Научная статья на тему 'Analyses of actual problems alarming contemporary teenagers'

Analyses of actual problems alarming contemporary teenagers Текст научной статьи по специальности «Прочие медицинские науки»

CC BY
37
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ШКОЛЬНИКИ / ПОДРОСТКИ / АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ / ОқУШЫЛАР / ЖАСөСПіРіМДЕР / ЖАHАНДЫқ МәСЕЛЕЛЕР / STUDENTS / TEENS / ACTUAL PROBLEMS

Аннотация научной статьи по прочим медицинским наукам, автор научной работы — Текманова А.К., Кусайынова Э.И., Махашов М.Ы., Айдралим Н.С., Аубакирова А.А.

Многие дети в подростковом возрасте сильно меняются и еще не обладают навыком мирно решать конфликты. Следствием этих конфликтов становятся нервозность детей, неспособность долго выдерживать напряжение, привычка к агрессии. Ласковые, спокойные, послушные вдруг превращаются в неуправляемых и грубых. Грубость, непослушание сильнее всего ранят и обижают родителей. Враждебность, замкнутость подростков пугают и настораживают.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

АНАЛИЗ АКТУАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ ВОЛНУЮЩИХ СОВРЕМЕННЫХ ПОДРОСТКОВ

Many children in their adolescence change very much and don’t possess skills of peacefully resolving conflicts. The result of these conflicts getting nervousness of teens,inability withstand voltage for a long time, habit of aggression.Gentle,calm,obedient teens suddenly turn to unmanaged and rough.Rudeness and disobedience of teens most of all hurt and offended the parents. Hospitality, insularity of teens frighten and troubling

Текст научной работы на тему «Analyses of actual problems alarming contemporary teenagers»

Vestnik KazNMU №3-2018

РАЗДЕЛ 3. ОРГАНИЗАЦИЯ ЗДРАВОХРАНЕНИЯ CHAPTER 3. PUBLIC HEALTH

УДК 613.5:645.444:372

А.К. Текманова, Э.И. Кусайынова, М.Ы. Махашов. Н.С. Айдралим, А.А. Аубакирова,

А.К. Кексеген, Н.Е. Ескергенкызы

С.Ж. Асфендияров атындагы Казац ¥лттыц медицина университетi

ЦЭЗ1РГ1 ЗАМАНДАFЫ ЖАС0СП1Р1МДЕРД1 АЛАНДАТАТЫН ЖАЬАНДЫК; МЭСЕЛЕЛЕР

Казiргi замангы вркениеттщ басты ерекшелг 3AeMdiK экономикалыц жуйелердщ, процестердщ, ынтымацтастыц, экономиканыц шогырлануы мен жаhандану, саясат, гылым жэне мэдениет куру болып табылады. Онда цогамга тэн мэдени-экономикалыц,рухани ep^Huemmi цалыптастыру.вркениет мэселесЩазацстан Президентi стратегиясыныц тупцазыгы,басты арцауы-жастар тагдыры.Осы заманауи даму квптеген балалар мен жасвсniрiмдердiц мiнез цулцына терiс эсер етiп жатады. Соныц эсерiнен квптеген циындыцтармен бетпе- бет келгенде дурыс шешiм цабылдау жолдарын бiлмейдi. Осы циындыцтардыц нэтиже^нен балаларда психикалыц взгерiстер,айналасындаrы адамдармен тл табыса алмау, ашулацшацтыцжэне цогам вмiрiнде баланы терiс багытца апарар тYрлi жолдардыц цысымына царсы туру кабiлетi твмендейдi.Бiр мезетте тыныш, назды, тл алгыш баладан ешнарсеге квнбейтiн дврею, циын балага айналады. Жасвспiрiмдердiц катал, туйыцтыц касuеттерi ата-аналарды цорцытады жэне алацдатады.

TyrnHdi свздер: оцушылар, жасвспiрiмдер, жаhандык мэселелер

Азаматтар мен окушы жастардыц денсаулыган са;тау жэне дамыту Цазак;стан Республикасыныц Президент Н.Э.Назарбаевтыц халыада арналган Жолдауында белпленген «Цазак;стан - 2030» стратегиялы; нус;алы багыттарыныц бiрi болып табылады [1]. Соцгы уа;ытта жасесшрiмдер арасында суицид кeрсеткiшi жогарылап келедьБалалар не себепт бундай ;адамга баратыны элi толы; зерттелiнбеген[8]. Цазiргi заманга ;ойылатын талаптар ескен сайын балаларга тусетш психологиялы; ЖYKтеменiц де квлемi артып келедi. Цазiргi а;параттарга CYЙенетiн болса; бYгiнгi тацда жасвспiрiмдер арасында езект мэселелр жэне ;огам вмiрiнде баланы тер^ багытк;а апарар тYрлi жолдар ете кеп кездеседi. Оларга психикалы; взектi мэселелер, зиянды эдеттер, зорлы; суицид, ;оршаган ортадагы адамдармен тш табыса алмау жэне т.б. жат;ызылады[5]. Жалпы жасеспiрiмдiк кезецде адам тYрлi ;иынды;тарга ;арсы туруга ;абыетаз жэне бул кезец психикалы; жэне денелж тура;сыздык;тыц ай;ын керiнетiн кезецi[3]. Осы етпелi кезецде мэслелердi аны;тау жэне оларды шешу мацызды болып табылады. Мэселелердi дер кезiнде аны;тау ар;ылы жасеспiрiмдерге тиiмдi психологиялы; кемек беру, ;ажет болтан жагдайда емдеу болаша;та баланыц дурыс жетiлуiне, ;оршаган ортадагы адамдармен тiл табысуына, психологиялы; дамуында

Диагармма 1 - Сенiц ойынша ;азiргi замандагы жасеспiрмдердi ец кеп аландататын мэселелер?

ауыткулардыц алдын алуга, терiс багытк;а апарар тYрлi жолдарга тYCпеуiне мYмкiндiк жасайды.

Жумыстыц мацсаты:Алматы ;аласыныц жалпы бшм беретiн мектептерiнде жэне мектеп гимназиясында сауалнама еткiзу ар;ылы ;эз1рп замандагы жасеспiрiмдердi алацдататын актуальды проблемаларды сауалнама ар;ылы аны;тау жэне сараптама ЖYргiзу

Зерттеу материалдары мен эд/'стер/':Зеттеу жумысы Алматы ;аласыныц жалпы бшм беретiн мектептерiнде жэне мектеп гимназиясында 14-16 жас аралыгындагы мектеп о;ушыларыныц арасында сауалнама ар;ылы ЖYргiзiлдi. Сауалнама 7 сура;тан турады жэне анонимдi тYPде, тынышты; жагдайда, ересек адамдардыц ;атысуынсыз, ;ысым керсетусiз толтырылды. Жалпы сауалнама толтыруга ;атыс;ан окушы саны 114болды. Зерттеу нэтижелерйОкушыларата берiлген суалнамада келес сура;тар жэне оларга бершген жауаптар: Сенiц ойынша казiргi замандагы жасвспiрмдердi ец квп аландататын мэселелер?Ата-анамен ;арым-;атынас, достарымен ;арым-;атынас маселелерi,екiншi

жартыцныцмэселелерi, окумэселелерь алкоголь жэне темек шегу, есiрткi, зерiгу, депрессия, галамтор тэуелдiлiгi.(Диаграмма -1)

Осы берыген сура;тарга о;ушылардыц 37 % галамторга тэуелдiлiктi тацдады. Буныц себебi к;азiргi замандагы жасвспiрiмдер бос уа;ыттарын галамторда отырумен вткiзедi. Екiншi орында алкоголь жэне темекi шегу мен о;удагы проблемалар (14%). Ец аз тацдалган нус;а-еарти (0 %).Сенщ ойыцша цазiргi замандагы жасвспiрмдердi тагы цандай мэселелер алацдатады? Еш;андай, а;ша жет^пеу жэне ;ажетт затты сатып алалмау мэселелерь айналацдагылардь^сшбеу, ез ойын жетизе алмау, ;огамга тэуелдiлiк,взiн керсете алмау, ерекшеленудiцмYмкiн болмауь^жалгызды; проблемалары, кэсiптi тацдау, езiн-езi iске асыру, дурыс кэсш^жэнежогаргы о;у орынды тандап тYсу, ;оршаган орта статусы, демалыс к;ызметi,к;оршаFан ортадагы адамдардыц ;ат^ездИ, Yйден кету, секс сура;тары жэне ;арым;атынас, тура;сыз жынысты; емiр, порнография, езiн-озiтемен багалау, саяси проблема, терроризм, жем;орлы;, суицид,денсаулы; сура;тары,

шш

шшг ПиуН /ИЧ] (П?3-2018 \ | }

;оргаушы органдармен мэселелерi, нашар экология, езгемэдени мэселелерьжа;ындарынан айырылу, балагат лексика. Бул сура;тарга о;ушылардыц 34 %-ы емтихандар, ЖОО-ына тYсу нус;асын тацдады. Ец аз тацдалган нус;алар-демалыс ;ызметь субкультура проблемалары, элеуметтж жетiмдiк. Келесi «Сенiц ойыцша, жасвспiрiмдер ез проблемаларын цалай шешедi?»сауалнама сурагы боиынша (Диаграмма -2) Ата-аналарынан кемек сурайды, бас;а туыстарынан кемек сурайды, проблемаларды достарымен бiрге шешедi, элеуметтiк педагог, педагог-психолог;а барады, езiнен Yлкен жолдастарынан кемек сурайды, бас;а мекемелердiц ;ызметкерлерше барады. Нус;ауларга о;ушылардыц кеп белiгi ягни, 51 %-ы ата -аналарынан кемек сурайды, 35 %-ы проблемаларын достарымен бiрге шешедi, ец аз тацдалган нус;алар-элеуметтж педагогке, педагог-психолог;а барады (2%), бас;а мекемелердiц ;ызметкерлерше барады (0%).

2%

п Ата-аналарынан кемек сурайды

- Проблемаларды достарымен бiрге шешедi

*- Педагог-психолоща барады

■ Баска мекемелердiн кызметкерлерше барады

Диаграмма 2 - Сенщ ойыцша, жасеспiрiмдер ез проблемаларын ;алай шешедi?

Жасеспiрiмдерге кемек беретiн мекемелердi бые^ц бе?деген сураада о;ушылардыц 77 %-ы бiлмеймiн23%-ы ия бшемш деген нус;аны тацдады. %Р-сыныц территориясында балаларга арналган сенiм телефоны бар екенiн бiлесiц бе? деген сураада окушылардыц 77 %-ы бымеймш 23%-ы ия бiлемiн деген нус;аны тацдады. Сенiц ойыцша,достарыц балаларга арналган сенiм телефонына хабарласады ма?деген сураада о;ушылардыц 62 %-ы бымеймш 34 %-ы жо; 4 %-ы ия нус;асын тацдады. Сен балаларга арналган сенiм телефонына кемек сурап хабарласар ма едiц?деген сураада окушылардыц 48 %-ы ондай мэселе жо; 25 %-ы жо; ,10 %-ы ия нус;асын тацдады.

^■opmьшдьí:Жасеспiрiмдер арасында жогарыда аталган проблемалардыц езектiлiгiолардыц психологиялы; тура;тылы;тарына жогары талап ;ояды. ЖYргiзiлген зерттеу сараптамасыныц нэтижесi бойынша казiргi жасеспiрiмдердiц 60 %- га жуы; балалардыц iшiмдiк пен шылымга, галамтор ЖYЙелерiне тэуелдiлiктi жэне ата-анасымен ара ;атынасындагы алауыздьщтыц бар екекдИн керемiз. Атап айту керек, респонденттердщ кебiсi ;иынды;тарды шешкенде жа;ын адамдардыц кемепне CYЙену керектiгiн бiледi, бiрак; санаулы жасеспiрiмдер кемектi эртYрлi мекемелер мамандарынан алуга болатыны жайлы хабардар.

Жасеспiрiмдердiц кебiсi ,балалар сенiм Телефоны не екенш бiледi, бiрак оган ЖYгiнгiсi келмейдь Бул олардыц ез элсiздiгiн керсетуге ;ор;атынын, езiнiц KYЙзелiсi жайлы бетен адаммен сейлесуге уялатындыгын, немесе олар

Балалар сешм Телефоны ар;ылы психологиялы; кецес алу Yрдiсiн дурыс тYсiнбейтiндiгiн, кемектiц бул тYрiнiн нэтижелi екенше сенiмсiздiгiн керсетедi. Сонымен ;атар Балалар сешм Телефонына хабарласатындай, олар ез мэселершщ мацыздылыгыныц жогары екендiгiн тYсiнбейдi. Элеуметтiк педагогтар мен педагог психологтар, балаларга арналган сешм телефоныныц ;ызмет жэне кецес беру ерекшелiктерi туралы балалар мен жасеспiрiмдердi толыаданды а;параттандыруга кецiл белу керек. Балаларга арналган сешм телефоны бойынша берыген а;парат тегiн жэне жасырын тYрiнде етмзшеэтш айтылуы ;ажет. Жасеспiрiмдер арасында кецес алу ЖYЙесi бойынша ойын тYрiнде кептеген сынып сагаттары еткiзiлуi ;ажет. Жогарыда айтылган мэселелердi шешуге,

яFнижасеспiрiмдер ортасындагы мацыздылыгына байланысты психологиялы; тура;тылы;;а, KYЙзелiс жагдайларга ;арсы туру ;абшетше, емiрiлiк ;иынды;тарга сабырлылы; таныту мYмкiндiгiн арттыру Yшiн жогары талап ;ойылады. Олар тек туган-туыстары мен достарыныц кемегiне гана емес, сонымен бiрге психолгиялы; ;иынды; жагдайында езiн-езi дурыс устау жэне ^ресу жолдарын керсете алатын мамандардыц да кемегiне му;таж. Бул Yшiн олар ;аладагы бар психологиялы; орталы;тар мен мамандар туралы хабардар болуы ;ажет. Сонымен ;атар жасеспiрiмдер тек езiне гана емес, бiр-бiрiне де кеметесе алатындай болуы Yшiн олардыц психологиялы; мэдениетiн жогарылату ;ажет.

Vestnik KazNMU №3-2018

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Назарбаев Н.Э. Цазак;стан-2030. Цазак;тан Республикасыныц Президентiнiц халык;к;а Жолдауы // Казахстанская правда. - 1997. -11 к;азан. - С. 1.

2 Элiмова М. Денсаулы; — басты байлык; // Егемен Цазак;стан газетi. - 2004. - 8 мамыр. - Б. 4-5.

3 Байжанова А. Циын балалардыц психологиялык; себептерi//Психология. Социология. Политология. - 2006. - №11(12). - Б. 1923.

4 Егоров А.Ю. Нейропсихология девиантногоповедения. - СПб.: Речь, 2006. - 224 б.

5 Зубок Ю.А., Чупров В.И. Молодежный экстремизм // Социс. - 2008. - №5. - С.37-47.

6 Цайырова Ж.А. Мшез-кулыкауыткушылыгыныцсебептер! // Бшм беру жуйесшдеп этнопедагогика. - 2005. - №6. - Б. 46-52.

7 Турдалиева Ш. Жасесшр1мдердамуындагык;арым-к;атынастыцмацызы // Мектептеп психология. - 2006. - №3. - Б. 9-16.

А.К. Текманова, Э.И. Кусайынова, М.Ы. Махашов. Н.С. Айдралим, А.А. Аубакирова, А.К. Кексеген, Н.Е. Ескерген^ызы

Казахский Национальный медицинский университет им.С.Д. Асфендиярова

АНАЛИЗ АКТУАЛЬНЫХ ПРОБЛЕМ ВОЛНУЮЩИХ СОВРЕМЕННЫХ ПОДРОСТКОВ

Резюме: Многие дети в подростковом возрасте сильно меняются и еще не обладают навыком мирно решать конфликты. Следствием этих конфликтов становятся нервозность детей, неспособность долго выдерживать напряжение, привычка к агрессии. Ласковые, спокойные, послушные вдруг превращаются в неуправляемых и грубых. Грубость, непослушание сильнее всего ранят и обижают родителей. Враждебность, замкнутость подростков пугают и настораживают. Ключевые слова: школьники, подростки, актуальные проблемы

A.K.Tekmanova, E.I. Kusainova,M.Y. Makhashov, N.S. Aidralim, A.A. Aubakirova, A.K. toksegen, N.E. Eskergenkyzy

Asfendiyarov Kazakh National medical university

ANALYSES OF ACTUAL PROBLEMS ALARMING CONTEMPORARY TEENAGERS

Resume: Many children in their adolescence change very much and don't possess skills of peacefully resolving conflicts. The result of these conflicts getting nervousness of teens,inability withstand voltage for a long time, habit of aggression.Gentle,calm,obedient teens suddenly turn to unmanaged and rough.Rudeness and disobedience of teens most of all hurt and offended the parents. Hospitality, insularity of teens frighten and troubling Keywords: students, teens,actual problems

УДК 356.33:614.8 (075.8)

А.С. Саятова, Г.М. Аликеева, А.М. Шахиева

Казахский Национальный медицинский университет им.. С.Д. Асфендиярова

19 ВЕК: ИСТОРИЯ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ СЕМИРЕЧЕНСКОЙ ОБЛАСТИ

В статье изложена краткая характеристика образования Семиреченской Области, структура ее управления и демографические показатели населения. Приведены статистические показатели обеспеченности населения медицинскими кадрами, показатели распространения инфекционной заболеваемости, работа по оспопрививанию населения. Даны сведения о числе и объеме стационарной помощи госпиталя в г. Верном и в военных полугоспиталях в уездах. Только в 1911 года в уездах появились маломощные участковые больницы для гражданского населения. Врачей и акушерок не хватало. Ключевые слова: штаты врачей, показатели заболеваемости, врачебный участок, объем медицинской помощи

11 июля 1867 года, по Высочайшему указу Сената была учрежденаСемиреченская область площадью 347 910 квадратных верст (402 200 кв. км.)с центром г. Верный. Область являлась административной единицей Российской империиивошла в состав Туркестанского генерал-губернаторства.

Позднее, 31 марта 1891 года, область была передана в ведение Степного генерал-губернаторства, затем по указу

Сената 26 декабря 1897 года область передали в ведение Туркестанского генерал-губернаторства. Семиреченская область при образовании делилась на 6 уездов. Каждый уезд делился на волости, их было 167, остальных поселений - 668.По данным переписи 1897 года здесь проживало около 1 млн. человек. Эти данные представлены в таблице 1.

Таблица 1 - Структура и численность населения Семиреченской области

№ Уезд Уездный город и численность гор.населения Площадь кв. верст Население уезда в 1897 г.

1 Верненский Верный - 22 744 58 330,0 223 883

2 Джаркентский Джаркент -16 094 5 160, 0 122 636

3 Копальский Копал - 6183 69100,0 136 421

4 Лепсинский (Сергиопольский) Лепсинск- 3 230 87 080,0 180 829

5 Пишпекский Пишпек - 6 615 80 480,0 176 577

6 Пржевальский (Каракольский) Пржевальск- 8108 47 760,0 147 517

ИТОГО 62 974 чел 347 910,0 987 863 чел.

Сразу отметим, что в 1924 году, в результате национально-территориального размежевания частьСемиреченской

области вошла в состав территории Киргизской АССР Кара-Калпакской АО РСФСР.

и

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.