CC BY
59INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© I.A.Komolova1B_
1Samarqand davlat universiteti Kattaqo'rg'on filial i, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: ART pedagogikasi, san'atni o'rgatish usuli va amaliyoti ijodkorlik, tanqidiy fikrlash va madaniy ongni tarbiyalash orqali shaxsning har tomonlama rivojlanishida hal qiluvchi rol o'ynaydi.
MAQSAD: ushbu tadqiqotning maqsadi badiiy pedagogika tushunchasini aniqlash, uning evolyutsiyasini o'rganish, san'atni o'rganish va o'qitishda qo'llaniladigan turli xil usul va yondashuvlarni tahlil qilishdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: ushbu tadqiqotda keng qamrovli adabiyotlarni ko'rib chiqish, badiiy ta'lim dasturlarini sifatli tahlil qilish va san'at o'qituvchilari bilan suhbatlar qo'llaniladi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: art pedagogikasi tasviriy va sahna san'atining turli shakllarini o'z ichiga olgan san'atni o'rgatish usullari va amaliyotlarini o'z ichiga oladi. Bu o'quvchilarning badiiy mahoratini, estetik tuyg'usini, ijodiy ifodasini rivojlantirishga qaratilgan.
XULOSA: art pedagogikasi ijodkorlik, tanqidiy fikrlash va madaniy tushunishni tarbiyalovchi ta'limning muhim yo'nalishidir. Uni o'rganish tarixiy kontekstlarni, nazariy asoslarni va zamonaviy amaliyotlarni o'rganishni o'z ichiga oladi.
Kalit so'zlar: art pedagogika, badiiy ta'lim, ijodkorlikni rivojlantirish, tanqidiy fikrlash, madaniy xabardorlik, tasviriy san'at, ijro san'ati
ПОНЯТИЕ ХУДОЖЕСТВЕННОЙ педагогики и ее изучение._
© И.А.Комолова1Н
1Каттакорганский филиал Самаркандского государственного университета, Узбекистан
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: АРТ-педагогика, метод и практика преподавания искусства, играет решающую роль во всестороннем развитии личности, способствуя творчеству, критическому мышлению и культурному сознанию.
Iqtibos uchun: Komolova I.A. Art-pedagogika tushunchasi va uning o'rganilishi. //Inter education & global study. 2024. №5(1). B.287-291.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
ЦЕЛЬ: цель данного исследования - определить понятие художественной педагогики, изучить ее эволюцию, проанализировать различные методы и подходы, используемые в изучении и преподавании искусства.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании использованы всесторонний обзор литературы, качественный анализ программ художественного образования и интервью с преподавателями искусств.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: Арт-педагогика охватывает методы и практики преподавания искусства, включающие различные формы изобразительного и исполнительского искусства. Он направлен на развитие художественных навыков учащихся, эстетического чувства и творческого самовыражения.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: художественная педагогика является важной областью образования, воспитывающей творческие способности, критическое мышление и культурное понимание. Его исследование включает изучение исторического контекста, теоретических основ и современной практики.
Ключевые слова: художественная педагогика, художественное образование, развитие творческих способностей, критическое мышление, культурологическое сознание, изобразительное искусство, перформанс.
THE CONCEPT OF ART PEDAGOGY AND ITS STUDY_
© Iroda, A. Komolova1®
Samarkand State University Kattakorgan Branch, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: ART pedagogy, the method and practice of teaching art, plays a crucial role in the all-round development of the individual by fostering creativity, critical thinking and cultural awareness.
AIM: the purpose of this study is to define the concept of art pedagogy, to study its evolution, to analyze the various methods and approaches used in the study and teaching of art.
MATERIALS AND METHODS: this study uses a comprehensive literature review, qualitative analysis of art education programs, and interviews with art educators.
DISCUSSION AND RESULTS: art pedagogy encompasses art teaching methods and practices that include various forms of visual and performing arts. It is aimed at developing students' artistic skills, aesthetic sense, and creative expression.
CONCLUSION: art pedagogy is an important area of education that nurtures creativity, critical thinking and cultural understanding. Its study includes the study of historical contexts, theoretical frameworks, and contemporary practices.
Для цитирования: Комолова И.А. Понятие художественной педагогики и ее изучение. // Inter education & global study. 2024. №5(1). С. 287-291.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5 (1)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Key words: art pedagogy, art education, development of creativity, critical thinking, cultural awareness, fine art, performance art
For citation: Iroda. A. Komolova (2024) 'The concept of art pedagogy and its study', // Inter education & global study, (5(1)), pp. 287-291. (In Uzbek).
San'at va ta'lim chorrahasida joylashgan fanlararo soha bo'lgan san'at pedagogikasi o'quvchilarda ijodkorlik, tanqidiy fikrlash va madaniy ongni rivojlantirishga qaratilgan o'ziga xos qobiliyati bilan mashhur bo'ldi. Ko'pincha esdalikdan o'rganish va standartlashtirilgan testlarni ta'kidlaydigan an'anaviy ta'lim usullaridan farqli o'laroq, badiiy pedagogika shaxsiy va intellektual rivojlanishdagi badiiy ifodaning ichki qiymatini tan olgan holda ta'limga yanada yaxlit yondashuvni yoqlaydi.
San'at pedagogikasi tushunchasi o'quvchilarga san'atni qanday yaratishni o'rgatishdan tashqarida. U tayyor mahsulot kabi san'at yaratish jarayonini qadrlaydigan kengroq ta'lim falsafasini o'z ichiga oladi. Ushbu yondashuv talabalarni o'zlarining ijodiy jarayonlari bilan chuqur shug'ullanishga, badiiy ifodaning turli shakllarini o'rganishga va san'atning madaniy va tarixiy kontekstlariga hurmatni rivojlantirishga undaydi.
Innovatsiyalar va moslashuvchanlik hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'lgan bugungi tez o'zgarib borayotgan dunyoda badiiy pedagogika tomonidan tarbiyalangan ko'nikmalar har qachongidan ham dolzarbroqdir. Tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish va vaziyatlarni turli nuqtai nazardan ko'rib chiqish qobiliyati badiiy amaliyot orqali tarbiyalanishi mumkin bo'lgan muhim vakolatlardir. Bundan tashqari, badiiy pedagogika hissiy intellekt va o'zini namoyon qilishga yordam beradi, talabalarni shaxsiy o'sish va aqliy farovonlik uchun qimmatli vositalar bilan ta'minlaydi.
Ushbu maqola badiiy pedagogikaning ko'p qirrali kontseptsiyasini o'rganish, uning nazariy asoslari, metodologiyasi va amaliy qo'llanilishini o'rganishga qaratilgan. Adabiyotlarni har tomonlama ko'rib chiqish va amaliy misollarni tahlil qilish orqali biz zamonaviy ta'lim tizimlarida badiiy pedagogikaning muhim rolini ta'kidlaymiz. Bundan tashqari, biz badiiy pedagogikaning talabalarning kognitiv, hissiy va ijtimoiy rivojlanishiga ta'sirini ko'rib chiqamiz, uning zamonaviy jamiyatning murakkabliklarida harakat qilishga tayyor bo'lgan har tomonlama barkamol shaxslarni tarbiyalashdagi ahamiyatini ta'kidlaymiz.
San'atni ta'limga integratsiyalashgan holda, biz nafaqat bilim beradigan, balki ijodkorlik, tanqidiy fikrlash va san'atni umrbod qadrlashni ilhomlantiradigan o'quv muhitini yaratishimiz mumkin. Biz san'at pedagogikasini o'rganish bilan shug'ullanar ekanmiz, biz ushbu ta'lim yondashuvining o'zgartirish imkoniyatlarini va kelajak avlodlar ongi va qalbini shakllantirishda uning doimiy ahamiyatini ochib beramiz.
San'at pedagogikasini o'rganish bir qancha fanlarni, jumladan, ta'lim, psixologiya va san'atni o'z ichiga olgan boy va xilma-xil adabiyotlarni o'z ichiga oladi. Ushbu
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5 (1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
adabiyotlarni ko'rib chiqish san'at pedagogikasi sohasini shakllantirgan asosiy nazariy istiqbollarni, empirik tadqiqotlar va amaliy tushunchalarni sintez qilishga qaratilgan.
Bir nechta ta'lim nazariyalari san'at pedagogikasi kontseptsiyasiga asoslanib, san'atni ta'lim amaliyotiga qanday qilib samarali integratsiya qilish mumkinligini tushunish uchun asos yaratadi.
Jan Piagetning konstruktivistik nazariyasi shuni ta'kidlaydiki, o'quvchilar o'z bilimlarini tajribalari va atrof-muhit bilan o'zaro ta'siri orqali faol ravishda qurishadi. Bu nazariya, ayniqsa, amaliy o'rganish va ijodiy izlanishga urg'u beradigan badiiy pedagogikaga tegishli. Konstruktivistik tamoyillarga ko'ra, san'at yaratish faoliyati o'quvchilarga o'zlarining ijodiy jarayonlari orqali tajriba qilish, tavakkal qilish va yangi tushunchalarni kashf qilish imkonini beradi (Piaget, 1952).
Devid Kolbning eksperimental o'rganish nazariyasi tajriba, fikrlash va qo'llash orqali o'rganishning muhimligini ta'kidlaydi. San'at pedagogikasi o'quvchilarni o'z tajribalarini aks ettirishni va o'rganganlarini yangi kontekstlarda qo'llashni talab qiladigan badiiy faoliyat bilan shug'ullanishga undash orqali ushbu nazariyaga mos keladi. Aniq tajriba, aks ettiruvchi kuzatish, mavhum kontseptsiya va faol eksperimentni o'z ichiga olgan Kolb modeli badiiy ta'lim dasturlarini loyihalash uchun foydali asos yaratadi (Kolb, 1984).
Govard Gardnerning ko'p intellekt nazariyasi kognitiv qobiliyatning an'anaviy o'lchovlaridan tashqari inson aqli haqidagi tushunchani kengaytiradi. Gardner bir nechta alohida intellektlarni, jumladan, san'at ta'limiga juda mos keladigan vizual-fazoviy intellektni aniqlaydi. San'at pedagogikasi turli xil o'rganish usullarini tanib, tarbiyalash va badiiy vositalar orqali tushunishni ifodalash orqali ko'plab aql-zakovatlardan foydalanadi (Gardner, 1983).
Jon Dyuining "San'at tajriba sifatida" deb nomlangan asosiy asari san'atning tajribaviy va o'zgartiruvchi xususiyatiga urg'u beradi. Dyuining ta'kidlashicha, san'at shunchaki mahsulot emas, balki ijodkor, tomoshabin va kontekst o'rtasidagi o'zaro ta'sirni o'z ichiga olgan tajribadir. Ushbu istiqbol san'atni yaratish va boshdan kechirish harakati yakuniy san'at asari kabi qadrlanadigan jarayonga yo'naltirilgan badiiy ta'limning muhimligini ta'kidlaydi (Dyui, 1934).
Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, badiiy faoliyat bilan shug'ullanish tanqidiy fikrlash, muammolarni hal qilish va fazoviy fikrlash kabi kognitiv qobiliyatlarni oshirishi mumkin. Masalan, Hetland va boshqalar. (2013) tasviriy san'at ta'limida ishtirok etgan talabalar kuzatuv qobiliyatlari va boshqa o'quv fanlariga o'tkazilishi mumkin bo'lgan tafsilotlarga e'tiborni yaxshilaganligini aniqladilar.
Badiiy ta'lim ijobiy hissiy va ijtimoiy natijalar bilan bog'langan. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, san'atni yaratish va aks ettirish hissiy aql, o'zini o'zi qadrlash va empatiyani kuchaytirishi mumkin. Winner va boshqalar tomonidan o'tkazilgan tadqiqot. (2006) san'at dasturlariga jalb qilingan talabalar bunday dasturlarda qatnashmagan tengdoshlariga qaraganda ko'proq hissiy barqarorlik va yaxshi ijtimoiy ko'nikmalarni namoyish qilishlarini aniqladilar.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
San'at pedagogikasi o'quvchilarni turli xil badiiy an'analar va amaliyotlar bilan tanishtirish orqali madaniy xabardorlik va qadrlashni rivojlantiradi. San'at tarixi va madaniyatlararo san'at turlarini o'rganish orqali talabalar turli madaniyatlar haqida chuqurroq tushunchaga ega bo'ladilar va global fuqarolik tuyg'usini rivojlantiradilar. Eisner (2002) madaniy xilma-xillikni qadrlashni rivojlantirish va madaniyatlararo muloqotni rivojlantirishda badiiy ta'limning rolini ta'kidlaydi.
Art pedagogikaga oid adabiyotlar uning ijodkorlik, tanqidiy fikrlash, hissiy aql va madaniy ongni tarbiyalashdagi ahamiyatini ta'kidlaydi. Konstruktivistik, eksperimental o'rganish va ko'p intellekt nazariyalarining nazariy istiqbollari san'atning ta'limdagi rolini tushunish uchun mustahkam asos yaratadi. Empirik tadqiqotlar badiiy ta'lim bilan bog'liq ijobiy kognitiv, hissiy va ijtimoiy natijalarni ta'kidlaydi. Amaliy ilovalar fanlar bo'yicha o'rganishni kuchaytirish, ruhiy salomatlikni qo'llab-quvvatlash va jamoalarni jalb qilishda badiiy pedagogikaning ko'p qirraliligini ko'rsatadi.
Art pedagogika sohasi rivojlanishda davom etar ekan, davom etayotgan tadqiqot va amaliyot uning ta'limni o'zgartirish va o'quvchilar hayotini boyitish imkoniyatlarini yanada yoritadi. San'atni ta'lim amaliyotiga integratsiya qilish nafaqat badiiy mahoratni rivojlantirish vositasi, balki har tomonlama rivojlanish va umrbod ta'lim olish uchun kuchli vositadir.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Dewey, J. (1934). Art as Experience. Perigee Books.
2. Eisner, E. W. (2002). The Arts and the Creation of Mind. Yale University Press.
3. Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences. Basic Books.
4. Hetland, L., Winner, E., Veenema, S., & Sheridan, K. M. (2013). Studio Thinking 2: The Real Benefits of Visual Arts Education. Teachers College Press.
5. Kwon, M. (2002). One Place After Another: Site-Specific Art and Locational Identity. MIT Press.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Komolova Iroda Abdulxamid qizi, o'qituvchi [Комолова Ирода Абдулхамид кизи, преподаватель], [Iroda A.Komolova, teacher]; manzil: O'zbekiston, O'zbekiston, Samarqand viloyati, Shahar: Kattaqo'rg'on, Amir Temur ko'chasi [адрес: Узбекистан, Узбекистан, Самаркандская область, Город: Каттакорган, улица Амира Темура], [address: Uzbekistan, Samarkand region, City: Kattakorgan, Amir Temur Street]
Xulosa
