Научная статья на тему 'ҲАРБИЙЛАШТИРИЛГАН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСИ КУРСАНТЛАРИДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТУЙҒУСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК ЖИҲАТЛАРИ'

ҲАРБИЙЛАШТИРИЛГАН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСИ КУРСАНТЛАРИДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТУЙҒУСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК ЖИҲАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
122
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ватанпарварлик / шон-шуҳрат / ватан / маънавий-маърифий / ҳуқуқ ва эркинлик.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Фахриддин Азаматович Болтаев

Мазкур мақолада ота-боболаримиз, улуғ аждодларимиз ва алломаларимиз ватанга муҳаббат ва садоқатни ифода этиш борасида ажойиб намуналари ва ватанпарварлик инсоннинг ўз ватанига муҳаббати ва уни асраб-авайлашга бўлган интилишини илмий асослар билан келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҲАРБИЙЛАШТИРИЛГАН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСИ КУРСАНТЛАРИДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТУЙҒУСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК ЖИҲАТЛАРИ»

ХДРБИЙЛАШТИРИЛГАН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСИ КУРСАНТЛАРИДА ВАТАНПАРВАРЛИК ТУЙГУСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК ЖИХДТЛАРИ

Фахриддин Азаматович Болтаев

ИИВ Академияси, Хдрбий тайёргарлик кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада ота-боболаримиз, улуг аждодларимиз ва алломаларимиз ватанга мухаббат ва садокатни ифода этиш борасида ажойиб намуналари ва ватанпарварлик инсоннинг уз ватанига мухаббати ва уни асраб-авайлашга булган интилишини илмий асослар билан келтирилган.

Калит сузлар: Ватанпарварлик, шон-шухрат, ватан, маънавий-маърифий, хукук ва эркинлик.

КИРИШ

Ватанпарварлик туйгуси ички ишлар органлари ходими учун мухим ахамият касб этади. Тарихий шон-шухратимизни, жахонда тутган урнимизни англаган холда, юртимизда амалга оширилаётган кенг куламли ислохотларга муносиб хисса кушиш хар бир ички ишлар органлари ходими зиммасига катта масъулият юклайди.

Абдурауф Фитрат: «Ватан - у менинг жону таним, саждагохимдир. У менинг тулин ойим, тинч-омонлигим, иззатим, шарафим, каъбам, киблам хамда гулистонимдир», дейди. Махмудхужа Бехбудий Ватаннинг кадр-киммати хакида шундай ёзади: «Ватан ва ахли диёрнинг кадри мусофиротда маълум булур. Хдкикатан, Ватан мукаддасдир, кадрини билмок керак. Сотмасга ва улгунча айрилмасга интилмок керак». Донишмандларимизнинг Ватан хакидаги ушбу теран фикрлари бугунги кунда хам долзарблигини йукотмай келмокда.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 2 апрелдаги «Ички ишлар органларининг жамоат хавфсизлигини таъминлаш ва жиноятчиликка карши курашиш сохасидаги фаолиятини янада такомиллаштириш буйича кушимча ташкилий чора-тадбирлар тугрисида»ги карори билан тасдикланган «Ички ишлар органларида маънавий-маърифий ишларни ташкил этиш концепцияси»да ходимларни ватанпарварлик рухида тайёрлаш масалалари белгилаб берилди. Унга кура, ички ишлар органлари ходимларининг маънавий ва интеллектуал салохиятини юксалтириш ишлари «Ватанга ва халкка садокат билан хизмат килиш — олий бурчимиз!» концептуал гояси асосида ташкиллаштирилади.

ИИВ Академияси курсантлари онгида ватанпарварлик хиссини шакллантиришга каратилган «Ички ишлар органлари тарихи» ва «Ватанпарварлик асослари» мавзуларида давра сухбатлари ташкиллаштирилади, бундан ташкари «Ватанпарварлик тарбияси» фани

укитилади. Ички ишлар органлари тизимида хар хафтада «Ватанпарварлик куни» тадбирлар комплекси ташкил этилади.

Шу билан бирга, ички ишлар органларининг ходимларида мамлакатда тинчлик ва осойишталикни таъминлаш, фукароларнинг хукук ва эркинликларини мухофаза килиш каби олий масъулият туйгусини шакллантириш максадида хар бир худудий ички ишлар органларида «Ватанпарварлик бурчаги» ташкил этилади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ

Ички ишлар органларида амалга ошириладиган маънавий-маърифий ишлар, ходимларни юкори касбий тайёргарликка эга, жисмонан ва маънан етук, билимли, халол, ватанпарвар, мард ва жасур этиб тарбиялашга йуналтирилади. Шу максадда, Ички ишлар вазирлиги Академияси томонидан «Ватанпарварлик асослари», «Касб маданияти ва муомала одоби» номли укув-методик кулланмалар тайёрланиб, барча ички ишлар органларида маънавий-маърифий тарбияни ташкил этиш учун таркатилади.

Зеро, ички ишлар органлари ходимларини ватанга мухаббат рухида, ота-боболаримизнинг жасоратидан ибрат олиб, юрт такдирига дахлдорлик туйгуси билан яшашга, Ватанни химоя килиш, садокатли, адолатли, халол булиш, халкка хизмат килиш рухида тарбиялаш бугунги кунда тизимда амалга оширилаётган ислохотларнинг бош максадидир. Ходимларни ватанпарварлик рухида тарбиялаш доирасида уларда Ватанга садокат, касбига нисбатан гурур хиссини шакллантириш, жамоат хавфсизлиги ва конун устуворлигини таъминлаш учун хар кандай хукукбузарликка карши курашишда шахсий масъулиятни оширишга каратилган комплекс чора-тадбирлар утказиб борилади.

Оилада чакалок тугилиши билан бутун махалла эшитади. «Суюнчи!», «Хуш хабар», «Умри билан берган булсин!». Пири бадавлат отахонлар мургак кулогига азон айтиб, унга исм куйишади. Яхши тилаклар тилаб, дуолар килинади: «Илоё, умри узун, ризки бутун булсин!», «Она юртига содик посбон, ота-онасига муносиб углон булсин!».

Узбек доим садокат ва вафо огушида яшайди. Гудаклигидаёк мехру шафкат узбек боласининг парвонасидир. Куну тун самимият ва иззат унга гирдикапалак.

Ватанга мухаббат рухи шундай сингиб боради экан инсон вужудига. Мана шу гузал боглар, азим дарёлар, мукаддас булоклар, мухташам шахарлар, мафтункор кишлоклар, бошидан кор аримайдиган тоглар, буталокларини эргаштирган туялар, тойчокларини эмизаётган биялар, бузтургайжонлар наво килаётган сахролар бизники.

Тинчлик - бебахо хазина. Хазинага эса куз тикканлар куп булади. Уни асраш керак. Уни куриклаш керак. Уни кадрлаш керак. Авайламок, асрамок, юракка жойламок, севмок керак. Узни карздор сезмок керак. Худди бутун бору йугини, соглигини, гузаллигини, кузларининг нури, сочларининг корасию

жилосини, томирларидаги кудрат, суякларидан кувватни бизга бериб, бугун биздан химоя, суянч кутаётган мухтарама Она олдидаги каби, карздормиз Ватан олдида. Зеро, хадисларда айтилганидек, «Ватанни севмок имондандир».

Айни Ватан мустакиллигини мус-тахкамлаётган хар бир йигит-киз имонлидир, эътикодлидир. Шундай кудратли посбонларимиз борлигидан калбларимиз гурурга тулади. Х,а, Узбекистон азалдан оловюраклар юрти. «Йигит сузидан кайтмас, арслон изидан», дейдиган бир сузли мардлар маконидир.

МУ^ОКАМА

Мамлакатимиз буйлаб хар йили 14 январь - Ватан химоячилари куни миллий байрам сифатида кенг нишонланиши хам бежиз эмас. Чунки сизу бизнинг айни лахзалардаги каби, тинч, хотиржам ва фаровон хаётимиз Куролли Кучларимиз томонидан ишончли химоя килинмокда. Мана шундай масъулиятли ва шарафли бурчни сидкидилдан адо этаётган, эртанги кунимизнинг хавфсизлиги ва баркарорлигига камарбаста булаётган навкирон углонларимизни хар канча эъзозласак, кукларга кутарсак ва уларнинг хакларига дуо килсак, шунча кам.

Айни шу сабабдан, давлатимиз рахбарининг «Узбекистон Республикаси Куролли Кучлари ташкил этилганлигининг 29 йиллиги хамда Ватан химоячилари кунини нишонлашга тайёргарлик куриш ва утказиш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармойишига асосан, юртимизда «Ватанпарварлик ойлиги» эълон килиниб, унинг доирасида ёшларда ватанпарварлик туйгуларини кучайтириш ва харбий касбга булган кдзикдш, шунингдек, чексиз гурур ва ифтихор туйгуларини уйготиш, халк ва харбийлар якдиллигини таъминлашга каратилган турли маданий-маърифий тадбирлар ташкил этилмокда.

Фармойишда мазкур ойликни юртимизда кенг ахоли катламлари, айникса, ёшларни жалб килган холда, «Ким Ватанга содик булса, мендирман уша!» деган устувор гоя остида утказиш белгилангани эътиборлидир.

Кези келганда айтиш лозимки, ватанпарварлик ойлигини утказишдан асосий максад Узбекистонда яшовчи хар бир фукарога ва хар бир оилага Узбекистон Республикаси Куролли Кучларининг урни ва ахамиятини етказиш, маънавиятли ва фидойи, аждодларимизнинг бебахо меросига таяниб яшайдиган баркамол шахс - булажак Ватан химоячиларини тарбиялаш, уларнинг дунёкараши, мантикий, ижодий ва тахлилий фикр-лаш доирасини кенгайтириш, она Ватан такдири учун юксак масъулият хамда жавобгарлик каби мухим хусусиятларни янада мустахкамлашдан иборат булиб, «Халк ва армия - якдил» эканлигини халкимизга амалда намоён этишга каратилган.

Мукаддас заминимизда улгайиб, вояга етган буюк аждодларимиз Ватан эрки ва озодлиги йулида мислсиз кахрамонликлари билан дунё афкор оммасини хануз лол колдиряпти. Шунингдек, она Ватанидан олис улкаларда армон билан дунёдан куз юмган алломаларимиз озмунчами? Бунга Абу Райхон Беруний, Абу Али ибн Сино, Жалолиддин Мангуберди, Захириддин Мухаммад Бобур,

Боборахим Машраб, Зокиржон Фуркат сингари буюк бобокалонларимиз кисмати мисолдир. Ватанни севиш, ватанпарвар булиш, уни ардоклаб, согиниб яшаш инсон табиатига хос хислардир.

Алишер Навоий хазратларининг куйидаги сузи она Ватанини севувчи садокатли хар бир кишининг калбида гайрат-шижоат уйготади: Ватан таркини бир нафас айлама, Ани ранжи - гурбат, хавас айлама.

Инсон хар жойда бир бурда нонини топиб, корнини туйгазиши мумкин. Лекин Ватаннинг урнини хеч нарса боса олмайди. Ватанда яшаш хакикий бахт. Биз учун Ватан ягона. Шу боис хам у пулга сотилмайди ва сотиб олинмайди. Ватан инъом этилмайди, карзга берилмайди.

Абдулла Ориповнинг «Мен нечун севаман Узбекистонни» шеърининг лирик кахрамони Ватанни факат бойлик-лари-ю, бебахо тупроги, гузал иклими учунгина эмас, хатто мангу музликлардан иборат булган такдирда хам севмаслик мумкинми? - деган юксак фикри билан эътиборни тортади: Ватанлар, Ватанлар, Майли, гулласин, Бог унсин мангулик музда хам, аммо

Юртим, сени факат бойликларинг-чун Севган фарзанд булса, кечирма асло!

Буюклар айтадилар: «Кишининг вафодорлиги ва садокати унинг уз Ватани учун кайгуришидан, дустларини согинишидан ва умрининг зое кетказган лахзаларига ачиниб, укиниб яшашидан билинади».

Инсоннинг уз халкига булган садокати ва фидойилиги она Ватанни химоя килиши, тараккий топиб, хар томонлама мустахкам ва кудратли булиши хамда халкининг тинч-фаровон хаёт кечиришига хисса кушиши билан улчанади.

^ар бир инсон эл-юртнинг озодлиги, мустакиллиги учун хамма нарсани, хатто жонини хам аямайди. Бу хакда Мавлоно Фузулийнинг «Менинг битта хаётим бор, борди-ю мингта хаётга эга булган такдиримда хам хаммасини Ватан учун сарфлаган булур эдим», деб айтган сузлари хар биримиз учун бебахо угитдир.

Маърифатли халкларимизнинг хакикий жасорати Ватан йулида курбон булишга хозир эканлигида акс этади.

Кимки уз юртини севмаса, у хеч нимани сева олмайди.

Кимки уз Ватанига дахлдор булмаса, у инсониятга хам дахлдор эмас.

Уз ватанига дог тушириш — уни сотиш деган суз.

BaTaH TyñFycu SynraH KumugaruHa BaTaHnapBapnuK xuccu ^ym ypagu. BaTaHnapBapnuK geraHga, KyñugarunapHH aHrnam ®ou3:

- y3 xanKHHH, TunuHH, TapuxuHH axmu Sunum Ba y SunaH ^axpnaHum;

- MatHaBHATHMH3, MagaHuñ Mepoc Ba KagpuaTnapHH acpam, aBnognapra TaKguM этнm;

- SyroK a^gognap umuHH gaBOM эттнpнm, ynapra MyHocuS Bopuc Synum;

- BaTaHHH xuMoa KunuS, ®:aHrnapga xanoK SynraH KaxpaMoHnap homhhh eg

этнm;

- SeTaKpop BaiaHHMH3ga MKcaK эtтнкog SunaH amam, yHra xaMuma cagoKaTnu Synum.

EmnapHH BaTaHnapBapnuK TyñFycu SunaH TapSuanam, ynapHH BaTaH MatHOCHHH TepaH aHrnaS eTumra ypraium, BaTaHnapBapnuK - WKcaK axnoKHH TaMO-Hun экaнннн TymyHTupum gon3apS Ba3u$a xucoSnaHagu. OgoS-axnoK, xae-uSo, op-HOMyc Ba gueHai KaSu $a3unaraap a3angaH xanKHMU3 MatHaBuaTHHUHr a^panMac KUCMura añnaHraH.

BaTaHHMH3 Magxuacu aHrpaca, hhkh xuc-TyñFynapHMH3 ^ymuS KeTagu, Ky3HMH3ra em KanKHñgu, neKHH BaTaH $aKai axmu KyHnapga, MTyKgapra эpнmгaнga ^axpnaHaguraH, cyHr yHyTunaguraH xunKaT эмac.

AnSaira, BaraHHH ceBum, yHra ^ugoñu Synum ynyH ^oh ^ugonuK mapT эмac. EanKH my ñynga, KepaK Synca, MunnaT Ba OHa TynpoK matHH ynyH xap KaHgaH xaTap W3ura thk SoKumHH aHrnaTagu, Sy MyxaSSai. fflyHHHr ynyH $aKai SanaHgnapBo3 rannap SunaH эмac, y3HMH3HUHr aKn-3aKoBaTHMU3, x,apaKaiHMH3 SunaH wpT paBHaKura xucca KymumHMH3, xaKHKHñ ^oHKyap SynumHMH3 3apyp. ffly ToSga moupHHHr metpuñ xhtoSh KyHrnuMH3ga aKC cago Sepagu:

^macaK Sy gyHega

BaTaH ynyH amañnuK,

Y3SeKucToH aianraH

naMaH ynyH amañnuK.

AcnuHH onraHga, BaTaHnapBapnuK TyñFycu Su3ra SeroHa эмac. MyKaggac 3aMHHHMH3 Ann 3p TyHra, TyMapuc, fflupoK, ^anonugguH MaHrySepgu, AMup TeMypgeK KynnaS SywK BaTaHnapBap $ap3aHgnapu SunaH Tapux caxHuga y3 ypHHHH TonraHH SyHra Sup Mucongup.

Y3ÖeKucTOHga amaeTraH xap Sup HHcoHHUHr KanSuga BaTaHnapBapnuK, BaTaHra gaxngopnuK xuccu ^ym ypuS Typumu KepaK. A^gognapuMH3 op3y KunraH xyKyKHH geMoKpaTHK gaBnaT, ^yKaponuK ^aMuaTuga amaS, Mexpai KunanMH3. By - Kaira SaxT.

«BaTaHra gaxngopnuK» TymyHnacu ropTra MyxaSSai, yHHHr paBHaKU Ba TapaKKUeTH ñynuga y3 xuccacuHH Kymumgup. «BaTaH MeHra HHMa Sepgu?» geS эмac, «MeH BaTaHHMra HHMa SepguM, yHHHr nopnoK ucTHKÖonu ynyH HHMa KunguM», gea ^HKpnam hhh hhcohhh gaxngopnuK TyñFycu xucoSnaHagu. BaTaHra gaxngop hhcoh ^aMuaTra ^oñgacu Terumu ynyH THHMañ Mexpai Kunagu Ba myHHHr opKacugaH xanon pu3K Tonagu. A^cycKH, opaMH3ga $aKai y3H ynyH umnañguraH, Mogguñ MaH^aai ñynuga xairo BaTaHUHH coTaguraH Se^apK, noKañg

ва худбин кимсалар хам учраб туради. Маълумки, каерда мехр-окибат булса, уша жойда адолат, тенглик, тараккиёт карор топади. Мехр-окибат инсонларни бирлаштиради, жамиятни мустахкамлайди, мамлакатни баркарор килади.

Халкимиз бежиз «Ватан остонадан бошланади» демайди. Ватанни химоя килиш - инсоннинг уз уйини, оиласини, севимли ёри ва болаларини, якинларини, ота-боболарининг табаррук хоки ётган мукаддас тупрокни химоя килиш, дегани.

Эътироф этиш керак, сунгги йилларда Ватанни химоя килиш ёшларимиз учун хакдкдй шараф ишига айланди. Миллий армиямизда кадрият ва анъаналаримизга хос соглом маънавий мухит яратилгани харбий хизматга ёндашувни тубдан узгартирди. Бугун Куролли Кучларимиз сафида хизмат килиш, Ватан химоячиси, деган номга муяссар булиш хар бир йигит учун нафакат конституциявий бурч, балки юксак шарафга айланди.

Ватанни севиш ва уни химоя килиш нафакат харбийларимиз ёки хукук-тартибот идоралари ходимларининг, балки жонажон Узбекистонимизда яшовчи хар бир фукаронинг мукаддас бурчидир.

Айтиш жоизки, мустакил Узбе-кис-тонимиз армиясида маънавий-маърифий, тарбиявий ишлар тубдан янгича асосда ташкил этилмокда. Миллий армиямиз ёшларимиз учун ватанпарварлик, юртга садокат билан хизмат килиш мактаби, харбий хизматчилар калбида мустахкам ирода, юксак инсоний фазилатларни шакллантириш, уларнинг аклий ва интеллектуал кобилиятларини ривожлантириш, жисмоний тобланиш мактабига айланаётгани фахримиз, гуруримиздир.

Айни кунларда Президентимизнинг 2019 йил 13 декабрдаги «Узбекис-тон Республикаси Куролли Кучлари ташкил топганлигининг 28 йиллиги хамда Ватан химоячилари кунини нишонлашга тайёргарлик куриш ва утказиш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармойишига асосан, мамлакатимиз микёсида кдзгин хозирлик курилмокда.

Бу йил барча ватандошларимизни мардлик ва жасоратга, садокат, ватанпарварликка чорловчи айём мамлакатимизда «Ватанпарварлик - миллий юксалиш кафолати!» деган умумий шиор остида утказилмокда.

Тантанали тадбирлар харбий кисмлар, таълим муассасалари, махаллалар ва ташкилотларда харбий-ватанпарварлик рухидаги турли маънавий-маърифий учрашувлар, давра сухбатлари, курик-танловлар, байрам тадбирлари, спорт мусобакалари утказилмокда. Уларда асосий эътибор ёшларни Ватанга мухаббат, истиклол гояларига садокат, харбий-ватанпарварлик рухида тарбиялаш, миллий армиямиз сафларида она юртимизни химоя килиш иштиёкини янада кучайтиришга каратилаётгани диккатга сазовордир.

Х,ар йили байрам арафасида Куролли Кучлар тизимида «Энг илгор касб мутахассиси» танловини утказиш анъанага айланган. Бу йилги танловда хам ИИВ Коровул кушинларида хизмат килаётган харбийларимиз «Энг илгор батальон командири», «Энг илгор взвод командири», «Энг илгор гурух

KoMaHgupu» Ba «3Hr HHFop cep^aHT» Kaöu нoмннaцнflнapga fohhö öyHumu 6apnaMH3HH KyBoHTHpagu.

XY.HOCA

KypoHHH KyHHap TH3HMHga aManra omupuHaeTraH KeHr KyHaMHH HCHoxpTHap caMapacu mhhhhh apMH^Mrogaru axnoKHH-pyxuñ, MatHaBHH MyxHTHHHr 6yryHHañ AHranaHraHuga, ®:aMHflTHMH3ga apMHara Ba xapÖHH xH3Marra eHgamyB TaMOMHna y3rapraHHga x,aM akkoh HaMoeH öyHMoKga.

OOH^A^AHH^rAH A^ABHÉT^AP PYHXATH:

1. Mup3ueeB №.M. 2020 hhh 25 geKaöpt KyHH y3ÖeKHCTOH PecnyÖHHKacu KamKagape bhhoath Fy3op TyMaHHga öapno этннгaн y3ÖeKHCTaH rT. 3aBoguHH umra Tymupum MapocHMHgaru HyTKH // ^aBHar paxöapHHHHr MaTÖyoT kothöh fflep3og AcagoB MatHyMoTH. - 2021. - 25 geK.

2. H.HöpoxHMoB, X.CynTaHoB, H,^ypaeBHap "BaraH TynFycu" -T.: 1996. 139-145 ö.

3. ffl.Mup3ueeB «mhhhhh apMHaMH3 TamKHH этнннmннннг 29 HHHHurura 6aFHmnaHraH Tagöupugaru HyTKugaH». // «Postda» ra3eTacH. 2021 hhh 14 aHBap №2J4488).

4. y3ÖeKHCToH PecnyÖHHKacHHHHr «^aBHar MyKo^oraapu» TyFpucugaru KoHyHH. 2018 hhh 14 anpeHt.

5. ffl.T.HKpaMoB, o.p.koöhhob «BaTaHra $ap3aHgHHK Mexpu Ba cagoKarn ÖHHaH xH3MaT KHHHm - MyKaggac 6ypn». -T.: 2016

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.