Научная статья на тему 'Ҳаракатлар стратегияси билан беш йил: ислоҳотлар сарҳисоби'

Ҳаракатлар стратегияси билан беш йил: ислоҳотлар сарҳисоби Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
497
62
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Strategy of Uzbekistan
Область наук
Ключевые слова
Ҳаракатлар стратегияси / Ислоҳот / сарҳисоб / стратегия / Ўзбекистон / қонун / Стратегия действий / Реформа / Итог / Стратегия / Узбекистан / Закон
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Ҳаракатлар стратегияси билан беш йил: ислоҳотлар сарҳисоби»

Strategy of Uzbekistan №04 (2021) / ISSN 2181-2535

Ц|

МШ1.

ХАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ БИЛАН БЕШ ЙИЛ

Г

ИСЛОХОТЛАР САРЩОБИ

Элдор ТУЛЯКОВ

«Тараккиёт стратегияси» маркази ижрочи директори

Ахолининг кенг катлами, жамоатчилик ва ишбилармон доиралар вакиллари, давлат органларининг рахбарлари ва мутахассислари билан утказилган амалий сухбат ва мухокамалар, шунингдек амалдаги конун хужжатлари, миллий ва халкаро ташкилотларнинг ахборот-тахлилий материаллари, тавсиялари ва шархларини урганиш, ривожланган хорижий мамлакатлар тажрибасини тахлил килиш натижаси уларок, 2017 йилнинг 7 февралида Узбекистан Республикаси Президентининг Фармони билан 2017-2021 йилларга мулжалланган Узбекистан Республикасини ривожлантириш-нинг беш устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси кабул килинди.

Харакатлар стратегиясидан кузланган асосий максад - ислохотлар самарадорлигини тубдан ошириш, давлат ва жамиятнинг хар томонлама ва жадал ривожланишини таъминлаш учун шарт-шароитлар яратиш, мамлакатни модернизация килиш ва хаётнинг барча сохаларини эркинлаштиришдан иборат эди.

2017-2021 йилларда Узбекистон

Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси асосида давлат ва жамиятда содир булган кучли модернизация жараёни барча соха да жадал суръатларда юксалишни юза га келтирди. Бу дунё хамжамиятининг хам юксак эътирофига сазовор булди.

Харакатлар стратегияси беш боскичда, мамлакатда йилларга бериладиган номлардан келиб чикиб, хар бир йил буйича Давлат дастурлари кабул килинган холда амалга оширилиб келинди.

Хусусан, давлат ва жамият курилиши тизимини такомиллаштириш хакида суз борганда, мухим сиёсий жараён - Президент Шавкат Мирзиёев томонидан парламентга Мурожаатнома йуллаш институти жорий этилганини алохида кайд этиш лозим.

Харакатлар стратегияси - 5 ёшда

Давлат хокимияти ва бошкаруви органлари тизими ислох килиниб, уларнинг фаолиятида самарадорликни ошириш, давлат томонидан тартибга солишнинг замонавий бозор механизмларини жорий этиш, давлат органларида сохага оид булмаган вазифаларни кискартириш, уларнинг фаолиятига ракамли технологияларни кенг татбик килиш устувор вазифа сифатида белгилаб олинди.

Таъкидлаш жоизки, конун ижодкорлиги

фаолияти сифатини тубдан ошириш давлат ва жамият курилиши тизимини такомиллаштиришнинг мухим йуналиши хисобланади. Норматив-хукукий хужжатларни ишлаб чикиш ва кабул килишнинг янги, демократик шаклларини жорий этиш, конун лойихаларини кенг жамоатчилик вакиллари ва экспертлар доирасида мухокамалардан утказиш, шунингдек конун лойихаларининг халкаро шартнома ва рейтингларга мослигини урганишга устувор ахамият берилди.

Шунингдек, «Парламент назорати туррисида»ги Конунга асосан, утган даврда депутатларнинг жойларда утказган урганишлари, сайлов округларида уз сайловчилари билан учрашувлари даво-мида фукароларнинг мурожаатларида кутарилаётган долзарб муаммолар юзасидан давлат органлари хамда хужалик бошкаруви органларининг мансабдор шахсларига асослантирилган тушунтириш бериш ёки нуктаи назарини баён этиш талаби билан 20172021 йилларда жами 1 630 та депутат сурови юборилди. Ундан ташкари, 2018-2021 йиллар давомида Конунчилик палатаси мажлисларида Хукумат ва хужалик бошкаруви органлари рахбарларининг конунда белгиланган ваколатлари доирасида хамда уз фаолиятига дойр масалалар юзасидан жами 76 маротаба ахбороти эшитилди.

Сунгги йилларда давлат ва хужалик бошкаруви органларининг мансабдор шахсларига парламент суровини юбориш институтидан фойдаланиш хам сезиларли равишда ошди. Бунда парламент назорати объектлари доираси кенгайтирилиб, хужалик бошкаруви органлари фаолияти хам камраб олинди. 1991-2016 йилларда Конунчилик палатаси 6 та суров, 2004-2016 йиллар мобайнида Олий Мажлис Сенати томонидан 7 та суров юборилган. 2017-2021 йиллар давомида эса, жисмоний ва юридик шахслардан келиб тушган мурожаатлар, жойларда ахоли билан учрашувлар ва сайёр кабуллар хамда ижтимоий тар-мокларда кутарилган масалалар юзасидан Олий Мажлис сенатида бу курсаткич 35 тани ташкил килиб, суровлар сони 5 баробарга, Конунчилик палатаси суровлари сони 56 тани ташкил килиб, деярли 8 баробарга ортди.

Кайд этиш лозимки, сунгги йилларда жойлардаги тизимли муаммоларни уз вактида хал этиш хамда бу борада амалга оширилаётган ишлар холати билан якиндан танишиш максадида куйи палата мажлисларида хукумат аъзоларининг депутатлар саволларига жавобларини эшитиш - «хукумат соати» институти жорий килинди. Хусусан, 20182021 йилларда 30 маротаба «хукумат соати» утказилиб, уларда хукуматнинг 41 нафар аъзоси депутатлар саволларига жавоб беришди. Энг мухими, 2021 йилдан бошлаб утказилган «хукумат соати» тадбирлари Конунчилик палатасининг «Уои1иЬе» хамда «РасеЬоок»даги расмий сахифаларида турридан-турри ёритиб борилди.

¡X Р*-»

Харакатлар стратегияси - 5 ёшда

Шу уринда, 2017 йилдан бошлаб Узбекистан Республикаси Президентининг Виртуал ва Халк кабулхоналари ташкил этилганини таъкидлаб утиш жоиз. 2017-2021 йилларда Президент Виртуал кабулхонаси ва Халк кабулхоналарига келиб тушган 5 млн. 780 мингдан зиёд мурожаатлар куриб чикилди, шундан 3 млн. 288 мингдан ортиги каноатлантирилди. Мурожаатларнинг тулик, уз вактида ва конуний урганиб чикилиши натижасида уларни каноатлантириш даражаси хам йил сайин ошиб бормокда.

1 _ — — 1 ^

ШЖ 2017

2018

1

2019

2020

1

2021

1— ▲1

47,5% 53,9%

60,9%

60,4%

86,7 %

Бугун, давлат бошкаруви тизимини ислох килиш, давлат хизматининг ташкилий-хукукий асосларини ривожлантириш, давлат хизматлари сифати ва самарасини ошириш, жамоатчилик назорати механизмларини амалда татбик этиш, фука рол и к жамияти институтлари хамда оммавий ахборот воситалари ролини кучайтириш йуна-лишидаги туб узгаришлар халкимиз хаётида уз аксини топмокда.

Конун устуворлигини таъминлаш ва суд-хукук тизимини янада ислох килишда судлар-ни «адолат кургони»га айлантириш, жумладан Олий суд фаолиятини такомиллаштиришга алохида эътибор каратилди. Хусусан, Олий суд ва Олий хужалик суди бирлаштирилиб, Олий суд фаолияти такомиллаштирилди, судья лавозимида булишнинг илк маротаба беш йиллик, кейин ун йиллик муддати ва муддатсиз даври белгиланди, суд томонидан жиноят ишини кушимча

те р го в га

каитариш

институти бекор килинди Фукаролик иши буйича суд карорини назорат тартибида кайта куриб чикиш имкониятини берувчи муддат 3 йилдан 1 йил га киска ртирилди.

Судьяликка хаёт тажрибасига эга шахсларни тайинлаш максадида илк маротаба тавсия этиладиган номзодлар учун судьяликка номзоднинг ёши камида 35 ёш этиб белгиланди. Судьяликка номзодларни танлов асосида танлаб олиш механизми жорий этилди. Утган давр мобайнида судьяларнинг умумий сони карийб 30 фоизга ошди, натижада судьялар корпуси кучайтирилди.

Судьялар дахлсизлигини таъминлаш ва коррупциянинг олдини олиш буйича суд инспекцияси ташкил этилди. Суд тизимига замонавий ахборот-коммуникация технологиялари татбик килинмокда.

2017-2021 йилларда инсон хукук ва манфаатларини химоя килиш буйича мухим кадамлар ташланди. Жумладан, мамлакат ахолиси учун узок йиллардан . буен оррикли масала булиб келган «прописка» тизими тубдан ислох килинди. Фукаролик бериш тартибининг соддалаштирилиши натижасида 2018-2021 йилларда 70 мингдан ортик шахе Узбекистан еспубл икаси фука рол и ги га ка бул килинди.

Бюрократик тусикларни камайтириш йулида жисмоний шахслар учун божхона худудига кириб келиш ва уни тарк этиш буйича «яшил» ва «кизил» йулак тизими амалиётга татбик, этилди. Авваллари Узбекистан Республика с и га кириб келишда йуловчи божхона назо рати дан ути lu учун уртача 2 соатгача вакт сарфлаган булса, эндиликда уртача 30 дакикадан 1 соатгача вакт ичида чегара ва божхона назоратини тарк этиши мумкин.

Узок йиллар давомида мамлакат учун тамга булиб келган Жасликжазони ижро этиш колонияси тугатилди. Кийнокларнинг олдини олиш масаласига давлат рахбари томонидан алохида эътибор каратилиб, бу борада 20172021 йилларда Узбекистан Республикаси Президентининг 5 та фармони ва 6 та карори кабул килинди.

Таъкидлаш жоизки, Узбекистан

Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан афв этиш тизими йулга куйилди. 2017-2021 йилларда жазо муддатини утаётган 6 мингга якин махкумга нисбатан афв этиш актлари кулланилди.

Суд ишларини юритишда назорат инстанцияси тугатилди. Суд тизимида ортикча суд боскичларини бекор килиш оркали «Бир суд - бир инстанция» тамойили жорий этилди.

Утган 5 йилда 3 513 нафар, фа кат 2021 йилнинг узида 743 нафар шахсга нисбатан оклов хукми чикарилди. Шунингдек, 18 026 нафар шахс суд залидан озод килиниб, 33 515 фукарога нисбатан асоссиз куйилган моддалар айбловлардан чикарилди ёки узгартирилди.

Узбекистон Республикаси Коррупцияга карши курашиш агентлиги ташкил этилди. Унда коррупцияга карши кураш институционал ва тизимли равишда амалга оширилиши белгилаб куйилди. Узбекистон Республикаси Олий Мажлис палаталарида Суд-хукук масалалари ва коррупцияга карши курашиш кумитаси ташкил этилди.

2018-2021 йилларда гендер тенгликни таъминлаш, хотин-кизларни куллаб-кувватлаш, уларнинг давлат ва жамият бошкарувидаги ролини ошириш билан боглик 2 та конун, Узбекистон Республикаси Президентининг 6 та фармон ва карори, Хукуматнинг 16 та карори кабул килинди. Узбекистон Республикаси Гендер тенгликни таъминлаш масалалари буйича комиссияси ташкил килинди. Аёл сенаторларнинг сони карийб 30 фоизга, депутат аёллар сони эса 50 фоизга усди.

Тадбиркорлик субъектларининг хукук-ларини химоя килиш тизими такомил-

лаштирилиб, Узбекистон Президенти хузуридаги субъектларининг хукуклари манфаатларини химоя килиш

Республикаси Тадбиркорлик ва конуний буйича вакил

(Бизнес-омбудсман) институти жорий этилди.

Харакатлар стратегиясининг иктисодиёт-ни ривожлантириш ва либераллаштириш йуналишида утган 5 йил давомида асосий иктисодий ислохотлар макроиктисодий баркарорликни таъминлаш, инфляция даражаси, солик юкини камайтириш ва соддалаштириш, иктисодиёт тармокларини диверсификация килиш, бизнесга кулай мухит яратиш, инфратузилмани такомиллаштириш, кишлок хужалиги, иктисодий интеграция, ракамли иктисодиётни ривожлантириш каби ислохотлар жадал суръатларда олиб борилди.

Хусусан, Харакатлар стратегияси доирасидаги ислохотлар натижасида барчага тенг ва эркин ракобат шароити яратилди. Ортикча йигимларни бекор килиш ва солик ставкаларининг нормаллаштирилиши туфай-ли тадбиркорлик субъектлари учун солик юки камайтирилди. Бунда, мол-мулк, даромад ва ижтимоий солик ставкалари 2 баробар пасайтирилди. Кушилган киймат солиги 20 фоиздан 15 фоизга туширилди.

Сунгги йилларда тадбиркорликка кенг йул очилди. Тадбиркорлик субъектлари фаолиятини режадан ташкари ва мукобил текшириш бекор килинди, тадбиркорликни руйхатдан утказиш учун давлат хизматларини курсатиш тартиботлари сони, руйхатдан утиш учун кетадиган вакт кискартирилди. Яна бир мухим жихат - режали текширувлар, шунингдек 42 турдаги фаолиятга лицензиялар ва рухсатномалар бериш бекор килинди.

Уз навбатида, 2017-2021 йилларда Харакатлар стратегияси доирасида саноат-нинг етакчи тармоклари (тукимачилик, электротехника, автомобил саноати, курилиш материаллари саноати, кимё ва нефть-кимё саноати, кишлок хужалиги машинасозлиги, энергетика каби тармоклар)ни ривожлантириш стратегиялари кабул килинди.

Харакатлар стратегияси - 5 ёшда

Таъкидлаш жоизки, махсус иктисодий ва кичик саноат зоналари мамлакат иктисодий салохиятидан фойдаланиш самарадорлигини ошириб, тадбиркорликни ривожлантириш-нинг замонавий, кулай ва самарали усулига айланиб бормокда.

Сунгги йилларда республиканинг барча худудларида фаол ташкил этилаётган бундай иктисодий майдонлар импорт килинаётган махсулотларни махаллийлаштириш, жойларда экспорт салохиятини ошириш хамда янги иш уринларини яратиш оркали ахоли бандлигини таъминлашда йирик «драйвер»га айланди.

Айни пайтда Узбекистонда 23 та эркин иктисодий зона фаолият юритмокда. Уларда умумий киймати 2,6 млрд. долларлик 453 та лойиха амалга оширилиб, 36 мингга якин иш урни яратилди. Эркин иктисодий зоналарга хорижий инвесторларни жалб килиш учун тегишли имтиёз ва преференциялар такдим этилди. Имтиёзлар инвестиция хажмига боглик, булиб:

10 млн. АКШ доллари ва ундан ортик инвестиция киритилганда - 10 йил муддатга, кейинги 5 йил мобайнида фойда солиги ва ягона солик тулови ставкалари амалдаги ставкалардан 50 фоиз паст микдорда кулланилган холда берилади.

Шунингдек, етакчи тармокларга ихтисослашган кичик саноат зоналарининг

самарали фаолияти учун тегишли инфратузилмалар яратилди. Хозирда 348 та кичик саноат зонаси фаолият юритмокда. Кичик саноат зоналарида 5 трлн. сумлик 1497 та лойиха ишга туширилиб, 36 мингдан зиёд кишининг бандлиги таъминланди. Бу, мазкур тизимни йулга куйиш борасида мамлакатда зарур тажриба тупланганига далолатдир.

Узбекистонда туризм со^асини тубдан исло* килиш оркали сайёхлик инфратузилмаси ривожлантирилди. Халкаро сайёхлар сони 2016 йилдаги 2 млн.дан 2019 йилда 6,7 млн.гача купайди. БМТ хузуридаги Жахон туризм ташкилоти маълумотларига кура, Узбекистон 2019 йилда энг яхши ривожланаётган сайёхлик йуналишига эга мамлакатлар бешлигига кирди.

2016-2021 йилларда махаллий сайёх-ларнинг сони 24 млн.га етган булса, хорижликларнинг сони карийб 20 млн. кишини ташкил этди. Таъкидлаш лозимки, коронавирус пандемияси фонида жорий этилган чекловлар ва уларнинг натижасида юзага келган глобал инкироз окибатлари туфайли 2020 йилда Узбекистонга 1,5 млн. 2021 йилда эса, 1,7 млн. чет эллик сайёхлар ташриф буюришди.

2017 йилда бошланган иктисодиётни либераллаштириш ва бозор механизм-ларининг ролини оширишга каратилган энг мухим иктисодий ислохотлардан бири, бу миллий валюта алмашув курсининг бозор механизмлари асосида шаклланиш тамойилларини жорий этиш оркали ички валюта бозорини боскичма-боскич либераллаштирилиши билан боглик амалий кадамлар булди.

Шу билан бирга, пул-кредит (монетар) сиёсати сохасида куламл и ислохотлар амалга оширилди, жумладан тулов тизимлари ривожлантирилди, чет эл валютасини сотиб олиш им кон и яратилди, накд пул муаммоси хал этилди, узлуксиз ишловчи автоматлаштирилган банкоматлар фаолияти йулга куйилди. Марказий банк томонидан такдим этилган статистик маълумотларга кура, хозирда мамлакат буйича банкоматлар ва ахборот киоскларининг умумий сони 11 572 та ни та ш кил килмокда. Шунингдек, 2019-2021 йилларда ахолига хизмат киладиган валюта айирбошлаш шохобчаларининг умумий сони 1 724 тадан 2 664 тага, шу жумладан, «24/7» режимида ишловчи автоматлаштирилган валюта айирбошлаш шохобчалари сони 722 тадан 1 306 тагача етказилди хамда миллий вал юта ни чет эл валютасига купай айирбошлаш имконияти яратилди.

Узбекистоннинг фискал сохадаги сиёсати тубдан узгарди, хусусан бюджетнинг шаффофлиги ва очиклиги таъминланди, соликка тортишни соддалаштириш ва такомиллаштириш буйича солик ислохотлари амалга оширилди, яширин иктисодиёт улушини кискартиришга каратилган катор ислохотлар амалга оширилди.

Узбекистоннинг ташки савдо фаолиятида 2017-2021 йилларда ташки савдони либераллаштириш ва республика экспорт салохиятидан самарали фойдаланиш натижасида улкан узгаришлар юз берди. Хусусан, экспорт килинадиган барча товарлар ва хизматлар учун божхона туловлари бекор килинди, лицензиялаш ва экспорт тизими соддалаштирилди. Товарларнинг 60 фоиздан ортик турлари учун божхона туловларининг «ноль» даражаси белгиланди. Божхона тулови ставкаси 6,45 фоизгача пасайтирилди.

Ташки савдони янада эркинлаштириш, жахон бозорида талаб юкори булган махсулотлар экспортининг номенклатурасини ошириш учун шароит яратилди.

Масалан, экспортни рагбатлантириш максадида махсулотлар учун олдиндан тулов тартиби бартараф этилди ва кафиллик мажбуриятисиз ташки бозорга махсулот етказиб бериш тизими яратилди. Эскирган лицензиялаш тартиб-таомиллари бекор килинди, экспортчилар учун солик имтиёзлари кенгайтирилди. Экспорт шартномалари буйича муддати утган дебиторлик карзларини хисоблашнинг ягона муддати 120 кунгача узайтирилди.

Харакатлар стратегиясида белгиланган устувор вазифаларни изчил амалга ошириш, иктисодий сохаларни янада ривожлантириш ва амалга оширилган таркибий ислохотлар самараси 2017-2019 йиллар давомида иктисодиётнинг баркарор, мувозанатлаштирилган холда ривожлани-шини таъминлади.

Мамлакатдаги иктисодий усиш

2017 2018 2019

2020 йилда бошланган глобал пандемия сабабли вужудга келган инкирознинг салбий окибатларини юмшатиш максадида ахоли, иктисодиёт тармоклари ва тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлашга каратилган (жами киймати 2,1 млрд. долл.дан ортик) иктисодий чоралар курилди.

Харакатлар стратегияси - 5 ёшда •-

Натижада, 2020 йилнинг дастлабки III-чорак якунлари буйича иктисодиёт муътадил даражада усишда (0,4%) давом этиб, IV-чоракдан иктисодиётнинг аксарият тармокларида фаоллик кайд этилди ва йил якунига кура иктисодий усиш 101,9 фоизни ташкил этди.

Кайд этиш жоизки, Узбекистон дунёдаги глобал пандемия пайтида Европа ва Марказий Осиё минтакасида 2020 йилда иктисодиёти усиши кайд этилган санокли давлатлардан бири булди.

2021 йилда мамлакатда иктисодий фаолликни оширишга каратилган чора-тадбирлар амалга оширилиб, олиб борилган иктисодий ислохотлар натижасида йил якунига кура ЯИМ усиш суръати 107,4 фоизни ташкил этди. Жахон банкининг 2022 йил январь ойидаги прогнозларига кура 2022-2023 йилларда Узбекистон Европа ва Марказий Осиё минтакасидаги юкори иктисодий усиши кутилаётган етакчи давлат сифатида кайд этилди.

Европа ва Марказий Осиё (ЕСА) минтакаси давлатлари учун прогнозлар

ЯИМнинг реал усиши (%) 2022 й. 2023 й.

Узбекистон 5,6 5,8

Арманистон 4,8 5,4

■тН" Грузия 5,5 5,0

КЗ Козогистон 3,7 4,8

О Черногория 5,6 4,8

^^ Тожикистон 5,5 4,5

| Косово 4,1 4,4

Молдова 3,9 4,4

^^ Хорватия 5,4 4,4

\ Венгрия 5,0 4,3

ГЧ Киргизистон 4,7 4,3

ЩШ Сербия 4,5 4,0

| Руминия 4,3 3,8

Ф | Албания 3,8 3,7

^^ Болгария 3,8 3,6

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Украина 3,2 3,5

шш Польша 4 7 3,4

Шимолий Македония 3,7 3,4

Ик 1 Босния ва Герцеговина 3,0 3,2

Тур кия 2,0 3,0

Озарбайжон 3,1 2,7

Беларусь -2,8 2,3

Россия 2,4 1,8

é о

■ hJ

2017 - 2021 йилларда

ЯИМ усиш суръатлари

9

hJ

О 8

hJ • 1

7

• Харакатлар стратегияси - 5 ёшда

Утган 5 йил ичида Узбекистоннинг ижтимоий сох,ани ривожлантиришнинг устувор йуналишлари борасидаги сиёсати тубдан узгарди. Хусусан, сорликни саклаш тизимини такомиллаштиришда хам бир катор ишлар амалга оширилди. Жумладан, 1 373 та цишлоц врачлик пункти кискартирилиб, урнига 793 та цишлоц оилавий поликлиникаси, 441 та тез тиббий ёрдам шохобчалари хамда кундузги стационарлар очилди. 306 та шахар ва туман шифохона-ларида эса янги ихтисослаштирилган поликлиникалар хамда 1 200 та тез ёрдам шохобчаси фаолияти йулга куйилди. Вилоятлардаги куп тармокли тиббиёт марказлари 14 та стационар ва мобиль ракамли рентген, 8 та МРТ (1,5 тесла) билан жихозланган булса, республика хамда 6 та ^удудий онкология муассасаси 6,5 млн. АК,Ш долларига тенг 2 турдаги 15 та гамма терапия ускуналари билан таъминланди.

Мактабгача таълим муассасалари тармо-рини кенгайтириш, уларнинг моддий-техник базасини мустахкамлаш ва янги борчаларни куриш учун 2017-2021 йилларда мактабгача таълим тизимини янада такомиллаштириш Дастури хамда 2030 йилга кадар мактабгача таълим билан камров даражасини 80,8 фоизга етказиш максад килинган мактабгача таълим тизимини ривожлантириш Концепцияси тасдикланди.

Амалга оширилган ислохотлар натижасида болаларни мактабгача таълим билан камраб олиш даражаси 27,7 фоиздан 62,4 фоизга,

МТТлар сони 5211 тадан 19316 га етказилди.

Мамлакатда Президент мактаблари, махсус иктидорли болалар мактаблари, ижод мактаблари ва «Темурбеклар мактаби» ташкил этилди. Кенг жамоатчилик ва ота-оналарнинг фикр-мулохазалари асосида юртимизда 11 йиллик мажбурий мактаб таълими канта тикланди.

Шунингдек, олий таълим тизимини ислох килишнинг устувор йуналишларини белгилаш, кадрлар тайёрлаш жараёнини сифат жихатидан янги боскичга кутариш, олий таълимни модернизация килиш, илрор таълим технологиялари асосида ижтимоий соха ва иктисодиёт тармокларини ривожлантириш максадида Узбекистон Республикаси Олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепцияси тасдикланди.

2017-2021 йилларда олий таълим муассасалари сони икки баробар оширилиб, 2016 йилдаги 77 тадан 141 тага етди, олий таълимга кабул квотаси хам 3 баробар оширилиб, 28 фоизга етказилди. 2022 йилда ушбу курсаткични 38 фоизга етказиш максад килинган. Ёш аёл-кизларнинг таълим олиши учун кушимча имконият яратилиб, 3 минг нафардан ортик киз учун алохида грантлар ажратилганини хам таъкидлаб утиш максадга мувофик.

Узбекистонда амалга оширилаётган тизимли ислохотлар илм-фан ва иннова-цияларда куплаб камчиликларни бартараф этди, натижада Глобал инновация индекси (Global Innovation Index) хисоботи натижасига кура, республика рейтинги 29 позицияга яхшиланди ва 131 мамлакат орасида 93-уринни эгаллади.

Узбекистонда ёшларга оид давлат сиёсатини янги боскичга олиб чикиш, сохадаги муаммоларга ечим топиш, ваколатли органлар фаолиятини самарали ташкил этиш ва мувофиклаштириш максадида 2020 йилда давлат орган и - Ёшлар ишлари агентлигига асос солинди.

/

* г

Ёшлар билан борлик муаммоларни хал этиш максадида, Олий Мажлис Сенатида Ёшлар, маданият ва спорт масалалари кумитаси ташкил этилди, Олий Мажлис Конунчилик палатасида эса Ёшлар масалалари буйича комиссия фаолияти йулга куйилди.

Сунгги беш йилда мамлакатнинг истеъдодли ва фидойи урил-кизларидан 795 нафари давлат мукофотига сазовор булди. Жумладан, 142 нафар йигит «Мард углон» давлат мукофоти, 61 нафар ёш эса «Келажак бунёдкори» медали, 592 нафари «Узбекистон белгиси» кукрак нишони билан такдирланди.

2021 йилдан эътиборан ёшларнинг «Бизнесга биринчи кадам» стартап роялари танлови доирасида хар бир туман ва шахарда камида уч нафардан ролибга базавий хисоблаш микдорининг 200 баробаригача давлат бюджетидан грантлар бериш амалиёти йулга куйилди.

УозЫагс1а11:ап.иг

УОБНиХЙ ОАРТАт ЕЬЕКТРЮЫ РЦХТРОЙМАБ!

Ёшлар бандлигини таъминлаш, уларнинг муаммоларини хал этиш га каратилган янги тизим - «Ёшлар дафтари» ва «Ёшлар дастурлари» жорий этилди. Тизимни ракамлаштириш, ёшларга берилаётган имтиёзлар шаффофлигини таъминлаш, жойларда амалга оширилаётган ишларни уч боскичда мониторинг килиб бориш имконини берувчи «уовМагёаАап.де» ягона электрон платформаси ишга туширилди.

Таъкидлаш жоизки, ахоли бандлиги ва реал даромадларини изчил ошириш максадида, банд булмаган ахолига хизмат курсатувчи «Мономарказ» МЧЖ ташкил этилди. Бугунги кунда худудларда 14 та «Ишга мархамат» мономарказлари, 30 та касб-хунарга укитиш марказлари, 11 та киска муддатли касб-хунарга укитиш курслари, 136 та махалла ахолисини касб-хунарга укитиш масканларининг фаолият юритаётганлиги сохадаги ислохотлар самарасидир.

ХАВФСИЗЛИК, МИЛЛАТЛАРАРО ТОТУВЛИК ВА ДИНИЙ БАГРИКЕНГЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ ХАМДА ЧУКУР УЙЛАНГАН, УЗАРО МАНФААТЛИ ВА АМАЛИЙ ТАШКИ СИЁСАТ СОХАСИДАГИ УСТУВОР ЙУНАЛИШЛАР

борасида хам умумжахон эътирофига лойик ислохотлар руй бермокда.

Хусусан, мамлакат мудофаа салохиятини янада мустахкамлаш максадида соханинг норматив хукукий асослари такомиллашти-рилди, жумладан Узбекистон Республикаси-нинг Мудофаа доктринаси кабул килинди. Куролли Кучларнинг ташкилий тузилмаси, жанговар таркиби ва шайлиги кучайтирилди. Мамлакатнинг мудофаа салохияти

мустахкамланди, бунда контракт асосидаги харбий хизматчиларнинг улуши 2016 йилдаги 37 фоиздан, 2021 йилга келиб 68 фоизгача усди, кушинларнинг замонавий курол-ярорлар билан жихозланиш даражаси эса утган давр мобайнида 5 баробарга ошди.

Диний багрикенгликни таъминлаш

масалаларида мутлако янгича ёндашув натижасида нафакат миллий сиёсат, балки мазкур сохада халкаро майдонда илгари сурилаётган ташаббуслар жахон хамжамияти томонидан кенг куллаб-кувватланди. Жумладан, 2018 йилда Халкаро диний эркинлик буйича хисоботдаги «алох,ида хавотир уйготувчи» давлатлар

руйхатидан чикарилган булса, мунтазам олиб борилган ижобий узгаришлар натижасида Узбекистоннинг 2021 йилдан

Харакатлар стратегияси - 5 ёшда

диний эркинлик сохасидаги «махсус кузатувдаги давлатлар» руйхатидан хам чикарилгани демократик ислохотларнинг эътирофи булди.

Шунингдек, сунгги йилларда мамлакатда диний экстремизм ва терроризмга карши курашиш чора-тадбирларини амалга оши-ришдаги ёндашувлар концептуал жихат-дан кайта куриб чикилди. Асосий эътибор ахоли уртасида профилактика ва тушунтириш ишларини фаол олиб боришга каратилиб, саъй-харакатлар «жах,олатга карши маърифат» деган рояга асосланмокда.

Мамлакатда миллатлараро тотувлик-ни таъминлаш борасида чукур уйланган сиёсат натижасида фукаролар орасида узаро хамжихатлик янада мустахкамланиб, миллатлараро ва конфессиялараро

мулокотнинг механизмлари такомиллаш-тирилди хамда фукаролар эркинликларини кенгайтиришнинг хукукий ва ташкилий асослари мустахкамланмокда. Жумладан, Вазирлар Махкамаси хузурида Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокалари кумитаси ташкил килинди хамда миллатлараро муносабатлар сохасида давлат органларининг фукаролик жамияти институтлари билан узаро хамкорлик даражасини янада ошириш максадида Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати Концепцияси тасдикланди.

Узбекистонда миллатлараро тотувлик ва хамжихатлик сохасида олиб борилаётган ислохотлар натижасида миллатлараро ва динлараро муносабатларнинг янги модели яратилди, хусусан 2021 йил якунига келиб, дустлик жамиятлари сони 38 та, миллий маданий марказлар сони эса 150 тага етди.

Узбекистон рахбари ташаббуси билан сунгги йилларда минтаканинг барча давлатлари билан олий даражадаги таш-рифлар алмашинуви йулга куйилди. Марказий Осиё давлат рахбарлари уртасида очик ва ишончли сиёсий мулокотнинг мустахкамланиши натижасида минтакадаги кушнилар билан муносабатларда 2016 йилгача мавжуд булган куплаб мураккаб муаммоларга ечим топилди.

2017-2021 йиллар давомида кушни давлатларбиланфаол музокараларнатижасида Узбекистон Республикаси давлат чегара-

сининг делимитация жараёни кескин жадаллашди.

2021 йилга келиб умумий чегара буйича 95,5%, Узбекистон-Тожикистон 99% дан зиёд ва Узбекистон-Кирризистон давлат чегараси 80% дан зиёд делимитацияси амалга оширилди.

Шунингдек, кушни давлатлар билан савдо-иктисодий, саноат-ишлаб чикариш сохаларидаги алокалар изчил ривожланиб бормокда. Хусусан, 2017-2021 йиллар давомида Марказий Осиё мамлакатлари билан савдо айланмаси йиллик уртача 50 фоиздан купрокка усиб, минтакавий савдонинг умумий хажми 5 млрд. доллардан ошди.

Бундан ташкари, сунгги йилларда Узбекистон ташки сиёсатининг энг мухим йуналишларида хам салмокли ишлар амалга оширилди.

Хусусан, Шавкат Мирзиёев илк бор Узбекистон Президенти сифатида БМТ Бош ассамблеясининг 72-сессиясида нутк сузлади. Президентнинг БМТ Бош Ассамблеяси сессияларида илгари сурилган ташаббуслари натижасида - Марказий Осиё давлат рахбарларининг Маслахат учрашуви, Афронистон буйича Тошкентда халкаро конференция ташкил этилди. БМТ Бош Ассамблеясининг «Марказий Осиё минтакасида тинчлик, баркарорлик ва изчил тараккиётни таъминлаш буйича минтакавий ва халкаро х,амкорликни мустах,камлаш» резолюцияси, «Маърифат ва диний баррикенглик» деб номланган махсус резолюция кабул килинди. БМТ шафелигида Оролбуйи минтакасида инсон хавфсизлигини таъминлаш буйича куп томонлама Трастфонди фаолияти йулга куйилди. Шунингдек, 2021 йилда БМТ Бош АссамблеясинингОролбуйи минтакасини экологик инновация ва технологиялар худуди, деб эълон килиш буйича махсус резолюцияси кабул килинди.

Х,аракатлар стратегияси - 5 ёшда

Колаверса, Узбекистан томонлар уртасидаги мулокотга кумаклашиб, Афронистондаги тинчлик жараёнини куллаб-кувватлаш ва илгари суришда фаол иштирок этмокда, шунингдек Афронистон иктисодиётини тиклаш ва ушбу мамлакатни минтакавий хамда халкаро савдо-иктисодий муносабатларга жалб килишга ёрдам берадиган мухим иктисодий ва инфратузилмавий лойихаларни амалга оширмокда. Улар каторида Трансафрон транспорт йулагининг барпо этилиши, киймати 100 млн. АК.Ш доллари булган «Сурхон - Пули Хумри» электр узатиш тармори, киймати 75 млн. АК.Ш долларини ташкил килувчи «Термиз халкаро савдо маркази» хамда Термиз шахрида ташкил килинган Афронистон талабаларини укитиш таълим маркази ва афрон халкига Халкаро гуманитар ёрдам етказиш каби ишлар амалга оширилмокда.

Шунингдек, Узбекистоннинг турли китъалардаги куплаб давлатлар ва давлат уюшмалари билан муносабатлари сифат жихатидан янги боскичга кутарилди. Хусусан, Россия, Хитой, АК.Ш, Туркия, Европа, Якин Шарк, Жанубий-Шаркий Осиё ва бошка минтакалардаги хамкор мамлакатлар билан муносабатлар деярли барча сохаларда сезиларли даражада мустахкамланди.

Таъкидлаш жоизки, Узбекистон очик ташки сиёсатини жадал илгари суришни бошлаши билан мамлакат етакчи давлатлар

билан «Марказий Осиё+Россия Федерацияси», «Марказий Осиё+Хитой Халк Республикаси», «С5+1» (АК.Ш), «Марказий Осиё+Япония», «Марказий Осиё+Корея Республикаси», «Марказий Осиё+Европа Иттифоки» хамкорлиги доирасида минтакавий мулокотнинг турли форматларини

ривожлантиришда фаол иштирок этмокда. Бундай форматларнинг пайдо булиши халкаро муносабатлар архитектураси, сиёсий ва иктисодий узаро борликликнинг глобал жараёнлари, минтакавий ва халкаро хавфсизлик тизимини шакллантиришда Марказий Осиёнинг ахамияти ва роли ошиб бораётганлигини курсатади.

р I

1 1

are

Зеро, Президент Шавкат Мирзиёев айтганидек, «Биз бундан буён хам ташки сиёсатимизни олиб боришда Узбекистон Республикасининг Ташки сиёсий фаолият концепциясида белгиланган стратегик вазифалар ва устувор йуналишларга тая-намиз. Биз узимиз танлаган, тинчлик-парварликка асосланган, юзага келадиган зиддият ва карама-каршиликларни факат тинч, сиёсий воситалар билан хал этишга каратилган йулга доимо содикмиз».

Хулоса килиб айтганда, Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев бошчилигида мамлакатда улур ниятлар билан пойдевори куйилаётган Янги Узбекистон замирида буюк тарих яратилмокда. Бу оламшумул самаралар келгуси авлодларга муносиб мерос крлдиришга хизмат килишига, асло шубха йук.

Strategy of Uzbekistan №04 (2021) / ISSN 2181-2535

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.