Научная статья на тему 'АНАЛИЗ НЕКОТОРЫХ ОСОБЕННОСТЕЙ БЕЛЫХ СТИХОТВОРЕНИЙ ГУЛНОЗ'

АНАЛИЗ НЕКОТОРЫХ ОСОБЕННОСТЕЙ БЕЛЫХ СТИХОТВОРЕНИЙ ГУЛНОЗ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
41
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТВОРЧЕСКИЕ ПОИСКИ / ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОЕ ИСКУССТВО / ЛИТЕРАТУРЫ / ПОЭЗИЯ / РЕАЛЬНЫЕ ОБРАЗЫ / СВЯЗЬ ПРИРОДЫ С ПОЭЗИЕЙ / СОВЕТСКИЙ ПЕРИОД / СУЩНОСТЬ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ризобоева Наргис Мамадкаримовна

В данной статье проводится исследование творческих и изобразительных поисков поэзии Гулноза. На основе творчества прогрессивных поэтов данной эпохи автором подробно показано изобразительное мастерство в современной поэзии. Основная цель статьи - показать изобразительное мастерство и существенные перемены в современной поэзии. На примере творчества передовых поэтов данной эпохи автором сделана попытка показать изменения современной поэзии с сущностной позиции и творческого мастерства. В статье особое внимание обращено факторам развития образа и взглядов на тематику того времени с новой точки зрения. С этих позиций рассматривается и развитие современной поэзии с действительным и гармоничным изображением реальной жизни народа, связь поэзии с природой и др. Автор также подробно исследует вопрос взаимовлияния поэтов друг на друга своим творчеством на примере искусства творения образа и поэтического мастерства, результаты которого могут стать для читателя вводным материалом по поэтическому мастерству.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYSIS IF SOME PECULIARITIES OF GULNOZ'S WHITE POEMS

In this article is carried out the research of creative and pictorial searches of poetry of Gulnaz. On the basis of creativity of progressive poets of this epoch the author in detail shows fine skill in modern poetry. The main purpose of the article is to show the fine art and significant changes in modern poetry. On the example of the creativity of the advanced poets of this era, the author makes an attempt to show the changes in modern poetry from an essential position and creative skill. In the article special attention is paid to the factors of image development and views on the topics of that time from a new field of view. From this point of view, the development of modern poetry with a real and harmonious image of the real life of the people, the connection of poetry with nature, etc., is considered. The author also explores in detail the issue of mutual influence of poets on each other with his work on the example of fine art and poetic skill, the results of which can become an introductory material for the reader on fine art and poetic skill.

Текст научной работы на тему «АНАЛИЗ НЕКОТОРЫХ ОСОБЕННОСТЕЙ БЕЛЫХ СТИХОТВОРЕНИЙ ГУЛНОЗ»

4. Мусулмонкулов, Р. Назарияи адабиёт. Мувдддимаи адабиётшиносй/ Р. Мусулмонкулов.-Душанбе: Маориф, 1987. 320 с.- 1 к.

5. Насриддин, А. Тазкираи шуарои Хучанд/ А. Насриддин. -Хучанд: Ношир, 2015.- С.361-370.

6. Нурзод, Н. Парниёнии сабзи андеша/ Н. Нурзод-Хучанд: Меъроч, 2014.- 308 с.

7. Нурзод, Н. Султони авранги сухан./ Н. Нурзод. - Хучанд: Ношир, 2015.- 296 с.

8. Хучаев, Ч,. Тошхуча Асирй. Мунтахаби ашъор./ Ч,. Хучаев.- Сталинобод, 1960.

9. Хучаев, Ч. Асирй ва эчодиёти у./ Ч. Хучаев.-Хучанд: Нури маърифат, 2005.

10. Хрдизода, Р. Адабиёти точик. [аср^ои XVI-XIX ва ибтидои асри XX]/ Р. Хрдизода, У. Каримов, С. Саъдиев.-Душанбе: Маориф, 1988.

АНАЛИЗ И ПОЭТИЧЕСКОЕ СРАВНЕНИЕ ГАЗЕЛЕЙ ШАХИНА И АСИРИ

Данная статья посвящена глубокому изучению творческой взаимно связанности произведений известных поэтов XIX века Шамсиддина Шахина Бухорои и Тошходжа Асири Худжанди. Автор в процессе изучения творчества поэта, указывая на схожесть произведенный, определил, что Тошходжа Асири брал вдохновения с газелей Шахина.

Многие поэты XIX века вдохновлялись газелями Шахина и считали его своим наставником. Автор статьи вышеуказанные наблюдения показал на примере поэта Тошходжа Асири.

Ключавые слова: Шахин, газель, любовь и влюблённость, индийский стиль, Тошходжа Асири, персидско-таджикская литература, мой взгляд, подражание.

ANALYSIS AND POETIC COMPARISON OF THE GAZELLES OF SHAHIN AND ASIRI

This article is devoted to a deep study of the creative interconnectedness of the works of famous poets of the XIX century Shamsiddin Shahin Bukhoroi and Toshhodzha Asiri Khujandi. The author in the process of studying the poet's work, pointing to the similarity of production, determined that Toshhodzha Asiri took inspiration from the Shahin gazelles.

Many poets of the 19th century were inspired by Shahin's gazelles and considered him their mentor. The author of the article showed the above observations on the example of the poet Toshhodzha Asiri.

Key words: Shahin, gazelle, love and love, Indian style, Toshhodzha Asiri, Persian-Tajik literature, my opinion, imitation.

Сведения об авторе:

Хамидова Шамсия Мирзорустамовна, докторант (PhD) -третего курса, кафедры классический литературы Худжандского государственного университета имени академика Б.Гафурова (Республика Таджикистан, г. Худжанд).

About the author:

Khamidova Shamsia Mirzorustamovna, third-year doctoral candidate [PhD], Department of Classical Literature, Khujand State University named after Academician B. Gafurov (Republic of Tajikistan, Khujand).

БАРРАСИИ БАРХЕ АЗ ХУСУСИЁТИ АШЪОРИ САПЕДИ ГУЛНОЗ

Ризобоева Н. М.

Донишго^и давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Гафуров

Шеъри сапед ё ба истилохи дигар мудерн дар адабиёти муосири точик асосан шуруъ аз поёни асри бистум ва ибтидои карни бистуякум нуфуз касб намуд. Адабиётшиноси номвари точик Носирчон Салимй рочеъ ба заминахои вуруди ин навъи шеър ба адабиёти точик навиштааст, ки «харчанд ба мафохими шеъри нав ва тачрибахои нахустини он шоирони даврони аввали адабиёти имрузи мо, чун Айниву Лохутй, Пайрав Сулаймонй, Х,абиб Юсуфй дар партави ашъори инкилбоии шуарои рус ошной пайдо намуда, дар ин чода кадамхое гузоштаанд, вале чавхари андешаи касрати таъсири шеъри муосири Эрон ба шеъри нави точикй пеш аз хама интишори пурвусъати намунахои шеъри чадиди Эрон дар Точикистон, тайи солхои охир аст, ки дар ин рахгузор вокеан таъсири ашъори шуарое чун Фуруги Фаррухзод, Нодири Нодирпур, Сухроби Сипехрй, Ахмади Шомлу, Махдии Ахавони Солис ва дигаронро метаовн ёдовар шуд.» [6, 4]. Албатта дар ин маврид манзур аз шеъри нав хамон тархи маъруф ба нимой, ки онро арузи озод хам меноманд, ки он дорои вазн хам мебошад ва хамзамон хамин шеъри сапед ё мудерн баробар дар назар дошта мешавад. Х,арчанд гунахои

мyxтaлифи шeъpи нaв дap сypyдaхои устодони сyxaн чун Лоик Шepaлй, Муъмин Кдноат, Бозоp Собиp, Гyлнaзap, Фapзонa Ba дигapон бa мушохида мepaсaнд, aммо намунахои бapчaстaи шeъpи шв ë бa истилох мyдepн бо хyзypи шоиpи сaпeдсapои точик Доpо Начот нуфузи пaйвaстa пaйдо намуда, минбaъд дap сypyдaхои Сypyш, Адиба Гулноз, Нypaлии Нypзод, Дилоpом Ba дигapон pивочи тaмом кaсб намуд. Худи Доpо Начот дap мaвpиди фapкияти шeъpи нaв aз шeъpи нимой дap мaколae aз худ нaвиштaaст: «Ba aммо махфуми шeъpи нaв дap худии худ ибоpaт aз шeъpи сaпeд нeст. Шeъpи нaв як шоxaи бyзypгeст, ки pyйидa aз сокаи нимоии худ. Ba ин шeъpeст, ки nae aз нимо бо шохахо Ba нaвдaхои худ pyшд кapд. Шeъpи нaв низ paвишхои мyxтaлифpо бa худ кaсб кapд: paвишхоe бо parny буйи нимой, яънe pиояти aвзонy кофия, ки онpо шeъpи сaпeд, мyдepн, мaнсyp Ba хамчунин xyсpaвонй гуянд: Бa ибоpaти .n^rap, ин шeъp сapбapкaшидaeст aз бyзypгшоxaхои шeъpи rnB» [5,74].

Дapчaнд дap мaвpиди сapчaшмaшиносии шeъpи нaв aндeшaхо мyxтaлифaнд Ba бapxe онpо бapомaдa aз шeъpи мyдepни фapонсa Ba дap умум махсули rapó мeшyмоpaнд, вaлe боз хам Доpо Начот бa ин нaзap aст, ки «aввaлaн вeжaи Fapб бyдaни он бa хайси шeъpи мyосиp хapчaнд дypyст aст, aммо мeгyям: ин шeъp омaдa aз Fapб бaлки зодaвy пapвapдaи шapк aar Ba эpонзaмини бостон гохвоpaвy мeхaни ин нaмyди шeъp аст» [5,75].

Дap aдaбиëти гузаштаи мо мафохиши «шeъpи мaнсyp» Ba «нaсpи шо^ою» чой доpaд, ки бeштap дap мaвpиди нaсpи суфтена Ó, rop paфтaaст.

Шaфeии Кадканй дap китоби «Мусикии шeъp» дap pобитa ба тaвзeхи ин маънй ба ду мафхум - «шeъpи мaнсyp» Ba «нaсpи шоиpонa» мeнaвисaд, ки дap «нaсpи шоиpонa» холу хaвои нaсp (мафохими мантикй Ba гyзоpишй Ba хакоики Faйpишeъpй) аст, ки хомаи кофия (сахъ) Ba санооти шeъpиpо ба тан кapдaaст (мисли «Калила Ba Димна»- и Нaсpyллохи Муншй Ba «Мapзбонномa» дap забони фоpси) Ba дap шeъpи мaнсyp ба маънии хос калимаи хахонбинй Ba хaвои шeъp, ба вижa шeъpи чиной аст, ки 6,p aсap хукумат мeкyнaд, вaлe дap хомаи назм зох^ нашудааст.. [3, 242].

Датто чои дигap дap мaколae аз худ Шaфeии Кадканй бо номи «Нахзати илмии исломй» мeнaвисaд, ки «Бояд донист, ки Мaшpик чодаи чaдидepо бapои ypyпоиëн боз кapд, то дap тaъсиpи нуфузи сабки шоиpони ,p,6 кapоp г^^танА. [4,5-6]

Дамин тaвp, бо такя 6,p дидгоххои ахли тахкик мeтaвон 6,p ин натича paсид, ки yнсypхои шeъpи нaви фоpсй дap тapкиби гyфтоp Ba акроми суфтена, хоса нaсpи шоиpонa ë шeъpи мaнсyp чой дошта, дap aсpи имpyз дyбоpa ба сypaти хоса ë хамчун нaвъи мустакили шeъpй apзи хастй намуданд.

Шоиpa Гулноз яю аз сyxaнвapони насли п^уз ба шyмоp мepaвaд, ки дap бapобapи дасти тaвоно дap Faзaлсapой, aнвоъи мухталифи шeъpи суннатй доштанд, тaчpибaхои мyвaффaконae дap шeъpи rnB низ анчом додааст. Рочeъ ба чойгохи шeъpи нaв дap эчодиëти Гулноз аллакай мyлохизотe аз чониби шоиpон Ba олимони точик Носиpчон Салимй, Aскap Даким, Доpо Начот, Нypaлй Нypзод Ba дигapон бaëн шудаанд.

Тaвaччyх ба aшъоpи ба истилох сaпeд ë мyдepнии Гулноз моpо ба ин aндeшa мepaсонaд, ки дap хакикат y тaчpибaхои шоистae дap ин apсa аз худ ба намоиш гузоштааст. Маълум аст, ки имконоти шeъpи сагод дap ифодаи тaфaккypи шоиpонa Ba дидгоххои фалсафту ичтимоии сyxaнвap бeштap ба нaзap мepaсaд. Аз ин py, Гулноз низ дap пapтaви aндeшaхои фалсафй, тaсвиpи мaнозиpи табиат ба хотии ифодаи aфкоpи худ аз ин имконот фapовон Ba ба тaвpи зapypй ба rap гиpифтaaст. Дap шeъpи «Нушобаи тaFЙиpи ашкол», ки аз чумлаи ин нaвъ шeъpи шоиpa ба шyмоp мepaвaд, ин вeжaгй Ba истифодаи муфид аз имконоти шeъpи rnB чилвaи paвшaн доpaд. Датто pyчyъ ба тapкиби yнвони шeъp хам xонaндapо ба aндeшa водоp мeкyнaд, ки ин кадом нyшобae аст, ки и^он^о мeтaвонaд ба таг^от py ба py намояд. Вакге ба худи шeъp мypyp мeшaвaд, посух ба ин суоли фалсафй пайдо мeшaвaд: Ин

нушобаи тaFЙpии ашкол аст. баъди чypъae нушидан аз он чанд лахза

тapхи зeбои кaбyтappо ба худ гиpaм. Ba пeшоpyи ту,

дap мовapои пaнчapa оpом биншинам,

ба шакли чоизи пappaндae бас зeбовy бас маъсум...[2,129]

Ин чо дap заминаи тaсвиpхои шоиpонa ë хатто сужаи xaëлии муаллифи шeъp мо ба он суол посух мeëбeм, яънe пeш аз хама By^bara xaëли шоиpонa дap шeъpи сатед бeмисл аст. Шоиpa ин чо худ ба худ дap боpaи нyшобae pybëï, ки дap адабжти кухани мо бо номхои «оби ануша», «обe, ки аз гдахи хаома» тахия мeшaвaд Ba дap aдaбиëти иpфонии мо хамон «майи apFyвонй» ë «бодаи вдохи»^ мeгиpaд, сухан мeкyнaд, ки кyдpaт доpaд, вyчyди инсонpо тaFиp дихад. Дофиз он бодapо дap шeъpи худ мapдaфкaн yнвон намуда буд, ки тaвaссyти он аз дyнëвy шapy шypaш дaмe осоиш пайдо мeкyнaд:

Шapоби талх мexохaм, ки мapдaфкaн бyвaд зypaш, Ки то як дам биосоям зи ,nyröBy шapy шypaш.

Дамакнун Гулноз фapотap аз ин aндeшaхо дap чахони фи^ии xeш аз нyшобae сухан мeкyнaд, ки шакли зохиpии инсонхоpо тaFиp мeдихaд Ba y мexохaд тaвaссyти нушидани он ба пappaндae ë дакикат кaбyтape моно гapдaд, то паси пaнчapaи махбуб бинишинад, то ба суи вaсл pох кушояд.

Ин ошики сypaт пapaндaгиpифтa дap минкоpи худ xypшeдe доpaд, ки мexохaд ба pyH мизи ошик бигyзоpaд. Ин чо дap бapобapи он ки холу хaвои ошиконаи сypaти оpифонa касб намуда тaсвиp мeшaвaд, шeъpи сaпeди шоиpa як тapхи куллии сужаи xaëлиepо хам сохиб гapдидaaст, ки махсули aндeшa Ba тахаюли сyxaнвap ба шyмоp мepaвaд. Ч,олиб он аст, ки хapчaнд тахаюлоти шоиpонa дap ин сypyдa нуфуз доpaд, аммо пушти пaнчapa нишастани кaбyтap, pyH миз гузоштани xypшeд Ba амсоли ин бозтоби pyхияи замонй Ba ба истилох мyдepнияти каломи сyxaнвappо мучассам мeгapдонaнд.

Дap фapовapди ин шeъp нуктаи чолиби тaвaччyх он аст, ки шоиpa сyxaнaшpо ба он чамъбаст мeкyнaд, ки хapчaнд ман сypaти пapaндaepо дapëфтaaм аз aсapи нушидани нушобаи тaFЙиpи шаклкунанда аммо, ба махбуб мypочиaт кapдa мeгyяд, ки хeч мapо нaмeшиносй Ba аммо ман хам нaмeтaвонaм дигap ба асли худ бapгaштaн: Мapо зинхоp нашносй, Ки дигap хeч нaтвонaм Ба асли xeш бapгaштaн.. [2,129]

Ручуи шоиpa ба пapaндa бeхикмaт нeст Ba хамоно моpо ба xaëли достонхои мaъpyфи мapбyт ба пapaндaгон мeбapaд, яънe ба тaъбиpи дигap ин шeъp сypaти мyдepнии хамон достонхои пapaндaгони Arropy дигap сyxaнвapони мост, ки дap симои онхо инсони солик Ba pохpaви тapикaт мaнзyp аст. Ин пapaндa py^ инсони солик аст, ки ба суи асли xeш хapaкaт доpaд. Дap идомаи хамин paмзпapдозии классикй шоиpa Гулноз низ сypaти худ, яънe инсони оши^о ба кaбyтape мeдapовapaд, ки ба самти махбуб хapaкaт мeкyнaд Ba pyH мизи y xypшeд, яъш ишкpо мeгyзоpaд.

Дap шeъpи дигapи сyxaнвap, ки номи «Сaдоямpо бapоят хадя хохам ^p^» низ читаи мyдepнии aфкоpи шоиpa мучассам мeгapдaд. Он чо ки шоиpa сapeхaн ишоpaт мeкyнaд, ки: Гуфта будй: «Дуст мeдоpaм сaдоятpо» Кошкй!

Ч,aвхapи aншeдaи шоиpонa Ba тaсвиpи он ба чита мeояд. Яънe, хамин лутфу инояти махбуб аст, ки ба шо^ нepy ато мeкyнaд, то ба тaъбиpи худи вaй «Иктидоpи pyхпaйдои сaдояшpо дap дискe сабт намояд. Шунидани ин садост, ки 6,p асоси он бодхо махзун мeшaвaндy обхо мазмун мeгиpaнд: Иктидоpи pyхпaймои сaдоямpо Ба дисте сабт хохам кapд. То аз ин ово Бодхо махзун шaвaнд, Обхо мазмун шaвaнд, Чашмхо чуи paвони хун шaвaнд. [2,131]

Ин чо дap бapобapи тaсвиpи тaъсиpи садои сapшоpи ишк Ba сapчaшмaи мухаббат эхсос мeшaвaд, ки arap4ñ тapхи шeъp мyдepнй аст, аммо коpбypди вожaхои махзун, мазмун Ba хун rnBbe кофия Ba шaвaнд paдиф шуда омада, дap тapкиби ин нaвъи шeъpй чой г^^тани

аносири шеъри суннатиро чилвагарй мекунанд. Ин албатта аз хунари шоирии Гулноз дар мучассам намудани аносири шеъри суннатй дар таркиб шеъри нав махсуб меёбад.

Дар нихоят шеър хам шоира чамъбасти чолибе аз тархи кулии матолиби хеш мекунад, ки:

«Ман садоямро бароят хадя хохам кард.

Бесадо як умр хохам монд».

Ин хам як тархи чолиби тасвири сидку ихлосу иродат аст, ки дар умум бофти кавй ва мустахками шеъри навро нишон медихад, зеро агарчй шеър бо хамон чумла огоз мешавад, ки гуфта будй: «Дуст медорам садоятро», натичагирии шоира хам посух хам хамин мухаббати махбуб аст, яъне агаркй ту дустдори садоям хастй, пас ман садоямро бароят хадя мекунам ва умре бесадо хохам монд. Ин баёнот шорехи садокати фаротар аз мухаббати махбуб аст, ки дар кобили шеъри нав бо тачассуми олитарин эхсоси инсонй баён шудааст.

Мурочиат ба ду шеъри сапеди шоира Гулноз худ гувохи равшани тачрибахои хунарии барчастаи суханвар дар ин навъи шеърй махсуб мешавад, ки саршор аз тафаккури шоирона, тасвирхои нодир ва андешахои баландпарвозанд. Мухим он аст, ки дар баробари дигар анвоъи шеърй Гулноз дар шеъри сапед низ ба чустучуи роху шева ва сухани худ аст, ки тарфсир ин ду сурудаи чолиби таваччухи вай хакикати ин андашахоро чилвагар месозад.

АДАБИЁТ

1. Гулноз. Парвози дунё. Хучанд: Ношир, 2008. - 224 с.

2. Гулноз. Чатри начоти садо. Хучанд: СИ Файзибоев М.М. Меъроч, 2018.- 224.

3. Кадканй, Шафей. Мусикии шеър. Техрон, 1371.

4. Кадканй. Шафей. Нехзати илмии исломй. Мач. Ирфон, 1374, шумораи панчум ва шашум.

5. Начот, Доро. Нимо ва намои шеъри нав. /Нуралй Нурзод. Меъроче то хуршедии висол. Душанбе:

Деваштич, 2003. 100 с.

6. Салимй, Носирчон. Номаи маърифати шеър. /Нуралй Нурзод. Меъроче то хуршедии висол. Душанбе:

Деваштич, 2003. 100 с.

АНАЛИЗ НЕКОТОРЫХ ОСОБЕННОСТЕЙ БЕЛЫХ СТИХОТВОРЕНИЙ ГУЛНОЗ

В данной статье проводится исследование творческих и изобразительных поисков поэзии Гулноза. На основе творчества прогрессивных поэтов данной эпохи автором подробно показано изобразительное мастерство в современной поэзии. Основная цель статьи - показать изобразительное мастерство и существенные перемены в современной поэзии. На примере творчества передовых поэтов данной эпохи автором сделана попытка показать изменения современной поэзии с сущностной позиции и творческого мастерства. В статье особое внимание обращено факторам развития образа и взглядов на тематику того времени с новой точки зрения. С этих позиций рассматривается и развитие современной поэзии с действительным и гармоничным изображением реальной жизни народа, связь поэзии с природой и др. Автор также подробно исследует вопрос взаимовлияния поэтов друг на друга своим творчеством на примере искусства творения образа и поэтического мастерства, результаты которого могут стать для читателя вводным материалом по поэтическому мастерству.

Ключевые слова: творческие поиски, изобразительное искусство, литературы, поэзия, реальные образы, связь природы с поэзией, советский период, сущность.

ANALYSIS IF SOME PECULIARITIES OF GULNOZ'S WHITE POEMS

In this article is carried out the research of creative and pictorial searches ofpoetry of Gulnaz. On the basis of creativity ofprogressive poets of this epoch the author in detail shows fine skill in modern poetry. The main purpose of the article is to show the fine art and significant changes in modern poetry. On the example of the creativity of the advancedpoets of this era, the author makes an attempt to show the changes in modern poetry from an essential position and creative skill. In the article special attention is paid to the factors of image development and views on the topics of that time from a new field of view. From this point of view, the development of modern poetry with a real and harmonious image of the real life of the people, the connection of poetry with nature, etc., is considered. The author also explores in detail the issue of mutual influence ofpoets on each other with his work on the example offine art and poetic skill, the results of which can become an introductory materialfor the reader on fine art andpoetic skill.

Keywords: creative searches, fine arts, literature, poetry, real descriptions, connection of nature with poetry, Soviet, meaning.

Сведения об авторе:

Ризобоева Наргис Мамадкаримовна, соискатель кафедры современной таджикской литературы ХГУ имени академика Бобочон Гафурова (Республика Таджикистан, г. Ходжент), E-mail: rizoboeva@bk.ru

About the author:

Rizoboeva Nargis Mamadkarimovna, editor of the Department of Modern Tajik History of Tajik Studies named after Academician Bobojon Ghafurov (Republic of Tajikistan, Khujand), E-mail: rizoboeva@bk. ru

УДК: 891.550-1:82

МАСЪАЛАХРИ МЕТОДОЛОГИИ ОМУЗИШИ ФАЪОЛИЯТИ ТАФСИРНИГОРИИ

ДУСАЙН ВОИЗ БА ЦУРЪОНИ КАРИМ

Абдуцодирзода С.

Донишгощ миллии Тоцикистон

Бахсхо ва чусторхо дар бораи Хусайн Воизи Кошифй ва фаъолиятхои гуногунпахлуи вай собикаи дерина дошта, хануз дар замони дар кайди хаёт буданаш огоз гардидааст. Муаллифони сарчашмахои хамзамони у, ба монанди Амир Алишери Навой дар тазкираи "Мачолис-ун-нафоис", Зайниддин Махмуда Восифй дар "Бадоеъ-ул-вакоеъ", Фахриддин Алии Сафй дар "Рашахоти айнулхаёт", Абдулвосеъ Низомии Бохарзй дар китоби "Макомоти Чомй", Хондамир дар чилди хафтуми китоби таърихии "Равзат-ус-сафо фй сирати-л-анбиё ва-л-мулук ва-л-хулафо"дар бораи шахсияти Хусайн Воизи Кошифй, равиши зиндагй ва таснифоту таълифоти у, аксар ба таври пароканда ва баъзан нисбатан ба таври чомеъ ва муфассал, ахбори судманд дарч кардаанд.

Огохихое, ки аз асархои муаррихону тазкиранигорон ва нависандагони муосири Хусайн Воиз ба даст меояд, бештар ба чойгох ва макоми илмии адиб марбут хастанд. Бевосита дар хусуси фаъолияти тафсирнигории Кошифй ва чигунагии корхои дар ин замина анчомдодаи вай дар асархои мазкур бахсе сурат нагирифтааст. Дар ин бора бештар мухаккикони муосир, аз чумла куръонпажухон, таваччух кардаанд.

Аз мусташрикони хоричй, ки ба хаёт ва осори Хусайн Воизи Кошифй ишора кардаанд, яке донишанди фаронсавй Шорл Шифр мебошад. Ин донишманд бо номи "Мунтахаботи форсй" китобе тартиб дода, дар он "Рисолаи Хотамия"-и Кошифиро дохил карда, дар иртибот ба он ба шархи хол ва осори Кошифй хам пардохтааст. Кори Шорл аз норасоихо орй набудааст, ки ба онхо мухаккикон Хазратй ва Чалоли Ноинй ишорахо кардаанд[12, с.133; ,20 с.118]. Мусташрики дигари фаронсавй Силвестер де Сосй (Sylvestre ёе Sacy) дар мукаддимае, ки ба китоби "Калила ва Димна" навишта буду он дар соли 1816 ба чоп расидааст ва дар асоси маводхое, ки дар соли 1818 аз китобхонаи миллии Париж ба даст оварда буд, оид ба Кошифй ва асари мазкуру дигар таснифоту таълифоташ бахсу пажухиши фарогире анчом дода будааст [20, с. 124-125].

Бахоуддини Хуррамшохй, ки аз чумлаи машхуртарин хофизшиносон ва куръонпажухони варзидаи замони муосир махсуб мешавад, перомуни масоили марбут ба тарчумаву тафсирхои ^уръон дар гузаштаву имруз ва равишхои маърифатии ^уръони карим силсилаи макола ва китобхои зиёде таълиф карда, хини баррасии "таърихчае кутох аз тарчумахои форсии ^уръони мачид" китоби тафсири Хусайн Воизи Кошифй "Тафсири мавохиби Алийя", ё худ, "Тафсири Хусайнй"-ро хам зикр кардааст [15, с. 620]. Аз равиши пажухишии Хуррамшохй маълум мешавад, ки вай дар таълифи мазкур китобхои тафсир ва тарчумаро аз хам чудо накарда, оноро дар мачмуъ муаррифй кардааст. Андешахои ин донишманд, ки зимни баррасии масъалахои руъёи тарчумахои бегалати ^уръон, тарчумаи дастачамъии ^уръон, масоилу мушкилоти тарчумаи ^уръони карим, таъсири масоили эътикодй дар тарчума, муктазиёти забони максад, яъне забоне, ки ^уръон ба он тарчума шудааст ё мешавад [15, с.626-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.