CC BY
2DOI 10.24412/2709-1201-2024-130-136 ТДУ 008 (091) (575+476)
ХДМКОРИХ,ОИ ФАРХДНГИВУ ГУМАНИТАРИИ ТОЧИКИСТОНУ БЕЛАРУС ДАР ЦАРИНАИ АМАЛИШАВИИ ШАРИКИИ СТРАТЕГИ.
КУЛЬТУРНО-ГУМАНИТАРНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО ТАДЖИКИСТАНА И БЕЛАРУСЬ В КОНТЕКСТЕ СТРАТЕГИЧЕСКОГО ПАРТНЕРСТВА.
CULTURAL AND HUMANITARIAN COOPERATION BETWEEN TAJIKISTAN AND BELARUS IN THE CONTEXT OF STRATEGIC PARTNERSHIP.
КЕН^АЕВ ФАРИДДУН ПРИМШОЕВИЧ
Унвончуи кафедраи таърихи умумй ва муносибатх,ои байналхалкии ДДОТ ба номи
С. Айнй. Сурога: 734003, Чум^урии Точикистон, шах,ри Душанбе, хиёбони Рудакй.
Аннотатсия: Дар ин мацола вазъи кунунии равобити фарцангиву гуманитарии Тоцикистону Беларус дар сатци дуцониба тацлил шудааст. Ба андешаи муаллифон цамкорицои фарцангиву гуманитарии Тоцикистону Беларус маъмулан бар пояи равобити зичи сиёсй, илмиву техники, фарцангиву гуманитара ва тацрибаи фаровоне, ки дар замони ШуравИ андухта шуда буданд, асос ёфтааст. Заминаи равобити дуцонибаро муколамаи фаъоли сиёси дар сатци оли ташкил медицад. Кобили зикр аст, ки равобити фарцангиву гуманитарии Тоцикистону Беларус ба дурнамои дарозмуддат нигаронида шудааст. Ба цамкории фарцанга-гуманитара на танцо институтцои анъанавии цамкора - вазоратцо, мацомоту муассисацои давлата, балки дигар муассисацои тацсилоти ола, факултетцои муштарак, ки солцои охир дар цумцурицои мо пайдо шудаанд, филиалцои донишгоццои пешрафтаи Цумцурии Беларус, марказцои илма-таццицота ва фарцангии ду давлат, коллективцои эцодии бадеа ва гайра фаъолона цалб карда шудаанд. Дар рушду тавсеаи робитацои фарцангиву гуманитара чорабиницои фарцангие, ки имруз ба анъана даромадаанд - рузцои фарцанг, рузцои кино, намоишгоццои дастовардцои цунарцои мардума, ярмаркацои мактабцои олии пешцадам, тарцумаи осори классикони тоцику беларус ва адабиётимуосир ба забонцоицарду миллат ва гайра сацми бузург доранд.
Муаллиф мутмаин аст, ки цамкорицои фарцангиву гуманитарии ду халц, ки дар тадбици шарикии стратега авлавият пайдо кардааст, барои цамкорицои дуцонибаи цумцуриц ои бародар уфуцц ои нав мекушояд.
Калидвожао: Цумх,урии Точикистон, Цумх,урии Беларус, И ДМ, х,амкорих,ои фар^ангй-гуманитара, шарикии стратегй, цамкорицо дар самти илму маориф, факултетцои муштарак, цамкорицоидуцониба, цамгироииминтацавы.
Аннотация: В данной статье анализируется нынешнее состояние таджикско-беларусских культурно-гуманитарных отношений на двустороннем уровне. По мнению автора таджикско-беларусские культурно-гуманитарное сотрудничество традиционно опирается на тесных политических, научно-технических, культурно-гуманитарных связях и огромного опыта, накопленного в советское время. Тональность двусторонним отношениям придает активный политический диалог на самом высшем уровне. Следует отметить, что двусторонние культурно-гуманитарные связи между Таджикистаном и Беларусью ориентированы на долгосрочную перспективу. В культурно-гуманитарное сотрудничество активно включились не только традиционные институты взаимодействия -министерства, государственные органы и учреждения, но и другие - высшие учебные
заведения, совместные факультеты, появившиеся в последние годы в нашей республики, филиалы ведущих вузов Республики Беларусь, научно-исследовательские и культурные центры двух государств, художественные творческие коллективы и т.д. Большую вклад в развитие и расширение культурных и гуманитарных связей вносят ставшие традиционными сегодня культурные мероприятия - проведения дней культуры и дней кино, выставка достижений народного творчества, ярмарки ведущих высших учебных заведений, перевод классической таджикской и беларусской и современной литературы на языках обеих народов и т.д.
Автор убежден, что культурно-гуманитарное сотрудничество двух народов ставшее приоритетным направлением в реализации стратегического партнерства, открывает новые горизонты двустороннего взаимодействия братских республик.
Ключевые слова: Республика Таджикистан, Республика Беларусь, СНГ, культурно-гуманитарное сотрудничество, стратегическое партнерство, научно-образовательное сотрудничество, совместные факультеты, двустороннее сотрудничество, региональная
Annotation: This article analyzes the current state of Tajik-Belarusian cultural and humanitarian relations at the bilateral level. According to the author, Tajik-Belarusian cultural and humanitarian cooperation is traditionally based on close political, scientific, technical, cultural and humanitarian ties and the vast experience accumulated during the Soviet era. The tone of bilateral relations is given by an active political dialogue at the highest level. It should be noted that bilateral cultural and humanitarian ties between Tajikistan and Belarus are focused on the long term. Cultural and humanitarian cooperation has been actively joined not only by traditional institutes of interaction - ministries, state bodies and institutions, but also by others -higher educational institutions, joint faculties that have appeared in recent years in our republic, branches of leading universities of the Republic of Belarus, research and cultural centers of the two states, artistic creative collectives, etc. Cultural events that have become traditional today -cultural days and cinema days, an exhibition of folk-art achievements, fairs of leading higher educational institutions, translation of classical Tajik and Belarusian and modern literature in the languages of both peoples, etc. - make a great contribution to the development and expansion of cultural and humanitarian ties.
The author is convinced that cultural and humanitarian cooperation between the two peoples, which has become a priority in the implementation of strategic partnership, opens up new horizons for bilateral cooperation between the fraternal republics.
Keywords: Republic of Tajikistan, Republic of Belarus, CIS, strategic partnership, cultural and humanitarian cooperation, science-educational cooperation, joint faculties, bilateral cooperation, regional integration.
Дамкорихои фархангиву тахсилотии Точикистон бо Беларус дар замони истиклолиятро метавон давоми мантикии хифз ва густариши бехтарин арзишхо ва анъанахои дар замони Шуравй устуворшуда номид. Далели котеъи ин гуфтахои боло алоках,ои устувори фархангиву адабии устодони шеъру сухани ду кишвар, ки хан уз аз солхои 30-уми асри XX сарчашма мегирифт, мебошанд. Махз дар хамин солхо робитахои эчодй, шиносоии хамдигарии нависандагон, шоирон, санъаткорон ва дигар намояндагони фарханги ду кишвар сурат гирифтааст. Аз чумла, шоирону нависандагони точик осори адибони беларус - Я. Купала, Я. Колас, П. Бровка, А. Кулешов, М. Танкро тарчума ва ба хонандагони точик муаррифй карда буданд. Ба забони беларусй осори С. Айнй, А. Лохутй, баъди чанг М. Турсунзода, Ф. Ансорй, А. Бахорй, А. Кдххорй, М. Шералй, М. Миршакар, F. Мирзо, Ф. Ниёзй, Б. Рахимзода, Б. Собир, М. Хдкимова, А. Шукухй тарчума шуда
буданд. Наворхои студиям «Беларусьфильм» пайваста дар кинотеатрхои Точикистон ба намоиш гузошта шуда, тамошобинони беларус осори синамогарони точик - «Достони Рустам ва Сугроб», «Корномаи Рустам», «Достони Сиёвуш», «^исмати шоир»-и Б. Кимёгаров, «Нисо» ва «Сирри ачдодон»-и М. Орипов, «Чура Саркор»-и М. ^осимова, «^иссаи зиндони Павиак»-и С. Домидов ва дигаронро бо шавк тамошо мекарданд. Сафархои хунарии дастахои драмавй ва мусикии касбй ба муаррифии фархангхои миллии ду чумхурии дусту бародар мусоидат карда буданд. Боиси каноатмандист, ки имруз ин анъанахои волои инсондустона аз чониби хар ду кишвар идома меёбанд ва мазмуну мундаричаи нав пайдо кардаанд. Баргузории идхо ва чашнхои фархангй аз чумлаи он анъанахоест, ки дар солхои шуравй пойдор шуда буд ва дар замони истиклолият мазмуну мундаричаи нав пайдо карданд. Аз чумла аз 30 июл то 3 августи соли 2007 бори аввал дар Точикистон Рузхои фархангии Беларус баргузор гардид. Чорабинихои фархангии он дар шахрхои Душанбе, Норак ва Турсунзода доир гаштанд. Ба барномахои чашнй консертхо, намоишгоххо ва намоиши филмхо шомил шуда буданд. Аз чумла, намоиши асархои рассомони беларусй аз фондхои Осорхонаи бадеии миллии Беларус, намоиши филмхои С. Сичев «Ман дар хотир дорам» (Я помню) ва «Салом Беларус» («Здравствуй Беларусь!») хаводорони зиёде пайдо карда буданд. Дар маросими ифтитохи Рузхои фархангии Беларус 31 июли 2007 муовини сарвазири чумхурй Д. Мавлонова Паёми шодбошии Президенти мамлакат мухтарам Эмомалй Рахмонро кироат кард. Дар он аз чумла гуфта мешуд, ки баргузории рузхои фархангии Чумхурии Беларус дар Точикистон - муколамаи фархангхо ва тамаддунхо буда, бо шарофати он анъанахо, афзалиятхои фархангй хифз шуда, арзишхои нав тавлид мешаванд.1 Дар маросими кушодашавй муовини вазири фарханги Чумхурии Беларус В. Гедройтс изхор дошт, ки беларусхо кайхо боз бо номхои шоирону олимони барчастаи точик - Сино, Хайём, Рудакй, Фирдавсй, Саъдй шинос мебошанд. Дар ин замина фарханг ва санъат кутохтарин рох барои ворид шудан ба калби халкхо мебошад. Дар рузхои фарханг ба шахрвандони точик эчодиёти ансамбли овозадори раксии давлатй ва коллективи хизматнишондодаи чумхурй бо рохбарии В. Дудкевич нишон дода шуда буд. Махорати баланди санъати опера, ки дар консертхои солистони Театри калони опера ва балети Беларус Оксана Якушевич, хунарпешаи хизматнишондодаи Беларус Тамара Глаголева ва дигарон тачассум ёфтанд, ба тамошобинони точик хеле писанд омад.2 Гуфтан мумкин аст, ки баргузории чунин чорабинихои бузурги фархангй бахри танй гардидани фарханги миллатхо ва фарохам омадани шароит чихати табодули санъаткорони чавон ва тахсили онхо дар кишвархои якдигар мусоидат мекунад.
Аз чумла, режиссери студияи «Летопись» дар назди киностудияи «Беларусьфильм» Станислав Гайдук изхор дошта буд, ки хамкории муштарак бо синамогарони точик, ки асоси он дар замони Шуравй гузошта шуда буд, имрузхо хам катъ наёфта, боз хам ривочу равнаки тоза пайдо кардааст. С. Гайдук изхор дошт, ки синамогарони точик ва беларус метавонанд хамкориро дар самти эчоди филмхои хуччатй ва дигар масъалахои мубрам идома диханд.
Гуфтанист, ки фарханги муосири беларус тайи солхои охир тахаввулоти мусбиро аз сар мегузаронад. Ба ин зумра метавон кабули як силсила санадхои конунгузорй доир ба масъалаи фарханг, дастгирии пайвастаи сохаи фарханг ва санъат аз чониби рохбарияти чумхурй, хифз ва тахкими иктидори илмй ва омузгории муассисахои таълимии фарханг ва санъат, мунтазам баланд бардоштани махорати касбии кормандони соха, афзудани теъдоди мактабхои бадеии кудакони гуногуннавъ, теъдоди осорхонахо, иштироки фаъолона ва муваффаконаи намояндагони Беларус дар конкурсхои байналхалкй, зухури
1 Коимдодов К. Диалог ценностей: Таджикистан - Беларусь. Мн.: Книгосбор, 2011. - С. 92.
2 Коимдодов К. Диалог ценностей: Таджикистан - Беларусь. Мн.: Книгосбор, 2011. - С. 108.
ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"
чараёнхои нави драматургияи беларус, рассомй, рушди эчодиёти халк, фаъолгардии фаъолияти созмонхои фархангии акаллиятхои миллй, афзудани шумораи чорабинихои бузург - намоишномахо, озмунхо, идхои санъат номбар кард.
Мохи сентябри соли 2010 дар кинотеатри марказии Минск («Центральный») намоиши суратгири чавони точик, Аълочии фарханг ва матбуоти Точикистон Шухрат Ёров баргузор гардид, ки онро метавон идомаи муаррифии таърихи даврони истиклолияти Точикистон, рушд ва дастовардхои он номид.
Ба хамин тарик, дар даврони сохибихтиёрй хамкорихои фархангиву гуманитарии Точикистон ва Беларус бештар таквият ёфтанд.
Дамчунин анъанаи неки устуворшуда ва мавчудияти бародаршахрхо имруз хам ахамияти худро гум накардааст. Аз чумла, Душанбе ва Минкс бародаршахрхо мебошанд ва намояндагони шахри Минск дар чашнхои Фестивали байналмилалии «Наврузи Душанбе-2023» ширкат варзиданд. Ба хотири тахкими дустй ва абадй гардонидани хотираи таърихй дар бораи муборизаи якчояи халкхо бар зидди фашизм дар солхои Чанги Бузурги Ватанй яке аз кучахои шахри Минск ва мактаби миёнаи раками 35 номи ^ахрамони Иттиходи Шуравй Домулло Азизовро, ки дар озод кардани сарзамини Беларус кахрамонона халок шуда буд, гирифтааст.
Илова бар ин, равобити фархангй байни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Беларус тавассути ниходхо, чамъиятхо ва марказхои дустй босамар инкишоф меёбад. 1 январи соли 2011 дар заминаи Донишгохи техникии Точикистон ба номи академик М. Осимй ва Чамъияти дустй ва равобити фархангии Беларус ва Точикистон, ки аз соли 2012 амал мекунад, Чамъияти дустии «Точикистон-Беларус» таъсис ёфт. Дар баробари ин, аз соли 2018 дар Душанбе дар заминаи Донишгохи техникии Точикистон Маркази маориф, илм ва фарханги Беларус ва аз мохи сентябри соли 2019 дар заминаи Донишгохи миллии техникии Беларус Маркази маориф ва фарханги Точикистон фаъолият мекунанд.
Дамкории фархангии ду кишвар дар самти баркарор намудани робитахои адабй инкишоф меёбад: чун анъанахои солхои пешин китобхо тарчума, шуморахои махсуси рузномаву мачаллахо нашр мешаванд, ки дар муаррифй ва ба хам наздик кардани мероси фарханги ду миллат сахми худро мегузоранд. Дануз дар соли 2011 бо захмати адибони шинохтаи Точикистону Беларус Ато Дамдам ва Алес Карлюкевич дар Душанбе китоби "Дустии халкхо - дустии адабиёт" ба табъ расида буд. Дар Беларус инчунин мачмуаи хикояву достонхои Ато Дамдам ба забони беларусй «Жыццё не спыняецца» («Даёт катъ намегардад»), китоби муаллифони муосири Точикистон ба забони беларусй «Дар зери ситораи Рудакй», шеърхои Саидалй Маъмур, Фарзона ва дигарон, ва дар Душанбе -китобхои Алес Бадак, Георгий Марчук, Юрий Сапожков, Николай Метлитский, Алексей Дударев ба нашр расиданд. Соли 2012 китоби адибон Ато Дамдам ва Леонид Чигрин «Подзв^ Эмамалi Рахмона» дар Беларус бо теъдоди 300 нусха аз чониби нашриёти «Книгазбор»-и Беларус ба чоп расид. Дар соли 2016 шумораи муштараки мачаллахои «Неман»-и беларусй ва «Помир»-и точикй низ нашр шуд, ки ба Точикистону Беларус, адабиёт ва назму насри кишвархо бахшида шудааст. Худи хамон сол дар хонаи Иттифоки нависандагони Точикистон муаррифии шумораи махсуси рузномаи беларусй «Лггаратура i мастацтва» (Адабиёт ва санъат) ба муносибати Чумхурии Точикистон ва дар хонаи нашриёти «Звязда»-и Беларус рунамоии шумораи махсуси рузномаи точикии «Адабиёт ва санъат» бахшида ба Чумхурии Беларус доир гардид.
Маврид ба зикр мебошад, ки муколамаи фархангиву гуманитарии Точикистону Беларус хусусияти густурда дорад. Татбики мачмуи тадбирхое, ки ба тахкими хамкорихои фархангиву гуманитарй нигаронида шудаанд ва истифодаи иктидори истифоданашудаи ин хамкорй метавонад хамкорихои гуманитарии байни кишвархоро ба сатхи сифатан нав
расонад ва ба рушди муносибатхои боэътимод байни оммаи васеи ду кишвар мусоидат намояд.3
Хамкорихои фархангй ва гуманитарии байни Чумхурии Точикистон ва Чумхурии Беларус пайваста дар холи рушд царор доранд. Чонибхо муштаракан намоишгоххои рассомон, аксбардорон, сафархои консертии дастахои мусицй, шабнишинихо бахшида ба хунархои мардумй, солгарди адибон, мутарчимон ва олимони точику беларус, инчунин рузхои фарханги миллии ду кишвар, форумхо, ярмаркахои муштарак ва фестивалхоро ташкил мекунанд. Бо мацсади тахкими хамкорихои фархангй ва муаррифии мутацобилаи фархангу хунари ду кишвар 5-11 октябри соли 2021 дар Беларус Рузхои фарханг ва Рузхои синамои Чумхурии Точикистон бомуваффацият баргузор гардиданд. Дар навбати худ, моххои март-апрели соли 2022 дар Точикистон Рузхои синамои Беларус баргузор гардид. Илова бар ин, 7 ноябри соли 2022 дар шахри Минск дар доираи Фестивали XXVIII байналмилалии синамои Минск «Листопад» чорабинии «Рузи синамои точик» дар сатхи баланд доир шуд. Крбили зикр аст, ки дар давраи сипаришуда Рузхои фархангии Чумхурии Беларус дар Чумхурии Точикистон (солхои 2007, 2015, 2018) ва Рузхои фархангии Чумхурии Точикистон дар Чумхурии Беларус (солхои 2008, 2016, 2021) баргузор гардиданд.
Яке аз самтхои афзалиятноки хамкорихои гуманитарй сохаи маориф мебошад. Ба хамкорихои Точикистону Беларус дар сохаи маориф ахаммияти махсус дода мешавад. Робитахо дар самти мазкур дар чахорчубаи Созишномаи байнихукуматй оид ба хамкорй бо Чумхурии Беларус дар сохаи тахсилоти олй ва баъдитахсилй аз 31 майи соли 2013 амалй карда мешавад. Беларус хамасола барои шахрвандони Точикистон 8 квотаи омузишй чудо мекунад.
Хамкории байни Точикистон ва Беларус дар сохаи маориф дар чахорчубаи хамкорихои муассисахои тахсилотии харду кишвар ва хам дар чахорчубаи ИДМ бомуваффацият идома доранд. Аз чумла, дар соли тахсили 2021/2022 дар Беларус 641 шахрванди Точикистон тахсил мекарданд. Дар чахорчубаи ахдномахои мустацим оид ба хамкорй байни муассисахои тахсилотии ду кишвар дар факултетхои муштараки Беларус 365 нафар ва 18 нафар дар чахорчубаи барномахои тахсилотии муштарак тахсил мекарданд. Дар Душанбе холо 4 факултети муштарак - факултети муштараки ДМТ бо донишгоххои Беларус (Донишгохи давлатии Беларус, Донишкадаи давлатии байналхалции экологй ба номи А.Д. Сахарови назди ДДБ, Донишгохи давлатии технологии Беларус, Донишгохи давлатии Полотск); факултети авиатсияи граждании Академияи давлатии авиатсияи Беларус ва Донишгохи техникии Точикистон ба номи академик М.С. Осимй; факултети мухандисй-техникии Донишгохи миллии техникии Беларус ва Донишгохи техникии Точикистон ба номи академик М.С. Осимй; факултети муштараки Донишгохи давлатии Полотск дар заминаи Донишгохи технологии Точикистон амал мекунанд. Хамчунин аз соли 2018 дар шахри Душанбе Маркази иттилооти хуцуции чахорчубавии Чумхури Беларус ва Маркази тахсилот, илм ва фарханги Беларус дар заминаи Донишгохи техникии Точикистон фаъолият доранд.4
Дар чахорчубаи хамкорихои тахсилотй заминаи устувори хуцуциву меъёрии хамкорихои дучониба эчод шуда, як силсила созишномахои байнихукумативу байниидоравй ва 165 созишномахои байнидонишгохии мустацим ба имзо расидаанд. Созишномаи муштарак барои додани хуцуцхои баробар ба шахрвандони давлатхои иштирокчии Ахднома оид ба амицгардонии хамгарой дар сохахои ицтисодй ва гуманитарй
3 Хамкорихои фарханги ва гуманитари.// https://mfa.tj/tg/minsk/view/11982/hamkorihoi-fahangi-va-gumanitari
4 Культурно-гуманитарное сотрудничество. https:// tajikistan. mfa. gov. by/ru/ bilateral_ relations/ Belarus_tajikistan/cultural/
аз 29 марти 1996 барои дохилшавй ба муассисахои таълимй амал мекунад. Тибци он шахрвандони Точикистон имконияти дохилшавиро ба тамоми муассисахои тахсилоти касбиву техникй, миёнаи махсус ва олии Беларус сохиб шудаанд. Дар чахорчубаи созишномаи байнихукуматй оид ба хамкорй дар сохаи тахсилоти олй ва баъдидонишгохй чониби Беларус хар сол 5 шахрванди Точикистонро ройгон барои гирифтани маълумоти олй дар Беларус цабул мекунад. Хамчунин шахрвандони Точикистон имконияти тахсилро дар Беларус дар асосхои грантй доранд. Аз чумла, соли 2023 Вазорати маорифи Беларус дар бораи дар соли тахсили 2024/2025 ба шахрвандони Точикистон 4 гранти тахсилотиро барои тахсил дар донишгоххои Беларус дар ихтисосхои «кори табобатй» ва «информатика ва технологияи барномасозй» чудо кард.5
Тайи солхои охир баргузории намоиш-ярмаркахои тахсилотй ба хукми анъана даромадааст. Аз чумла, мохи майи соли 2023 дар Точикистон ёздахуми намоиш-ярмаркаи байналхалцй бо номи «Тахсилоти Россияву Беларус. Точикистон - 2023» баргузор гардид, ки дар он 10 донишгохи Беларус ва Маркази робитахои байналмилалии Вазорати маорифи Беларус иштирок карданд. Дар ин чараён алоцахои байнидонишгохии ду кишвар хеле боло рафтаанд. Мохи октябри соли 2023 дар шахри Минск форуми дуюми ректорхои муассисахои тахсилоти олии ду кишвар баргузор гардид, ки дар рафти он Нацшаи амалхои муштараки байни вазоратхои маорифи Беларус ва Точикистон барои солхои 2023-2026 ва 29 созишномаи байнидонишгохй ба имзо расиданд. Зимнан солхои 2008, 2009, 2010, 2015, 2018 ва 2021 Чумхурии Беларус ба Чумхурии Точикистон кумаки гуманитарй расонда буд.
Хамчунин динамикаи мусбии робитахои Точикистону Беларус дар сохахои дигари гуманитарй ба назар мерасанд. Робитахои судманд дар сатхи китобхонахо, осорхонахо ва театрхои миллии ду кишвар низ тавсеа меёбанд. Дар соли 2023 ба Китобхонаи миллии Точикистон ду маротиба силсилаи китобхои мероси маънавй ва моддии халци беларус, интишороти классикхои беларус, китобхои бахшида ба Кахрамонони Беларус, геносиди халци беларус, ёдгорихои мероси чахонии ЮНЕСКО дар Душанбе тухфа карда шуда буданд. Алоцахои судманд дар сохахои варзиш ва сайёхй хам идома ёфта, варзишгарони точику беларус дар чорабинихои варзишии дар хар ду кишвар баргузоргардида иштирок намудаанд. Мохи июни соли 2022 намояндагони вилояти Минск дар мусобицахои кушоди варзишй дар Чоми раиси вилояти Сутд ба ифтихори Рузи вахдати миллии Тоичкистон ва 30-солагии ичлосияи XVI Шурои олиии Точикистон иштирок намуданд. Хамчунин мохи октябри соли 2022 дастаи беларусхо дар Бозихои делфии чавонони ИДМ дар Душанбе ва мохи июни соли 2023 дар мусобикаи дзюдо - «Гран при Душанбе» иштирок карда буд. Мохи августи соли 2023 дастаи Точикистон дар Бозихои дуюми кишвархои ИДМ дар шахри Минск иштирок намуда, сохиби 14 медал ва чойи 8-ум гардида буд.
Хамин тавр, бо назардошти омилхои зикршуда, метавон чунин натичагирй кард, ки:
1. Хамкорихои фархангиву гуманитарии Точикистону Беларус дар шароити навин давоми мантиции бехтарин суннатхо ва анъанахои устуворшудаи ду халци бародар, ки аз замони Шуравй сарчашма мегиранд, буда, бо туфайли сиёсати хирадмандона, фархангдустона ва маорифпарваронаи Сарварони ду давлат - мухтарам Эмомалй Рахмон ва мухтарам Александр Лукашенко торафт равнац ва мазмуну мундаричаи нав касб кардааст.
2. Хамкорихои дучонибаи фархангиву тахсилотии ду давлат далели татбици муваффацонаи шарикии стратегй дар сохаи гуманитарй буда, силсилаи чорабинихо ва ниходу механизмхои ба кор андохташаванда дар холи такомул ва рушд мебошанд.
5 Посол Беларуси рассказал о перспективе сотрудничества с Таджикистаном на будущий год https://khovar.tj/rus/2023/12/posol-belarusi-rasskazal-o-perspektive-sotrudnichestva-s-tadzhikistanom-na-budushhij-god/
3. Дамкорихои дучонибаи ду кишвар дар самти маориф торафт микёси васеъ пайдо карда, самтхо ва сатххои гуногуни хамкориро аз татбики барномахои муштараки тахсилотй дар чахорчубаи ИДМ то татбики барномахои хоси хамкорихо, кушодани факултетхои муштарак, филиалхои донишгоххои пешрафтаи Беларус дар кишвари мо, то таъсиси марказхои илмиву тахкикотй хислати рушдёбанда пайдо кардаанд.
4. Ба рушди хамкорихои ду кишвар дар сохаи маориф татбики силсилаи накшаву барномахое, ки ба ташаккули фазои ягонаи тахсилотй дар махдудаи собик Шуравй равона шудаанд, мусоидат менамоянд.
РУЙХАТИ АДАБИЁТ:
1. Эмомалй Рахмон - бунёдгузори сиёсати хоричии Точикистон. Зери назари X,. Зарифй. - Душанбе, «Ирфон», 2012 - 272 с.
2. Эмомали Рахмон. О современном мире и основных аспектах внешней политики Республики Таджикистан. / Составители: Автор предисловия З.Ш. Саидов, М.Р. Камолова. - Душанбе, ООО «Контраст», 2019. - 222 с.
3. Коимдодов К. Диалог ценностей: Таджикистан - Беларусь. Мн.: Книгосбор, 2011.
4. Беларусь и Таджикистан выходят на стратегическое партнерство https://sozhnews.by/tema-nedeli1/belarus-i-tadzhikistan-vykhodyat-na-strategicheskoe-partnerstvo
5. Залесский Б.Л. Беларусь - Таджикистан: на пути к стратегическому партнерству https://elib.bsu.by/bitstream/123456789/229022/1/PL%20%2807-15.08.19%29-10-12.pdf
6. Кришеник, Е. Рахмон: мы заинтресованы в привлечении передовых технологий Беларуси в реальный сектор экономики / Е. Кришеник // [Электронный ресурс]. - 2019. -URL: https:// www. belta.by /economics/ view/rahmon-my-zainteresovany-v-privlecheniiperedovyh-tehnologij-belarusi-v-realnyj-sektor-ekonomiki-353119-2019/
7. Переговоры с Президентом Таджикистана Эмомали Рахмоном [Электронный ресурс]. - 2019. - URL: http:// president. gov.by/ ru/news_ru/ view/peregovory-s-prezidentom-tadzhikistanaemomali-raxmonom-21425/
8. Дамкорихои фархангй ва гуманитарй.// https:// mfa.tj/tg/ minsk/view/ 11982/hamkorihoi-fahangi-va-gumanitari
9. Культурно-гуманитарное сотрудничество. https:// tajikistan. mfa. gov. by/ru/ bilateral_ relations/ Belarus_tajikistan/cultural/
10. Посол Беларуси рассказал о перспективе сотрудничества с Таджикистаном на будущий год https://khovar.tj/rus/2023/12/posol-belarusi-rasskazal-o-perspektive-sotrudnichestva-s-tadzhikistanom-na-budushhij-god/
