарии категориями грамматикй, сохтору таркибуои синтаксисй, иборауои исмй, феълй ва сифатй бо муодилуои англисй ба назар мерасад. Дар асоси муцоисаи нусхауои русй ва англисии "Наврузнома" уадс задан мумкин аст, ки тарцумаи англисй аз намунаи русй анцом ёфтааст.
АСИММЕТРИЯ ДАР ТАРЦУМАИ БАДЕЙ (дар мисоли тарцумаи "Наврузнома"-и Умар Хайём)
АСИММЕТРИЯ В ХУДОЖЕСТВЕННОМ ПЕРЕВОДЕ (на примере перевода "Навруз-наме" Омара Хайяма)
ASYMMETRY IN LITERARY TRANSLATION (according to the translation of "Navruz-name" by Omar Khayyam)
Ключевые слова: художественный перевод, асимметрия, межкультурная асимметрия,
грамматическая асимметрия, "Навруз-наме ", Омар Хайям, английский перевод
Исследовано явление межкультурной асимметрии в английском переводе "Навруз-наме " Омара Хайяма. Определена асимметрия грамматических особенностей в тексте оригинала и в переводе. Исследование межкультурной асимметрии в указанном произведении осуществлено с точки зрения межкультурных и межъязыковых особенностей, подтверждено множеством научных примеров и фактов. Установлено, что перевод реалий, безэквивалентной лексики, культурных и других лексических единиц осуществлен неверно. Также уделено особое внимание явлениям межъязыковой асимметрии в лексическом и грамматическом аспекте. Сделан вывод, что в большинстве случаев перевод требует редактирования, наблюдается асимметрия грамматических категорий, синтаксических конструкций и фраз, именных, глагольных и прилагательных словосочетаний с английскими эквивалентами. На основании сравнительного анализа русского и английского перевода "Навруз-наме" можно утверждать, что английский перевод осуществлен с русского перевода произведения.
Key-words: literary translation, asymmetry, intercultural asymmetry, grammar asymmetry,
"Nawruz-Name ", Omar Khayam, English translation
The phenomenon of intercultural asymmetry in the English version of "Navruz-Name" by Omar Khayyam is researched. The asymmetry of grammatical features in the original text and in the translation is determined. The study of intercultural asymmetry in this paper is carried out from the point of view of intercultural and interlanguage features and confirmed with a lot of scientific examples and facts. It is established that the translation of real as non-equivalent vocabulary, culturemes and other lexical units is done incorrectly. Special attention is also paid to the phenomena of interlanguage asymmetry in lexical and grammatical aspects.
The author comes to the conclusion that in most cases the translation requires editing, there is an asymmetry of grammatical categories, syntactic constructions and phrases, nominal, verbal and adjectival phrases with English equivalents. Proceeding from a comparative analysis of the Russian and English translations of "Navruz-Name", it can be asserted that the English translation was implemented from the Russian version of the work in question.
Тахдщу баррасии робитахои байнифархангй дар матнхои англисй ва точикй чихати таъйини зухуроти муодилнокй ва асимметрияи тарчума, масъалаи мухим ба шумор меравад.
Масоили асимметрияи байнифархангй ва байнизабониро Т.Г. Грушевитская, В.Д. Попков ва А.П. Садохин мавриди баррасй ^арор додаанд. Хдмчунин, Т.Ф Персикова, В.А. Гудков ва А.П. Садохин перомуни равобити байнифархангй, аз чумла чараёни муносибати фархангй, рушди робитахои фархангй ва забонй, мубодилаи арзишхои миллй-фархангй ва робитахои дигар андешахои чолиби дивдат баён намудаанд.
Л.И. Грушаева дар китоби ба масъалахои вижагихои асимметрияи байнифархангй бахшидааш, бархат таъкид намудааст, ки хангоми бо фарханги бегона ошно шудан, шахс ба ихтилофи фархангхо эътибор зохир мекунад [3. 85].
Асимметрияи байнифархангй ба намуди асимметрияи рамзхои фархангй зохир шуда, тавассути он низомхои рафтор ва арзишхое, ба монанди одоби муошират, низоми имову ишора, низоми конвенсияхо, табу ва гайра инъикос мегардад [20, 405].
Ба илова, асимметрия - вижагихои нобаробар ва номакшуфи фархангхо буда, хангоми му^оиса ошкор мешавад. Фархангхои точикй ва англисй хини ^иёс ва му^обалаи омилхои
фархангй, масалан истифодаи босамари ва^т, исти^лолияти фикрй, манфиатхои гурухй ва инфиродй, риояи мухлати ичрои на^ша ва гайра ба хам асимметрй мебошанд.
Умумиятхои лугавй дар забонхои гуногуни дунё ва тах^и^и пахлухои номакшуфи он аз масоили чолиби забоншиносй ба хисоб рафта, олимони зиёд ахамияти омузиши онро таъкид намудаанд.
Инти^оли лугатхои бемуодил ва реалияхо аз масъалахои мубрами забоншиносй ва тарчумашиносй ба хисоб рафта, як ^атор мухавдщон, аз чумла дар Русия ва Аврупо Л.С. Бархударов, В.Н. Комиссаров, А.В. Фёдоров, А.К. Гатилова, Т.Р. Левитская, А.О. Иванов, П.В. Чернов, В.Н. Крупнов, Ю. Найда, В.Г. Гак, А.М. Фитерман, дар Точикистон М. К. Усмонов, Ф.М. Турсунов, Д. Шарифова, Сафарзода Рухангез, Ф. Охунчонова, Б. Наврузшоев ва дигарон зарурати тах^и^и ин масъаларо таъкид намудаанд.
Омилхои функсионалии асимметрияи байнизабонй дар тарчумаи мутуни бадей зиёд ба назар расида, зарурати тах^и^и масъалаи мазкурро хануз дар замони шуравй А.В. Бондарко таъкид намуда буд.
Дар ма^ола мисолхо аз намунаи англисии "Наврузнома"-и Умар Хайём, ки тарчумаи он ба профессор П. Ч,амшедов (2012, Душанбе) мутаалли^ аст, матрах шуда, омилхои грамматикй ва зухуроти асимметрияи байнифархангй ва байнизабонй ба маърази тахди^ кашида мешаванд.
Цадвали 1.1.
Матни асл Тарчума
Бисмиллохи-р-рахмони-р-рахим [17, 25]. For the sake of the Allah mercy and merciful [17, 205].
Hh TaBpe a3 Tap^yMaxou KyptoHH KapHM MatnyM acT, u6opau "EucMunnoyu-p-payMonu-p-paywu" (Ea homh XygoBaHgu 6axmaHga Ba Mexpy6oH) Ta^pu6aH 6o ycny6u aKcoH MatHugog mygaacT. Ammo Tap^yMau n. H,aMmegoB "For the sake of the Allah mercy and merciful' (Ea xoTupu Annoxu paxMgun Ba Mexpy6oH) a3 Tap^yMaxou muHOxra Ba MatMyn 6a KynnH MeKyHag. MacanaH, goKTop MycTa^o Xarro6 u6opau Ma3Kyppo 6a ryHau 3epuH Tap^yMa HaMygaacT: In the Name of Allah - the Most Compassionate, Most Merciful" [20]. Ea homh XygoBaHgu 6axmaHga Ba 6eHux,oaT Mexpy6oH.
flap Tap^yMau y, cu^aTxou "the Most Compassionate" Ba "Most Merciful" 6a maKnu gapa^au on0 oMaga, 6o Myogunu "pa^MOHU-p-pa^UM" a3 nux,o3H omhhh ^yHKcuoHanH-rpaMMaTHKH acuMMeTpua mygaacT. Ammo a3 ^ux,ara omhah MatHon MyBo^u^ oMagaacT.
flap 6o6aTH BH^aruxpu acuMMeTpuau 6aHHH$apx,aHra rpymaeBa H.H. TatKug MeKyHag, kh xaHroMH 6o ^apxaHru 6eroHa py 6a py mygaH, ap3Hmx,ou ^ap^KyHaHgau $apx,aHra MyHtaKuc MerapgaHg [3, 13].
X^aM3aMoH, Tanon Htohh 6a TaBpu gurap Tap^yMa KapgaacT: "In the name of God, the Gracious, the MerafuF [21], kh hh ^o Bo^axou ^angmyga 6a HaMygu cu^ara gapa^au og0 (aMMo MaHTH^aH u^ogarapu gapa^au onn) oMagaacT, kh Huc6aT 6a Tap^yMau ^a6n0 6ex,Tap acT.
Tap^yMau ffloKup M.Xj. "In the name of Allah, the Beneficent, the Merciful" [23] HH3 6o MaTHH acn a3 nux,o3H MatHo cuMMeTpua Me6omag.
flap Tap^yMau npo^eccop n. H,aMmegoB, u6opau "For the sake" (6a xomupu, a3 6apou, 6apou) 6o u6opau "Eucmu" (6a noMU) gap xonara acuMMeTpuau MatHon 6yga, Bo^au "Annoy" gap Tap^yMa 6o apTHKnu MyanaHuu "the Allah" aK^oa oMagaacT, kh Kop6ypgu apTHKn no3HM HecT.
_^adeanu 1.2.
Матни асл__Тарчума
Чун Чамшед он рузро дарёфт, Навруз When Jamshed has comprehended this ном них;од ва чашн оин овард ва пас аз он day, he named it Nawruz and has brought it подшохону дигар мардумон бад-у ицтидо into custom as a holiday. Kings and other карданд [17, 26].__people have followed it [17, 206]._
Дар матни тарчума, номи чашн ба тарщи транслитератсия бидуни шарху тавзех баргардон шуда, зухури асимметрияи байнифархангй ба чашм мерасад. Аз лихози мувофщати худуди замонхо, нишонахои асимметрияи грамматикй низ мушохида мешавад. Масалан, дар чумлаи дувум, феъли "ном нихрд" ва дигар феълхо дар шакли замони гузаштаи надлй/хикоягй омадаанд. Пас, ин чо пайдархамии замонхо дар тарчума риоя нашудаанд.
Пайдархамии замонхо дар тарчума риоя нашудаанд. Чунончи дар боло ^айд намудем, хабари "ном нщод" дар тарчума "he named" бо замони гузаштаи одй маънидод шуда, лекин дар чумлахои бо^имонда, гурухи замонхои мутла^ (Perfect) истифода шуда, асимметрияи синтаксисй рух додааст.
Дар забони англисй баъзан сараъзо дар замони хозираи мутла^ меояд, аммо чумлаи пайрав дар замони гузаштаи мутла^ баён мегардад.
Дар мисоли дигар, ибораи "цашн оин овард" чун "has brought it into custom as a holiday" нодуруст тарчума гардида, бояд чунин тарчума шавад: "has brought it in customs as a holiday" (дар оин ба сифати чашн ворид намуд). Феъли таркибии "bring into custom" аз лихози сохт нодуруст мебошад.Ба назари ин чониб, "bring in customs" навиштан бехтар аст.
Хдмчунин, чонишини "it" бо "him" бояд иваз шавад, зеро исми ^аблй рабт ба шахс дорад. Дар мачмуъ, ба назари мо, тарчумаи дурусти матн бояд "Kings and other people have followed him" (Шохон ва мардумони дигар уро пайгирй намуданд) аст. Хулоса, аз тахлили чумлаи боло бармеояд, ки зери таъсири зухуроти асимметрияи грамматикй ва лугавй-маъной якчанд иштибох рух додаааст. Сабаб дар он аст, ки тарчумон маънои лугавии вожахоро нодуруст дарк намудааст ё тарчума аз нусхаи русй ичро шудааст.
Цадвали 1.3.
Матни асл Тарчума
Ва циссаи он чунон аст, ки чун Каюмарс - аввал аз мулуки Ацам ба They say, that when the King of Iran Kayumars the First became the King, he has
подшохй биншаст, хост, ки айёми солу мохро ном ни^аду таърих созад, то мардумон онро бидонанд [17, 26]. decided to give names to days of year and month and to establish chronology that people knew it [17, 206].
Макростратегия мачмуи усулхои мутобщсозй, навсозй, хамохангсозй, чурсозй ва гайра мебошад. Дар тарчумаи баъдй, чумлаи содаи "Ва циссаи он чунон аст" бо услуби эчоз "They say" (онхо мегуянд ё на^л мекунад) баён шуда, аз лихози маънои лугавй асимметрия шудааст. Чумлаи "Каюмарс - аввал аз мулуки Ацам ба подтоки биншаст" ба таври вижа "King of Iran Kayumars the First became the King" (Каюмарс нахустин шохи Эрон гардид) маънидод гардида, вожаи "Ацам" ба хайси реалия омада, бояд бидуни тарчума корбаст мегардид ва тарчумонро зурур буд, ки ин вожаро дар повара^ шарху тавзех дихад. Масалан, маънои лугавии вожаи "Ачам" дар фарханги англисй ба таври зайл баён шудааст:
"Ajam is an Arabic word - meaning mute, which today refers to someone whose mother tongue is not Arabic. During the Arab conquest of Persia, the term became a racial pejorative. in many languages including Persian, Turkish, Urdu, Azerbaijanian, Bengali, Hindi, the Kurdish languages, Pashto, Gujarati, Malay, Punjabi, and Swahili-Ajam and Ajami referring to Iran and Iranians respectively"[25].
Ацам калимаи араби буда, маънои гунгро ифода мекунад. Имруз шахсеро ацами мегуянд, ки забони модариаш араби нест. Цангоми истилои арабуо, истилоуи мазкур ба алфози цабеу мубаддал шуд. Ин вожа дар забонуои форси, турки, урду, озарбойцони, бенгали, уинди, курди, пашту, гуцароти, малайи, панцоби, свалили роиц буда, онро бештар ба форсигуён нисбат медщанд.
Дар тарчумаи чумлаи "хост, ки айёми солу моуро ном нщаду таърих созад, то мардумон онро бидонанд" асимметрияи грамматикй-маъной ба назар расидааст. Яъне, дар тарчумаи "he has decided to give names to days of year and month and to establish chronology that people knew it" ^исмати дувуми чумла "to establish chronology that people knew it" бо матни асл нобаробар маънидод шуда, му^обили чумлаи асл гаштааст. Зеро, пайвандаки "and' бори дувум бемаврид истифода шуда, услубро халалдор кардааст. Хдмчунин, ибораи "people knew it" (то ки мардум бидонанд) аз лихози имло нодуруст истифода шуда, бояд "people who had to know it" (то ки мардум бидонанд) тарчума шавад. Тарчума сахехи ин чумла бояд ба таври зерин сурат гирад: "he has decided to give names to days of year and month to establish chronology for people who had to know it "(хост, ки айёми солу моуро ном нщад ва таърих созад, то ки мардум бидонанд).
Цадвали 1.3.
Матни асл Тарчума
Бингарист, ки он рузи бомдод Офтоб ба аввал да^и^аи Хрмал омад, мубадони Ацамро гирд карду бифармуд, ки таърих аз ин чо огоз кунанд [17, 26]. He established that day when in the morning the sun is included into the first minute of constellation of the Aries, has collected mobed1 of Iran and has ordered to begin chronology from this moment [17, 206].
Дар намунаи боло, маънои лугавии феълхои "бингарист" ва "established' (таъсис дод) нобаробар буда, баргардони "Офтоб" - "the sun" нодуруст анчом ёфааст, ки бояд "the Sun" навишта мешуд.Дар давраи салтанати Ч,амшед Офтоб му^аддас шуморида мешуд, бинобар ин бояд бо харфи калон навишта шавад.
Дар матни тарчума вожаи "mobed" (мубад)дар шакли танхо "омада, бояд дар шакли чамъ "mobeds" (мубадон) ифода меёфт. Ё худ муодили англисии "priests" (мубадон)-ро истифода бурдан добили ^абул мебошад.
Цадвали 1.4.
Матни асл Тарчума
Мубадон чамъ омаданду таърих ниходанд ва чунин гуфтанд мубадони Ачам, ки доноёни он рузгор будаанд, ки Эзиди табораку Таоло дувоздах фаришта офаридааст, аз он чахор фаришта бар осмонхо гумоштааст, то осмонро ба хар чй андар уст аз ахриманон нигох доранд ва чахор фариштаро бар чахор гушаи чахон гумоштааст, то ахриманонро гузар надиханд, ки аз кухи Крф баргузаранд ва чунин гуянд, ки Mobeds have gathered and have established chronology from that moment. Mobeds of Iran who were scientists of that time said that supreme and sacred Izad has created twelve angels, from them four angels has sent to heavens in order to protect the sky from the devils, four it of them has sent to four corners of the world not to let devils pass through Kaf mountains, and to four
1 A mobed /'mou'bed,-bsd/ or mobad (Middle Persian) is a Zoroastrian cleric of a particular rank. Unlike a herbad (ervad), a mobed is qualified to serve as celebrant priest at the Yasna ceremony. A mobed is also qualified to train other priests.
чахор фаришта дар осмонхову заминхо мегарданд ва ахриманонро дур медоранд аз халоиу [17, 26]._
angels, he has ordered to walk on the sky and the earth and to drive away devils from people [17, 206]._
Дар чумлаи боло, вожаи "мубадон" - "Mobeds" (мубадон) дуруст тарчума шуда, вале мазмуни ибораи "from that moment" дар матни асл сабт нашудааст, онро тарчумон илова намудааст.
Ибораи "Эзиди табораку Таоло" бояд "the Blessing and Almighty God' тарчума шавад. Аммо дар тарчума П. Ч,амшедов ибораи мазкур дар гунаи "supreme and sacred Izad" (Эзиди бузург ва мукдцдас) омадааст, ки вожахои "supreme" (бузург, акбар) ва "sacred" (му^аддас, пок) аз лихози маънои лугавй бо матни асл мувофи^ нестанд.
Хдмчунин, калимаи "доноён" - "scientists" (олимон) маънидод шуда, дар он асимметрияи маъной - лугавй ба амал омадааст. Илова бар ин, вожаи "ахриман" низ бояд "demon" (ахриман) тачума шавад, зеро "devils" бештар ба маънои "шайтон, иблис, дев, цин" меояд. Аммо калимаи "demon" дар лугатхои англисй-форсй "ахриман, африт, азозил, рухи палид" тавзех ёфтааст.
Чумлаи баъдй "ахриманонро дур медоранд аз халоиц" чун "to drive away devils from people' (иблисхоро аз мардум дур кардан) тарчума шудааст.Ба а^идаи мо, варианти "to keep demons away from people" (ахриманонро аз хал^ дур доштан) маънои аслро хубтар ифода мекунад.
Цадвали 1.5.
Матни асл Тарчума
ва чунин мегуянд, ки ин чахон андар миёни он чахон чун хонаест нав андар сарои кухан бароварда. Ва Эзиди Таоло Офтобро аз нур биофариду осмонхову заминхоро бад-у парвариш дод [17, 26]. They said that this world is in other world as the new house constructed in an old palace, and that supreme Izad has created the sun from light, and by means of the sun he has created the sky and the earth [17, 206].
Дар чадвали боло, чумлахои мураккаби тобеъ ва пайваст дар раванди тарчума якчоя шуда, ба чумлаи мураккаби омехта (Complex-Compound Sentences) мубаддал шудааст, ки аз зухури асимметрияи синтаксисй дарак медихад. Дар ин маврид ба тарчумаи мазмун эроде нест, сухан дар бораи сохти чумла меравад.
Аз тахлилу баррасии намунахои боло бармеояд, ки тарчумон дунболи ифодаи вохидхои алохида гашта, баъзан аз мазмун ва мундаричаи асл дур мондааст. Реалия ва лугатхои бемуодилро тарчумон бояд дар шакли асл оварда, дар повара^ ё ^авсайн тавзех ва тавсифи дахлдорро илова мекард. Fайр аз ин, зухури асимметрияи грамматикй дар нобаробарии категорияхои грамматикй, сохтору таркибхои синтаксисй, иборахои исмй, феълй ва сифатй зохир шудааст.
Дар асоси му^оисаи тарчумахои русй ва англисии "Наврузнома" бо занни наздик ба я^ин метавон гуфт, ки тарчумаи англисй аз намунаи русй сурат гирифтааст. Ба ибораи дигар, холатхои асимметрияи байнизабонй, ки дар тарчумаи англисй ва асли точикй ба мушохида мерасанд, бо нусхаи русй умумияти бештар доранд.
Пайнавишт:
1. Античность как тип культуры / А. Ф. Лосев, Н. А. Чистякова, Т. Ю. Бородай и др./-М.: Наука, 1988.-336 с.
2. Буддизм и средневековая культура народов Средней Азии. - Новосибирск: Сибирское отд-ние, 1980. - 177 с.
3. Грушаева, Л.И., Цурикова, Л.В. Введение в теорию межкультурной коммуникации: Учебное пособие [Текст] / Л.И. Гришаева, Л.В. Цурикова. - 2-е изд., дополн. -Воронеж: Воронежский государственный университет, 2004. - 424 с.
4. Гуревич П.С. Культурология. -М.: Проект, 2003. - 336 с.
5. Елизарова Г.В. Культура и обучение иностранным языкам / Г.В. Елизарова. - СПб.: КАРО, 2005. - 352с.
6. Карпухина В. Н. Конструирование лингвистической реальности при смене семиотического кода культуры: монография. - Барнаул: Издательство Алтаиского университета, 2013. - 232 с.
7. Комилов Р. Мухтасари таърихи адён /Р. Комилов. - Душанбе: Сино, 1995. - 90 сау.
8. Леута О.Н. Ю.М. Лотман. О трех функциях текста // Вопросы философии. 2002. № 11. С. 165-173.
9. Лотман Ю.М. Культура и информация // Статьи по семиотике культуры и искусства. СПб., 2002б. - 768 с.
10. Лотман Ю.М. Устная речь в историко-культурной перспективе // Статьи по семиотике культуры и искусства. - СПб., 2002. - 768 с.
11. Лотман Ю.М. Статьи по семиотике и топологии культуры // Лотман Ю.М. Избранные статьи в трех томах. Открытый Фонд Эстонии. ТОМ I. - Таллин: Александра, 1992. - 242 с.
12. Лотман, Ю.М. Семиосфера /ЮМ. Лотман. - СПб.: Искусство - СПБ, 2004. - 704 с.
13. Павлович, А.А. Панорама философствования Запада: Античность: учеб. пособие / А.А. Павлович. - Пермь: Изд-во Перм. гос. тех. ун-та, 2007. - 272 с.
14. Полищук В.И. Культурология. -М., 1999. - 446с.
15. Тер-Минасова С. Г. Язык и межкультурная коммуникация. - М., 2000. - 262 с.
16. Фаруангшиноси. Н.Тоцов, К.Хусейнов, Р.Назаров, М.Тоцев. Китоби дарси барои донишчуёни мактабхои оли. - Душанбе, «Шуцоиён», 2011, 232 с.
17. Хайём, У. Наврузнома. - Душанбе: Адиб, 2012.- 352 с.
18. Эко У. Отсутствующая структура. Введение в семиологию / У. Эко - ТОО ТК «Петрополис», 1998. - 432 с.
19. Hall E. Beyond Culture /E. Hall. - New York: Doubleday, 1976. - 256p.
20. Quran: translated by Dr. Mustafa Khattab: https://quran.com/1 (санаи муроциат: 20.03.2021).
21. Quran: translated by Talal Itani. URL: https://www.clearquran.com/ (санаи муроциат: 20.03.2021).
22. Routledge Encyclopedia of Translation Studies. M. Baker (Ed.). London; New York, Routledge, 1998, 654 p.
23. The Koran: translated by Shakir M.H. URL: http://www.qurango.com/english/1.html(санаи муроциат: 20.03.2021).
24. Cambridge dictionary. Beneficent. URL: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/beneficent (санаимуроциат: 20.03.2021).
25. Cambridge dictionary. Beneficent. URL: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/beneficent (санаимуроциат: 20.06.2021).
Reference Literature:
1. Antiquity as a Type of ^lture. А.F. Losev, КА. Chistyakova, Т..Yu. Boroday & others. -М.:
Science, 1988. - 336pp.
2. Buddhism and Medieval Culture of the Peoples of Central Asia. - Novosibirsk: Siberian branch, 1980. - 177pp.
3. Grushaeva, L.I., Tsurikova, L.V. Introduction to the Theory of Intercultural Communication: textbook / L.I. Grishaeva, L.V. Tsurikova. - 2-nd edition, supplemented. - Voronezh: Voronezh State University, 2004. - 424 pp.
4. Gurevich II. S. Cultural Studies. - M.: Project, 2003. - 336pp.
5. Yelizarova, G.V. Culture and Tuition to Foreign Languages / G.V. Yelizarova. - St. Petersburg: CARO, 2005. - 352 pp.
6. Karpukhina V.N. Construction of Linguistic Reality under the Change of the Semiotic Code of Culture: monograph. - Barnaul: Publishing house of Altay University, 2013. - 232pp.
7. Komilov R. Brief History of Religions /R. Komilov. - Dushanbe: Sino, 1995. - 90 pp.
8. Leuta O.N., Lotman Yu.M. On three Functions of the Text // Issues of Philosophy. 2002. No. 11. - pp. 165-173.
9. Lotman Yu.M. Culture and Information // Articles on Semiotics of Culture and Art. - St. Petersburg, 2002b. - 768 pp.
10. Lotman Yu.M. Oral Speech in Historical and Cultural Perspective // Articles on Semiotics of Culture and Art. - St. Petersburg, 2002. - 768 pp.
11. Lotman YuM. Articles on Semiotics and Typology of Culture // Lotman Yu.M. Selected articles in three volumes. Open Fund of Estonia. Volume I. - Tallinn: "Alexandra", 1992. - 242pp.
12. Lotman, YuM. Semiosphere / YuM. Lotman - St. Petersburg: "Art-St. Petersburg", 2004. - 704pp.
13. Pavlovich, A.A. Panorama of the Philosophizing of the West: Antiquity: textbook // A.A. Pavlovich. - Perm: Publishing House of Perm State Technical University. 2007. - 272pp.
14. Polishchuk V.I. Cultural Studies. - M., 1999. - 446pp.
15. Ter-Minasova S.G. Language and Intercultural Communications. - M., 2000. - 262 pp.
16. Cultural Studies. N.Tojov, K. Huseynov, R. Nazarov, M. Tojev. Dushanbe, "Shujoiyon", (Brave Warriors) 2011, - 232 pp.
17. Khayam, U. Nawruzname. - Dushanbe: Man-of-Letters, 2012, - 352pp.
18. Eco, U. Missing Structure. Introduction to Semiology. Eco-LLP TC "Petropolis ", 1998. - 432pp.
19. Hall, E. Beyond Culture / E. Hall. - New York: Doubleday, 1976. - 256pp.
20. Quran: translated by Dr. Mustafa Khattab: https://quran.com/1 (Date of appeal: 20.03.2021).
21. Quran: translated by Talal Itani. URL: https://www.clearquran.com/ (Date of appeal: 20.03.2021).
22. Routledge Encyclopedia of Translation Studies. M. Baker (Ed.). London; New York, Routledge, 1998, 654 pp.
23. The Quran: translated by Shakir M.H. URL: http://www.qurango.com/english/1.html(Date of appeal: 20.03.2021).
24. Cambridge dictionary. Beneficent. URL: https://dictionary.cambridge.org/-dictionary/english/beneficent (Date of appeal: 20.03.2021).
25. Cambridge dictionary. Beneficent. URL: https://dictionary. cambridge. org dictionary english beneficent (canau Mypa^uam: 20.06.2021).
