Научная статья на тему 'Ҳар томонлама баркамол шахс тарбиясида ахлоқ-одоб масалалари'

Ҳар томонлама баркамол шахс тарбиясида ахлоқ-одоб масалалари Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
1022
152
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ахлоқ / одоб / одат / тарбия / меҳр-оқибат / садоқат / самимийлик / иззат-ҳурмат / андишалик / муҳаббат / вафо / ҳалоллик / одамийлик / жасурлик / сахийлик / мораль / нравственность / обычаи / воспитание / доброта / преданность / искренность / уважение / скромность / любовь / верность / честность / человечность / отвага / щедрость

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Мирсагатова Наргиза Сайфуллаевна

Мақола бугунги куннинг энг долзарб масалаларидан бири бўлган ҳар томонлама баркамол шахс тарбиялашда ахлоқ-одоб масалаларига қаратилган. Мақолада шахс тарбиясида ахлоқодобнинг ўрни, уни амалга ошириш омиллари ва мазкур масалани амалга ошириш йўллари борасида фикрлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВОПРОСЫ МОРАЛИ И НРАВСТВЕННОСТИ В ВОСПИТАНИИ ВСЕСТОРОННЕ РАЗВИТОЙ ЛИЧНОСТИ

Статья посвящена теме, являющимся одной из самых актуальных вопросов сегодняшнего дня воспитание всесторонне развитой личности. В статье рассматриваются вопросы морали и нравственности, их роли в процессе воспитания личности, аспекты реализации этой задачи, а также суждения по поводу способов её решения.

Текст научной работы на тему «Ҳар томонлама баркамол шахс тарбиясида ахлоқ-одоб масалалари»

Мирсагатова Наргиза Сайфуллаевна,

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Умумий педагогика» кафедраси катта укитувчиси

W ТОМОНЛАМА БАРКАМОЛ ШАХС ТАРБИЯСИДА АХЛОК-ОДОБ МАСАЛАЛАРИ

УДК 37.03

МИРСАГАТОВА Н.С. ЦАР ТОМОНЛАМА БАРКАМОЛ ШАХС ТАРБИЯСИДА АХЛОК,-ОДОБ МАСАЛАЛАРИ

Макола бугунги куннинг энг долзарб масалаларидан бири булган - х,ар томонлама баркамол шахс тарбиялашда ахлок-одоб масалаларига каратилган. Маколада шахс тарбиясида ахлок-одобнинг урни, уни амалга ошириш омиллари ва мазкур масалани амалга ошириш йуллари борасида фикрлар келтирилган.

Таянч суз ва тушунчалар: ахлок, одоб, одат, тарбия, мех,р-окибат, садокат, самимийлик, иззат-х,урмат, андишалик, мух,аббат, вафо, х,алоллик, одамийлик, жасурлик, сахийлик.

МИРСАГАТОВА Н.С. ВОПРОСЫ МОРАЛИ И НРАВСТВЕННОСТИ В ВОСПИТАНИИ ВСЕСТОРОННЕ РАЗВИТОЙ ЛИЧНОСТИ

Статья посвящена теме, являющимся одной из самых актуальных вопросов сегодняшнего дня - воспитание всесторонне развитой личности. В статье рассматриваются вопросы морали и нравственности, их роли в процессе воспитания личности, аспекты реализации этой задачи, а также суждения по поводу способов её решения.

Ключевые слова и понятия: мораль, нравственность, обычаи, воспитание, доброта, преданность, искренность, уважение, скромность, любовь, верность, честность, человечность, отвага, щедрость.

MIRSAGATOVA N.S. THE ISSUES OF MORALITY AND ETHICS IN UPBRINGING OF A COMPREHENSIVELY DEVELOPED PERSON

This article is dedicated to morals-ethics issues in the upbringing of comprehensively developed individual human which is considered one of the most important issues of nowadays. In this article, the role of moral and ethics, those roles in the process of persons educating, and discussed the factors of the task solvency.

Keywords: morals, courtesy, habit, upbringing, affection, loyalty, sincerity, respectfulness, love, faithfulness, honesty, humanitarianism, bravery and generosity.

Тарихий манбалардан бизга маълумки, инсоният ижтимо-ийлашув жараёни босцичларидан бири - одоб-ахлоц масала-лари долзарб ацамият касб этиб келмоцда. Бунда шахснинг цар томонлама баркамоллигига эришиш жамиятнинг муцим ва асосий мацсади булган.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 25 йил-лигига баFишланган «Конституция - эркин ва фаровон хаётимиз, мамлакатимизни янада тараккий эттиришнинг мустахкам пойдевори-дир» мавзусидаги тантанали маросимдаги маърузасида таъкидлаганидек: «Бугунги кунда мамлакатимизда олиб борилаётган ислохотлар самараси авваламбор юксак маънавиятли, мустакил фикрлайдиган, Ватанимиз такдири ва истикболи учун масъулиятни уз зиммасига олишга кодир ёш кадрлар сафини кенгайти-ришга бевосита боFлик»1 деб айтган.

Республикамизда амалга оширилаётган ислохотлар самараси натижасида жамиятимиз ижтимоий сохасининг асосий буFини булган таълим тизимида хам туб ислохотлар амалага оширилмокда. Бугун юртимизда олиб борилаётган бунёдкорлик ишлари, маънавий-маъ-рифий ва бошка сохадаги узгаришлар зами-рида хаётимизнинг асл мазмуни - фарзандла-римизнинг тукин ва фаровон турмуш тарзини яратиш максади мужассам. Барча амалга оширилаётган ислохотлар замирида ёш авлодни х,ар тамонлама баркамол шахс сифатида тар-биялаш максади туради.

Шу билан бирга, ёшларга оид давлат сиёса-тининг мазмунида жисмонан соFлом, рухан ва аклан ривожланган, мустакил фикрлайдиган, Ватанга содик, катъий хаётий нуктаи назарга эга ёшларни тарбиялаш, демократик ислохот-ларни чукурлаштириш ва фукаролик жамия-тини ривожлантириш жараёнида уларнинг ижтимоий фаоллигини ошириш масалаларини камраб олган. Мазкур вазифалар баркамол шахс тарбиясининг мухим эканлигидан дало-лат беради.

1 Конституция - эркин ва фаровон хаётимиз, мамлакатимизни янада тараккий эттиришнинг мустахкам пойде-воридир. / Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 25 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси. // «Халк сузи» газе-таси, 2017 йил 8 декабрь.

О.Хасанбоева узининг «Миллий-маънавий кадриятларда комил инсон тарбияси» номли укув кулланмасида мавзуга оид куйидаги фикрларни келтиради. «Баркамол авлодни тарбиялашнинг узвийлигини таъминловчи бир канча омиллар мавжуд булиб, улар куйидаги-лардан иборат: ижтимоий мухит, оила тарбияси, таълим муассасалари, махалла-миллий кадриятлар маскани, жамият, халкимиз урф одатлари»2.

Шахс тарбиясига юкоридаги омиллар таъ-сири мухим экан, буларни ташкил этиш бар-чамиздан ута сергакликни талаб этади. Зеро, шахс шу омиллар таъсирида баркамол шахс сифатида шаклланиб боради.

М.Нурматова хар томонлама баркамол шахс тарбиясида ахлок-одоб масалалари мав-зуси юзасидан «Шахс камолотида ахлокий ва эстетик кадриятлар уЙFунлиги» китобида шун-дай дейди: «Иктисодий, ижтимоий-сиёсий муносабатлар оркали бир-бирлари билан боF-ланган кишилар узаро муайян ахлок нормала-рига асосланиб муомалага киришадилар. Ахлок - инсон маънавий комолоти сарчашма-ларидан бири булиб, у жамият равнак топиши, фукароларнинг маънавий юксалишида уларнинг ахлокий орзу-умидларини руёбга чика-ради. Ахлок узининг пайдо булиш табиатига кура ижтимоий-тарихий ходиса хисобланади. Одамзод ижтимоий мавжудот сифатида шакл-лана бошлаган даврдан ахлок ва ахлокий муносабатлар хам пайдо була бошлаган»3.

Демак, ахлок бир-бири билан боFланган кишиларнинг узаро муайян ахлок нормала-рига асосланиб муомала килишидир. Бир шахс учунгина хос булган ахлок булмайди. Ахлок-одоб фазилатлари асосан купчилик уртасидаги муносабатларда намоён булади ва кишилар уртасидаги муносабатларни муштараклашти-риб туради. Ахлок-одоб фазилатлари албатта,

2 Хасанбоева О. Миллий-маънавий кадриятларда комил инсон тарбияси. - Т.: «Укитувчи» 2011. -141-б.

3 Нурматова М. Шахс камолотида ахлокий ва эстетик кадриятлар уЙFунлиги. - Т.: «Университет», 2009. -64-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

тарихий хусусиятга эга жараёндир. Даврлар утиши билан ахлокий фазилатларнинг баъзи куринишларига нисбатан муносабатлар хам узгариб боради.

Шахсдаги бу каби куринишда намоён була-диган ахлок нормалари турли ёш даврларида турлича шаклланиб, такомиллашиб боради.

«Одоб» (араб. «адаб» сузининг куплиги) -жамиятда эътироф этилган хулк меъёри. У шахс маънавий хаётининг ташки жихатини ифодалаб, узаро муносабатда, оила, мехнат жамоасида намоён булади»1. Одоб мохиятини асосини ахлокий тамойиллар, меъёр ва шахс-нинг тарбияланганлик даражаси ташкил этади. Одоб кишининг тарихий тажрибаларга асос-ланиб, аста-секин болаликдан таълим-тарбия ёрдамида амалга ошириб бориладиган узлук-сиз жараёндир.

Шахс улFая борган сари одоб даражаси хам кенгая боради.

ТуFри сузлилик, шарм-хаё, софдиллик, кам-тарлик, хушмуомалалик, озода ва сарамжон-лик каби фазилатлар одоб-ахлок коидалари саналади.

Киши уз ахлоки ва одобини яхшилаш учун даставвал, узидаги барча хатти-харакатларини тахлил килиб чикиши зарур. Шундагина одоб-ахлок нима-ю, одобсизлик ва ахлоксизлик нима деган саволларга жавоб топади, уларни узининг шахсий одатлари билан солиштиради ва уз х,атти-х,аракатларига танкидий ёндашган холда, ичидан яхши ва ёмон одатлар ажратиб чикилади. Факат бунда уз одатларига туFри бах,о бериш талаб этилади. Бунинг учун эса аник максад белгилаб олиниши максадга мувофик булади.

Ахлок ва одобни шакллантиришнинг, яъни калбни жамиятга фойдали одатлар билан тулдириш йуллари турли-туман.

Баркамол шахс тарбиясида ахлок-одоб масалалари «Авесто» диний ахлокий китобида узига хос тарзда ифодаланган. Китобда инсон-ларга яхшилик килувчилар улуFланган ва бошкалар хам улардан одоб-ахлок меъёрла-рини урганишлари даъват этлган: «Эй Ахура-мазда! ТуFилганда пок булмок, тирикликда буюк ишдир. Дунёни обод этмок, уни яхшилик

1 Маънавият: асосий тушунчалар ва изохли луFати. -Т.: Fафур Fулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2010. -447-б.

билан асрамок ва ёруFлик сари элтмок керак!»2.

Шу билан бирга, кадимги турк битиклари, халк педагогикаси, яъни макол, матал, эртак, ривоятлар, рисолалар ва албатта, буюк алло-маларимиз асарларида хар томонлама баркамол шахс тарбиясида ахлок-одоб масалалари чукур тахлил этилган. Таълим муассасаларида ахлок-одоб ишларини олиб боришда мазкур манбалар дастуриламал булиб хизмат килади. Жумладан:

Одобли угил - кукдаги юлдуз,

Одобли к,из - ёк,адаги к,ундуз.

Одобни беодобдан урган.

Ота олдида кек урма,

Одобингга чек урма.

Суз кишининг узаги,

Одоб кишининг безаги.

Донолар айтганидек, кишида одоб булса, илм хам булиши мумкин. Одоб аклга боFлик. акл устига одоб кушилса, нур устига аъло нур булади. УлуFлик акл-у одоб билан, бойлик кадри саховат билан, кувват кадри баходирлик билан ошади.

Ёшларда ахлок-одоб фазилатларини шакл-лантиришда диннинг ахамияти катта. Айникса, ПаЙFамбаримиз Мухаммад алайхиссаломнинг барча килган амаллари ёшларда ахлок-одоб фазилатларини тарбиялашга асос булади.

Э.Юсупов узининг «Инсон камолотининг маънавий асослари» китобида Мухаммад ПаЙFамбарнинг (с.а.в.) куйидаги ахлокий фази-латларидан мисоллар келтиради:

- уртокларини чексиз хурмат ва эхтиром килиш, дустлари даврасида утирганида жой танламаслик, каер буш булса уша жойга утириш, одамларга караб оёк узатмаслик;

- хеч качон сузларига амирлик безагини бермаслик, фойдасиз сузлар сузламаслик, узи хакида баландпарвоз сузларни ишлатмаслик;

- куполлик килмаслик, юзида табассум, тилида ширин суз булиши;

2 Усмонов М. Авестода инсон мадхи. // «Узбекистон адабиёти ва санъати» газетаси, 2000 йил 20 декабрь сони.

- бутун харакатлари, ишларида урта меъёрлилик;

- бирор жойга борганда унг, сулга бурил-масдан туFри бориш;

- узини хеч кимдан ортик курмаслик, бирор ерга борса, бошкалар урнидан туриб кутиб олишини ёктирмаслик;

- учрашганда биринчи булиб салом бериш, бировлар билан куришганда биринчи булиб кул узатиш, куришгач дархол кулини тортиб олмаслик;

- ёлFондан, ёлFончидан нафратланиш;

- гапирувчининг гапини диккат билан эши-тиш, хеч кимнинг сузини булмаслик;

- хеч кимни койимаслик, бирор мусулмон-нинг номини тилга олиб лаънатламаслик;

- хеч бир факирни эшигидан курук кай-тармаслик, узи оч булган дамларда хам мух-тожларнинг корнини туйдириш;

- оFзидан бирор марта хам ёмон суз чик-маслик, гапирганида сузларнинг энг ёкимлиси, чиройлисини танлаш;

- мактовларни ёктирмаслик, узига нисба-тан каттик, купол суз айтилганда хам сабр-токат билан тинглаш;

- фалокатга учраганларга мехрибонлик килиш, ёрдам бериш, касалларнинг холидан хабар олиш, жанозаларда иштирок этиш;

- хеч кимни шариатга мувофик илтимо-сини рад этмаслик;

- кария, кул, хизматчи ёки аёлига бирор озор етказмаслик;

- ута хаёлилик ва андишалилик, иймонли-лик ва инсофлилик1.

Хар томонлама баркамол шахс тарбиясида ахлок-одоб масалалари тасаввуф таълимоти асосчиларидан бири Ахмад Яссавий Fояларида хам мукаммал акс этган. Яссавий тарикатида: «Арик очиб, икки туп дарахт кукартиринг, кулингиздан келса одамларни илм-маърифат, одоб ахлокка ургатинг, масжид, мадраса куринг, фарзандларингизни мумин-кобил килиб тарбияланг, эзгуликка ургатинг»2, деган фалсафий фикрлар жуда ахамиятлидир.

Яссавий меросида поклик, халоллик, пешона тери ва халол мехнат билан кун кечи-

1 Юсупов Э. Инсон камолотининг маънавий асослари. -Т.: «Университет», 1998. -43-б.

2 Бобоев Х., Fофуров З. Узбекистонда сиёсий-маърифий ва маънавий-маърифий таълимотлар тараккиёти. - Т.: «Янги авлод», 2001. -137-б.

риш, мехр-мурувватли булиш, инсонга хос булмаган ишлардан нафратланиш, ростгуйлик, беозорлик, инсоний софликни саклаш, нафс кулига айланиб колмасликка булган хатти-харакат бекиёс даражада улуFланади.

Абу Райхон Беруний узининг «Кадимги халклардан колган ёдгорликлар» асарида куйидаги жумлаларни келтиради: «Шундай кишилар хам буладики, уларнинг табиатига ёлFон хабар таркатиш урнашиб колиб, гуё унга шу вазифа юклатилгандек булади ва ёлFон хабар таркатмасдан тинчиёлмайди... ЁлFончилик кишини адолатдан юз угиртиради, зулм, ёлFон гувохлик, омонатга хиёнат килиш, бошкалар мулкини хийла билан босиб олиш, УFрилик, дунё ва халкнинг бузилишига сабаб буладиган бошка ёмон хулкларни кишилар яхши килиб курсатадилар»3. Аллома иккиюз-ламачилик, тухмат, ёлFончилик, омонатга хиёнат килиш, бошкалар мулкини хийла билан эгаллаш, худбинлик - булар хаммаси ёмон хулк эканлигини айтиб, бу ёмон хулклар инсонни барча нарсалардан махрум этади, деган Fояни илгари суради. Шу билан бирга барчани энг яхши хулк эгалари булишга чор-лайди.

Юсуф Хос Хожибнинг «KутадFу билиг» - кут (саодат, бахт)га элтувчи билим асари нихоятда кучли хаётий зарурат ва маънавий эхтиёж билан алокадорлиги билан тахсинга сазовор.

Юсуф Хос Хожиб назарида хар бир шахс жамиятнинг оFирини енгиллатишга уринмоFи керак. Бунинг учун эса хар бир киши уз иши билан шуFулланмоFи, халол, покиза яшамоFи, узининг тор шахсий манфаатлари доирасида бикиниб колмасдан, эл-юрт манфаатларини устун куя оладиган даражага кутарилмоFи шарт.

Унсурмаолии Кайковус узининг «Кобус-нома» асарида «Эй фарзанд, узингни мол жам этмакдин Fофил тутмаFил ва лекин хар нар-сани этмак тиласанг жахд килFил, токи халоллик била жам булсун ва хамиша сенга бокий хамда ёкимли булсун»4 каби фикрларни келтиради.

Алишер Навоий инсонни шарафлайди, улуFлайди, уни бахтли булиш, маъноли хаёт

3 Абу Райхон Беруний. Кадимга халклардан колган ёдгорликлар. - Т.: «Фан», 1989, -40-б.

4 Кайковус. Кобуснома. - Т.: «Укитувчи», 1986. -73-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

кечириш, бунёдкорлик ишлари билан 1^ул-ланиш, хамиша узидан яхши ном колдиришга харакат килишга чорлайди. Шоир халк ман-фаати учун мехнат киладиган, халк бахти йулида фидойилик билан курашадиган, пок одамларни хакикий инсон деб билади.

Олтин, кумуш этма касб давлат кунидин,

Ким тортар адаб улуси мецнат тунидин.

Гар йуктур адаб не суд олтинидин,

Элнинг адаби хушрок эрур олтиндин.

Юкоридаги мисраларда у инсон учун энг мухим нарса бу - олтин, кумуш, зебу зар, мол дунё эмас, балки унинг одоб-ахлоки эканли-гини алохида таъкидлайди.

Захириддин Мухаммад Бобур асарларида инсоний муносабатларни ривожлантириш, одамлар орасида мехр-окибат уруFини сочиш, иймонли-диёнатли булиш, барчанинг хаётини кадрлаш, халол, соф кунгилли булиш, мух,-тожларни оёк ости килмасликка даъват этади. Шоир инсоннинг инсонлиги кулидан келганча яхшилик килиш, бир-бирини эъзозлай били-шидадир, деб одамларни яхшилик килишга чорлайди. Бобур учун узга юртдаги бойлиги канчалик куп булмасин, уларнинг хеч бири, дуру гавхарларию, кухи нурлари она юртнинг бир кисм тупроFи, бир култум суви, бир карич ковунию, бир шингил узумига тенг келмасли-гини эътироф этади.

Ахмад Дониш инсоннинг маънавй камоло-тида энг асосий нарса - нафсни акл асосида бошкариш, унга буткул карам булиб колмас-ликни уктиради. Агар инсон оз еб, борига каноат килса, икки дунёда хам бахтли булади, деб айтади. У узининг «Нодир вокеалар» аса-рида одоб-ахлок борасида куйидаги фикр-ларни келтиради: «Ёшлигимдан бошлаб замона акллари кизиккан ортикча зийнатли кийим, накшли салладан юз угириб, илм ахтардим. Одам алайхиссаломдан тортиб шу кунга кадар утган асрларда аклли кишилар, илм-фазл эгалари доимо офат ва балоларга йуликиб келганлар. Окил ва доноларнинг узларига яраша даража ва мансабларга эга булганликлари хеч бир тарихда ёзилмаган. Ёмонларнинг давлати - яхшиларнинг офати эканлигига шубха йукдир. Тани соFлом, узрсиз кишиларнинг гадо булишлари уларнинг дан-гасаликларининг натижасидир. Киши уз вата-

нини химоя килсагина, уз халки билан бирга булсагина, у хар доим бахтиёрдир»1, деб хар бир инсонни маънавий камолотга интилишга даъват этади.

Абдулла Авлоний ахлок - эзгуликнинг муайян бир инсонда намоён булиш шакли, бинобарин, хар бир хулк эзгулик ва олижаноб-ликнинг тимсоли, хамма нарса тарбияга боFлик, дейди. «Бадан тарбиясининг фикр тар-биясига хам ёрдами бордир. Жисм ила рух иккиси бир чупоннинг унг ила терси кабидур. Агар жисм тозалик ила зийнатланмаса, ёмон хулклардан сакланмаса, чупоннинг устуни куюб, астарини ювуб, овора булмок каби-дурки, хар вакт устидаги кири ичига урадур»2.

Юкоридаги фикрлардан хам куриниб турибдики, одоб шахс ижтимоий сифатларини ривожлантиришнинг асоси хисобланади.

Мехр-окибат, садокат, самимийлик, иззат-хурмат, андишалик, мухаббат, вафо, халоллик, одамийлик, жасурлик, сахийлик сингари яхши фазилатларни ёш авлодга сингдириш бугунги куннинг энг долзарб масалаларидан бири булиб колмокда.

Педагогикага оид адабиётларда ахлок-одобни шакллантиришнинг икки йули урга-нилган булиб, бири - уз узини тарбиялаш оркали узида ижобий фазилатларни шакллан-тириш ва иккинчиси - атроф-мухитнинг тар-биявий таъсири оркали амалга оширилади.

Ахлок-одоб масалалари ишининг нечоFлик таъсирчанлиги, таълим муассасаси маъму-рияти, ёшларда фойдали билим ва куникмалар хамда ижобий фазилатларни таркиб топтириш борасидаги сайи харакатларига куп жихатдан боFликдир.

Болани ёшлигиданок туFри фикрлаш, идрок этиш ва англашга ургатиш, фойдасиз ва зарарли маълумотлардан, фикрсиз, Fоясиз булишдан эхтиёткорликка чорлаш, одамлар-нинг оFирини енгил килиш, уларнинг дардла-рига малхам булиш, кичиклигидаёк инсонлар, ватанга хизмат килиш рухида тарбиялаш каби хислатлар баркамол шахс сифатида шаклла-ниш гаровидир. Зеро, жамиятдаги ижтимоий вокелик ахлок-одоб мезонлари билан уЙFун

1 Бобоев X., Fофуров З. Узбекистонда сиёсий-маърифий ва маънавий-маърифий таълимотлар тараккиёти. - Т.: «Янги авлод», 2001. -322-б.

2 Абдулла Авлоний. Туркий гулистон ёхуд ахлок. - Т.: «Укитувчи», 1967. -23-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 1(74)

бyлcaгинa бapкaмoл шaxc тapбияcи мyвaфaк-КИЯТЛИ aмaлгa oшиpилaди.

XaëT гyзaлдиp, дeйдилap шoиpлap. Албaттa x,aëT гyзaл, лeкин y инсон билaн гyзaлдиp. Инсон гyзaллигини бeлгилoвчи acocий Me30H - axлoк1 Ba одоб x1иcoблaнaди. Узбeк xaлк1ининг «Инсон одоби билaн гyзaл» дeгaн мaкoлнинг мaзмyнидa x,aM худди шyдaй фaл-

caфий мaънo мyжaccaм. Гyзaл axлoк Ba одоб билaн yлчaнaдигaн мaънaвий фaзилaтлap oдaмлap ypтacидaги бapчa мyнocaбaтлapгa сингиб кeтгaндaгинa х^кикий ax1aмият кacб этaди. Шунинг учун axлoк Ba одоб мacaлaлapи бapчa дaвpлapдa x,aM шaxc мaънaвий ^мо-лоти, жaмият pивoжининг acocий Ba мух,им омили caнaлaди.

Адабиётлар руйхати:

1. Конституция - эpкин Ba фapoвoн х^тимиз, мaмлaкaтимизни янaдa тapaккий этти-pишнинг Mycrax^aM пoйдeвopидиp. I Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнти Шaвкaт Mиpзиëeвнинг Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Конституцияси кaбyл килингaнининг 25 йил-лигигa бaFишлaнгaн тaнтaнaли мapocимдaги мaъpyзacи. II <^лк сузи» ra3eTac^ 2017 йил 8 дeкaбpь.

2. Xacaнбoeвa О. Mиллий-мaънaвий кaдpиятлapдa комил инсон тapбияcи. - Т.: «Укитyвчи», 2011. -141-б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Hypмaтoвa М. Шaxc кaмoлoтидa axлoкий Ba эстетик кaдpиятлap yЙFyнлиги. - Т.: «Унивepcитeт», 2009. -64-б.

4. Maънaвият: acocий тyшyнчaлap Ba изох,ли лyFaти. - Т.: Faфyp Fyлoм нoмидaги нaшpиëт-мaтбaa ижодий уйи, 2010. -447-б.

5. Уcмoнoв М. Авecтoдa инсон мaдx1и. II «Узбeкиcтoн aдaбиëти Ba caнъaти» гaзeтacи, 2000 йил 20 дeкaбpь.

6. Юcyпoв Э. Инсон ^молотининг мaънaвий acocлapи. - Т.: «Унивepcитeт»,1998. -43-б.

7. Бoбoeв X., Foфypoв З. Узбeкиcтoндa cиëcий-мaъpифий Ba мaънaвий-мaъpифий тaълимoтлap тapaккиëти. - Т.: «Янги aвлoд», 2001. -322-б.

8. Абу Paйx1oн Бepyний. К^дим^ xaлклapдaн кoлгaн ëдгopликлap. - Т., «Фaн», 1989. -40-б.

9. Кaйкoвyc. K^ycHOMa. - Т.: «Укитyвчи», 1986. -72-73-б.

10. Абдyллa Авлoний. Typкий гулистон ëx,yA axлoк. - Т.: «Укитyвчи», 1967. -23-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.