АРМЯНСКАЯ ЦЕРКОВЬ И НАЦИОНАЛЬНАЯ ИДЕНТИЧНОСТЬ В АРМЯНСКОЙ ПРЕССЕ ЛИВАНА1960-Х ГОДАХ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

Регион и мир, 2019, № 2

Zmjjng h{hqhg]U U mqqm]^U ]Upbrn.pjni.Up 1960-m^mU pp. L^pmUmUmhm] ЛШ^ПЦПЫ

Uilmqjmh Я-.П.

b'Z dnLnhm]]iuinp{mjp фш^цюЬюр hnp ifhqpmj] h hmqnpqm{gnLpjmh mifppnh

(Zmjmummh, bphiuh) gayaneavakyan@gmail.com

4^nnpn2 ршпЬр h{hqhg], mqqmj]h ]hphnLp]nth, pp]umnhhnLpjnLh, Шпц, иф]пъпр, L]pmhmh, «Uqqm{», «Иршршш», «Smppnhp», «Ъш]р]», {mpnq]{nunLpjnLh:

Армянская церковь и национальная идентичность в армянской прессе Ливана

1960-х годах

Авагян Г. А.

Кафедра новых медиа и коммуникации факультета журналистики ЕГУ (Армения, Ереван)

gayaneavakyan@gmail.com

Резюме: В 1960-х годах в армянской прессе Ливана церковь представляется несколькими аспектами. Подчеркивается значимость христианской веры и ценностей в идентичности армян. Акцентируется национальный уклад церкви, и выделяется фактор влияния развития культуры и сохранения армянской идентичности. Газеты показывают читателям значимость армянской церкви как культурного наследия нации. На страницах прессы также отражается борьба двух патриаршеств армянской церкви-Киликия и Эчмиадзин. Последствие этого очевидно для всех: раскол Армении с Диаспорой, а также разобщение армян в каждой общине. Исходя из позиции «анти-СССР» или «анти- Дашнакцутюн» (партия Дашнакцутюн: Армянская революционная федерация), эти газеты обвиняют патриаршества.

Противоборство газет, безусловно, не способствовало позитивному восприятию функции церкви в содействии объединения армян и сохранения армянской идентичности в Диаспоре.

Ключевые слова: церковь, национальная идентичность, христианство, пресса, Диаспора, Ливан, «Аздак», «Арарат», «Зартонк», «Наири», католикосат.

The Armenian church and national identity in the Armenian press in Lebanon in the 1960s

Avagyan G.A.

The New Media and Communication Department, Faculty of Journalism, YSU (Armenia, Yerevan)

gayaneavakyan@gmail.com

Abstract Church is represented in several aspects in the Armenian press of Lebanon in the 1960s. The importance of Christian faith and values are emphasized in the identity of Armenian people. Church gains national highlight, and the fact of assisting to the prosperity of culture and maintenance of Armenian identity is being accentuated. The newspapers make the Armenian churches recognizable for the readers as cultural heritage.

Besides, the conflict of the two Catholicosates- Ejmiatsin and Kilikia-is reflected in the newspapers. The consequence of that is obvious to all of them- split of Armenia and Diaspora, as well as dissidence of Armenians indoors of each community. Either newspaper blames one of the Catholicosates, according to the position of being "anti-USSR" or "anti-Dashnaktsoutyun" (Dashnaktsoutyun party: Armenian Revolutionary Federation).

The contradiction of the newspapers, definitely, wasn't contributing to the positive perception about the functions of church to maintain Armenian identity in Diaspora and support the unification of Armenians.

Keywords: church, national identity, christianity, press, Diaspora, Lebanon, "Azdak", "Ararat", "Zartonk", "Nairi", catholicosate.

b{hqhg]h 12щшцЬи hiHplh]_ t iqqij]h ]hphntpjih ^ih^ihJih ^ip]u^hhp]g Jh-{p Ьшт{шцЬи hijphh] ^hmnLp]nth]g hhnnt {iqUlnplib hu^^h qшцpo2ш^hhpnLtf:

a

Ь h^ hш]hgш{hmhpnl t h{hqhg]h hhp{n hntJ ^eO^^h plm^hhUp] l]ршhшhшhшJ цшpрhpш{шhhhpnLJ: ¿пц1ш&] hцшmш{h ш]^ ^pg] qшшшu^шhp qmhh^h t Phjpnt-

pntJ ini_ju mhuhnq ^ш] hhqшфn^ш{шh hш{gnLp]шh «Uq^l», ипд]ш]_ ^Ш^шт ^^{^h {nLuш{gnLp]шh «Upшpшm», ЛшЛ-^imp шqшmш{шh {nLuш{gnLp]шh «Sшp-pnhp» цшpрhpш{шhhhp] h qpnq, hpшцшpш-^^nu Uhqpшh]l ПшnnL{Jшh] ^Лш^шЬ «Lm]p]» 2шршpшphpp] hpшцшpш{nLJhhp] nLunLJhшu]pJшJр:

LftpmUmUft hmj qmqnipniJ tftU qmUlniJ mqqmjftU IniumlgnipjniUUhpft qhlm^mp Jmp-JftUUhpp: Ujumhq tftU mhqmlmjlm& UmU Uh&ft SmUU ^ftftlftn ^mpnqftlnunipjniUp, ¿mj lm-pnjftl hlhqhgni U UftgftU UpUhjpft ¿mj U^h-mmpmUmlmU hlhqhgftUhpft IhUmpnUUhpp1:

b^hqhg^U ppfrumnUhnipjmU pmpnqmpm U, hmjmqmhqmUJmU ogm ph qmmJm^mU Inpnq

UnmgfrU mhumUljniUp, npnl hlhqhgftU UhplmjmUniJ t LftpmUmUft hmjlmlmU impph-pmlmUUhpniJ, qmlmUmpmUmlmUU t. ppftu-mnUhmlmU hm^mmp^, mpdhpUhpft ^mUm^niJ, uhpniUqUhpft qmumftmpmlniJ: CUq npniJ, JmJnqp, hmjft ftUpUnipjmU Jhg hm^mmp^ qhpU pUqq&hiftu, pmgmpàml qhpmqmUgnip-jmJp Ulmmft niUft JftmjU ppftumnUhnipjniUp: UnmphimlmUnipjmU qhpmlmjnipjmU InqpftU lmpn|ftlnipjniUp lmJ mlhmmpmUmlmUnip-jniUp ¿hU JhpdlniJ2 npn2 mUhm2mnipjniU-Uhpft qpuUnpJmJp hmUqhpA., pmjg mnmUA.-Um^hu hmmnil iniumpmUJmU Ujnip ¿hU qmn-UniJ3: IhpmphpniJ t mjL qmlmUmUpUhpftU,

1 FU^ihu UlmmniJ t Cnqftl U2pqhmUp, «UnmgftU mUqmJ U^ftrnpft immJniphmU Jtg pmqmpmlmU qhlmlmpni-pftiUU ni IpoUmlmU ft2]mUnipftiUp IhqpnUmgmU UnjU qmqnipftU Jtg» (U2pqhmU CD, LftpmUmUmhmj qmqnipp hi ¿mj^m^mh ShqmuimUniphmU hmpgp (1965-1975), "Armenians of Lebanon: From Past Princesses and Refugees to Present-Day Community", ed. by Boudjikanian A., Haigazian University, Beirut, 2009, p. 335)

2 Sh'u «¿mj mihsmpmUmlmUUhpni hmJmdnqnl, ^hJnUpft Jtg», Uqqml, 1968, hnlmhJphpft 15, pftl 189, «¿pmitp hmj h^hqhg^Uhpni^», SmppoUp, 1968, uh^mhJ-phpft 26, pfti 306, «^.Umumphp Jft qftpp», "mjftpft, 1962, hnijftuft 1, pfti 7

3 UmlmjU UlmmhUp, np LftpmUmUniJ ftU^ihu mnmph-jmlmU hlhqhgftU, mjU^hu tl_ hmj Impnjftl U mlhmmpm-UmlmU h^hqhg^Uhpp 1960-mlmUUhpftU niUhftU ftphUg impphpmlmUUhpp: ^pmUp hU, opftUml, ¿mj Impnqftlh immpftmppnipjmU im2mnUmphpphp «U^hm^p» IpnUm-pmUmuftpmlmU hmUqhup U «Umu^u» IpnUmlmU, hmum-pm^m^mU-pmqmpm^mU, qpmlmU 2mpmpmphppp, Uhp-dmlnp UpUhipft hmj m^hmmpmUm^mU h^hqhg^Uhp^ JftnipjmU U SmUftg pUlhpmlgnipjmU hpmmmpmlnip-jniUUhp «SmUmuhp» U «ImmmUhlmU mp&mqmUp» qmp-phpmphpphpp, ftU^ihu UmU Uh&ft SmUU ^ftftlftn lmpn-qftlnunipjmU «¿mul» IpnUmlmU, qpmlmU ni pmUmu^-pm^mU mJumq^pp (JmUpmJmuUhpp mh'u UmUgjmU U., L^pmUmU, «¿mj U^jninp hmUpmq^mmpmU», ]uJp., Uj^mqjmU ¿n^h., UmpqujmU U., bpUmU, 2003, tg 320 U tg 325-327):

m^m h^JUm^mUniJ pnipphp^ gmpqmpmp pmqmpm^mUnipjmU Jmu^U ]nuh|^u phpphpU mUqpmqmnUniJ hU UmU hmjphUm^^gUhp^ pnU^ ^mJ hmp^mq^p ^u^mJmgJmUp JmUpm-qU^U pUUnipjmU ¿qUh^n^ mjL qm^mUmUp pUqniUmb hmjhp^ ^UpUnipjmU hmpgp:

Uju^hu pp^umnUjm j^Uh^p, pus phpphp^, U2mUm^niJ t hmj^ ^UpUnipjniUp ^mnnigm^-gnq npn2m^^ mpdhhmJm^mpq, Jmmbnqnip-jniU:

«Uqqm^». «£p]iumnhkiul[iiiU iliupqmiqh-mnippihp 2mm dnqnilnipqhhpni Jtg qmmb t ftp hpilinulmh ulqpnihphhpnih hmpmqmm mpmm]m]s]ip mjhpmh nppmh hmj dnqn-ilnipqph Jtg»4:

«bmfrpfr». «Qhil Impbhp ph nipft nhit dnqni/nipqfi Jom hmimmpp Iphmj mju umh-ihuhhhpnih hmuhpi, Iphmj m 'jq mump&mh mumnimbmjjih uftpnj, UnippniJ]!, qnhnqnip-hmaU, mhA.hnlpmgnlphmh qhpluqnJh miqmgnjg-Uhpp mm[, nppmU htajaiU Jom»:

£pftumnUhmlmU mpdhpUhpft pmpnqftU hm-JmhniU^ hjniulniJ t hlhqhgni ungftmnlmU IjmUpft mpqmpnipjmU, dnqn^nipqUhpft mqm-mnipjmU, m2]mphft ]mqmqnipjmU hmpghpftU hmqnpqmlftg LftUh^ni mnmphLnipjniUp6:

^hpphpniJ hlhqhgni UhplmjmgJmU Jjniu Ihpip hmjmimhimUJmU, mqqmjftU qmu-mftmpmlnipjmU, j2mlnijpft ^mqlJmU, mUqmJ mqmmmqpmlmU Inft^Uhpft pp^JmU hnqUnp ogm]U t7: ^mmmhmlmU ¿t «mqqmjftU» pmnft Um]npqniJp «hlhqhgniU», npn^, Imp&hu, ppftumnUhmlmU ImpqmihmnipjniUftg mnmg qplniJ t ftUpUnipjmU hmjlmlmUnipjmU mU-]mpmpnipjniUp U^jninpniJ U ^nphpqmjftU ¿mjmummUniJ imhhLni mnmphLnipjniUp

4 ^Jp., ¿mjniU bUniUqp, Uqqml, 1968, hniU^mpft 5, pfti 259

5 ^miftlhmU-UUmftlhmU UD, ^U^ni hi ftU^itu hmj p^im^, "mjftpft, 1969, hniUftuft 29, pfti 4

6 Sh'u «UJhUmjU hmjng Impnqftlnu ^mqqtU U. ¿mjpm-ihmft immqmJp tfpUhift Jtg blbqbgftUbpnl hmJm2-]mphmjftU ]nphnipqftU niqqnimb», Upmpmm, 1967, hniiftuft 14, pfti 207

7 Sh'u ^Jp. «fc. ¿mjmummU»ft, UftmuUniphmU ]nphp-

qmUft2p, Upmpmm, 1967, UnjhJphpft 16, pfti 1, «M,hh.

^mqqtU U. ImpnqftlnuftU ]oupp mpmmumhJmUhmU ftp 2p2mimnjmtU Ihpmqmp^ftU mnpfti», SmppoUp 1968, Oqnumnuft 3, pfti 260, UJmmhmU U., ^ppmhmjnipftiUp mjuop, Uqqml, 1968, ^hmp^mpft 27, pfti 302

Регион u Mup, 2019, № 2

qpmün^ pul hmj hlhqhgpü mmpmügmmhin^ pppumnühmlmü hlhqhgpühpp hmümlmpqpg8: Uju hmümmhpumntü qpmmplhjpu ippm-ümümhmj qmpphpm^müühpp hpmqmpmlntü-ühpntü, ^mphjp t muhp qhpm^nntü t h^h-qhgni. m2Umphpl püpüntpjmü mpsmhmj-mntüp hmjp püpüntpjmü üh2 h^hqhgnt

m2Umphpl qhpp qpuünpntüp: Ujupüpü lm-pünph^n^ hmüqhp& pppumnühmlmü hm^mm-fp qhpp hmjp püntpmqpntü U qmsümlmü Ü2müm^nLp]ntüp phpphpü pphüg tghpp ¿hü hms^mgüntü unul U^jntnpp hmjntpjmü pppumnühmlmü nLuüntüpn^ qmumpmpm^-ümüp: Lpmüp qhpmqmügmqhu qmm^müqmüp ^pm hü pmpÄpmgüntü hlhqhgpü U pppumn-ühnLpjnLüp mjüpmün^, nppmün^ qpmüp üqmu-mntü hü mqqmjpü mhum^p qmhqmüümü Uüqpp LnL&Umüp U^jntnpnLÜ. hlhqhgpü np-qhu hmümjüpntü hmjntpjmü püpümlmqüm-Ihpqümü lmnni_jg, U pppumnühnLpjntüp np-qhu hmj^m^mü püpüntpjmüp ünm Lpühini. üp2ng U U^m^nLjp^ ümu: Omumnphü, «hmj», «mqqmjpü» 2h2smqpntüp ummgmb pppumn-ühm^mü hlhqhgpü phpphpp hpmqmpmlntü-ühpntü mnm^hjmqhu hmüqhu t qmjpu npqhu hmjp püpüntpjmü Ü2mlnLpmjpü qpuünpntü9:

U^jntnpnLÜ hlhqhgpü, p pMu mjL püump-mntmühpp (qqpng, ümUmp Ü2mlnLpmjpü ni. pmqmpm^mü UUpml) oqmmqnp&^ntü t npqhu

8 Ujq bü ^ImjnLÜ htmUjmL Jb2pbpnLJübpp. «¿mjmumm-übmjg blbqbgpü nLüp 2b2m bL gmjmnLü püpünLpnjünL-ppLü, mü2mm bL mül}m[u püpünLppLü, np qpüp lp qmmn-pn2t pppurnnütm^mü mjL blbqbgpübptü: ¿mj blbqbgpü qhpmqmügoptü mqqmjpü t: ¿mj blbqbgpü ¿mjmumm-übmjg blbqbgp t:» («¿mjpbüpp». ¿mjmqmhqmünLÜp b^b-^bgpp nLqpn^, Uqqml, 1968, hnLü^mpp 12, pp^ 264), «...mjü qmhnLü nLp ¿mj blbqbgpü lp Inpuügüt pp mqqmjpü qpümqp&p mjjbLu ]unpp qpmp pumj ppbü Ihm] dnijmlprfJiii-Q.V*./: ..."^hrnp t ¿ünnüm^ np ¿mj blbqbgpü pmüp InjpqlnLpmjü Jombümj blbqbgpübpnL pümmüpppü, mjüpmü lp hbnmümj hmj dnqn^nLpqtü» (UppnLüp 3., ^mpbpntü qmmqmüp, "bmjppp, 1967, hntü^mp^ 8, p^^ 32-33)

9 ^üpünLpjmü J2mlnLpmj^ü qpuUnpnLÜp prngmmph^u mbumpmüübpp ü^mm^ nLübü, np npn2m^^ mqq^ Ü2m-InLjpp ummgnq ünp müqmüübp^ü ^nUmüg^nLJ bü mjq mqq^ mpdbpübpp, hmünqünLüpübpp, un^npnLpjnLüübpp, m^müqnLjpübpp: Hpn2ml^ Ü2mlnLjp^ hbm ünLjümgümü qnpbpüpmgp büpmqpnLJ t hnLqm^mü ntdbq ^m^^m^nL-pjnLü ünLjü Ü2mlnLjpp Ipnqübp^ hbm U mmpmü2mmnLJ JjnLuübp^g (Sb 'u Guibemau M., Anthony D. Smith on nations and national identity: a critical assessment, Nations and Nationalism 10 (1/2), ASEN, 2004, p. 136):

ü^ng gnLjg mm^nL hmUmjüpnLÜ m^pnq hmjpü pp ^mmlmühLnLpjnLüp, hmj^m^mü bmqnLÜp: ^npbnLÜ t hhsUjmL 2^pmjmlmü spmümpm-ünLpjnLüp. hmjp üm t, n^ hm^mUnLÜ t hmj-Im^mü q^png, hlhqhgp, ImpqnLÜ hmjhphü phpp, UnunLÜ hmjhphü U mju^hu 2mpnLüm^: Uju pmüm^Up 2p2mümnnLÜ t ümU u^jnLnpjmü ümünLLp10: Ujupüfü hph ¿mjmusmünLÜ mq-pnqp hmümp hmj^m^mü püfünLpjnLüp mp-upnümm^l hpUnLjp t, mqm U^jnLnpp hmjü pp hmjhgpnLpjnLüp mnmplmjm^mü U hmu^mümjp qmp^üh^nL püm^mü qmhmü2ü t qqnLÜ: ÜLump U^jnLnpp mqqmjpü-pmqmpm^mü mnm2ünp-qnq nLdhpp, hlhqhgpü, müqmü UmünL^p U hmümjüpmjpü üjnLu ImnnLjgühpp ^hpnü2jmL pmüm^Un^ ^npA.nLÜ hü hmj ipühjnL hqpmqpbü nLp^mq^h^:

Uju shumüljnLüpg t, np hlhqhgpü lmü Ipnüp qmnünLÜ lmü mnü^mqü ühplmjmg^nLÜ hü u^jnLnpjmü UmünL^nLÜ npqhu püpünLpjmü pmqmqpp^: Omumnphü, mpmmhmjm^nLÜ t ümU püpünLpjmü hnqhpmüm^mü qpuUnpnLÜp11: bppnpq hmjhgmlhsp qmmtfmU^mlnLpm-jpü Inpnq, mqqmjpü dmnmüqnLpjnLü ipühinL hmüqmümüpü t: Uju qmpmqmjnLÜ phpphpü püphpgnqühpp hmümp ^müm^hjp hü qmpA.-ünLÜ pü^qhu qmmüm^mü ¿mjmusmüp, mjü-

10 Uu^mbp 4lmjnLpjnLüü bü hbmUjmL Jb2pbpnLJübpp. «Ubp hmLmpmlmünLppLüp müpnq2mlmü hL übp qpüm-qpbp müUmpmp qmhbLnL ^mLmqnjü üp2ngp ^ümnnLmb nL qmmb büp bpbp mqqm^übpnL üt2 blbqbgp, qqpng bL m^nLÜp» («Uqpm^bmü m^nLÜpp pmgümü hmüqtup», Uqqml, 1968, hnLü^mpp 27, pp^ 277), «¿mpl t nLpbüü qmhqmübL mju mpmmumhümüp: bL mju ^mpb^p t stp Imüqüb^n^ hmjnLpbmü hmpmqmm hnqpü Jmpüümgünq hmummmnLpbmüg hmj pümmüpppü, hmj blbqbgppü, hmj LhqnLpü, hmj qqpngpü nL hmj J2mlnjppü» (bqpmjbmü P., DmqnLÜn^ hmjbp, Uqqml, 1968, qblmbüpbpp 25, pp^ 249), «¿mjnLpbmü ütl bppnpqp, ü^pLnpp mmpmbppü ^pmj, JmpmnbgmL, mmnmqbgmL, ^mnnLgbg, qnhmpbpbg Ibprnb^nL hmümp pp mqqmjpü qnjnLppLüü nL qpümqpbp" qqpngn^, blbqbgpn^, UUmünL^n^, qpmlmünLpbmüp nL J2mlnjpn^, mnmüg hnqp nL mü^mU qbmmlmünLpbmü» (Om^mqbmü P., U'mmbnLJübp ^mqnLmü ümupü, Uqqml 1968, hnLü^mpp 5, pp^ 259):

11 Sbumpmüübpp püpünLpjmü hnqbpmüm^mü ¿m^nLÜp pünpn2nLÜ bü npqbu npUt UUpp ^mm^müb^nL qpmm^-gnLpjnLü U mjq Uüpp ümup L^üb^nL qqmgnLÜ, npp up^nLÜ t npn2mlp qmjümüübpp ühppn, pü^qpupü ^mpnq t LpübL ommp üp2m4mjpnLJ m^müqnLjpübppü U Ü2mlnLjppü uqmnümgnq ^mmüqp (Sb'u Guibernau M., Anthony D.

Smith on nations and national identity: a critical assessment, Nations and Nationalism 10 (1/2), ASEN, 2004, p. 135):

щhu t]_ U^jnLnpp hmj^m^mü h^hqhgpühpp12 ^mumhjnl I2m^ntpmjpü ámnmüqntpjmü ^pnqp ipühpi. qpmm^gntpjmü mIpmщüqImüp. Pmgp mji, щшpphpшЦшüühpp hu^p¿p qhp hü ^mrnmpntl Imrnümü2hLnl ^mnntjgühpp mü-I^ppmp ip^^p U rnppürngühinl I2mЦпLpm-jpü n¿ ÜJПLpmЦmü rnpáhpühpp hmüqhщ щш-шmu^mümшlпLpJmü, hпqmmmpпLpJmü qqrn-gniI nL uhpnLÜqühppü фп^müghml. qpmrn^-gnLpjnLÜ.

Фmumпphü, ^ppmümümhmJ 1ш1пъ^р 2p2rn-ümnпLI t h^hqhgm. pppU ^rnpünp hшumpm-^^ü U hmImJÜpmJpü püumpmnLmp Цhpщm-pp (àmImümЦmЦpg hqpnLjpni «pIp2p») ¿шЬ-mhuhini hmüqhpÀ ühpppü фпpp nL Ihb ^üqppühpp. ^hpphpp hpmщmpmЦпLIühpp pppm^p püphpgnqühpp ^nqIpg h^hqhgni. pü^rninLlü t пpщhu pppmпühпLpJmü püump-snLsp, U^jnLnpnLl hmJПLpJmü püpümЦmqIm-ЦhpщImü ^nnLigp U I2mЦпLpmJpü hmpu-шпLpJmü.

LppшUшUшhшj йш^пч^ qpppшinpnLÜp bp^nt ЦшpпqpЦпuпLp]ПLUUhpp hrn^rnunLp]ni.üühpp bppmI

umЦgпLpJПLÜühpp mmpmÀШJÜпLpJПLÜühpпф «3mppпüpp», «Upmpmmp» U «'Lrnpppp» hpm-щmpmЦпLIühpü püphpgnqpü hmIпqпLI hü, np Чp|pЦpmJp ^rnpnqp^nunLpjnLüü pphü UфJПLn-pp h^hqhgpühpp ^hümpnü t Ь^шЦпШ ш^ ámümщmphpü oqmrnqnp&hinl «щшпшЦтпШ ^p^Ünq», «müpüqпLÜhlp» шmpphp Ip2ng-ühp. Ulh^pü, phpphpü ш)! ÀqmnLlp pmgmш-pntl hü Z31 prnpülrn& gmüЦпLpJmIp qh^-lmphLПL U^jntnpp13.

«Uqqrn^p» ЦmplmLПL щmpmqmJПLI ЬШЦШ-пшЦ щшmЦhpü t Л.ümlпplпLI. t2Ipm&üp ЦmpпqpЦпuпLpJПLÜü t «щmnmЦmp¿ pmJl_hp» müпLI, «ЬmnmJПLI t ^пphpqmJpü ^pqhppü», pu^ mnm2üпpqühpp «uhфmЦmü 2mhp ihp hü 1шипч1» ánqnipqpü ^пш^т. mnmphlПLp-jnLÜpg14. Uju rnlhüpg pmgp phppp щmшIпLp-jnLÜpg h^nq nпLumЦmü, шщш ümü ^nphp-irnjpü Ip2mIшпLpJПLÜ t mhuüntl hp^rn. ^rnpn-qp^nunLpjni.üühpp Ip2Ü hmЦmImpшпLpJПLÜ mnm2mgühLПL qnpbniI, npp üщmmmЦp hmJpü hщmшmЦhgühLÜ t üpmüpg ^hpl mqqmJpü-щhшmЦmü püpünLpnLjünLpjnLÜp U pnqühini IpmJÜ hnqUnp ft^rnünLpjnLüp t2Ipm&üp q^^miпpпLpJmIp15.

Qnppnpq Цhpщp, npni h^hqhgpü ühpЦmJm-üntl t 1960-rn^rnü plmЦmüühpp lppmümüm-hmJ 1ш1пц^пч1, hp^nt ЦmpпqpЦпuпLpJПLÜühpp t2I^mЬüp U Uüpplpmup цhЦшiшpnLpJшIp «lmp¿mЦmü» ^nnLigü t. Uju hrnlrnmhpumnLl ipuUnpintl t UфJПLnpp, Imuümiпpmщhu Lp-pmümüp hmJ hmImJÜpp U ^nLurn^gnLpjnLÜühpp hmшimЬmJpü ihpmphpIпLÜpp mpшmhmJШ-ih^ni phpphpp pmümЦnpiühpp Ьш-

imLImIp.

4rnpnqp^nunLpjnLÜühpp ih^hpp upnqintl hü hmJmщmhщmüImü, p 2mh hmJПLpJmü qnp-bh^nt шитшппф ^pmüg 2qmp2ПLI, umЦmJÜ, hmЦmuпLpJПLÜühpp Ih^ürnprnülnLl hü ^nt-

12&шüш¿nqшlшü шJlщpup rnpàhp ntühü hhшUJШL hpшщшpшlnLIühpp. SшqLtшü U., 4pLp^pnj hшJlшlшü JnL2шpЛ.шüühpp, ^шppoüp, 196S, ünjhlphpp 20 U 21, ppi 41 U 4S, ^ppnIф Л., ¿ШJШUШШÜ hLpnщшlшü ш¿pn4, Uqqшl, 196S, uh^rnhlphpp З, ppi 15З, Utjüpp Л., ЧшJupnLphшü Ip шühhшшgnq фlшmшlühpp, ЪшJppp, 1969, Iшpшp 2З, ppi 42, «Uhp 4шüphpp», Uqqшl, 196S, hnLjpup 1S, ppi 11З, Зn4utфhшü Z., ПL^шшqüшgnLppLÜ it^p U. fàrnitnu ШDшphшLp 4шüpp, Uqlшl, 196S, uh^rnhlphpp 11, ppi 165

13 Sh'u ^oJшáhшü S., Htp l'hppшüp—, Irnippp, 196З, ünjhlphpp 10, ppi 25, ^pL-ppLÜ^hrnü Uhp ^oupp, ЪшJppp, 1962, uh^rnhlphpp 2З, ppi 19, Upprnjtihrnü U., UqlшpшpnLppLÜ 4hhшфшDpü, Srnppoüp, 196S, Ьп^шЫ-phpp 5 U 6, ppi S U 9, «ftinhhp 1961 шшpnLШJ uhIpü», öшppoüp, 1961, шщppLp S, ppi 159, ftiIp., uhpIшü-nqp hnql ^prnp hü^t, ^шppoüp, 196S, hnlmhlphpp 15, ppl 16, ^Ip., nLqhrnpnLphrnü Ip Ьш2nLhl2pnp, Upш-pшш, 1961, Irnjpup 16, ppi 156, «Srnüü 4pLp^pnj qшЬш-

bLpnщш nLqhrnpnLphrnü rnnppL», Upшpшш, 1961, hntipup 5 U 1, ppi 199 U 200,

14 UЬш ШJlщpup oppürnl. «^npЬplШJpü p2^шünLp-pLÜühpnL uшlpшüpühpn4 hL шpnLhuшшlшüoptü urnhqb-nLшЬ «hlhqhgшlшü mrnqürn^p», ünjü püpü ihh. Чшqqtü U.p ш]_ phpшgnLIühpn4 hL u^ШLÜhpn4, urnhqbhg ШJÜщp-up ppшlpáшl Ip hrnj hlhqhgшlшü lhшüpp It2, np ^Iprn&püp ¿lpgшL pp pnLÜ qhpшlшшшpnLppLÜp pprn-qnpbhL—» (^toLtoLhшü U., ZpLШüqnLppLÜp ^ш j, urn^rnjü ш^шшáшüш¿nLIp áp2q ¿t—, Uqqrn^, 196S, Oqnurnnup 9, ppl 1З2): 'bIrnürnmp^ qpppnpn2nLI шpшшЬшJш4шЬ t ürnh ШJu Ьnq4шЬühpnLI. ^Ip., UüЬшulшüшLp mprnIrn-qpnLppLÜ Ip, Uqqшl, 196S, Oqnurnnup 10, ppi 1ЗЗ, UIшшhшü U., LnnLphшü ЫшJpp^hL àшüàpшLp lplünLphшü Ip ш^шшáшüш¿nLIp, Uqqшl, 196S,

hnLLpup 22, ppi 116

15 Sh'u 'brnpqnLÜp C., &шп püqЬшüpшlшü IшJpu 2Sp ШDppL, Uqqшl, 196S, oqnurnnup S U 9, ppi 1З1 U 1З2

Регuон u Mup, 2019, № 2

«Uqqmlü» mnm^hjmqhu fcmnmjnLÜ t np-qhu ^pjplpmjp lmpnqplnup Unum^nq U, mnhmumpml, phümlmü ppmqmpÄmpjnLüüh-pp Lntumpmünq, pul üjnLu hphpp t2Üpm&üp: Onppp2mmh mmpphp^nLÜ hü «Lmpppp» hpmqmpmlmüühpp, npnügnLÜ hpphüü ^npA. t mp^nLÜ hm^mumpm^nhi hplnL Inqühpp ^mummplühpp: Ipmüp püqnLühin^, ^hppL-hmüqhp& qhpmlm mlüm&müp t qmh-qmü^nLÜ hmjlmlmü qhmnLpjmü hnqUnp mnm2ünpqnLpjmü hmüqhq U hm2mnLpjmü ln^ hü^hg^niü ^nUmqmpÄmpmp hplnL lmpnqp-lnunLpjnLüühppü tp

Uju pmüm^h^hpp fcmqnLÜ hü ümU mjü qmm^mnn^, np «ömppnüpü» nL «Upmpmmp» hlhqhgpü hmümpmü hü U^jnmpp hmjphüp-fpü lmqnq lmünLp2 ülmmp nLühümin^, phmplh, t2Üpm&püp16: «Uqqmlü» pp hhpppü Uüppipmupü ^hpmqmhniü t U^jnmpp mm-pm&pnLÜ hnqUnp mnm2ünpqnLpjmü U hmjhgp qmumpmpmlümü mnmphinLpjnLü, pmüp np ¿31-Unphpqmjpü p2UmünLpjnLüühp ^nUm-qmp& ühpdnqmlmünLpjnLüp ^mummgp 2m-pniümllnLÜ t17:

HL2mqpm^ t, np hplnL lmpnqplnunLpjnLü-ühpp üp2U qmjpmpp ümU hpmqmpmlmjpü qm2mnLÜ 2mpnLümlnq phpphpp mhuünLÜ hü qpm müqpmqmp&p n^ üpmjü ¿mjmummüp U U^jnmpp, mjiU U^jnmpp mühü hmümjüpp hmjnLpjmü qmnmlmümü mhupn^: Ummhnq-^hp^ hmjnLpjmü üp2U mmpmlmp&nLpjmü 2hp-mhpp, p2ümümüpp mnm2mgümüp, npp Unpü-qnmnLÜ t üpmuümlmü püpünLpjmü pülmp ümüp mjqnLhmüqhpÄ., jnLpmpmüynLp phpp, pp qpppnpn2ümü hmümÄmjü, ühqmqpnLÜ t lmpn-qplnunLpjnLüühppg ühlpü U inL&nLÜ qmhmü-

16 St 'u Uhmpnhtmh ULtjb tm utpmmghti_ ¿mjpthhp-U^hmP U2m^ni.pm]hh ^m^tpp, Smppohp 1968, hnjtdpt-ph 15, ph4 43, «^hmuhnrptmh ]unphpqmhh2p», Upm-pmm, 1967, hnjtdptph 16, ph4 1

17 Ztmmqnmm^mh m^pprphtprnJ hh2mmm^mJ th t^tqtgrn. U^nmprnJ mnm2hnp^m.p]mh hmuht-jm. hh^tu dqmnLdhtpp, mjh^tu tl_ U^nrnph ^pm mq^tgm.p]m.h m.hthmini. ftiUZU' h^pmmJhtpp: ^mpnq^-^nunrpjnrhhtph ^n^^htpp fcnpp mpJmmhtp nrhth: U^mjh 1930-1956 ppD tp^rn. ]un2np ^nh^Lh^m t mtqh nrhtgt^ U^pmpnLJ (ilmhpmdmuhtpp mt 'u Panossian R., The Armenians from kings and priests to merchants and commissars, London, 2006, pp. 354-356 U «¿mjpthhf-U^jnmp hmpmptpnrpjnrhhtpp. 1918 p^m^mhhg Jhh^U Jtp optpp», ]udp., U^hmujmh t., fcpUmh, fc^Z hpmm., 2017, t2 160):

2nLÜ hmümqmmmuUmümpmp ^hp2püpg: Ujupüpü pnjnpü nLühü hhmUmüpühpp qpmmlgnL-üp, umlmjü qpmüp lmüUhinL ^p2m rnqpühp ¿hü mnm2mplnLÜ, pmüp np qmm^mnühpp ümupü uh^mlmü lnqüümlmi qpppnpn2nLÜü nLühü: früqppp lmpqm^nphinL ln^hpp üümü hü qnLm hpmqmpmlmUnunLpjmü ümlmpqm-lnLÜ U, pum tnLpjmü, ¿hü qmpnLümlnLÜ ^nUqp2Ümü qnp&ümlmü pmjihpp qmqm^mp:

UpqjnLüpnLÜ ummg^nLÜ t, np U^jnLnpnLÜ hlhqhgnL ^mp¿mlmü lmnnLg^m&pp U qhpm-pm2Uümü hmpgnLÜ mmpmlmp&nLpjnLüü m^h-Lp Unpmgümü t Lppmümüp hmj hmümjüpp ühpumü hmlmunLpjnLüühpp, pü¿pü üqmu-mnLÜ t ümU ümünLLp mmpmühm lnqüümlm-LnLpjnLüp: Omumnphü, phpphpnLÜ üp lnqüpg hlhqhgpü lmpUnp^nLÜ t npqhu hmjlmlmü püpünLpjmü qmhqmüümü, hmjnLpjmü üpm-l^npümü o2mU, üjnLu lnqüpg üpm hmughpü nLqqnpq^mb püümqmmnLpjnLüp lmü üpmlnq-ümüp qm2mqmünLpjnLüü püphpgnqp pülm-LnLÜühpnLÜ lmpnq t pnLLmgühi U lmulm&p

mml qühi hlhqhgnL mjq qnpbmnnLjpp lmü qpm ppmlmümgümü hümpm^npnLpjnLüp U^jnLnpnLÜ:

^mumlgmlmü hplnL qmpphpmlmüühpp «Upmpmmp» U «Smppnüpp» ühphmlnLpjmü üh2 mhumühip t püqqb^mb «hmlmqm2üml-gmlmünLpjnLüp», «Uqqmlp» qmpmqmjnLÜ ^UZU hmüqhq hmlmnmlnLpjnLüp: ^l «Lmpppp» lhg^mbpp, pp pul pünpn2ümüp, hmühümmmpmp «hm2mmpmp» U «hmüqnLp-dnq» t. püqnLühin^ ^nphpqmjpü ¿mjmummüp npqhu hmjng ^hpmlmüqü^mb qhmnLpjnLü U t2Üpm&püp npqhu Uühümjü ¿mjng lmpn-qplnunLpjnLü, qmpphpmlmüp püünLpjmü üjnLp t qmp&ünLtf mjü mühüp, pü¿ü mü2pqhm t mnm2mgümü ^nphpqmjpü ¿mjmummüp U U^jnmpp hmjnLpjmü üp2U:

UjqnLhmüqhp^, ¿npu phpphpü t]_ hmüm-lmpbpp hü, np hlhqhgpü m) qmmümÜ2mlnL-pmjpü dmnmüqnLpjnLü t, p) pppumnühmlmü mpdhpühpp hmüpmh^mlmfc hmjp püpünLpjmü ujnLühppg t, q) U^jnLnpnLÜ hmjlmlmü püpünLpjmü qmhqmüümüp üqmumnq üpm^npnLÜ t:

Oqwmqnp&^wfe qpm^mhnLpjmh gmh^

1. "Armenians of Lebanon: From Past Princesses and Refugees to Present-Day Community", ed. by Boudjikanian A., Haigazian University, Beirut, 2009, 506 pp.

2. Guibernau M., Anthony D. Smith on nations and national identity: a critical assessment, Nations and Nationalism 10 (1/2), ASEN, 2004, 125-141 p.

3. Panossian R., The Armenians from kings and priests to merchants and commissars, London, 2006, 442 pp.

4. «Zmj U^jnmp hmUpmqpmmpmU», ^tfp., Uj^mqjmU Zn^h., UmpqujmU U., fcphmU, 2003p., 732 t2

5. «ZmjphUpg-U^jnLng hmpmphpnLpjnrUUhpp. 1918 p^m^mUpg tfpU^h tftp optpp», ^tfp., U*pUmujmU t., fcphmU, fc^Z hpmm., 2017p., 243 t2

6. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., hnrU^mpp 5, pp^ 259

7. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., hnrU^mpp 12, pp^ 264

8. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., hnrU^mpp 27, pp^ 277

9. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., ^tmp^mpp 27, pp^ 302

10. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., hnrjpup 18, pp^ 113

11. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., hnrjpup 22, pp^ 116

12. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., oqnumnup 8, pp^

131

13. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., oqnumnup 9, pp^

132

14. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., oqnumnup 10, pp^

133

15. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., uh^mttfptpp 3, pp^ 153

16. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., uh^mttfptpp 17, pp4 165

17. «Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., hn^mttfptpp 15, pp4 189

18.

19.

20. 21. 22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

Uqqm^», Ptjpnrp, 1968p., qh^mttfptpp 25, pp4 249 Upmpmm 156

Upmpmm

, Ptjpnrp, 1967p., Jmjpup 16, pp^ , Ptjpnrp, 1967p., hnrjpup 5, pp^ , Ptjpnrp, 1967p., hnrjpup 7, pp^ , Ptjpnrp, 1967p., hnrjpup 14, pp^ , Ptjpnrp, 1967p., Unjttfptpp 16, Ptjpnrp, 1967p., m^ppjp 8, pp^ Ptjpnrp, 1968p., oqnumnup 3, pp^ Ptjpnrp, 1968p., uh^mttfptpp 26, Ptjpnrp, 1968p., hn^mttfptpp 5, Ptjpnrp, 1968p., hn^mttfptpp 6, Ptjpni_p, 1968, hn^mttfptpp 15, Ptjpnrp, 1968p., Unjttfptpp 15, pp^ Ptjpnrp, 1968p., Unjttfptpp 20, pp^ Ptjpnrp, 1968p., Unjttfptpp 21, pp^

199

«Upmpmm

200

«Upmpmm 207

«Upmpmm

pp4 1

«SmppoUp 159

«SmppoUp 260

«SmppoUp pp4 306 «SmppoUp

pp4 8

«SmppoUp

pp4 9

«SmppoUp pp4 16 «SmppoUp 43

«SmppoUp

47

«SmppoUp

48

«bmjppp», Ptjpnrp, 1962p., hnrjpup 1, pp^ 7 «bmjppp», Ptjpnrp, 1962p., uh^mttfptpp 23,

pp4 19

«bmjppp», Ptjpnrp, 1963p., Unjttfptpp 10, pp^ 25

«bmjppp», Ptjpnrp, 1967p., hnrU^mpp 8, pp^

32-33

«bmjppp», Ptjpnrp, 1969p., tfmpmp 23, pp^ 42 «bmjppp», Ptjpnrp, 1969p., hnrUpup 29, pp^ 4: