Научная статья на тему '«АНСАНБЛЬ ЗЕБО» И ТРАДИЦИЯ ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ В ТАДЖИКСКОМ ТАНЦЕ'

«АНСАНБЛЬ ЗЕБО» И ТРАДИЦИЯ ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ В ТАДЖИКСКОМ ТАНЦЕ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
251
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАНЕЦ / КУЛЬТУРНЫЙ ФЕНОМЕН / ТРАДИЦИЯ / НАЦИОНАЛЬНЫЙ / ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ / МАСТЕРСКИЙ / ПРОДОЛЖЕНИЕ СТИЛЯ / ИСПОЛНИТЕЛЬНАЯ ШКОЛА / ТЕМАТИЧЕСКИЕ ТАНЦЫ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Файзалиева Саида Ашуровна

Искусство танца занимает особое место в истории таджикской культуры. Зебо Аминзода, народной артистка СССР, мастер таджикской национальной хореографии, внесла весомый вклад в сохранение творческих и исполнительских традиций танца как важного культурного явления. В данной статье рассматривается вклад танцевального ансамбля «Зебо» как продолжение лучших творческих и исполнительских традиций таджикского народного и профессионального танца.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

“ZEBO” AND THE TRADITION OF INHERITANCE IN THE ART OF TAJIK DANCE

The art of dance occupies a special place in the history of Tajik culture. Zebo Aminzoda, People's Artist of the USSR, master of Tajik national choreography, made a significant contribution to the preservation of the creative and performing traditions of dance as an important cultural phenomenon. This article examines the contribution of the «Zebo» dance ensemble as a continuation of the best creative and performing traditions of Tajik folk and professional dance.

Текст научной работы на тему ««АНСАНБЛЬ ЗЕБО» И ТРАДИЦИЯ ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ В ТАДЖИКСКОМ ТАНЦЕ»

10. Сомонаи интернетии https://Wikipedia.org/

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЙ

В данной статье рассматриваются педагогические основы использования информационно-коммуникационных технологий в дошкольных учреждениях и типы используемых учебных материалов в працессе образования. Кроме того, автор написал свою статью на основе исследовательских источников и изучил ее очень хорошо и точно. Следует отметить, что эта тема является одной из самых важных и разносторонних тем в педагогической науке, которая дополняет существующие исследования в данном направлении. Автор статьи рассматривает воспитателя дошкольных учреждений как авторитетного человека в техническом воспитании детей. Соблюдение правил безопасности в дошкольных учреждениях сильно зависит от воспитателя. Это способствует правильному использованию детьми информационных технологий. В статье освещены вопросы информационно-коммуникационных материалов обучения для детей старшего дошкольного возраста. Электронная доска играет центральную роль в использовании информационных и коммуникационных технологий в дошкольной жизни детей. Его использование в образовательном процессе признано международным сообществом.

Ключевые слова: материалы, педагогика, технология, информация, образование, виды, дошкольники, психология, автор, исследование, тема, система образования, наука, дошкольное учреждение, современность, труд, отношение, метод, ресурсы, образование.

USE OF MODERN INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS OF PRESCHOOL EDUCATION INSTITUTIONS

This article discusses the pedagogical foundations of the use of information and communication technologies in preschool institutions and the types of teaching materials used in the process of education. In addition, the author wrote his article based on research sources and studied it very well and accurately. It should be noted that this topic is one of the most important and versatile topics in pedagogical science, which complements existing research in this direction. The author of the article considers the teacher of preschool institutions as an authoritative person in the technical education of children. Compliance with safety rules in preschool institutions is highly dependent on the preschool teacher. This contributes to the correct use of information technology by children. The article highlights the issues of information and communication teaching materials for older preschool children. The electronic board plays аn important role in the use of information and communication technologies in the preschool life of children. Its use in the educational process is recognized by the international community.

Keywords: materials, pedagogy, technology, information, education, types, preschoolers, psychology, author, research, topic, education system, science, preschool institution, modernity, attitude, method, resources, education, etc.

Сведения об авторе:

Ёров А.Б. - аспирант кафедры общей педагогики Таджикский государственный университет имени Садриддина Айни, тел: +992 918120314, E-mail: yorov. akmal@mail. ru

About the author:

Yorov A.B. - graduate student of the common pedagogy departure, Tajik state pedagogical university named after S. Ayni, tel: +992 918-12-03-14, E-mail: yorov.akmal@mail.ru

УДК:78:79(091)(575.3) «ЗЕБО» ВА АНЪАНАИ МЕРОСБАРЙ ДАР РАЦСИ ТОЧЦК

Файзалиева С.А.

Институти таърих ва археология ба номи А. Цомй

Ракс - аз анвои хунархои намоишии бостонй ва падидаи нодири бадеию эстетикй дар таърихи тамаддуни точикон буда ва чойгохи хос дорад. Дар осори фарханги моддй ва маънавии точик аз мавчудияту вижагии хоси ин анвои хунари намоишй- бадей гузоришу тасвирии басе рангомез ба назар мерасанд.

Дар нигорахои руидеворй ва сарчашмахои таърихию бадей, тавсирй минётур) ракс ба сифати офаридаю нодиракории зебоипарастии инсон, яке аз пояи андешаи тасвиргарии у тавассути харакати мавзуни падидоянда ба риштаи тасвир шудаанд. Дар тавсирхои руидеворй, хунари китоборой, ороиши толору кушкхо,колохо, махсусан тоблухои коху

кушкхо ва гайра сахнахои чолиб аз санъати ракс тасвир ёфта , зимни ин дар сарчашмахои таърихию адабй тавсифи ракс олами рангин, махорати ичроии устодони ин хунари намоишй хеле рангин тавсиф шудааст, Мухим он ки дар фаслхои чудогонаи навиштахои назарию фалсафии ирфонй- тасаввуфй ракс чун чузъи мухими махфилхои орифон, ифодагари андешахои зебоипарастй, ирфонии фиркахои суфия хам чойгохи хос доранд .

Ракс бинобар ба тавсифи андешамандони мо ин баёнгари зебоихои зиндагй, андеша, гавхари офариниши зебоипарастй, андеша,ишки беFaш буда, тавассути харакотх,ои инсони созанда ва зебоиофар бо чилваороии узвхояш дар шакли як шигифтангезии хунарй руи сахна меоянд. Инсон офарандаи зебоихост ва аз нигохи намояндагони фиркаи тасаввуфии кубравия Сафиуддин Яхёи Бохарзй дар асараш накши раксро дар зиндагии инсон чунин тавсиф карда:«ман офаридгори ин зебоихо кастам ва бо харакоти худ Зухраро аз осмони фуруд меоварам ва дар шикан- шикани дастони ман хама равонхо гирдихам меоянд ва ин харакоти ман чуяндаи ишк ва офаринандагии зебоихостДаракоти ман дар ёфтани биниш ва зебоипарастист ва тавассути ин харакот бинанда хушу шод мешавад ва ин шикан бар шиканхои харакоти ман сарчашмаи шинохти шодию офариниш бо рамзу розхост »( Сафиддин Яхёи Бохарзй, Аврод-ул- ахбоб [1, с.21]).

Дар адабиёти бадей,асархои тасвирй,боби осори ирфонй(дар аксари таълифоти ирфонии фиркахои кубравия, чиштия, накшбандия ва Faйpa бобу фаслхои чудогона «Дар маънии ракс», «Дар одоби ракс») ракс самбули расидан ба андешаи солим,ба асл,дарёфтани бунмоя,расидан ба неруи офаринандагии худи инсон аз нав тавсиф шудаанд . Дар сарчашмахои хаттй (махсусан «Лахчоти Искандаршохй»- асри XV дар бораи ракс аст) тавассути ракси шикан бар шикан хавою хаваси инсон ба буни инсон ва кайхон , замон ва навоии нав , навофаринй тасвир шудааст.Ракси шикан бар шикани инсон ин ишк ва чашни зебоихо ва андешахои нав OFOЗ мешаванд . Ракси шикан бар шикан ин ифодагари зебоипарастии инсон ва расидани y ба чойгохи инсонп созанда ва офарандаи зебоихост.

Аз ин py санъати ракси точик заминахои дерини таърихию назарй дошта анвои хунар дар фазои холй ташаккул наёфта бо такя бо анъанахои таърихии эчодию ичроии устодона ва идомаи он тавассути устодони ракс, ба ифодаи дигар мактаби «устод-шогирд» дар идомаю пешрафт будааст[2].

Дар санъати мардумию касбии ракси имрузии точик хам анъанаи эчодию ичрой, меросбарии хунарй мавкеи хоса касб намуда ,идомати онро дар мисоли дастаи раксии касбии давлатии «Зебо» тахти сарварии устоди ракс Зебо Аминзода - хунарпешаи халкии СССР, кору фаъолияти пурбори чехраи намоёни ин анвои санъат метавон собит намуд. Бояд хотирнишон кард,ки руи сахна омадани дастаи мазкур тахти сарварии ин чехраи хунарии мактабдидаи устоди ракс дар санъати хореографияи миллии садаи ХХ- точик падидаи камназири хунарист.

Тавассути кушишу чустучухои мутассилу хамарузаи Зебо Аминзода дар мудати кутох ансамбли давлатии «Зебо» дар руи сахна овардани арзишхои дар масири таърих андухта, диду назари намояндагони таъриху фарханги точик дар иртибот ба ин навъи эчодиёти бадеию зебоишносй , аз чумла ру руи кори эчодию ичрой овардани ифодахои муассиру чашмбини олами рангомези хореографияи миллй бо тачдиду такмили пурвусъати санъати раксй оро додан дар дастаи мазкур авлавият дода мешуд. Устоди ракс, ки парваридаи санъати хороеграфияи касбии миллй ва мактаби классикии хореографияи чахонй аст, у дар муддати кутох тавонист як дастаи эчодию ичрои раксии сабкан нави хунарии касбии раксиро руи сахна оварад. Ин устоди ракс баробари дониши касбии муназзам доштан, нигохи усулан нави истифодаю бардошти эчодкорона аз техникаи ичроии ракси миллй ва назари нави эчодй нисбат ба мероси санъати ракси миллй, бардошти тозаназаронаи коркард аз харакоти пурвусъати дар мачмуъ санъати хореография дар фаъолияти дастаи «Зебо» авлавияти эчодию ичрой дорад.

Рохбари бадеии даста барои рангомезии мавзуи ракс, пурифодагии харакоти мавзун (пластикй), бадеитар руи сахна овардани олами рангину мусикивори ракси точик у ба хар як ичрогар дарсу тамринхои мутассилу муназзам гузаронид ва тавонист тавассути ин шеваи омузиш тавони ичроии хар раккосаро кашф намояд. Ин шеваи кор на факат имконоти хунарию образофаринии хар як ичрогарро равшан менамуд, инчунин дар рангомезу пурвусъат шудани барномаи бадеии дастаи раксии «Зебо» имконоти васеи консертиро на факат дар фазои хунарпазирии кишвар, инчунин бурун аз онро хам ба миён овард.

Ракс чун падидаи бадей дар фарханги точик на факат хамсону хамнаво ба харакоти равшану чашмбин, инчунин саршор аз мусикивияти хос, ифодахои рангомезу пурвусъати харакоти мавзуни чисми инсон, ифодагари диду назар, бардошту тачассуми образнокест, ки онро инсон руи сахна меорад. Ичрогарони ракс тахти навои мусикй фикру эхсос, эхтироси

нафис ва самимияти хешро тавассути харакоти рангомезу чашмбин дар шакли як асари бадеии саршору чашмбини бадей манзури бинанда менамоянд.

Ин ифодахои мавзуну мусикивори ичрой дар коркарду тахияи Зебо Аминзодаро дар ракси «Насими курсор», ки чун асари хунарии бадеию зебоишиносй руи сахна омадааст, метавон натичагирй намуд. Ин асари раксй дар ичрои бозигарони дастаи «Зебо» дар аввал барои бинандаи аз олами ракс ноогох монанд ба мучассамаи зебой ба назар расида,вале дар он ифодахои тасвирии нафиси вазидани насими файзбори кухсор хамсону хамнаво ба мусикии табиат бонуе аз хоби ноз бедор мешавад ва хамидаву нарм бо ифодахои мавзун дигаронро низ хамсозй менамояд. Бонувон сармасти зебоихои табиатанду хушхиромони барнокад, камонабру ,гесухои шикан дар шикандор ба ракс меоянд. Бо табиат мепайванданд, бахравар аз табиатанд. Чун шаб фаро мерасад, торикиву сиёхиро, ки хуш надоранд, боз охиста охиста дар чойхои худ хайкал мешаванд, яъне як ракс мисли як асари бадей кисса мекунад аз магзи хастй, аз сиёхиву сафедй,аз ягонагии инсон бо табиат,аз огоз то анчоми як зиндагй ва ин зиндагиро пеши назари бинанда бо ифодахои мавзун офарида шуда, дар коркарди тахиягар, устоди ракс (Зебо Аминзода) басе рангину чашмбин руи сахна омадаанд.Ин диду бардошт, мавзуи руи сахна овардаи тахиягар- устоди раксро хунаршинос,профессор Низом Нурчонов чунин натичагирии хунарй намудаанд: «Мухимтарин комёбии Зебо Аминзода дар он аст,ки зебой ва нафосати ракси точик, начибй ва назокату малохати онро баркарор менамояд.Барои хамин хам раксхои тахия кардаи у чи дар кишвари мо ва чи дар хорича муваффакият доранд.»[3].

Сабки хоси тахиягарии З.Аминзодаро метавон дар руи сахна овардани ракси «Эй санами» низ басе рангину муассир аст ва ин коркарди бохунарона дар санъати хороегорафияи миллй падидаи хунарист, инчунин ба сифати шиносномаи санъати ракси точик бурун аз кишвар эътибори хоса касб намуда мебошад.

Силсилараксхои руи сахна овардаи дастаи «Зебо» дар кори тахиягарии санъати хореографияи касбии миллии точик тавъаму хамсон, хамнаво бо мусикй, мавзуи сурудхои хамичрой, рангомезии сару либос, танаввуоти духти бохунари сару либос, интихоби мутаносиби колохо(матои сару либос) ва кори нафиси машшотай,яъне ороиши муйю намояороишии бозигарон мутаносибу мавзунанд. Ин шева, принсипи омузиш, хунари тахиягарии рохбарии бадеии дастаи раксии «Зебо» ро метавон чун аз корхои эчодии бохунарона дар санъати хороегорафияи миллии касбии точик хамсону тавъамон ба суннатхои дерини анъана ва меросбарии муваффак натичагирй намуд. Кору хунари тахиягарии Зебо Аминзода дар санъати хореографияи миллии касбии точик мархилаи нави пешрафту идомати суннатхои дерини меросбарии хирфай дар санъати ракс мебошад. Ин сабки эчодию ичроии раксро пеш аз хама дар самимияти нафиси ичрой, хадафмандии падид овардани ифодахои рангомези санъати ракс ва мусикивияту бадеияти рангомези санъати хореографияи касбии миллии точик дар солхои 70-90 -уми садаи ХХ точик бах,одихи кардан мумкин аст.

Кору фаъолияти эчодию ичроии дастаи раксии «Зебо» (Зебо Аминзода) хамафаслй ва бисёркутба эътироф шудаи сабк, лабораторияи эчодии нав дар санъати хороегорафияи касбии миллии точик буда ва бояд дар ин замина тахкикоти фаннии касбии илмй сурат гирад.

Дигар аз корхои эчодии фардии Зебо Аминзода дар санъати хореографияи точик ин таваччухи хоса ба тахияи дурусту интихоби либоси раксй чун аз унсури асосии ракс буда ваз ин шеваи интихобиороиши либоси раксй хеле мухим аст.Вокеист,ки тамоми либосхои сахнавй аз колохои хеле гароннарх духта мешуданд, руйи он хатман зардузй ва ё апликатсияи киммат буд. Таваччухи устоди ракс ба зохир хикмат дошт, яъне пеш аз пешниход кардани ракс, намуди зохирй фосилае буд барои тамошобин бахри омода шудан ва дарк кардани мухтавои ракс.

Дигар ин падид овардани ифодахои миллии ракс , харакоти мавзун хамсон бо ишорахои миллй, яъне шаклгароию колабичрой дар фаъолияти ому зишию ичроии ансамбли «Зебо» эътибор надошт. Бояд, ки хамагуна ифодаву харакату мимика ифодахои занона мекард ва олудаи мехр мебуд. Ансамбли «Зебо» ансамбли туйгард набуд. Мухлисон ракси гулдухтарони ансамбли «Зебо»-ро тарики оинаи нилгун медиданд. То замони руи сахна омадани ансамбли «Зебо» кариб, ки раксе тахти суруд тахия нашуда буд, аммо рохбари бадеии даста (Зебо Аминзода) шеърияти раксро бо диди нав руи сахна овард инчунин раксро бо шеър хамнаво намуд .

Кори эчодии Зебо Аминзода дар тахияю такмили сахнахои раксии асари композитор Фируз Бахор балети «Макоми ишк»(1989) дар театри академии давлатии опера ва балети ба номи устод С.Айнй низ назаррас аст. Балетмейстри ин асари хореографй А.Гольшев барои намоиши «Се- гох» Зебо Аминзодаро барои машварат даъват намуд. Кори хунари тахиягарии З.Аминзода на факат тачдиди назар намудани ифодаву харакатхо,хатии драматургии

тасвиргарии хореографй, зимни ин дар тахияи се ракси чудогона дар балети «Макоми ишк» буда ва ин кори хунарй саршор аз ифодахои санъати ракси миллй бохунаронаю чашмбин мебошанд ва дар сохтори хатти драматикии балет таъсиргузори тозаро падид овард[4].

Дар кору фаъолияти эчодии Зебо Аминзода ба касбияти ракс, ифодахои бадеии он низ шоистаи эътироф буда , яъне ракс чун падидаи бадей набояд мачлисорои як нишаст ё як анчуман аст, баръакс ракс умри бардавоми тамошоии бадей дошта бошад. Аз ин ру дар руи сахна овардани асари сахнавии хирфаии мондагори бадей аз тахиягару ичрогари он захмати зиёди мутассили тамрину ичрои бохунарона, шоистакорй, шоистаичроиро такозо дорадва ин талабот хоси кори эчодию ичроии дастаи раксии «Зебо» буд.

Фаъолияти пурбори дастаи раксии «Зебо» тахти рохбари бадей, тахиягар- балетмейстерии Зебо Аминзода сахифаи рангиндар таърихи санъати хорегорафияи касбии миллии точик дар садаи ХХ ва огози садаи ХХ1 мебошад.

АДАБИЁТ

1. Сафиуддини Бохарзй , Аврод-ул- ахбоб // Б. Сафиуддин Техрон, 1346 - 21 с.

2. Зебо Аминзода нар.арт. // Аминзода З. СССР Интервью от 24.12.2020.

3. Низом Нурджонов Опера и балет Таджикистана // Н. Нурджонов Душанбе, 2010. - 201 с.

4. Бе Зебо «Зебо» набуд. Душанбе, 2018. - С.82-83.

«АНСАНБЛЬ ЗЕБО» И ТРАДИЦИЯ ПРЕЕМСТВЕННОСТЬ В ТАДЖИКСКОМ ТАНЦЕ

Искусство танца занимает особое место в истории таджикской культуры. Зебо Аминзода, народной артистка СССР, мастер таджикской национальной хореографии, внесла весомый вклад в сохранение творческих и исполнительских традиций танца как важного культурного явления.

В данной статье рассматривается вклад танцевального ансамбля «Зебо» как продолжение лучших творческих и исполнительских традиций таджикского народного и профессионального танца.

Ключевые слова: танец, культурный феномен, традиция, национальный, профессиональный, мастерский, продолжение стиля, исполнительная школа, тематические танцы.

"ZEBO" AND THE TRADITION OF INHERITANCE IN THE ART OF TAJIK DANCE

The art of dance occupies a special place in the history of Tajik culture. Zebo Aminzoda, People's Artist of the USSR, master of Tajik national choreography, made a significant contribution to the preservation of the creative and performing traditions of dance as an important cultural phenomenon.

This article examines the contribution of the ««Zebo» dance ensemble as a continuation of the best creative and performing traditions of Tajikfolk and professional dance.

Key words: dance, cultural phenomenon, tradition, national, professional, masterful, continuation of the style, performing school, thematic dances.

Сведение об авторе:

Файзалиева Саида Ашуровна - соискатель отдела истории искусств Института истории, археологии и этнографии им. Ахмада Дониша Национальной академии наук Таджикистана,тел(+992) 907221846

About the autor:

Faizalieva Saida Ashurovna - Applicant for the Department of Art History at the Institute of History, Archeology and Ethnography named after V.I. Ahmad Donish of the National Academy of Sciences of Tajikistan, tel (+992) 907221846

ЧАКАН ВА МАХСУСИЯЩОИ ОН Саидова Б.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй

Чакандузй яке аз намудхои санъати бадей - амалй, хамчун шакли хунари бадей яке аз навъх,ои гулдузй ба хисоб меравад. Калимаи чакан-ро бо калимахои чеканит, чеканка-и русиву чакомаву чакомаки авестой алокаманд мекунанд. [ 1, с.51-52]. Дар ин маврид вобастагй ба накшро дар назар доранд, яъне чакан ин накш аст. Чакан як навъи гулдузии миллй дар матоъх,ои пахтагй ва абрешимй аст, ки бештар дар байни занону духтарони точик ривоч ёфтааст. Дар вилояти Хатлон чакан як чузъи мухдми либоси арусу домод ба шумор меравад. Дар ин чо домоддо токии худро бо гулдузих,ои чакан оро медихднд. Санъати чакан аз насл ба насл бо шеваи устод -шогирд мерос мондааст. Вожаи чаканро фархангномахои муътабартарини кухан шарх додаанд. Падидаи чакан ба минтакаи Кулоб пайваст мебошад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.