Научная статья на тему 'НАқШУ МАқОМИ ЗАНОНИ ТОҷИК ДАР ТАШАККУЛУ РУШДИ ПАРЛАМЕНТАРИЗМ ВА ИДОРА НАМУДАНИ ДАВЛАТ ДАР ҶУМҳУРИИ ТОҷИКИСТОН'

НАқШУ МАқОМИ ЗАНОНИ ТОҷИК ДАР ТАШАККУЛУ РУШДИ ПАРЛАМЕНТАРИЗМ ВА ИДОРА НАМУДАНИ ДАВЛАТ ДАР ҶУМҳУРИИ ТОҷИКИСТОН Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
1379
116
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЖЕНЩИНА / ОБЩЕСТВО / ГОСУДАРСТВО / ПОЛИТИКА / УПРАВЛЕНИЕ / ПРАВО / ОБРАЗОВАНИЕ / ПОЛИТИЧЕСКАЯ ЖИЗНЬ / WOMAN / SOCIETY / STATE / POLITICS / MANAGEMENT / LAW / EDUCATION / POLITICAL LIFE / ЗАН / ҷОМЕА / ДАВЛАТ / СИЁСАТ / ИДОРАКУНӣ / ҳУқУқӣ / МАЪЛУМОТ / ҳАЁТИ СИЁСӣ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Негматуллоева М.Ҳ.

Дар мақола таърихи пайдоиши низоми парламентарӣ дар Тоҷикистон, иштироки занон дар интихобот ба мацоми олии цонунгузорӣ ва намояндагӣ- Шӯрои Олӣ, Маҷлиси Олӣ, нацш ва ҷойи занон дар ташаккулу рушди парламентаризм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳаёти сиёсии ҷумҳурӣ ва идора намудани давлат мавриди баррасӣ царор дода шудааст .Дар он шумораи занон дар парлумон, маълумот, синну сол, касбу кор, миллат ва дигар ҷанбаҳои иҷтимоӣ, иштироки занон дар корҳои идоракунии давлат дар мацоми гуногун таҳлил карда мешавад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE AND STATUS OF TAJIK WOMEN IN FORMATION AND DEVELOPMENT OF PARLIAMENTARISM, MANAGEMENT WITH STATE IN TAJIKISTAN REPUBLIC

The article under consideration dwells on the history of formation and development of the parliamentary system in Tajikistan, women's participation in elections to the supreme legislative and representative body - Supreme Council, Majlisi Namoyandagon and their role in the emergence and development of parliamentarism in Tajikistan Republic, political life of the republic and management with government being taken into account as well. The author of the article analyzes the number of women-deputies in parliament, education, age, profession, other social aspects, women's participation at different stage of management with state.

Текст научной работы на тему «НАқШУ МАқОМИ ЗАНОНИ ТОҷИК ДАР ТАШАККУЛУ РУШДИ ПАРЛАМЕНТАРИЗМ ВА ИДОРА НАМУДАНИ ДАВЛАТ ДАР ҶУМҳУРИИ ТОҷИКИСТОН»

УДК 82 ББК 83.3 (0)9

НАЦШУ МАЦОМИ ЗАНОНИ ТОЦИКДАР ТАШАККУЛУ РУШДИ ПАРЛАМЕНТАРИЗМ ВА ИДОРА НАМУДАНИ ДАВЛАТДАР ЦУМ^УРИИ

ТОЦИКИСТОН

РОЛЬ И СТАТУС ЖЕНЩИН -ТАДЖИЧЕК В СТАНОВЛЕНИИ И РАЗВИТИИ ПАРЛАМЕНТАРИЗМА И УПРАВЛЕНИИ ГОСУДАРСТВОМ В РЕСПУБЛИКЕ ТАДЖИКИСТАН

THE ROLE AND STATUS OF TAJIK WOMEN IN FORMA TION AND DEVELOPMENT OF PARLIAMENTARISM, MANA GEMENT WITH STATE IN TAJIKISTAN REPUBLIC

Негматуллоева Ма^ынахон Х^абыбовна,

докторанти курси сеюми факултети таърих ва ууцуци МДТ "ДДХ ба номи акад.Б.Fафуров " (Тоцикистон, Хуцанд)

Негматуллаева Махынахон Хабыбовна,

докторант третьего курса факультета истории и права ГОУ "ХГУ имени акад.Б.Гафурова" (Таджикистан, Худжанд)

Nigmatulloeva Mahinakhon Habibovna, a third year doctoral student (DPd) of the faculty of History and Law under the SEI "Khujand State University named after academician B.Gafurov (Tajikistan,Khujand), E-mail: Mahina@mail.ru

Вожа^ои калиди: зан, цомеа, давлат, сиёсат, идоракунй, ууцуц, маълумот, уаёти сиёсй

Дар мацола таърихи пайдоиши низоми парламентари дар Тоцикистон, иштироки занон дар интихобот ба мацоми олии цонунгузорй ва намояндагй- Шурои Оли, Мацлиси Оли, нацш ва цойи занон дар ташаккулу рушди парламентаризм дар Чумуурии Тоцикистон, уаёти сиёсии цумуурй ва идора намудани давлат мавриди барраси царор дода шудааст .Дар он шумораи занон дар парлумон, маълумот, синну сол, касбу кор, миллат ва дигар цанбауои ицтимой, иштироки занон дар коруои идоракунии давлат дар мацоми гуногун таулил карда мешавад.

Ключевые слова: женщина, общество, государство, политика, управление, право, образование, политическая жизнь

В статье исследуется история становления и развития системы парламентаризма в Таджикистане, участие женщин в выборах в высший законодательный и представительный орган -Шурои Оли, Маджлиси намояндагон, роль женщин в возникновении и развитии парламентаризма в Республике Таджикистан, политической жизни республики и управлении государством.Анализируются вопросы о численности женщин-депутатов в парламенте, образовании, возрасте, профессии, других социальных аспектах, участии женщин на разных ступенях государственного управления.

Key words: woman, society, state, politics, management, law, education, political life

The article under consideration dwells on the history of formation and development of the parliamentary system in Tajikistan, womens participation in elections to the supreme legislative and representative body - Supreme Council, Majlisi Namoyandagon and their role in the emergence and development of parliamentarism in Tajikistan Republic, political life of the republic and management with government being taken into account as well.

The author of the article analyzes the number of women-deputies in parliament, education, age, profession, other social aspects, womens participation at different stage of management with state.

Президента Ч,умх,урии Тоцикистон Эмомалй Рах,мон дар Паёми хеш ба Мачлиси Олй аз 26 декабри соли 2019 ба накшу макоми занон дар хдёти сиёсии чомеа, идора кардани давлат ишора намуда, ;айд намудаст, ки «занону духтарон дар чомеаи имрузаи мо накши фаъол дошта, дар аксари сохдх,о, бахусус бахшх,ои ичтимой бештар кору фаъолият менамоянд.

Х,оло шумораи занон дар сохдх,ои маориф беш аз 70 фоиз, тандурустй ва х,ифзи ичтимой 67 фоиз, фархднг 51 фоиз ва дар сафи хизматчиёни давлатй 23,3 фоизро ташкил медихднд.

Мо минбаъд низ чихдти амалй намудани Фармони Президент доир ба баланд бардоштани макоми ичтимоии занон дар чомеа чора^ои зарурй андешида, занону бонувони лаёкатмандро ба вазифах,ои давлативу рох,барй чалб менамоем»(8,35).

Ма;оми занон дар чомеаи мутамаддини мо хамеша боло буда, гамхорих,ои резафзуни давлату хукумат, таваччухи Сарвари давлат, гамхорй ва таваччу^и доимии Ма;омоти ичроияи

х,окимияти давлатии вилоят, ша^ру нох,иях,о нисбат ба занону духтарон, баланд бардоштани мав;еъ ва мартабаю манзалати зан дар чомеа хуб эх,сос мешавад. Фармони Президенти мамлакат ва кабули Барномаи дарозмуддати давлатй доир ба баланд бардоштани ма;оми зан дар чомеа, таъмини баробари х,ук;ук;и зану мард далели дар сатх,и давлатй хдллу фасл шудани чунин як масъалаи хдётан мухдм ва дорои стратегияи сиёсй мебошад.

Агар мо ба таърихи пайдоиш ва ташаккули низоми парламентаризм дар Тохикистон дар замони шуравй, даврони истиглолият ва иштироки занон дар он, сах,ми онх,о дар тахдя ва ;абули ;онунх,о, идора кардани давлат, хаёти сиёсии чомеа назар андозем, на;шу ма;оми занонро дар арсаи сиёсат, умури давлатдорй ва фаъолият дар парлумони кишвар мушохида намудан мумкин аст.

Дар хдйати нахустин даъвати Шурои Олии Ч,ШС Точикистон ва даъватх,ои минбаъда хдйати занон чй гуна буд, онро аз чадвали № 1 мушохида кардан мумкин аст:

Цадвали №1.Цадвали омори оид ба даъват, сол^о, шумораи умумии вакилон, аз цумла занон дар %айати Шурои Олии ЦШС Тоцикистон (сол^ои 1938-1995) (2).

Миллат Синну сол

Даъват Солх,о Шумораи вакилон н о н а т к и г о т к <и ю со li^ дигар миллатх,о аз 18 то 35 сола аз 35 то 45 сола аз 46 то 55 сола аз 55 то 65 сола аз 65 сола боло

Даъвати якум 19381947 282 86 62 18 6 66 18 2 0 0

Даъвати дуюм 19471951 294 88 69 13 6 68 16 3 1 0

Даъвати сеюм 19511955 294 88 63 15 10 56 22 6 4 0

Даъвати чорум 19551959 305 98 76 15 7 58 22 15 1 2

Даъвати панчум 19591963 301 98 76 15 7 64 26 5 2 1

Даъвати шашум 19631967 302 100 78 14 8 44 46 9 1 0

Даъвати хдфтум 19671971 317 103 78 17 8 43 45 14 1 0

Даъвати хдштум 19711974 315 107 78 16 13 71 22 12 2 0

Даъвати нух,ум 19751980 327 111 71 23 17 85 19 7 0 0

Даъвати дахум 19801985 366 122 76 30 16 90 21 6 5 0

Даъвати ёздахум 19851990 397 129 77 29 23 88 22 17 2 0

Даъвати дувоздахум 19901995 257 9 7 1 1 0 6 3 0 0

к»

to p

Cd

ta р

H р

ta я

ст Cd Р

Р

w

X Р Cd и Р Я

Я Я

H

я

X

о с\ о

H

я я

А

я «

4 р

н о

ta £

05

я о X

я

ta Я

Я «

ч р

н о

ta

> £

w С Я g р Я

g тз

to£

>

Я Л

Cd v-

Р 2

О р м «

р fcd v. р

ta

р S

и Я H

я

X я

р Й м ^

g > s g»

о р

2 р

ïa О

о Р

я ^ я w

X р

0J Cd р w

Ol & р р

§С M

Я р я «

Ю Р OJ Ol

о^ Я s

OJ о

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

о н

Я cd Р О ►©•►в р я

Cd р

«

я

ta Я

В

%

о я

О

ta Я1

р

о to

Я1 ¿5 р ^

w я Ä о о Ъ ° Я

о « « w о\ о\

О Р Р

ïa тз

Й ° ° £ о\о\

р Р

Я X X ^ ^ ^

й и я го í< í<

~ Я Я Я Я

я я

Р X Я р

Е я

w

Л О

я я о\ я

X р

- ta

Ä я

J р H ни

Р Я р s

о i g Я

-M X Й о о\ о

!£> Я

я

Р я

& ё

Cd ta

р р

H H

Я о

* X

^ 2

о я

tí X

я ^

£ s

ö «

Cd Р Ъ

H р

Я

X р

fi g р о

о g

О H

я

о „

РЧ

S Я Я1 Й Ol4- р

е s«

3Cv<; о

3 ё р я я= ^

ta Я

я р

ta р

« р

H

л

р

X X о ъ о

Cd Р

Я °

Я 01

Р S X ö

■S i

«

to ^ •-< io1

Б S

g 00

Я1 я

го о X

я

w 2 я

V, S

•—

о ¿3

чо чо о

я р

в*

р

ъ

w р

Я л

я

Cd

Р «

Я

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ta

Я ^ « g S

O^ я

Я1 p «

я

ta я

2 Я

В

v-l

о я

О

ta Я1

о «

ъ p н

3 я

p V-

тз ?

Я ь

я р

ia ïa

£ ^ о

-Л ^ p X о я

о Я

CT: О

Я Я

w

£3 й

й w p р

" Я о я

л

я я я

о\ о S] V- Я Р ^ Ol?3

р

ö s

p я

н ъ Р о

С^ X

2 Я

« о

й p

и

го

й

Я Я

В о

^ 3 ►в ^ 2

Я го в- Я Я1 I 2 •-<

2 S

Я

Р Cd 2 Р

В я

►в «

p н

Cd Я P ^

■►в Я Р Cd

Я

В

н я

w

р

н p Я

я

2 о

Cd Р

Я Я

H

я

X

о с\

0

H

1

►в о я

я «

w р

Я

El

p

и ^

2 о

H

я о

чо чо

я р

е-

p

w

р я

ia

Cd p

ïa p

о X

я

о

о 2

в I

н s

Я1 g

м ä

Р я

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Н

^ о

в é

s S

я «

я я

H

я

X

о о\ 2

О

ä й Я Р

В Ol ►в

X р

2 Я

Я р

w cd

P Я

Cd P w t^ Я

o\ S -й я: Щ

ia S

c\o я p с я ^ ¡ S

H P W « ^ p

2 Я •-< о

H Я p ^

X M

8 § о Я

Я Я

В о я

M Е

8 ^ g 2

S p

p Cd

Я ►в О

р о

^ я 2 § p p

я ^О

Я ё 2

S3 s

я _

a la о

о Я Я

g Й «

Я1 о g

$ о P

чо OJ о OJ о ю чо to OJ to £ о ю оли Тах,силот

о M - - о - - о о\ - ю о олии нопурра

о 00 OJ OJ OJ о to о M OJ о - о миёнаи махсус

о 00 00 00 ю о\ чо OJ о to to о ю ^ 00 - миёна

о - - OJ о - - о о - - миёнаи ибтидой

о о - - - о о\ о\ M миёнаи нопурра

о о M ^ ю M чо ю 00 чо to OJ ибтидой

о о о - о OJ о M 00 - о ибидои нопурра

о о о о о о о о о о - камсавод

о о о о о о о о о о о OJ бесавод

OJ OJ OJ OJ OJ ю о - о\ чо о ИК.ТИС0ДЧЙ Ихтисос

о о\ о\ о to OJ о\ OJ M OJ ^ OJ о кишоварзй

- о - - ю - о - - - - - мухдндисй

о ^ OJ OJ ю OJ - - M to - OJ тиббй

OJ о\ о to о\ to о OJ OJ омузгорй

M о to о о OJ 00 ю чо дигар ихтисосхо

Я о

я •-<

я ч

w о

XS

с\ го

о р

Cd О

la «

о

Р о

Яс à р я

à ^ я я

2 я p р

о о Я W

CT: Л

и р

я

я ^

H я

я ><

X о

о

PS

p v^!

И я

X Р

я 2

CJ н Ol" Я 5

Я

ïa

0

XS р

« р

s *

1 "

s я

^ Й

p p

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Cd "

ta Я

p о

н о

ё*

О и

р д

X

» Я

° я

ia г

^ 3

ia ¿Si

о ta Я Я

я о я

я

w ^

о -« ^

Я' 8\ „ ^

Cd ^ ^ О

НН ^

я о\ p р ►в X

я

Я1

я я

В о я

я fi о о

as

Cd x

P s S W Я o\

X §

W h

S s

h-1 k^I

В О

и Ol

M H P vP

a â n ro

w >>

о è

2 g Я Я s ^

p

Cd P

Я H

ta f13

S ^

¿jí s ^d X О P

я я= О н

ta Я Я 5 ä

Bs

n °

n S|

я

Я M

H P

я ^

X p

9, S1

» p

ro

В ô

S u

^ ïa

g Я1

Я «

О *

ta o\

SI p

X О

p o\

H P

o si

S H

S s g g

»

я: В i

►G* p

P Cd

Я1

О >í

я «

я

о

H

о я

ïa р

ïa р

Cd о

р

ta ^

2 о

н

^ р

fi u £3 ^ й 2

ia

Я

н p

В р

с\ о\

о Я

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

я я

to Ö p а

ta g

ta

Я «

s I

а ro

M E

M ^ ►©* p

H я p S

X -о

xq

я g

ta

Я1 g

X g1

s 5

о »

Й cd

н g

я S

«

p о o\

Я

Я Я

я о н ^

я

о\

S3 ^ 8 « о

«

я

о

я «

о

Я: ia р

р

о

ta

§ щ

о\ я p p

м <

p &

я «

Я о

s Я

о я

я я

« s

Я w

S CT

fi w

^ Я

o\ о

^ я

g P

Я w

? Я

ïa o\

p p

ta о

ro У

ta 5

s p

о H

Я я

аз хавзаи интихоботии Ч,авонй №27, шахри Душанбе, Рафика Мусоева, аз хдвзаи интихоботии Марказй №28, шахри Душанбе, Адолат Рахмонова, аз хавзаи интихоботии Шуробод №202, нохияи Ленинград, Гулафзо Савриддинова, аз хавзаи интихоботии Чилгазй №93, шахри Исфара ба макоми баланди намояндагй ва конунгузории мамлакат- Шурои Олй интихоб гашта буданд (2; 643, 646, 651, 657, 671).

Дар китоби «Вакилони халк. 1938- 2010» доир ба шумораи вакилони Шурои Олии Ч,ШС Точикистон аз даъватхои якум то дувоздахум маълумоти дигаре оварда мешавад.

Масалан, шумораи вакилони даъвати якум (солхои 1938- 1947)- 282 вакил, даъвати дувум (солхои 1947- 1951)- 291 вакил, даъвати сеюм (солхои 1951- 1955)- 291 вакил, даъвати чорум (солхои 1955- 1959)- 300 вакил, даъвати панчум (солхои 1959- 1963)- 300 вакил, даъвати шашум (солхои 1963- 1967)- 300 вакил, даъвати хафтум (солхои 1967- 1971)- 300 вакил, даъвати хаштум (солхои 1971- 1974)- 315 вакил, даъвати нухум (солхои 1975- 1980)- 325 вакил, даъвати дахум (солхои 1980- 1985)- 350 вакил, даъвати ёздахум (солхои 1985- 1990)- 350 вакил, даъвати дувоздахум (солхои 1990- 1995)- 230 вакил, Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон даъвати якум (солхои 1995- 2000)- 182 вакил, даъвати дувум (2000- 2005)- 72 вакил, даъвати сеюм (2005-2010)-63 вакил оварда шудаанд (2, 24).

Шурои Олии Ч,ШС Точикистон, даъвати дувоздахум (1990- 1995) ба давраи шуравй, яъне дар хайати ИЧ,ШС будани Ч,ШС Точикистон рост омада, баъди пош хурдани он аз 9-уми сентябри соли 1991 Точикистон давлати мустакил гардид. Баъдан, макоми олии намояндагиву конунгузор дар даврони истиклол аз даъвати якум (1995- 2000) номи Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистонро мегирад.

27-уми феврали соли 2000 интихоботи Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон, даъвати дувум (солхои 2000- 2005) баргузор гардид, ки дар хайати он 5 нафар зан вакил интихоб шуданд.

Умуман дар макомоти олии намояндагй ва конунгузории мамлакат- Мачлиси Олй, даъвати якум (солхои 1995- 2000) 5 нафар зан, дар Мачлиси намояндагони Мачлиси Олй, даъвати дувум (солхои 2000-2005) 10 нафар зан, даъвати севум (солхои 2005- 2010) 11 нафар, даъвати чорум (солхои 2010- 2015) 10 нафар, даъвати панчум (солхои 2015- 2020) 11 нафар, даъвати шашум (солхои 2020-2025) 5 нафар зан вакил интихоб шуданд.

Аз байни вакил занон Г.Савриддинова, ШДасанова, Н.Гаффорова, Х.Мавлонова ба макоми муовини Раиси Мачлиси намояндагони Мачлиси Олй интихоб гардидаанд.

Шумораи намояндагии занон дар Мачлисхои вилоятй дар солхои 2005- 2010 аз шумораи умумии 194 нафар- 34 нафар, дар Мачлисхои шахрй аз шумораи умумии 656 нафар- 93 нафар, Мачлисхои махаллии вакилони халк аз шумораи умумии 1869 нафар- 91 нафарро занон ташкил мекарданд (6).

Х,оло бошад шумораи намояндагии занон дар Мачлисхои вилоятй дар солхои 2020- 2025 аз шумораи умумии 70 нафар- 23 нафар, дар Мачлисхои шахрй аз шумораи умумии 674 нафар- 186 нафар, Мачлисхои махаллии вакилони халк аз шумораи умумии 2813 нафар- 650 нафарро занон ташкил мекунанд.

Хднгоми тахлил маълум гардид, ки шумораи намояндагии занон дар Мачлисхои вилоятй дар солхои 2020- 2025 назар ба солхои 2005- 2010 аз шумораи умумй 124 нафар аз хисоби зан 11 нафар кам ба вакилй интихоб шуданд. Дар Мачлисхои шахрй бошад аз шумораи умумй 18 нафар аз хисоби занон 93 нафар ду баробар зиёд ва Мачлисхои махаллии вакилони халк аз шумораи умумй 944 нафар аз хисоби занон 559 нафар зиёд ба вакилй интихоб гардиданд.

Ин аз он шаходат медихад, ки намояндагии занон ба вакилй дар сатхи вилоят поён рафтааст.

Яке аз вазифахои асосии накшаи амали хукумати вилояти Сугд оид ба татбики Барномаи давлатии «Самтхои асосии сиёсати давлатй оид ба таъмини хукуку имкониятхои баробари мардон ва занон дар Ч,умхурии Тохикистон барои солхои 2001-2010», ки бо Карори Раиси вилояти Сугд аз 10 июни соли 2002, тахти № 148 тасдик гардидааст, таъмини хукук ва кафолати баробарии иштироки занхо дар халли кабули карорхо ва дигар санадхои расмй, иштироки бевоситаи онхо дар идораи давлат, сиёсат ва химояи хукукхои шахрвандй, фарохам овардани шароит барои ташаккули дониш, махорату малака, азхудкунии касб, хисси масъулиятшиносй дар вазифа, кор, оила, тарбияи фарзанд ва афкори мусбии чамъиятй нисбати накши нави мардон ва занон дар чомеа ва оила аст. Хдмчунин, барои тахлили меъёрхои хукукии байналмилалй ва ба танзими кафолати таъмини хифзи хукук, озодй, манфиатхои занон, макоми ва накши онхо дар чамъият ва ташкили давлати дунявй, демократй ва хукукбунёд хидмат мекунад.

Дар баробари иштироки фаъолонаи занон дар хдйати мак;оми олии намояндагй ва к;онунгузории мамлакат- Мачлиси Олй, сафи занони сарвар дар зинах,ои гуногуни рох,барй дар дастгохи идоракунии давлати сол аз сол меафзояд. Масалан, соли 2007 дар чумхури 1 нафар вазир, 3 нафар муовини аввали вазир, 3 муовини вазир, 1 нафар раиси кумита, 4 нафар муовинони раиси кумитах,ои давлатй аз хдсоби занон буданд (6).

Шумораи кадрхои рохбарикунанда дар хдйати Макомоти ичроияи хокимияти давлатии вилоятхо ва шахру нохияхо низ аз хисоби занон сол аз сол меафзояд. Соли 2007 хафт нафар дар вазифаи раиси шахру нохияхо, 2 нафар дар вазифаи муовини аввал, 68 нафар муовин, 90 нафар раиси чамоатхо, 70 нафар муовини онхо, 58 нафар котиби чамоати дехот буданд (6).

Алхол, аз 1 миллиону 351,5 нафар занону духтарони вилоят 9726 нафар занони рохбарикунанда ва 1242 нафар хизматчиёни давлатй мебошанд. Хдмзамон, дар шашмохаи аввали соли 2020 аз хисоби занони вилоят 1 нафар дар вазифаи раиси шахру нохияхо, 2 нафар дар вазифаи муовини аввали Раиси вилоят, 1 нафар муовини Раиси вилоят, 1 нафар рохбари дастгохи Раиси вилоят, 1 нафар раиси шахр, 15 нафар муовини раисони шахру нохияхо, 11 нафар раиси чамоатхо, 25 нафар муовинони онхо, 39 нафар котиби чамоати дехот мебошанд.

Цадвали 2.Маълумоти омори оид ба масъалаи занон дар вилоят (1).

р/т Нишондоди асоси январ-декабри соли 2018 январ-декабри соли 2019 фарцият бо фоиз

1. Шумораи умумии ахолй, хазор нафар ба 1.01.2020с. 2657,0 2704,1 101,8

аз чумла, занон 1323,2 1351,5 101,8

2. Шумораи умумии занони рохбар, нафар 7678 9726 126,7

3. шумораи заноне, ки дар сохаи маориф ва илм фаъолият доранд, нафар 46834 48269 103,1

аз чумла, кадрхои рохбар 2661 2854 107,2

4. шумораи занхое, ки дар сохаи нигахдории тандурустй фаъолият доранд, нафар 25006 24943 99,7

аз чумла, кадрхои рохбар 556 494 88,8

5. шумораи занон дар макомоти хифзи хукук, нафар 236 249 105,5

аз чумла, кадрхои рохбар 17 16 94,1

6. шумораи занон дар сохаи фарханг, нафар 1413 1402 99,2

аз чумла, кадрхои рохбар 97 95 97,9

7. Шумораи занон дар сохаи сохтмон ва меъморй, нафар 464 474 102,1

аз чумла, кадрхои рохбар 60 62 103,3

8. шумораи занон дар сохаи коммуналй, нафар 1027 988 96,2

аз чумла, кадрхои рохбар 9 10 111,1

9. шумораи занон дар сохаи почта ва алока, нафар 319 375 117,5

аз чумла, кадрхои рохбар 25 58 2,3 бар

10. шумораи занон дар сохаи кишоварзй, нафар 98164 88546 90,2

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

аз чумла, кадрхои рохбар 2988 4888 1,6 бар

11. Шумораи умумии хочагихои дехконй ба 01.01.2020 сол 65012 65174 100,2

Аз чумла, занон-рохбарони хочагихои дехконй, нафар 6084 6009 98,8

12. шумораи мактабхои олй 7 7 100,0

мактабхои миёна 928 929 100,1

коллечхо 21 22 104,8

литсейхо 25 25 100,0

Аз он чумла: гимназияхо 33 33 100,0

мактаб-интернатхо 12 11 91,7

муассисахои томактабй 261 272 104,2

13. шумораи умумии муаллимон, нафар 38184 38714 101,4

аз чумла, занон 24653 25360 102,9

14. шумораи докторони илм аз хисоби занон 11 12 109,1

15. шумораи номзадони илм аз хдсоби занон 281 303 107,8

16. шумораи умумии донишчудухтарон 36049 39890 110,6

17. Шумораи донишчудухтароне, ки тибки Квотаи президентй дар мактабхои олй тахсил доранд 523 507 96,9

18. шумораидонишчудухтароне, китибки квота донишгоххоро хатм кардаанд 96 152 1,6

19. духтароне, ки дар мактабхои тахсилоти миёна тахсил доранд 260675 267888 102,8

синфи 9 20830 21699 104,2

синфи 11 17457 17053 97,7

Бояд тазаккур дод, ки дар натичаи сиёсати окилона ва пайгиронаю дурандешонаи Президенти мамлакат Э.Рахмон шумораи занон дар тамоми зинахои идоракунии давлат, шохахои гуногуни хокимияти сиёсй- конунгузор, ичроия, суд ва гайра бамаротиб афзуд.

Масалан, танхо дар тули 25 соли даврони истиклолияти давлатй шумораи вазирон аз хисоби занон 7 нафар шуда, аз шумораи вазирони 70 соли давраи шуравй бештар аст. Хамчунин, дар мансаби муовинони Сарвазири мамлакат 6 нафар занон дар солхои гуногун дар давраи истиклолият фаъолият бурдаанд.

Дар Паёмхои харсолаи Президенти Ч,умхурии Точикистон ба Мачлиси Олй ба масъалаи иштироки занон дар хаёти сиёсй ва идоракунии давлат таваччухи хоса зохир карда мешавад.

Пешвои миллат Э.Рахмон дар Паёми худ ба Мачлиси Олй аз 23-юми апрели соли 2014 чунин таъкид намуда буданд: «Хукумати Точикистон дар раванди татбики сиёсати давлатии кадрхо ба масъалаи баланд бардоштани макоми занону чавонон, фаъол гардонидани накши онхо дар хаёти чомеа ва чавонгардонии синну соли хайати кадрхои рохбарикунандаи макоми давлатй таваччухи чиддй медихад.

Дар байни аъзои Хукумат имруз занон ду баробар зиёд гардида, дар макомоти олии намояндагии кишвар 11 нафар зан фаъолият доранд.

Аз 18300 нафар хизматчии давлатй, ки дар макомоти марказиву махдллии хокимияти давлатй ва чамоатхо фаъолият менамоянд, 4315 нафар ё 24 дарсадро зан ташкил медиханд.

Айни замон танхо дар мансабхои рохбарикунандаи макомоти давлатй 1100 нафар зан фаъолият доранд, ки аз ин 500 нафар ба сохторхои рохбарикунандаи вазорату идорахо рост меояд.

Имруз аз 193 хазор нафар корманди сохаи маориф 54,9 дарсад ё кариб 106 хазор нафар ва дар сохаи тандурустй аз 88 хазор нафар корманд 6б,5 дарсад ё кариб 60 хазор нафар зан мебошанд.

Солхои охир нуфузи занон дар самти сохибкорй бештар гардида имруз онхо беш аз 30 дарсади сохибкорони мамлакатро ташкил медиханд.

Дар баробари чалби бештари занону чавонон ба идоракунии давлатй зарур аст, ки ба баланд бардоштани сатхд донишу малакаи касбй ва кобилияи ташкилотчигии онхо диккати доимй дода, онхоро дар рухияи ватандустй, поквичдонй ва хизмати содикона ба халку Ватан тарбия ва хидоят намоем» (6, 421-422).

Дар Паёми навбатии Пешвои миллат ба парлумони мамлакат аз 26-уми декабри соли 2018 доир ба иштироки занон дар сохди сиёсй, ичтимой, идоракунй чунин маълумот оварда

мешавад: «Тибки маълумоти оморй соли 1991 дар сохаи маорифи кишвар аз 95 хазор нафар корманд хамагй 52 дарсадро занону духтарон ташкил медоданд. Соли 2018 ин нишондиханда ба 70 дарсад расидааст.

Дар сохаи тандурустй соли 1998 аз 45 хазор нафар корманди соха, ки 80 хазор нафарро ташкил мекунанд, ба 51 хазор нафар расидааст, ки нисбат ба солхои пеш хеле зиёд мебошад.

Имруз шумораи занон дар сафи хизматчиёни давлатй афзоиш ёфта, соли 2018 дар мансабхои рохбарикунанда 19 дарсад ва дар хайати хизматчиёни давлатии макомоти марказй ва сохторхои тобеи онхо 25 дарсадро занону духтарон ташкил медиханд.

Ба ин хотир, мо масъул хастем, ки ба ин мавчуди офарандаи инсоният арч гузорем, ранчу машаккат ва захмату хизматхои уро кадр намоем» (7, 31-32).

Бо итминони комил метавон гуфт, ки истиклолият, сиёсати хирадмандонаи Асосгузори сулху вахдати миллй- Пешвои миллат, Раиси ХХДТ Эмомалй Рахмон, ба баланд бардошани макому манзалати зан дар хаёти сиёсй, идоракунии давлат шароиту имкониятхои васеъро фарохам овард ва занро хамчун неруи пешбарандаи чомеа, тарбиятгар ба макоми шоиста ва арзанда гузошт.

Имруз сафи занхои сиёсатмадор, аз чумла бонувони дипломат ва довталабони ин касб, зиёд гашта истодааст.

^абули Консепсияи сиёсати хоричии кишвар (2002- 2015) ва аз нав дида баромадани конун «Дар бораи хизмати дипломатй» (2015) ва дар мачмуъ беш аз 20 хуччати мухим доир ба масъалаи баланд бардоштани мавкеи занон дар чомеа кабул карда шуд, ки онхо барои бонувони мамлакат, аз чумла дипломатхо, боз хам заминахои мусоиди фаъолиятро фарохам оварданд (14).

Ру меорем ба таърихи сиёсати хоричии кишвар ва макоми занхои дипломати точик аз соли 1993 дар Вазорати корхои хоричии чумхурй. Агар дар соли 1993 дар Дастгохи марказй хамагй 8 зан фаъолият дошта бошад, холо анкариб 40 дарсади кормандони вазоратро бонувон ташкил медиханд. Бархе аз онхо дар сафоратхонахои Чумхурии Точикистон дар хоричи кишвар ва кисмати дигар дар Дастгохи марказй хамаруза фаъолият доранд. Боиси тазаккур аст, ки кисмати зиёди бонувонро чавондухтарон ташкил медиханд.

Боиси ифтихор аст, ки Рахмон Озода Эмомалй махз аз миёни занхои дипломат аз зинаи сардори сарраёсати консули ва хамзамон рохбарии шурои занхои Вазорати корхои хоричй сар карда, то ба муовини вазири корхои хоричй ва билохира ба хайси рохбари Дастгохи ичроияи Президенти Ч,умхурии Точикистон расиданд.

18 декабри соли 1979 дар рохи таъмини баробархукукии зану мард кадами бузург гузошта шуд. Дар ин руз Мачмааи Умумии Созмони Миллали Муттахид «Дар бораи аз байн бурдани хамаи шаклхои поймоли хукуки зан» паймон кабул кард (13).

Конвенсия аз 30 мода иборат буда, дар он усулхо ва тадбирхое, ки дар асоси меъёри хукукии байналмилалй мукаррар гардидаанд, барои таъмини баробарии хукуки хамаи занон равона карда шуда, кабули он натичаи машваратхое мебошанд, ки таи панч сол аз чониби гуруххои гуногуни корй, комиссияхои оид ба макоми зан ва хамчунин аз тарафи Мачмааи Умумй гузаронида шудаанд.

Тахлилхо нишон медиханд, ки дар низоми хизмати давлати аввали соли 2017 аз шумораи умумии беш аз 19 хазор нафар хизматчии давлатй кариб 4200 нафар ё 22 дарсадро занон ташкил медиханд. Холо 70 дарсади кормандони сохаи маориф ва 60 дарсади кормандони сохаи тандурустиро низ занон ташкил медиханд. Сол то сол афзоиш ёфтани шумораи занон дар макомоти судй, хифзи хукук ва сохторхои низомии кишвар низ натичаи кушишхои пайвастаи Хукумати мамлакат доир ба баланд бардоштани макоми занон мебошад.

Тибки тахлилхо айни замон шумораи занон дар макомоти судии кишвар 235 нафар, Прокуратураи генералй 46, Вазорати корхои дохилй кариб 1500,Вазорати мудофиа 400, Агенти назорати давлатии молиявй ва мубориза бо коррупсия 24, Агентии назорати маводи нашъаовар 36, Кумитаи холатхои фавкулодда 178, хадамоти гумрук 107 ва Гвардияи милли кариб 300 нафарро ташкил медихад. Мувофики маълумот, аз 235 нафар занони дар макомоти судй фаъолиятдошта 122 нафарашон дар шахру нохияхои кишвар фаъолият доранд. Дар макомоти хифзи хукук 2755 нафар занон адои хизмат менамоянд, ки аксари онхо мансабхои рохбарикунандаро ишгол мекунанд. Дар мачмуъ, дар макомоти судй 90 нафар ва дар макомоти хифзи хукук 745 нафар занон дар мансабхои рохбарикунанда фаъолият менамоянд (9).

Шумораи сохибкорон аз хисоби занон беш аз 138 хазор нафар буда, сарварии 20 хазору 500 хочагии дехкониро занон ба ухда доранд. Бо максади мусоидат ва рушди фаъолияти сохибкории занон ^арори Хукумати мамлакат «Дар бораи таъсис ва чудо намудани грантхои

Президенти Чумхурии Точикистон барои дастгирии сохибкории занон барои солхои 20162020» кабул шудааст.

Дар ин асос тайи се сол тавассути сохторхои Вазорати мехнат, мухочират ва шугли ахолй кариб ба 6000 нафар занон дар хачми 18 миллион сомонй ёрии молиявй пардохта шудааст.

Боиси зикр аст, ки аз солхои аввали истиклолият масъалаи бехбудии шароити кору зиндагии занон хамеша дар маркази таваччухи Президент ва хукумати кишвар карор дошт. Махз дар Ичлосияи XVI Шурои Олй Сарвари тозаинтихобшудаи давлат Эмомалй Рахмон масъалаи занонро мавриди тахлил карор дода, роххои халли баланд бардоштани макоми занро таъкид сохт. Ба шарофати дар амал татбик шудани карорхои Ичлосия дар такдири занони точик мархилаи нав огоз гардид (10).

Бо саъю кушиши Хукумати Точикистон ва шахсан Сарвари давлат Эмомалй Рахмон масъалаи баланд бардоштани накш ва макоми зан дар чомеа, халли муаммохои иктисодию ихтимоии модару кудак, таъмини иштироки харчй бештари занон дар хаёти чамъиятиву сиёсй, ичтимоиву фарангй ва идоракунии давлат ба яке аз вазифахои мухими сиёсати давлат табдил ёфт ва чорахои мушаххас андешида шуд. Пеш аз хама дар сохтори Хукумати чумхурй ва Хукуматхои вилояту шахру нохияхо Кумитаи кор бо занон ва оила таъсис дода шуд. Точикистон яке аз аввалинхо шуда, ханез 27-уми декабри соли 1993-юм «Созишнома оид ба бархам додани хама гуна намудхои махдудияти хукуки занон»-ро имзо кард. Хамчунин, Конуни Чумхурии Тохикистон «Оид ба хукуки кудак» кабул шуд. Соли 1994 Тохикистон дар баробари гузаронидани интихоботи Президент, инчунин, Конститутсияи чумхуриро кабул намуд. Яъне, аз нуктаи назари хукукй дар чумхурии мо нисбати занон ягон махдудияте вучуд надорад ва хадафи асосии сиёсати давлатй аз он иборат аст, ки барои занхо ва мардон имкониятхои баробар дастрас бошанд.

Кабул ва дар амал татбик шудани карорхои Хукумати Чумхурии Точикистон дар бораи «Накшаи миллии тадбирхои Чумхурии Точикистон оид ба баланд бардоштани маком ва накши зан барои солхои 1998-2005», (10.09.1999 № 363), «Дар бораи ба низом даровардани кабули духтарон ба мактабхои олии Чумхурии Точикистон мувофики квотаи Президентй барои солхои 2001-2005» (19.04.2001), Барномаи давлатии «Самтхои асосии сиёсати давлатй оид ба таъмини Хукуку имкониятхои баробарии мардон ва занон дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2001 -2010» (8.08.2001, № 391), Барномаи давлатии «Тарбия, интихоб ва чобачогузории кадрхои рохбарикунанда аз хисоби занону чавондухтарони лаёкатманд барои солхои 2007-2016», «Стратегияи миллии фаъолгардонии накши занон дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2011-2020» (29.05.2010, № 269) ва даххо санадхои дигар ба фарохам овардани шароити мусоид бахри рушди хамачонибаи зани точик, бехдошти вазъи ичтимоиву иктисодй, фархангиву маънавии хонаводахо, омода намудани кадрхои сохибтахассус аз хисоби духтарон, баланд бардоштани маърифати хукукии занон ва бехтар намудани вазъи сихатии модару кудак равона карда шудааст.

Хамагй дар тамоми 70 соли Иттиходи Шуравй дар ин кишвари пуркудрат 4 нафар зан вазифаи вазириро ба ухда доштанд. Дар сатхи баланди рохбарии замони Шуравй 0,5% занон буданду бас. Дар Точикистони Шуравй шумораи вазирзанон низ ангуштшумор буд. Чунончй, соли 1928- Угулой Шамсиддинова- аввалин вазири маориф, солхои 1950-1953 Мунаввара ^осимова- вазири саноати сабук, солхои 1954-1957- вазири саноати хурокворй, солхои 19601978 Анзурат Рахимова- вазири таъминоти ичтимоии РСС Точикистон, солхои 1954-1957 Тоирова Хамро Зоировна- вазири сохтмони шахрй ва дехот, солхои 1957-1961 вазири сохтмон ва феврали 1985-августи 1990 Гулнора Пулодова- вазири тандурустй кор кардаанд (15).

Вокеан, дар Точикистони Шуравй номи вазирзанон ходимони сиёсиву чамъиятй ба монанди Махфират Каримова, Низорамох Зарипова, Ибодат Рахимова, Гулчахон Бобосодикова, Бихочал Рахимова, баъдан Валентина Абдусамадова, Тамара Абдушукурова, Бозгул Додхудоева, Мунира Иноятова, Рафика Мусоева, Адолат Рахмонова, ^иматгул Рустамова барои насли мо шиносу намунаи ибрат шуданд. Аксарияти онхо хамчун котиби идеологии КМ ХК Точикистон, узви бюрои КМ ХК Точикистон буданд. Боиси ифтихор аст, ки Бихочал Рахимова дар замони бозсозй ба вазифаи муовини Сарвазири СССР интихоб гардида буд, ки макоми баландтарини занони ин минтака эътироф гардидааст.

Дар 25 соли Истиклолияти кишвар шумораи вазирзанон 7 нафар шуда аз шумораи вазирзанони 70 соли Шуравй болотар аст. Хамчунин, дар мансаби муовинони Сарвазир 6 нафар зан дар солхои гуногуни даврони Истиклолият доир ба масъалахои идеологй, ичтимой, фархангй адои вазифа намудаанд. Дар Мачлиси Олии солхои 1995-2000 5 зан, дар Мачлиси

Намояндагон даъвати якум шумораи занон (солхои 2000-2005) 10 нафар, даъвати дуюм (солхои 2005-2010) 11 нафар, даъвати сеюм (2010-2015) 13 нафар интихоб гардиданд. Хамчунин, дар Мачлиси миллии Мачлиси Олии кишвар аз 33 нафар дар даъвати якум 5 зан, даъвати дуюм 4 зан, даъвати сеюм 5 зан ва даъвати чорум 7 нафар зан интихоб ва таъин шудаанд (15).

Хамин сиёсати дастгирии занон аст, ки имруз дар Мачлиси намояндагон 13 нафар, яъне 19% ва дар Мачлиси миллй 23% занон намояндагй доранд. Дар макомоти судй 21% ва дар макомоти ичроияи давлатй дар махалхо 25% занон фаъолият менамоянд.

Баланд бардоштани маърифати хукукии занон имруз яке аз масъалахои мубрами руз гардидааст. Харакати вахдати миллй ва эхёи Точикистон ба ин масъала ахамияти калон медихад. Мутаассифона на хамаи модарону хохарони мо хукукхои худро медонанд ва аз ин лихоз онхо туъмаи зуроварй ва зулм мегарданд. Дар хама давру замон зан- модар мавриди мадху ситоиш карор дорад. Ба корхои идоракунии давлатй ва чамъиятй пешбарй намудани занон, бо квотаи Президентй ба донишгоххои олй кабул гардидани духтарони нохияхои дурдаст ин худ як зухуроти эътибори хоссаи давлат нисбат ба ин тоифаи захматкаш аст (5).

Шумораи заноне, ки дар мансабхои мухталифи давлатй фаъолият доранд 4438 (24,8%) нафарро ташкил медихад. Хрло дар чумхурй 5 нафар зан узви Мачлиси Миллй, 12 нафар вакили Мачлиси Намояндагон, 517 нафар вакили мачлисхои вилоятхо ва шахру навохй, 16 нафар кормандони масъули Дастгохи ичроияи Президент, 4 нафар раисони шахру нохияхо, 67 нафар муовини раиси вилояту шахру навохй мебошанд (4).

Бо шарофати сохибистиклолии Ч,умхурии Точикистон дар такдири занони точик хам як сахифаи тоза огоз гардид. Таи чанд соли охир масъалаи баланд бардоштани накш ва макоми зан дар чомеа бо саъю талошхои Хукумату давлат ва шахсан Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон ба сатхи сиёсати давлатй расонида шуданд. «Хадафи нихоии мо аз тадбирхое, ки то имруз дар доираи сиёсати давлатй оид ба масъалахои занон андешида шудаанд ва дар оянда низ андешида хоханд шуд, таъмини озодии вокеии зани точик мутобики меъёрхои тамаддуни муосир ва дар айни замон хифзи арзишхои фархангу тамаддуни бостонии миллиамон мебошад(12).

Асосхои хукукии баланд бардоштани накш ва макоми зан дар чомеа, таъмини иштироки фаъолонаи занон дар хаёти чамъиятй ва идоракунии давлатй, баланд бардоштани макоми ичтимоии зан, солимгардонии генофонди миллй, болоравии накши зан дар тахкими пояхои ахлокию маънавй ва сулху вахдат ва мутобики моддахои 64, 69 ва 70 Конститутсияи Чумхурии Тохикистон баъди ба тавсиб расидани фармони Президенти мамлакат «Дар бораи тадбирхои баланд бардоштани макоми зан дар чомеа» аз 3 декабри соли 1999 дар арсаи чахонй дунявй будани чомеаи Точикистонро бори дигар таъкид сохт.

^абули Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи кафолатхои давлатии баробархукукии мардону занон ва имкониятхои баробари амалигардонии онхо»-ро хамчун асоси хукукй дар ин масъала номбар кардан чоиз аст.

Яке аз омилхои иштироки занон дар хаёти сиёсии чомеа узвияти онхо ба хизбхои сиёсй мебошад. Тибки маълумотхои оморй намояндагии занон дар хизби Халкии Демократии Точикистон дар сатхи зиёда аз 43%, буда, боиси ифтихор аст, ки занони Точикистони мо низ чун аъзоёни ХХДТ бахри амалй шудани барномаи пешазинтихоботии хизб ва дастури Раиси хизб, тамоми истеъдоду махорати касбии худро истифода намуда, дар устувор гардидани пояхои давлатдорй чун симои хакикии занони сиёсатмадори тохик азму талошхо меварзанд (12).

Модару кудак тахти химоя ва гамхории махсуси давлатанд. Падару модар барои тарбияи фарзандон ва фарзандони болигу кобили мехнат барои нигохубин ва таъмини падару модар масъуланд. Давлат барои хифзи кудакони ятим, маюб ва таълиму тарбияи онхо гамхорй менамояд (Моддаи 34) (11).

Хамин тавр, аз тахлилхо бармеояд, ки накшу макоми зани точик дар ташаккул ва рушди парламентаризм, идора кардани давлат дар Ч,умхурии Точикистон сол аз сол назаррас мебошад. Яъне шумораи занону чавондухтарон дар хамаи сохахои давлатй зиёд гардида истодааст, ки ин хама бо дастгирии Асосгузори сулху вахдати миллй- Пешвои миллат, Президенти Ч,умхурии Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон мебошад.

ПАЙНАВИШТ:

1.Бойгонии чории макомоти ичроияи хокимияти давлатии вилояти Сугд.Маълумотномаи

Сарраёсати агентии омори назди Президенти Ч,умхурии Точикистон дар вилояти Сугд.

2.Вакилони халк. 1938- 2010 (холномаи мухтасар).-Душанбе:Анчумани Деваштич, 2006. -787с.

3.3анхо дар парлумон. Аз соли 1938 то имруз // Озодагон.- 2017.- 17 май.

4.Макоми зан дар силсилаи рузгорон//Вахдат.- 2011.- декабр.

5.Набиев,В.Конференсияи III Харакати вахдати миллй ва эхёи Точикистон дар вилояти Сугд: Мавод/В.Набиев, Ш.Назирова. -Хучанд, 2007.-144с.

6.Паём ва рисолати созандаи он: Мачмуи Паёмхои Асосгузори сулху вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Ч,умхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Ч,умхурии Точикистон (солхои 2000- 2016).- Хучанд: Нури маърифат, 2017.- 516с.

7.Паёми Президенти Ч,умхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба Мачлиси Олии Ч,умихурии Точикистон, 26 декабри соли 2018.- Душанбе: Шарки озод, 2018.- 48с.

8.Паёми Президенти Ч,умхурии Точикистон дар бораи самтхои асосии сиёсати дохилй ва хоричии чумхурй.ш.Душанбе, 26 декабри соли 2019.- Душанбе: Шарки Озод, 2020.- 48с.

9.Пешвои миллат. Сарчашмаи бузургии бузургони чахон модар аст //Ч,умхурият.- 2017.- 7 март

10.Пешвои сулхофарини миллат. -Хучанд: Нури маърифат, 2016.- 100 с.

11.Рачабов,С.Р.Ахбори Вазорати маорифи Ч,умхурии Точикистон/С.Р.Рачабов.- Душанбе: Шарки Озод, 2003.- 360с.

12.Хасанова, Ш.Мавкеи занон дар чомеаи муосир: Маводхо барои таргиботчиён/Хдсанова Ш.-Хучанд, 2013.- 12с.

13.Хакимов, Н. Хукуки зан дар санадхои байналхалкй/ НДакимов.- Хучанд, 2002.- 48с.

14.Шахло,Р.Бонувони дипломати точик/Р.Шахло.- Ч,умхурият.- 2018.- 12 март

15.Юсуфй,Х.Бонувон дар сиёсат- бозгуи фаъолияти сиёсии занонД.Юсуфй.- Минбари халк.-

2016.- 14 дек.

REFERENCES:

1. The Present Archive under the Auspices of the State Executive Body of Sughd Viloyat. Central Statistical Agency under Tajikistan Republic President in Sughd Viloyat.

2. People's Deputies. 1938- 2010 (brief summary). - Dushanbe: Devashtich, 2006. - 787 p.

3. Women in Parliament. Since 1938 up to nowadays // Ozodagon. - 2017. - May 17.

4. Woman's Status in the Chain of Life Depiction. - Unity. - 2011. - December.

5. Nabiev, V., Nazirova, Sh. The third Conference on the National Unity Movement and Revival of Tajikistan in Sughd Viloyat: Materials / V. Nabiev, Sh. Nazirova. - Khujand, 2007. - 144 p.

6. The Message and its Constructive Treatise: Collection of Messages Belonging to the Founder of Peace and National Unity, Leader of the Nation, Tajikistan Republic President Emomali Rahmon to the Supreme Council of Tajikistan Republic (2000-2016). - Khujand: Light of Enlightenment,

2017. - 516p.

7. The Message of Tajikistan Republic President Emomali Rakhmon to Majlisi Oli (the Tajik parliament) from December 26, 2018. - Dushanbe: Freedom of the Orient, 2018. - 48p.

8. The Message of Tajikistan Republic President on the Basic Streamlines towards Home and Foreign Policy of Tajikistan Republic. Dushanbe, December 26, 2019. - Dushanbe: Freedom of the Orient, 2020. - 48p.

9. The Leader of the Nation. Our Mother Is Considered to Be a Great Source of the World's Giants //Jumhuriyat. - 2017. - March 7

10.The Leader of the Nation. Aspiring for Peace. -Khujand: Light of Enlightenment, 2016. - 100 p.

11.Rajabov S.R. Tidings of the Ministry of Education of Tajikistan Republic /S.R. Rajabov. -Dushanbe: Freedom of the Orient, 2003. - 360p.

12.Hasanova, Sh. The Role of Women in Modern Society: Materials for Propagandists / Hasanova Sh. - Khujand, 2013. - 12p.

13.Hakimov, N.Women's Rights in International Instruments /N.Hakimov.- Khujand, 2002. - 48 p. 14.Shahlo, R. Women of Tajik Diplomacy/ Jumhuriyat. - 2018. - March 12.

15.Yusufi, H. Women in Politics Being a Testimony of Women's Political Activity/ Minbari Khalk (People's Tribune). - 2016. - December 14.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.