CC BY
8USING OF IHAM (TWO MEANING EXPRESSION) IN THE POEMS OF KHAKANI
Khakani, as a real great poet-innovator, used so much ihom in this poems. In these cases it is difficult to understand his poems without comments. In his works Khakani did not use many words, he made his reader to think over on his submeaning poems, a his poems do not differ from the works of our contemporaries outwardly.
Keywords: Khakani, Khafiz, masterpiece, description, kinds of ihom, secret of thought, outward appearance, literary ways, poetry.
Сведения об авторе: Шарифов Боймурод, кандидат филологических наук, доцент, декан факультета таджикской филологии Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, e-mail: boymurod@inbox.ru
About author: Sharifor Boimurod, PhD in Philology, docent, dean of the Tajik Philology Faculty, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini
ББК-83.3.(0)3; УДК - 8Т1; И-16 БАРРАСИИ МУНДАРИ^АИ «СИРРИ НАЙ»-И АБДУЛ^УСЕЙНИ ЗАРРИНКУБ
Игамова И.
Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б. Гафуров
Яке аз самтхои тахкикоти илмии мунаккид ва адабиётшиноси эронй Абдулхусейни Зарринкуб ба мавлавишиносй ва маснавипажухй нигаронида шудааст. Зарринкуб дар бораи Мавлоно Чдлолуддин Румй ва осори у, аз чумла «Маснавии маънавй» шаш асар навиштааст. Аз шаш асар ду асар бо номхои «Мукаддимае бар «Мансавй» ва «Нардбони осмон» (шарху тафсири шаш дафтари Маснавии маънавй)» бо сабабхои номаълум дар дасти ноширон гум шуда, чор асари ба нашр расидаи у инхоянд: «Сирри най» (накду шархи тахлилй ва татбикии «Маснавии маънавй»), «Бахр дар куза - накду тафсири киссахою тамсилоти «Маснавй»», «Пилла- пила то мулокоти Худо» (дар бораи зиндагй ва андешаву тарикати Мавлоно Чдлолуддин Балхии Румй), «Нардбони шикаста» (шарху тахлили дафтари аввалу дуюми "Маснавии маънавй").
Аз чахор асари номбурда "Бахр дар куза" ва "Нардбони шикаста" тахрири дубораи асархои гумшудаи муаллиф мебошанд. Зарринкуб дар бораи ин ду асараш мегуяд: "Бо ин хама, шак нест, ки он чи дар ин бозсозихо ба вучуд меояд, харчанд мубтанй бар ёддоштхои гузашта бошад, айни асархои аздастрафта нест, хасби холи тоза асту лочарам сибгаи (ранги - И.И.) вакти худро дорад"[3, c. 6]. Асархои мазкур бо хамдигар аз руи мавзуъ алокаманд буда, дар асл аз хамдигар фаркиятхои зиёд доранд, ки тахлилу баррасии онхо тахкикоти хоса ва доманадореро талаб мекунад. Дар ин макола "Сирри най" хамчун намунаи бехтарин аз асархои мавлавишиносиву маснавипажухии муаллиф аз руи мундарича мавриди баррасии фишурда карор мегирад.
Муаллиф «Сирри най»-ро, ки ба накду шархи тахлилй ва татбикии «Маснавии маънавй» ихтисос ёфтааст, байни солхои 1981 ва 1983 дар Париж таълиф кардааст. Аз руи таъкиди доктор Кдмари Ориён ин асар ба дархости ноширони фаронсавй мебоист ба забони фаронсавй таълиф шавад. Аммо Зарринкуб "ба форсй тахрир шудани матн"-и асарро афзал шуморид, "то агар фоидае дар он хаст ба хонандаи форсизабон оид гардад" [4, с. 15; 1, с. 7]. "Сирри най" аз ду чилд иборат буда, барандаи "Ч,оизаи китоби соли 1365 (1381)" дар Эрон гардид.
"Сирри най"-ро хдмчун асари арзишманд дар сохаи маснавипажухй аз чихати сохтор, мазмуну мундарича, сабки хоси баён, фарогирии матолиби ирфонй ва дигар хусусиятхои нодир аксар мухаккикони эронй эътироф кардаанд. Аз чумла, мавлавишинос Абдулкарими Суруш "Сирри най"-ро "шархе тахлилй, на таркибй ва асаре чаррохона дар ташрехи колбади "Маснавй"" шумурда, чунин менависад: "руи сухан дар он бо мунтахиён (баркамолон- И.И.) аст на мубтадиён (навогозон - И.И.) ва ба хамин сабаб порае аз маснавипажухонро чандон хушнуду сероб накардааст" [4, с. 95]. Сабаби кабули хотири баъзе аз маснавипажухон нашудани "Сирри най" пеш аз хама дар сохтори асар ва сабки баёни хоси муаллифи он мебошад. Ин асар баробари асари интикодй-тахлилй будан як асари хунарй хам хаст. Вижагии марбут ба сабки
баён, ки му^и мyаллифии Заppинкyб ба осоpаш аст, даp хама асаpхои y мушохида мешаванд.
Муаллиф ба хотиpи камхачму пypиктибос нашудани матни асаp ва зехни хонандаpо аз саpи масъалаи мавpиди назаp дyp набypдан аксаp ишоpавy тавзехоти чилди якyмpо ба "pахнамо"-и чилди дуюм хавола каpдааст. Асаp Fайp аз "Мукаддима" фаpогиpи 16 фасл ва "Рахнамо" мебошад. Даp фасли он ба мавзyи алохида бахшида шуда, фаслхо даp навбати худ ба зеpфаслхо чудо шудаанд. Муаллиф баpои осонёб шудани ишоpавy тавзехот баp саpи хаp фасл ва зеpфасл pакам ва даp поёни хаp саpхати матн хаpфхои фоpсй (...^1 ) гузоштааст. Теъдоди фаслхои асаp 16-то ва зеpфаслхо З99-то мебошад. Мутолила ва тахлилу баppасй нишон дод, ки хаp зеpфасли pакамгyзоpишyда низ доpои вижагии мавзyй буда, аксаpи онхо аз хамдигаp фаpк мекунанд. Муаллиф даp матн шаш аломатpо, ки худаш "алоиму pyмyз" мегyяд [1] бо максадхои муайян ба коp бypдааст.
Аз мутолиаи "Сиppи най" pавшан мешавад, ки Заppинкyб, Fайp аз осоpи худи Мавлоно, ба мyхимтаpин саpчашмахои мавлавишиносй аз Маколоти Шамс", "Маоpифи Бахоувалад", "Ибтидонома" ва осоpи дигаpи Султон Валад, "Рисолаи Сипахсолоp даp манкабати хазpати Хyдовандгоp"-и Фаpидyн ибни Ахмади Сипахсолоp, "Манокиб-yл-оpифин"-и Афлокй, "ал-Ч,авохиp-yл-мyзийя фй табакоти ханафия" -и Ибни Абулвафо Абдyкодиp ибни Мухаммади ^ypашии Мисpй (в. 1373) ва дигаp осоpи иpфонй дастpасй ва тасаллут доштааст. Даp матни "Сиppи най" дакику пyppа зикp накаpдани номи асаp ва муаллифи он, мазмунан ва шикаста оваpдани иктибосхо ба мушохида меpасад, ки ду сабаб доpад. Сабаби якум, нашикастани колабу сохтоpи асаp ва pиояти ягонагии сабки таълиф мебошад. Сабаби дуюм, таваччухи хонандаpо аз саpи мавзyи мехваpии мавpиди назаp ба мавзyъхои иловагй чалб накаpдан аст.
"Мукаддима"-и асаp nyp аз ишоpа ва хyшдоpхои бадей буда, аз далелу санадхо, ки нишони сабки холиси илмй асту метавонад олим ё мухаккики нав0F0зp0 конеъ гаpдонад, холй ба назаp меpасад. Муаллиф доиp ба "Маснавии маънавй" ва вижагихои он сухан гуфта, зимнан онpо ба "китоби ихотанопазиp, гypезонy нодастёфтанй" [1, с. 11] ва "даpахти пypбоpy тановаp", "даpахти кишанбеху бисёpшох" монанд мекунад. Сипас аз най ва найнома, пайванди pyхy чисм, маpгy зиндагй, иpфонy оpиф, шунидашавии садои найи Мавлоно ба pамз сухан гуфта, даp охиp бо тавозуъи адабй хyдашpо хамчун мунаккиду шоpех даp "идpоки оханги осмонии най", "аpзёбивy тафсиpи "Маснавии маънавй"" [1, с. 12] мисли дигаp хампешагонаш очиз меёбад.
Фасли нахустини асаp "Маснавй" даp "Найнома" буда, шомили накду баppасии муаллиф даp боpаи дебочаи "Маснавии маънавй", сахми Дусомуддин хамчун мухотаби асливу хоси Мавлоно даp имло ва китобат, баpобаp доиpшавии мачлиси "Маснавии маънавй" ва "Фихй мо фихй", шyFли pyзона ва шабонаи Мавлоно ва дигаp масоили маpбyт ба хамин мавзyъ мебошад. Зеpфасли 19 нисбат ба дигаp зеpфаслхо комилан интикодй буда, мунаккид Мавлоноpо аз забони худи Мавлоно хеле эхтиёткоpона ба шикастани колаби хикоят, кофияандешй, ба инобат нагиpифтани вокеияти таъpихии ходисахо баp асоси шаш байти "Маснавии маънавй" мавpиди накд каpоp медихад [1, с. 44-45].
Заppинкyб даp мавpиди байти зеpини "Маснавии маънавй": Бигзаpад ин сит аз Басpав Табук, З-он ки "ан-носу ало дини-л-мулук" [2, с. 998] чунин интикод мегиpад: "Дамчунин тайи хитобе, ки даp зимни достони маpбyт ба сypаи "Абас" аз чониби Дак ба ПаЙFамбаp меpавад ва Худованд ваъдаи басту нашpи исломpо даp оянда ба Расул медихад, якчо гуфта мешавад, ки ин ситу овоза ба зудй аз Басpавy Табук* даpмегyзаpад ва гyянда, ки албатта Мавлоност, таваччух надоpад, ки даp хангоми нузули ин хитоб (яъне оят - И.И.) ха^з Басpа сохта нашуда буд [19]" [1, с. 45]. Даp ин мавpид эpоди Заppинкyб, ки ба накду тахлили мутуни адабй аз pавзанаи таъpих воpид мешавад, дypyст аст, аммо набояд фаpомyш каpд, ки вобаста ба такозои замон ва макони бадей эчодкоp имкони истифодабаpии замони вокеии чоpй ва замони тасаввypиpо даp таpхy тасвиpи як мавзyъ ва чехpа доpад [5, с. 21-22]. Мавлоно даp замони вокеии чоpй каpоp дошта, замони нузул ва татбикии амали оёти сypаи "Абас"-pо, ки пахно ва натичаи фаъолияти ПаЙFамбаp (с) мебошад, даp замони тасаввypй матpах каpдааст.
Фасли дуюм "Мавлоно ва ёpон" фаpогиpи мавзyъ ва масъалаxои зиндагиномаи Мавлоно, пешаи ваъзу тазкиp доштани хонаводаи y, сабаб ва чаpаёни сафаpи Cyлтонyлyламо Баxоyвалад аз Балх то ^уния, xамсyxбатии Мавлоно бо Шамси Tабpезй, Cалоxyддин Заpкyб, Дусомуддин Чалабй ихтисос дода шудааст. Маълумоте, ки Заppинкyб даp ин фасл pочеъ ба шахсияту xайсияти падаpи Мавлоно _медщад, чолиби диккат буда, даp асаpи Бадеъуззамон Фypyзонфаp дида намешавад. У саpеxан ба точик будани Баxоyвалад ишоpат накунад xам, зимни мyxочиpат даp минтакаву маxаллxои точикнишин ба ваъзу тазкиp паpдохтан ва охиp даp шаxpи К^уния, ки точикон нуфузи бештаp доштанд, сукунат ^raëp каpдани ypо таъкид менамояд [1, с. 8398). Заppинкyб ба масъалаи лакаби султони олимон ^ултонулуламо) гиpифтани Баxоyвалад ба назаpи шак менигаpад. Олим набудан [1, с. 70-84], аpабй дypyст надонистан [1, с. 71-83], даp xалкаи муайяни xаводоpони ом маxбyбиятy маъpyфият доштани Баxоyваладpо таъкид мекунад. Ривояти pанчиши ypо аз Фахpи Розй ва Cyлтони Хоpазм баpсохтаи авом аз "Маоpифи Баxоyвалад", "Маколоти Шамс", осоpи Мавлоно медонад. Ишки Мавлоноpо бо Шамс назиpи ишки Шайх Нypиддини Исфаpоинй бо Алоуддини ^мнонй, Дасани Деxлавй бо Амиp Хyсpави Деxлавй баpшyмypда менависад: "Пайдост, ки ин шypy xаячон ба xеч вачx ниёзе ба ба тафсиpxои оминёна мабнй баp тасаввypи назаpбозиxои чисмонй надоpад" [1, c. 103].
Фасли сеюм "Бо чамъи мустамеъ" (аз зеpфасли 61 то 92) ном дошта, ба баppасивy интикоди сохтоpy мазмуну мyндаpичаи "Маснавии маънавй" ва коpбypди саноеи адабй даp он ихтисос дода шудааст.Муаллиф даp ин фасл pочеъ ба имлову иншои "Маснавии маънавй" даp xyзypи шyнавандаxо, сабки баён, мукоиса ва татбики он бо "Одиссея"-и Домеp ва "Мазxакаи Илоxй"-и Данте [1], таpxи пешпаpдохта надоштани он [1], аз Xисоби маъноxои pамзй ва сайpи pyx ба "xамосаи pyxонй" табдил шудан, аммо аз pyи колаб "асаpи таълимй" хондашавии он [1, с. 122], фаpкияти он бо маснавщои Cаноивy Аттоp аз лщози сабки баён, ки сабки балогати минбаpист [1], "танини пешоxанг"-и "Маснави маънавй" будани "Мачолиси сабъа" [1, с. 126], ба такозои сабки балогати минбаpй ба матни он воpид шудани ахбоpy pивоёти заиф маълумоти аpзишманди мунаккидона додааст. Заppинкyб зимни баppасии мавзyй, сохтоpй ва накду таxлили матни "Маснавии маънавй" ба шаpxи баъзе абёти калидие мепаpдозад, ки онxо магзу моxияти тамсилxои Мавлоноpо нишон медщанд. Дамчунин даp ин фасл y xангоми шаpxи таxлилй аз pyи заpypат ба масъалаи матншиносй xам дахл каpдааст. Даp байти зеpин ба чои "меканад" истифодаи "мекyнад"-pо, ки даp нусхаи ^уния (санаи китобаташ1298) забт шудааст, саxеx мешyмоpад: Гаx мyшаббаxpо мyваxxад мекунад, ^x мyваxxидpо сyваp pаx мезанад [1].
Ин нуктаи назаp собит менамояд, ки Заppинкyб ба масълаxои матншиносии "Маснавии маънавй" бетаваччyx набуда, ба сиxxати матн ва таpзи хониши он аxамияти чиддй медодааст.
Даp фасли чоpyм "Забони безабонон" муаллиф ба таxлилy баppасй ва накди масоили забони "Маснавии маънавй" паpдохтааст. У даp ин фасл доиp ба саpфy наxв, тасаppyф даp сypати алфоз ё таpзи истеъмоли ощо, коpбypди калимаxои нодиp, заpбyлмасал, калимоту таъбиpоти кypъонй ва аxодиси набавй, истилоxоти суфия ва таpзи истеъмоли онxо калимаxои таклидй, вожаxои гуфтугуй ва бозоpй, луготи тypкивy мугулй, ба шева ё забони гуфтугуй истифода каpдани калимоти забони адабй, истилоxоти бозиву тафpеxоти омиёна, калимоту таъбиpxои фаxш, ба маънщои нав истеъмолшавии вожаxои тypфа ва бадеъ [1, с. 230-231] хеле мушикофона таxкик анчом додааст. Дакикнигаpй, некбинй ва эxтиёткоpии Заppинкyб даp накди забони "Маснави маънавй", ба вижа даp мавpиди коpбypди калимоти фаxш баpъало pавшан мешавад. У ба "мyxаppики тамоюлоти шаxвонй" набудани чунин калимот ишоpа каpда, бевосита ба интикоди Мавлоно напаpдохта, аз Афлокй, ки даp аксаp мавpид маълумоти вайpо афсонаомез мешyмоpад, ёpй мечуяд [1, с. 229]. Аз pyи таxкики Заppинкyб "ду yнсypи умдае, ки забони "Маснавй"-pо сибгаи хос мебахшад, фаpxанги луготи омиёна ва маъониву таъбиpоти олимона" аст.
Даp фасли панчум "^офияандешй" асосан даp боpаи xyнаpи шо^ии Мавлоно ва коpбypди санъатxои бадей даp "Маснавии маънавй" баxс меpавад. У пеш аз он ки ба баppасии мавзуъ огозад, аввал pочеъ ба мyxити таpбиятy таълими Мавлоно ва таъсиpпазиpии y аз шоиpони аpабy фоpсизабон маълумот медиxад. Заppинкyб "шаxpxои Tиpмизy Вахш, Хоpазмy Cамаpкандy Бyхоpоpо то xадде маxди нахустини
таpбияи Мавлоно" медонад [1, с. 242-243]. Даp зеpфасли 130 ошноии Мавлоно бо девонхои шоиpони фоpсй ба тавpи умумй мавpиди баppасии Заppинкyб каpоp гиpифтааст [1, с. 246-247]. Даp баъзе мавpид хyлосабаpоpй ва натичагиpии Мавлоно назаppас буда, маълумоти тоза махсуб меёбад. Вай даp боби таFаззyлгyнагии баъзе бахшхои "Маснавии маънавй" изхоpи назаp каpда, даp охиp чунин мегyяд: "Даp саpосаpи "Маснавй" назоиpи ин гуна Fазалвоpахо, ки завку чамоли Fазалхои нобpо доpанд, метавон ёфт ва худи онpо (яъне "Маснавии маънавй"-pо - И.И.) хам Fазале поённопазиp метавон хонд". Бо вучуди ин натичагиpихо Заppинкyб фасли "Kpфияандешй"-pо ба тавpи маpмyз бо таpхи саволи зеpин, ки вижаи сабки баёни уст, ба охиp меpасонад: "На оё кофияандешй хам даp назди Мавлоно заpypатест, ки баpои фиpоp аз кофияандешй аст?".Чунин пypсишхои маpмyз, ки хонандаи огохpо ба тааммул даp мабхаси мавpиди назаp вомедоpад, даp фаслхои дигаpи "Сиppи най" ва умуман осоpи дигаpи Заppинкyб ба тавpи фаpовон истифода шудааст.
Фасли шашум "^иссаи най ба баppасии киссаву тамсилоти Маснавии маънавй", таpзy мавpид ва ахамияти истифодаи онхо ихтисос дода шудааст. Мавзуъхои асосии ин фасл каламpави киссаву хикоят будани "Маснавии маънавй" [1, с. 277-279], касpати киссаву тамсилот [1, с. 279-284], нобасомонихо даp баёни киссаву хикоят [1, с. 284-286], даpхypи эътиpоз ба назаp pасидани баъзе кисса аз лихози сохтоp [1, с. 286-288], баъзе камбудиву ишколхои pивоётy хикоётpо баpтаpаф каpдани худи Мавлоно ба такозои сабки балоFати минбаpй баp yнсypи гyфтоp асосёбии киссахо ё хосияти сиpф хабаpй гиpифтани киссахо, ки даp онхо хаpакатy киpдоpи пеpсонажхо мушохида намешавад [1, с. 291-294] махсуб меёбанд. Даp ин фасл чанбаи интикодии "Сиppи най" пypзypтаp мушохида мешавад. Зеpфасли 170 комилан интикодй буда, муаллиф даp он ба чузъиёти таъpихй доштан, чузъан бо таъpих мувофикат накаpдани баъзе хикоёту pивоёт, чанбаи таъpихии онхоpо ба инобат нагиpифтани Мавлоно ишоpа мекунад ва далелхо меоpад. Аз чумла, мегуяд: "Дикояти "Вакили садpи чахон", ки мутаххам шуду аз Бyхоpо гypехт*, низ бешак вокеаи таъpихй аст ва аз як ишоpати Мавлоно* баpмеояд, ки ин вакил шахнаи садp ва зохиpан шахнаи девони вай будааст..." .
Умуман, аз тахлилу баppасии мазмун ва мyндаpичаи шаш фасли мазкyp ва дувоздах фасли дигаpи "Сиppи най" чунин баpмеояд, ки Заppинкyб вокеан мунаккиди pавишманд, шоpехи хyшибтикоp, адабиётшиноси баpчастаи таъpихи адабиёти мyосиpи фоpсy точик буда, "Маснавии маънавй" ^о бо диди тоза, усулхои нави накду баppасии мутобик ба талаботи замон бахогyзоpй каpдааст. "Сиppи най" даp хакикат аз дигаp осоpи мавлавишиносии Заppинкyб бо вижагихои зеpин фаpк каpда меистад:
1.Ч,анбаи пурзури интикодй. Чднбаи интикодии "Сиppи най" даp 16 фасл ва зеpфаслхо як хел ба мушохида намеpасад. Заppинкyб даp накди "Маснавии маънавй" усули тахлилиpо пеш гиpифта, бештаp пахлухои мyсбатpо даp назаp доштааст. Аммо ин маънои онpо надоpад, ки накди у яктаpафавy тавсифй аст. Зеpо накди у накди тахлилии комилиёp буда, даp мавpидхои лозимй у бо забони хос аз Мавлоно якчанд боp эpод мегиpад [1, с. 203- 452].
2. ^анбаи камназири татби^й. Бо сабаби он ки Заppинкyб хангоми накд ба татбику мукоиса хам паpдохтааст, "Сиppи най" даp аксаp мавpид вижагии татбикиву мукоисавй ба худ гиpифтааст. Аз ин py, мукоиса ва татбики мавзуъ, масъалаву бахс низ аз вижагихои аслии "Сиppи най" ба шyмоp меpавад.Татбикy мукоиса аз pyи заpypат баp асоси оpовy осоpи худи Мавлоною шоиpони оpиф ва мутакаллимону файласуфони шаpкивy Fаpбй сypат гиpифтааст. Мутобикат бахшидани масъалахо ё бахсхо асосан ба хотиpи осонфахм каpдани мавзуъ ва масъалаву бахси мавpиди назаpи мухаккик аст.Татбику мукоисахо даp "Сиppи най" зиёд мушохида мешаванд [1, с. 460-570, 577732].
3.Ч,анбаи тафсирй ва тахлилии хос. Тафсиpy тахлил низ хусусияти мухими "Сиppи най" мебошад. Тахкику омоpгиpй нишон дод, ки Заppинкyб зимни накду баppасй 3732 байти «Маснавиии маънавй»-pо шаpхy тафсиp каpдааст. Теъдоди абёти маpвиди шаpхy тафсиp ва ишоpавy таъкидкаpоpдодаи у даp шаш дафтаp ба тавpи зайл аст: дафтаpи аввал (981 байт), дафтаpи дуввум (582 байт), дафтаpи севвум (641 байт), дафтаpи чоpyм (561 байт), дафтаpи панчум (489 байт), дафтаpи шашум (478 байт). Аз pyи заpypат баъзе абёт такpоpан ишоpа шуда, аз pавзанаи дигаp мавpиди шаpхy тафсиpи шоpех каpоp гиpифтаанд. Даp "Сиppи най" аз дафтаpи аввал 134 байт, аз дафтаpи дуюм 76 байт, аз дафтаpи сеюм 74 байт, аз дафтаpи чоpyм 71 байт, аз дафтаpи панчум 55 байт, аз дафтаpи шашум 46 байт такpоpан аз 2 то 3-4 маpотиба такpоpан ишоpа ва ё шаpхy
тафсири тоза ёфтаанд. Тахкики "Абёти "Маснавй" дар матн" [2,c. 995-1117] собит кард, ки дар миёни 399 фасли "Сирри най" зерфаслхое мавчуданд, ки дар онхо ягон байти "Маснавии маънавй" бо ишорагузорй (*) шарху тафсир ва хатто таъкид хам нашудааст. Зерфаслхои зерини "Сирри най": 11, 13, 14, 22, аз 29 то 37, аз 39 то 50, аз 51 то 57, аз 59 то 64, 66, 67, 70, 93, 130, 131 142, 151, 185, 190, 208, 209, 238, 241, 299, 314, 324, 345, 362, 363, 380, 382, 383, 384, 393, 394, 395, 396, ки теъдодашон ба 62- то мерасад, шомили ягон байти ташрехй нестанд.
4. Ч,анбаи вижаи сабки баён. Зарринкуб дар ин асар нихоят сабки печида, мармуз ва омехтаро ба кор гирифта, "чанбаи хунарии осори худро низ дар канори чанбаи тахкикй бисёр афзоиш медихад" [4, с. 110-111]. Насри шоирона ва илмии у дар "Сирри най" вобаста ба мазмуну мундаричаи мавзуи мавриди назар тагйир мехурад. Масалан, дар "Мукаддима" насри Зарринкуб ба насри фанни классикй нихоят монанд буда, дар матн бино бар такозои корбурди истилохоти илмй насри хунарии у бо насри илмй омехта мегардад. Тасаллути Зарринкуб ба сарфу нахв ва фарханги калимаву иборахои шоиронаи забони форсии классикй, табъи баланди шоирй барои у имкон фарохам меоварад, ки чумлахои тулонии мантикан устуворро бидуни заъфу таносуби калом руйи когаз биёрад. Корбурди таъбирхои шоиронаи хомили вижагихои илмй омехтагии сабки илмй ва бадеиро дар сабки таълифи "Сирри най" нишон медихад.
Адабиёт:
1. Зарринкуб Абдулхусейн. Сирри най. Ч,.1.- Накду шархи тахлиливу татбикии Маснавй.
(иборат аз 2 чилд). -Техрон: Интишороти илмй. 1358. - 805 с.
2. Зарринкуб Абдулхусейн. Сирри най. Ч,.2.- Накду шархд тахлиливу татбикии Маснавй.
(иборат аз 2 чилд). -Техрон: Интишороти илмй, 1358. - 1185 с.
3. Зарринкуб Абдулхусейн. Бахр дар куза. Накду тафсири киссахо ва тамсилоти «Мансавй».-
Техрон: Интишороти илмй, 1366. - 616 с.
4. Иттиход, Хушанг. Пажухишгарони муосири Эрон (иборат аз 14 чилд, чилди 12).- Техрон:
Фарханги муосир, 1387. - 708 с.
5. Солехов Шамсиддин. Поэтикаи жанри хикояи солхи 70-80 карни ХХ. Душанбе: Дониш,
2006. - 169 с.
АНАЛИЗ КРАТКОГО СОДЕРЖАНИЯ "ТАЙНЫ ФЛЕЙТЫ" АБДОЛ ХОСЕЙНА
ЗАРРИНКУБА
Данная статья посвящена тематическому анализу одной из самых важных работ иранского критика и толкователя Абдолхосейна Зарринкуба - "Тайна флейты". Эту работу в персоязычном пространтстве, в том числе в Иране, хорошо оценили ведающиеся литературоведы, как Абдулкарим Суруш и Бахоуддин Хуррамшахи. "Тайна флейты" по содержанию и научности в таджикском литературоведении впервые анализируется автором."Тайна флейта" состоит из 16 разделов и 399 подразделов. Автор во время написания статьи большое внимание уделил содержанию данной работы. Одновременно она интересовалась научно-поэтическими особенностями стиля автора "Тайны флейты".
Ключевые слова: анализ, иранский критик, тайна флейты, Абдолхосейн Зарринкуб.
ANALYSIS AND THE SHORT CONTENT OF "THE SECRET OF THE FLUTE" BY
ABDOLKHOSSEIN ZARRINKOOB
Given article it is devoted thematic the analysis of one of the most important work Irons the critic Abdolkhossein Zarrinkoob - "Secret a flute". This work including in Iran have well estimated knowing literature as Abdulkarim Surush and Khuramshakhi. "The secret a flute" on the maintenance and scientific quality in Tajik literary criticism is surveyed for the first time to authors. "The secret a flute" consists from 16 section and 399 subsection. The author during time a writing to article большою to attention has separated on expression the maintenance to current work. Simultaneously it was interested scientifically-poetic in features style of the author "Secret a flute".
Keywords: analys, Irans the critic, secret a flute, Abdolkhossein Zarrinkoob.
Сведения об авторе: Игамова Ирода, аспирант кафедры таджикской классической литературы Худжандского государственного университета имени ак. Б. Гафурова, e-mail: i.igamova@mail.ru
About author: Igamova Iroda, post-graduate student of the chair of Tajik classical literature, Khujand State University named after academician B. Ghafurov
