CC BY
79
УДК 8Т1 Ш.С.ПУЛОДОВА
ББК 83,3 (0) 3
БАРРАСИИ ВЕЖАГИХОИ ХУНАРИИ АШЪОРИ НУРАЛИ НУРЗОД
Вожа^ои калиди: шеъри суннатй, шеъри нав, адабиёти муосир, ашъори Нурзод, санъатуои бадей
Донишманди номвари эронй Алиакбари Деххудо дар шархи тафовути шеър ва назм дидгохи сухансанчони гузаштаро ба хам оварда, шеърро каломе мураттаб, маънавй, мавзун, хаёлангез, бокасд муаррифй мекунад. Дар шинохти у мавзуи шеър «оризаи мазмунию маънавии калом» ва мавзуи назм «оризаи зохирии калом» аст. «Мавзуи шеър дар эхсосангезй ва мубайяни таъсироти бешоибаи шоир будан хулоса мешавад, вале назм факат сухани мавзун ва мукаффост».
Аз ин нуктаи назар, эчодиёти Нуралии Нурзод хамагй шеър аст, ки ба чуз иттиходи лафзу маънй хиссу андешаи шоирона низ дар он ба хам созгор омадаанд. Мушаххасоти хоси дунёи хисси шоирона ба василаи тасвирхое якдаст табииву вокей ва ороста бо санооти адабй руйи когаз рехтаанд. Шоираи халкии Точикистон Фарзона дар пешгуфтори мачмуаи аввалини шоир «Азони танхой» (2005) тахти унвони «Тулуи бисмиллох» Нурзодро ба нихоле шабохат медихад, ки батадрич нумуъ карда, «бо суръати муъчиза меъроч ва авчхои накшударо мусаххар намудааст» (4, 3).
Бархак, хунари суханварии Нурзод мархала ба мархала густардатару чозибаи каломаш бештар ва чавхари андешахояш рушантар чилвагар шудаанд. Дар осори шоир масъалаи тафаххуми огози офариниш, дарки рисолати инсони комил, расидан ба кашфи рамзу рози аслй ва маърифати Х,ак мавкеи асосй доранд. Сарчашмаи ин андешаву афкор, пеш аз хама, огохии комил аз маънихои борик, фахму идроки чавхари таълимоти дини мубини ислом ва хикмати китоби мукаддаси «^уръон» аст. Чанд навъи усули корбаст аз оёт, бардошт аз маънихои куръонй ё худ ручуъ ба достонхову ашхоси мазхабиву диниро дар шеъри имрузи точик, аз чумла, Н.Нурзод мухаккики чавон Д.Рашидова чунин шарх додааст: «Дар сурудахои Нуралии Нурзод хам метавон ба чунин ишорот ба киссахои мухталифи куръонй дучор омад, ки барои офаридани маъонии нав хидмат кардаанд. Х,атто унвони ду шеъри у бо ишорат ба киссаи Нух (а) ба сурати «Киштии Нухи отифахо» ва «Туфони Нухи пиндор» офарида шудаанд, ки хар ду таъкиде бар нукоти ин кисса мекунанд ва зимнан тавассути корбурди ин кисса маонии нав офарида шудааст. Аз чумла, дар шеъри «Туфони Нухи пиндор» бо таъкид бар ин кисса мехонем:
Охирин як шамъдони эътимод, фонуси фарханги мухаббатро боядам бигзошт хамчун ёдгори нусхаи нодир зи айёми падархо, руйи киштии Нухи пиндору армонхои худ акнун.
Кухаи амвочи укёнуси фикрам боз боло меравад, боло Чунки туфони Нухи пиндорхоям мешавад наздик...» (7, 225).
Яке аз чихатхои мухими истифодаи санъати талмех тавассути баёни саргузашти паёмбарон шинохти зишт аз зебо, комёбиву нокомихо ва сабабу натичахои он мебошад. Шоир ходисаву вокеахои асотириву таърихиро хамчун озмоишгохи фахму зехни инсонй карор дода, арзишмандтарин тачрибахои пешиниёнро барои насли нав армугон меоварад ва ба хамин далел накши бисёр созандаву асарбахш дар тарбияти инсонхо мегузорад. Абёти фаровони эчодиёти шоир дар партави киссахои куръонй таълиф ёфта, бо ишора ба лахзае аз хаводиси зиндагй ё чихатхои зохириву ботинии онхо тавонистааст барои хонандагон гузаштаи инсониятро бозгу намоянд: Атри пирохани Юсуф
начвоест
таксири мавчи бекасй ва мурури фурсати саодатро дар дачми соати висол.. .(4, 39).
Сад навдаи Мансур аст аз ишк ба руи дор, Сад чилваи нуристон дар гур Х,ариманро (4, 104).
Ашъори ноби Нурзод бори дигар мафодими мудими зиндагй, аз кабили ишку садокат, накудиши ахлоки ношоиста, посдории хотири гузаштагон, ибратпазирй аз мардони фозил, муруввату дустпарвариро бо тасвирдои чолибу тоза ёдрас мекунад. Офаридадои ин шоири чуёву андешаманд асосан дар шаклдои нимой, сапед ва газалу рубоиву дубайтй иншо шудаанд ва дамагй аз назари дунарй баланду боло дастанд. Чи аз чанбаи чадонбиниву андеша ва чи аз лидози забону баён мачмуадои шоир комилтар аз китобдои пешин ва ашъори даврадои каблй гаштаанд. Шоир кушидааст, ки тозагиву навиро на дар колабу сохтор, балки дар густураи маънй анчом дидад. Дар ин чода комёбй бо уст ва намунадои поён далел бар ин иддаоянд:
Бод дар кучаи шаб ёди парешон шудааст, Дилам оинаи як дашт гамистон шудааст (4, 109).
Зиндагонй фурсати кутодтар аз од
Гуссааш хатм аст дар дачми нукоти охари фарёд.
Ман намедонам, ту медонй.
Пушти ин як ладзаи кутод гам хурдан на шоён аст... ( 6,11).
Ё худ:
Сафари сиёди зулмат ба дари садар адо шуд Дами фикри субдкешон чй кадар савоб дорад. Зи дузури сабз-сабзи сафари бадор бингар, Чй кадар гулу мул акнун сари инкилоб дорад (6,37).
Х,икмати субдхезй ва тасвири фасли бадорро мукарраран шунидаву хондаем, аммо дар намунаи боло ба тарзи тамоман нав ва назокате хос баён гаштааст. Вожаи "субдкеш" ва ибораи "сари инкилоб доштани гулу мул" бар ивази таркиби дар нафаре, ки одати субди барвакт аз хоб бедор шудан дорад ва тасвири нидоят оддй: шукуфтани гул бордо дар осори адабй ба кор рафтааст, вале ифодадои мазкур мадсули тафаккури шоир дастанд, ки ба кас лаззату завки хоси эстетикй мебахшанд.
Аз хеш берун шудан, яъне галаба бар дама гуна нафсдо аз мушкилтарин кордо аст, зеро инсон ба сабаби гаризаи худходй ва худписандй ва низ азму ирода ба ичрои кордои сабуктару содатар майл дорад. Барои "чомаи ишк пушидан" бояд хеле гайрат дошта бошад ва ин нукта дар мисраи дуюм хеле зебо ва гайримаъмулй баён гаштааст: Аз хештан бадар шаву як чома ишк пуш, Бар аспи навчавонии худ шадсавор шав (6, 44).
Дар ашъори бузургони адабиёти классикии форсу точик панду андарз ва дикмат чойгоди намоён дошт, вале дар назми муосири точик дамин хусусият, яъне насидатдои бевосита камтар ба мушодида мерасад ва тадти одангдои фалсафиву ичтимой панду насидат иброз мегардад. Дар мачмуадои шоир низ мавзуъдои човидонаи адабй - худшиносиву худогодй, хайру эдсон, ятимпарварй, имону эътикод ва гайра бо сабки матин ва таркибу ибороти дилкашу шинам баён гаштаанд. Масалан, баракоти ибодатдои шабонаву субдгодй бордо дар назми ниёгон тазаккур ёфтаанд. Аз чумла, дар байти зерини Х,офизи Шерозй: Дуои субду оди шаб калиди ганчи максуд аст, Бад-ин роду равиш мерав, ки бо дилдор пайвандй.
Х,амин маъниро Нурзод чунин баён доштааст:
Номаи шабзиндадорй хатм шуд бо дарфи нур, Матлаъи вуслат дамид аз як садо бонги чарас (4,71).
Яъне, шабзиндадорй боиси расидан ба саодату рушанй аст ва огози васл аз бонги чарас, ки баробари дамидани субд корвон ба род мебарояд, ибтидо мегирад.
Достони "Зардушт" аз дафтари "Азони тандой" фарогири масъалаи худшиносй ва пайванди халки точик ба гузаштаи дур, ба асл - кавми ориёй буда, иборат аз бахшдои
"Гулбонги нуронй", "Фаросуи милоди нур", "Атри дидори адурой", "Миъод", "Дар сарири оташ", "Дар шадри нур" аст. Аз назари сохтор достони мазкур досили чустордо ва суннатшиканидои шоир буда, бо шаклдои шеъри нимой, сапед ва дамчунин газал руйи кор омадааст ва бозгукунандаи мадорату дунари волои муаллиф мебошад. Ба ин монанд тозакорй, ки дар адабиёти точикй собикае надошт, аз чониби Шоираи халкии Точикистон Фарзона сурат гирифтааст. Нурзод зимни баррасии тахдввул ва тачаддуди суннатх,ои адабии мактаби Бедил дар ашъори Фарзонаи Хучандй ибтикороти шоираро, ки суннатдои хоси мактаби Мавлоно ва Бедилро ба дам овардааст, падидаи чолиби дунарй унвон кардааст: "Аз диди шаклшиносй ва дам шеърият шояд сабки газали Мавлоно ва Бедил дар дарунсуи дамдигар навъе ихтилоф доранд, аввалй равону соддаву дорои мусикияти баланд ва дувумй печидаву пушида. Онон мушобед ба ду дарёе дастанд, ки боз дам аввалй шуру исёни фаровон дорад ва дигар дамоно орому сабуру мутафаккир ба назар мерасад, мисли рудхонаи Сайдун. Аммо дар асл миёни ин дарёи дорои ду чараёни зодирй пайванддои фаровонест, ки тандо дидгоде жарфонигар метавонад он муштаракотро ба бурунсу бикашад" (3,178).
Дарвокеъ, ба дам овардани шаклдои мухталифи чанд навъи шеърй тачрибаву огодии комилро меходад ва ибтикороти Н.Нурзод дар маснависарой, ки колаби газалу шеъри нимоиву шеъри сапедро тавонистааст ба дам пайванд дидад, кабл аз дама, ба истеъдод ва фитрати шоирй иртибот дошта, натичаи бадрамандй на тандо аз суннатдои устувори адабй, балки бархурдорй аз равишдои навгароёнаи шеърсароии кишвардои хоричй аст. Дар сарнома ё худ катибадои дар яке аз кисматдои достон муаллиф роду тарики тадаввули маънавии ниёгон: муборизаи нур ва зулмот, расидан аз гумродй ба дакикат ва нидоят имон овардан ба дини Зардушт ва кабули "Авасто"-ро тавзед додааст. Х,икмати ин достон дар кисмати охир омада ва он таъкид бар имрузиён чидати радой аз гафлату гумродй низ дорад. Тафаддуми ифодадои "суи зулмат гурезон", "анчуми шаболудон" барои чомеаи муосир, ки душманиву бадбинй ва бефардангй тамоми чадонро фаро гирифтааст, зарурй ва мудим ба назар мерасад:
^авми ру суи зулмат гурезонро Озарахше шиша руи рад бишикаст
Аз фуруги нуздати фарри адурой... Пирамард омад бар анчуми шаболудон Дар лабаш оданги издори гули имону
сози раднамой суи Яздон... (4,62).
Дустпарвариву хайрходй ва бегаразона некй кардан ба дар корафтода, бе он ки лутфу инояте интизор бошанд, аз фазилатдои хоси устод Нурзод аст. Х,амин хислатдои хуби инсонй дар дарфдои пур аз мудаббати шоир нисбат ба ёру ошно мунъакис гаштааст. Дар мачмуаи "Такрори таронаи борон" медрномадо ба дустону наздикон - Носирчон Салимов, Шамсиддини Солед, Субдони Аъзамзод, Абдучаббори Суруш, Чурабек Муродов, Х,асани ^арибй, Шадобиддини Шучоъ, Фируз ва ёдномадо ба бузургони миллат - Мудаммадчони Шакурй, Абдулманнони Насриддин фародам омадаанд. Дар замири ин сурудадо мудаббате рангин, дустиву рафокати ширин ва дамкории матини инсонй накш ёфта, матолиби аслии зисту зиндагй бо забоне шевову хушоянд баён шудаанд. Дар перомуни ин гуна ашъори шоир бо рангдои наву муассир ва дилпазири баёни матолиб бармехурем.
Гаму андуд аз мафдумдои чудонопазири рузгори дар инсон аст, аз ин чидат, дар осори тамоми суханварон мукарраран ба кор гирифта шудааст. Дар мардаладои гуногуни эчодиёти Нурзод мафдуми мазкур бо таркибу иборадое, ки дар адабиётамон собика надоранд, ифода ёфтаанд. Масалан, шуразори замини гам (4,48), буи сухтаи андуу (4,50), номаи абр (4,112), акси чашми тар (4,112), андууи як осмон (4,112), цоми яъс (4,112), дасти гусса (4,112), гамкосаи чашм (4,113), сад цом насиби Мацнун кардан (4,113), гамошён (4,114), гули андуу (4,114), даруни бистар хобидани мотам (4,115), ууцуми яъс (4,72), гури уасрат (4,72), хомаи гулгун (4,86), лахта-лахтаи хун будани цодаи Мацнун (4,86), дар кучаи шаб бод кардан (4,106):
Даруни дучраи худ мегурезам аз дучуми яъс,
Русуми дустй бо мардумй андуди инсон шуд (4,10).
Хдмчунин:
Дар хоку хуни ишки ту хуфтам чу мурги дак,
112
То бар макоми давлати шайдо расидай (4,107).
Дар шеъри «Фирор дар худ» таркибхое корбаст шудаанд, ки саросар ифодакунандаи гаму дард хастанд, аз чумла, гуссарези тафаккури Иблис, илтихоби кудурати айём, ичтиноби масаррати нигох, андухи чашмон, хузни фосилае танхо, рисолаи дард, нафас-нафас бо ох, ба дард гарка гаштан, мунзавй, таронаи каландарона, фирори танхой, шикасти ранги сукут, мачмуан, холати инсонеро тачассум менамоянд, ки аз нобасомонии рузгор, аз тааллукоти моддии инсонхо ба танг омадааст, «бо охи нафас дар сахфаи оина рисолаи дард навиштааст» ва мехохад аз хама дурй чуяд, бигрезад ва андаруни «вусъати худ» фирор кунад: Пои маро мачоли рахой не,
аз мунчалоби тааллукхо в-аз гуссарези тафаккури Иблис, аз илтихоби кудурати айём
ва ичтиноби масаррати нигах аз андухи чашмонам, аз хузни фосилае танхо (4, 11).
Намунахои зерин махсули диди тоза ба мухит ва ходисоти рузгори шоир ба шумор меравад. Дар ин сурудахо тасвир, хунари шоирй ва бадеият накши муассир бозидаанд. Тозагии тасвир дар он зохир мешавад, ки ин матолибро борхо хондаву шунидаем, вале ин чо бо тарзу бофти тозатаре манзур мегардад, ки вокеан бозёфти шоирона аст. Мактаби имдодро устод чуз эхсон нест, Файзхо аз иктидояш бенихоят будааст (6,38).
Бар суоли соиле додй агар боре чавоб, Машрики ойина хар дам рахкушоят будааст (6,38).
Сувари хаёл, диду тасвирхои чолиб ва андешаву мушохидахои шоир перохани бадеъ доранд. Аз чумла, таваччух шавад ба чунин ташбеххои тоза: Кабутархои сахни хавлии масчид
ба мисли рухи Шайхи Маслахат ором Якояк донаи харфи дуо
аз руи кафхои кушоди мардуми покиза мечинанд (6,18). Бахри андухам хурушон аст
чун фарёди укёнусии Ором (6,27).
Санъати ихом бо таркиби "дасту по задан" дар радифи як газал ба маънихои "амали суфиёна дар самоъ" ва "хидматгузорй" хунармандона ба кор рафтааст: Субх шудему нури мах, даст задему по задем, Дар гами шустани гунах, даст задему по задем (6,67).
Ифодаи андешаву хаёли шоирона аксар маврид бо санъати ташхис ва истиора даст додааст, ки ба рангу буйи сабки хиндй гирех мехурад: Накше бар об мезанй осемасар чаро? Бишкаст дасти боварам акнун карор кун (6,40).
Аруси дахр мепушад сари хар лахза тури нав, Шумори чумла домодаш ба рузе садхазорон аст (6,58).
Ин байт намунае бехтарин дар корбандии мачозхои гариб аст: Эй дил, хазони гуссаи моро бахор шав, Дидори гармро рухи ойинадор шав (6,44).
Шоир бо комилтарин вачх ва бахрачуй аз равобити ошкору нихони калимот касро бо олами шигардхои ботинии худ ошно мекунад. Пораи зер бехтарин чозибаи хунарии шоиранд:
Аз фишори сузи охи ноумедй,
нотавонй,
гаминонй,
дилгаронй,
сахтчонй.
Дар замоне, ки чахонй мешавад андух
Ман барои шеъри танхоии худ Боз шархи тозае хохам навишт (6,16).
Ин навъ ашъор аз он чихат муассиранд, ки холати шоир ба сухан омадааст, яъне чанбаи хиссии ашъор хеле муктадир аст: "Ч,ахонй шудани андух" ва "шархи тоза навиштан ба шеъри танхои худ" ба дарки умдаи шоир аз наводироти айём ва замон, хамзамон баёни пурчозибаи эхсоси шахси шоир дар олами чусторхои пурсамари маънавии худй аст, ки бо шевахои расо, нав ва дархури замон ифода шудааст.
Дар ашъори Нурзод орояхои дигари бадей, аз кабили тачнис, тазод, ташхис, парадокс низ мохиронаву бамавкеъ корбаст гардидааст. Намунахои зерин чун муште аз хирвор манзур мегарданд:
Бояд, ки дарем чомаи нози гурур, Чун ачз шикастану паридан дорад (4, 112). Кудуратмоилй мисбохи рушанфикрии мо бин, Кулахбишкастанихо аз уручи обшорон шуд (4, 10). Зиндагй
торикиро межулид дар лачанзори чахолат. Фосила гирах мехурд
дар мушти Ахриман
ва Замон
табларза дошт дар кафи пиндори бод аз башорати милоди Х,урмуз (4, 53).
Гуфтамат бо сози ишкат соз кун сузи дилам, Хонаи сидки маро барбод кардй, шод бош (4, 106).
Марг аз нафасе гуяд дар катъи кашокашхо, Анчом сарогоз аст оина шикастанро (4, 104).
Аз омилхои мухими таъмини узубати ашъор корбасти калимоти дархури ниёз ва мувофики максад аст. Нурзод дар корбурди вожаву таркибот ва истифодаи бамавкеъу шинами онхо махорати воло зохир карда, аз аносири шеваву лахча ва аксар маврид аз оханги маргуби талаффуз ба кор мегирад (хафсину хафшин, кирои гиря кардан, фурсатаки умр, сурфа, мактабравак, чунат, бол-болак...): Ман хам аз ин рох:
аз он оханги фалакпаймо Зина-зина меравам боло Бол-болак мезанам хар чо, Зарра-зарра мешавам пахно (6,10).
Азбаски забони ашъори Нурзод вокеиву имрузй аст, наввожахо чихати ифодаи нишонрас ва табии хадафу максад ба кор рафтаанд: Сукути садо
дар имтидоди зангулаи тилфун тасвири ачз аст ва кад кашидани чанори ноумедй (4, 14). Остонае аз биное хаст,
К-анду чандин ошён дорад... Аз тарики лифти афкори сафеду рушани худ Баъд аз ин хар руз боло меравам... (6,10).
Бишкаста ранги бовар дар фейсбуки фурсат, Як хайма такя бар худ хуфтан маро кифоят (6,43).
Х,ар эчодкор дар такомули таркиби лугавии забон накше мегузорад, агар он макбулу хушоянд бошад, минбаъд ба адабиёти бадей рох меёбад. Ибтикороти Нурзод дар сохтани таркиботи вижае амсоли гуссабориш (6,31), фарауцилва (6,31), субукеш (6,37), уадиси
гамсурог (6,52), пойбасар (6,59), циёматсафар (6,60), тащобауона (6,71) равшан зодир мешавад.
Яке аз вежагидои ашъор калимасозии нодир ва хушсохт аст. Ин навъ вожасозй дар шакли муштак бо ёрии пешванду пасванддо сурат гирифтаанд, ба монанди бегунодистон (6,72), оинагй (6,30), бетуй (6,27), нолазор (6,47), бебадор (6,50), бешодй (6,52): Тавонам бетавонй шуд канорат рузи бешодй, Гамат дар хеш мемуям, ду олам чашми тар дорад (6,52).
Маъмулан вожаи мукобилмаънои «шодй» бо пешванди но- сохта мешавад. Дар байти Бедил низ чунин мехонем:
Зиндагй бар гардан афтодаст, Бедил, чора чист? Шод бояд зистан, ношод бояд зистан (8,875).
Бо максади таъмини дамкофиягии абёт шоир барои ифодаи маънои гаму андуд пешванди «бе» ва пасванди «й»-ро ба кор бурдааст.
Ё дар осори адибон маъмулан бегубориву софдилй бар асоси «ойина» дар шаклдои ойинавор, ойинагар, ойинагун, ойинакирдор, ойинаранг ба кор рафтааст, вале Нурзод онро бо пасванди -гй, ки яке аз хусусиятдои забони гуфтугуй мебошад, сохтааст: Рад гирифтам максади оинагй, То барози сидк радпаймо шудам (6,30).
Дар ашъори шоир калимадое ба мушодида мерасанд, ки бо ёрии пасванди созандаи хурдию навозиш сохта шуда, год хурдй ва годи дигар дамон навозишу медрабонй нисбат ба кудакону хурдсолонро ифода кардаанд. Мисоли ин гуфтадо байтдои зеринанд: ...У дануз хурдакак аст... (6,4).
Одиста меравам ман, з-ин боги зардоят, Зеро намонд дигар як себак аз иноят (6,43).
Х,амин тавр, тадаввули забони шоир дар вожасозй нисбат ба мардаладои каблии эчодиёташ бештар ба мушодида мерасад. Агар аз ин чидат ба мачмуаи "Азони тандой", "Медроби шукуфадо" ва "Такрори таронаи борон" назар андозем, маълум мешавад, ки мадорату кобилияти шоир боз дам вусъату камолоти хос касб кардаанд. Истеъмоли вожадои мураккаби бисёрчузъа аз хусусиятдои мудими суханварии Нурзод аст. Дар мачмуадои пешин бо теъдоди ками ин вожадо (даъвиосонкарда, азмисафаркарда, каммасраффурузон) вомехурем, ки дар бештари маврид мадсули хоси эчоди шоиранд. Ба мушодида мерасад, ки ин равиш досили чустучу ва бардоштдои дунармандона аз осори гуяндагони сабки диндй аст. Ба унвони намунаи хос ва чолиби таваччуд ишора ба ибтикори Сайидои Насафй дар сохтани таркибдои серчузъаи "якшадрхонабардуш", "бепарвохиром", "чашммайнуш", "чилвабадмаст" ва "каландармашраб" кофист, ки онро академик А. Мирзоев хеле ба равшанй бозгу карда буд.
Тавоноии Нуралии Нурзодро дар сохтани таркибдои серчузъа "даргирдобигамгарцидагй", "якмижабаруамнасудй", "зангаздилзудудй", "бехудиазхудрабудй", "якдудамбоманнабудй", "инсухангарношунудй" забоншинос А. Зодидов таъкид карда, онро дар баробари "тачрибаи суханофарии нобигадои адабиёт" ба унвони "сарчашмаи бойигарии лугати чакидадои худ" ва дамчун комёбии хуби кори шоир нишон додааст (2, 27).
Ин гуна мисолдо тандо аз як газале тадти унвони "Ин кадар фурсат ба зудй меравад" аз дафтари "Такрори таронаи борон" чамъоварй шуда, аммо дар кулли мачмуа ба теъдоди зиёди вожасозй, аз кабили уидоятнасим (6,98), дарунихудсаволй (6,63), хуногуштаабгор (6,45), садоцатношиносй (6,41), муждадаркамин (6,7), нурибасардарвойй (6,42), кулаубишкастапаймон (6,73), шиддатаздод (6,74), паймонивафошикаста (6,80) метавон бархурд.
Шоир ва мудаккики шинохтаи точик Мудаммадалии Ачамй зимни баррасии ашъори шоирони имруз чунин ишора дорад: "Шеъри муосири точик шоирони хуб ва тавоно дорад, аммо дамеша дар гузоришдои даврй амдан ё садван аз ондо ёд намешавад. Агарчи ондо низ чузъи адабиёти муосир ба шумор меоянд ва каломи ондо шоистаи таваччуд аст. Назри Яздонй, Рустами Ваддоб, Гулноз, Салими Хатлонй, Нуралии Нурзод... каломи дар кадом аз ин шоиронро дар чамани шеъри муосир рангу бу шамиданист" (1,5).
Дар мачмуъ, чакидахои табъу калами шоир, мунаккид ва рузноманигор Нуралии Нурзод хушаи сербор ва махнули расои давраи такомули хунарии шоиранд, ки бешубха, дар гановати таркиби лугавии забон ва рушди адабиёти имруз накши назаррас мегузоранд. Шоир сароиши шеърро ба як сабку колаб ихтиёр намекунад ва ин усули нигориш чозибаи мачмуахоро афзунтар менамояд. Н.Нурзод бо истифода аз дурдонахои каломи бадеъ, ки дар тули хазорхо сол гирд омадаанд ва навчуиву ибтикороти хеш осори арзишманде офаридааст, ки бахри парвариши фархангу маънавиёти баланд, андешаи солиму рушани насли чавон ва умуман, хар як фарди точик мусоидат менамояд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Ачамй, Мухаммадалй. Накди адабй дар шинохти шеър ва шоир/М.Ачамй // Адабиёт ва санъат.-2011- 10феврал.- С.5
2. Зохидов, А. Хусусиятхои калимасозии Сайидои Насафй / А. Зохидов// Номаи Донишгох. Силсилаи илмхои гуманитарй.- 2014.- С.16-30
3. Нуров, Н. Тахаввул ва тачаддуди суннатхои адабии мактаби Бедил дар ашъори Фарзона / Н.Нуров// Ахбори Донишгохи давлатии хукук, бизнес ва тичорати Точикистон.- 2014.-С.176-187
4. Нурзод, Н. Азони танхой / Н. Нурзод. - Хучанд: Нури маърифат, 2005.- 120 с.
5. Нурзод, Н. Мехроби шукуфахо / Н. Нурзод,- Хучанд: Меъроч, 2010,- 240 с.
6. Нурзод, Н. Такрори таронаи борон / Н. Нурзод.-Хучанд: Ношир, 2013.-212 с.
7. Рашидова, Д. Партави ^уръон дар шеъри муосири точик // Паёми Донишгохи миллии Точикистон.- 2015. - №4/6 (177).- С.221-225
8. Фарханги забони точикй. Ч,.1. - Москва: Советская энсиклопедия, 1969. - 952 с. - 1ч
REFERENCES:
1. Ajhami, Muhammadali. The role of literally critique in poem and poet perception.// Adabiyot va san'at. - 2011. - 10 Fevali -5p.
2. Zohidov A peculiarities of word derivationof Saido Nasafi// Scentific notes - Seies of Humanitis Sciences.- 2014.- № 3 (40) .- P.16-30.
3. Nurov, N. Evolution and renascence of traditional and literary school of Bedil in creative work of Farzona// Vestnik TSUPBL / N. Nurov.- Khujand: Noshir №4 (60). - P.176-187.
4. Nurzod, N. "Azan" / N. Nurzod.- Khujand: Nuri marifat, 2005. -120p
5. Nurzod, N. Flower altar / N. Nurzod.- Khujand: Meroj, 2010/-240p
6. Nurzod, N. Solitude. Khujand: Noshir, 2013-212p
7. Rashidov, D. The light of Koran in modern tajik poetry / N. Nurzod // Vestnik TNU, 2015, № 4/6 (177).- P.221-225.
8. The dictionary of the Tajik language. - Moscow: Soviet Encyclopedia,1969. -952 p. - v.
Анализ особенностей поэтического мастерства поэзии Нурали Нурзода
Ключевые слова: традиционная поэзия, новый стих, современная таджикская литература, творчество Нурзода, художественные средства изображения
В статье анализируются особенности поэтического наследия современного таджикского поэта Нурали Нурзода. Автор исследует мастерство поэта в создании образов, тем, использовании поэтических форм и художественных средств изображения, иллюстрируя свои выводы конкретными примерами. Анализируются особенности словообразования в творчестве Нурзода, в частности способы создания неологизмов.
Особое внимание уделено мастерству поэта в использовании фигуры талмех (реминисценции), в том числе с кораническими сказаниями и преданиями. Утверждается, что одной из отличительных особенностей поэзии Нурзода является синтез различных поэтических
форм. Использование многокомпонентных сложных слов в творчестве поэта свидетельствует о влиянии поэзии Бедиля на творчество Нурзода.
Analysis of peculiarities of poetic skills in Nurali Nurzods poetry
Keywords: traditional poetry, new poem, modern tajik literature,creative work of Nurzod, mean of fiction portrayal.
The article is devoted to the study of the peculiarities of poetic and artistic heritage of modern tajik poet Nurali Nurzod. The author analyses the skills of the poet in creating an image. The poetic form and fiction means of the image, illustration of the deduction based on the concrete examples are show in the article. The peculiarities of the word formation in the creative work of Nurzod , particularly the ways of the formation of neologisms are studied.
Particular attention is given to the study of the poefs skills in using the figures of reminiscence including Koranic legend and traditions. It is proved that one of the distinctive features of the poetry of Nurzod is synthesis of various poetic forms. The usage of the multidimensional compound words in the creative work of the poet confirms the influence of the poetry of Bedil in the creative work of Nurzod.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Пулодова Шоира Солицоновна, номзади илмуои филологи, дотсенти кафедраи методикаи таълими забон ва адабиети тоцики Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Г.Гафуров (Чумуурии Тоцикистон, ш. Хуцанд), E-mail: uchzaphgu@mail.ru
Сведения об авторе:
Пулатова Шоира Солиджоновна, кандидат филологических наук, доцент кафедры методики преподавания таджикского языка и литературы Худжандского государственного университета имени академика Б.Г.Гафурова (Республика Таджикистан, г. Худжанд), E-mail: uchzaphgu@mail.ru
Information about the author:
Pulatova Shoira Solijonovna, Candidate of in Sciences Philological, Associate Professor, the Department of Tajik Language and Literature, Khujand State University named after academician B.G.Gafurov (Republic of Tajikistan, Khujand), E-mail: uchzaphgu@mail.ru
