Научная статья на тему 'АМAЛИЙ МАШҒУЛОТЛАРНИ ЎҚИТИШДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ'

АМAЛИЙ МАШҒУЛОТЛАРНИ ЎҚИТИШДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

423
73
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ахборот / маълумот / компьютер / дастурий таъминот / таълим / инновация / технология / электрон дарслик / электрон видео дарслик / педогогик технологиялар / Information / information / computer / software / education / innovation / technology / e-textbook / e-video textbook / pedagogical technology

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Бахтиёр Қурбонович Турдимуродов

Ушбу мақолада ўқитишнинг ананавий усуллари эскиришини ҳисобга олиб, уларни АКТлар ва дастурий воситаларни қўллаган холда инновацион технологиялардан фойдаланишни таълимда қўллаш ҳамда кузатувлар ва тахлиллар асосида максадга эришилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Бахтиёр Қурбонович Турдимуродов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

USE OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN TEACHING PRACTICAL TRAINING

In this article, taking into account the obsolescence of traditional teaching methods, their use in education using ICTs and software tools, as well as the purpose of achieving the goal based on observations and analysis

Текст научной работы на тему «АМAЛИЙ МАШҒУЛОТЛАРНИ ЎҚИТИШДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ»

АМAЛИЙ МАШГУЛОТЛАРНИ У^ИТИШДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

Бахтиёр К^урбонович Турдимуродов

Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиали укитувчиси baxtiyor.turdimuro dov@mail .ru

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада укитишнинг ананавий усуллари эскиришини хдсобга олиб, уларни АКТлар ва дастурий воситаларни куллаган холда инновацион технологиялардан фойдаланишни таълимда куллаш хамда кузатувлар ва тахлиллар асосида максадга эришилган.

Калит сузлар: Ахборот, маълумот, компьютер, дастурий таъминот, таълим, инновация, технология, электрон дарслик, электрон видео дарслик, педогогик технологиялар.

USE OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN TEACHING PRACTICAL

TRAINING

ABSTRACT

In this article, taking into account the obsolescence of traditional teaching methods, their use in education using ICTs and software tools, as well as the purpose of achieving the goal based on observations and analysis.

Keywords: Information, information, computer, software, education, innovation, technology, e-textbook, e-video textbook, pedagogical technology.

КИРИШ

Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини комплекс урганиш буйича утказилган тахлил натижалари асосида берилган хулосаларда олий таълим укитиш жараёнида назария ва амалиёт яхлитлиги таъминланмаганлиги, таълим сифатини назорат килиш механизми замонавий талабларга жавоб бермаслиги маълум булди.

Ушбу йуналишда биз томондан олиб борилган кузатишларда шу нарса

маълум булдики, талабаларни Интернет ёрдамида фанларни узлаштириш

жараёнида: бир тоифа талабалар фанни туларо;, чукурро; узлаштиришса,

иккинчи тоифа талабалар акси, талаб даражада урганолмаётгани маълум булди.Чунки, фанга доир макбул вариантдаги интернет маълумотини танлаб олиш учун куплаб вакт мобайнида адабиётларни куриш, урганиш зарур булади. Юзага келган холат дарсдан кейин талаба ва укитувчини хамкорликда индувидиал купрок ишлашини талаб этмокда.

Келтирилган курсатмалар асосида информацион ахборот технологиясига оид фанлар буйича 3 йуналишда биз томондан куйидаги тадкикот ишлари амалга оширилди:

1)тиббиёт касб таълими йуналиши фанларига компьютер технологиясини куллашга доир илмий изланишлар;

2)ижтимоий ва тиббиёт сохага ахборот технологиясини куллаш йуналишидаги илмий изланишлар.

3)тиббиёт саноати ва ишлаб чикаришида компьютер технологиясини куллаш йуналишида олиб борилган илмий изланишлардан иборат.

Бу тадкикот ишларимиздан асосий максад: талабаларни кун сайин ошиб

бораётган ахборот-таълим мухити шароитида мустакил равишда фаолият

курсата олишга, сохаларда замонавий ахборот технологияларини самарали

куллаш ва ахборот окимидан окилона фойдаланишга ургатишдан иборат эди.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Замонавий таълим шароитида олий укув юртлари талабаларининг мустакил ишлаш ва урганиш фаолиятини ошириш, уларнинг ижодий кобилиятларини ривожлантириш илгор инновацион педагогик технологиялардан хамда янги авлод электрон видео укув адабиётларидан фойдаланишни талаб этади. Шу билан бирга бугунги кунда ахборот ва коммуникация технологияларининг кириб келиши билим узатилишининг янги шакллари ва воситаларини ишлаб чикишни такозо этади. Бундай шакллардан бири фанларни электрон таълим захиралари воситасида укитишдир. Электрон таълим захиралари воситасида таълим бериш педагогик адабиётларда компьютерли укитиш технологияси деб юритилади.

Маколада Тиббиёт таълим муассасаларида укитилаётган фанларнинг мазмунини модернизациялаш ва таълим-тарбия самарадорлигини янги сифат боскичига кутариш масалалари уз аксини топган. Унда ушбу тизимда

укитилаётган амалий машгулотлар дарслари буйича муаллиф томонидан ишлаб чикилган технологиялар тугрисида фикрлар баён этилган.

Мамлакатимизда миллий тиббиёт ва фармацевтика таълимини модернизация килиш, ушбу сохага халкаро таълим стандартларини жорий этиш, ахоли саломатлигини мухофаза килишнинг долзарб муаммолари буйича комплекс илмий тадкикотлар олиб бориш, шунингдек, таълим олаётган ёшларга маънавий-ахлокий тарбия беришнинг самарали тизимини яратиш буйича изчил чора-тадбирлар амалга оширилмокда.

Хурматли юртбошимиз Шавкат Мирзиёев белгиланган вазифаларни бажариш учун интеллектуал ривожланган, кенг мушохада килувчи, янгилик яратишга интилувчан шахсни тарбиялаш учун олий таълимнинг узи янгиликларга бой булиши, унинг мазмунида ижодкорлик рухи ва мотивлари хукм суриши лозим. Бунда инновацион фаолият субъектининг талабларини кондиришдан инновацион фаолият субъекти эхтиёжининг мажмуавийлигини англаш ва шакллантиришгача булган амалий фаолияти жараёнида юзага келувчи субъектнинг янгиликни яратиш ва узлаштиришга булган эхтиёж ва кизикишларини узида ифода этувчи, ундовчи куч булмоги лозим. Бугунги кунда Тиббий таълим тизимини мазмунан модернизациялаш ва таълим-тарбия самарадорлигини янги сифат боскичига кутаришдан асосий максад талабаларимизнинг замонавий билим ва касбга эга булиши ута мураккаб ва тахликали замонда мавжуд булган хар кандай хатар, зарарли таъсир ва окимларга нисбатан огох, сезгир ва хушёр булиб яшашини ва жамиятимиз хаётида муносиб урин эгаллашини таъминлашдан иборат хисобланади.

МУХ,ОКАМА

Бугунги кунда Тиббий таълим тизимида амалий машгулотни куйидаги боскичларда утказиш максадга мувофик:

-янгилик киритишни шакллантириш, укув жараёнини лойихалаштириш;

-инновацион гояларни ижодкор укитувчилар гурухи билан синовдан утказиш, тажриба синовдан утказилган амалий ишнинг якунини чикариш, шу асосда янгиликни кенг микёсда куллаш буйича карор кабул килиш ва уни амалга ошириш;

- янги гояларни излаш: ахборотлар банкини яратиш, инновацион жараёнлар ривожланишига багишланган назарий-амалий семинар, тренингларни ташкил этиш ва уларни куллашга тайёрлаш;

- янгиликни жорий этишни тахлил килиш, танкидий караш, тадбирлар ташкил этиш ва янгиликни таълим тизимига татбик этиш ва бошкалар.

Индикаторлар тизими оркали таълим сифатини бошкариш механизмини яратиш ва жорий этиш мухим ахамият касб этади. Демак, бугунги кунда хаётимизда тобора катта урин олаётган илму-фан, таълим-тарбия, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик, тиббиёт, маданият ва санъат каби мухим соха ва тармоклар ривожини ижодкор олимлар иштирокисиз тасаввур этиб булмайди.

НАТИЖАЛАР

Худди шундай таълим тизимини ислох килиш ва такомиллаштириш, тарбиянинг таъсирчан механизмларини излаб топиш, укитиш жараёнига инновацион технологияларни татбик килиш, шу ва шунга ухшаш барча саволларга жавоб топиш учун Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиалида фаолият курсатаётган профессор-укитувчилар ва бошка соха мутасаддилари саъйхаракат килишмокда. Тошкент тиббиёт академияси Термиз филиалида амалий машгулотларни укитиш жараёнида куйидаги инновацион технологиялардан фойдаланиш профессор-укитувчиларнинг укитиш сифатини ошириш ва такомиллаштирилиб борилаётганда, куйида илгор педагогик услубларини куллаш тавсия этилади.2

Пинборд техникаси. Пинборд инглизча Pin- махкамлаш, board- доска сузидан олинган булиб, муаммони хал килишга оид фикрларни тизимлаштириб, гурухлашни амалга ошириш, жамоа тарзда ёки ягона холда карама-карши фикрларни шакллантиришга имкон яратади. Дастлаб укитувчи муаммоли саволни уртага ташлайди ва талабалардан уз фикрларини баён этишни сурайди. Тугридан-тугри ёки оммавий аклий хужумнинг бошланишини ташкил этади. Фаол талабалар рагбатлантирилади. Кейин фикрлар тахлил килиниб, мухокама килинади, бахоланади ва энг самарали фикр танланади. Ушбу таянч хулосавий фикр алохида когозларга ва доскага ёзилади (махкамланади).

Ушбу технологияда муаммоли савол буйича барча фикрлар жамлангач, гурух намояндалари доскага чикадилар ва маслахатлашган холда:

- хато ёки такрорланаётган фикрлар олиб ташланади;

- бахсли фикрларга аниклик киритилади;

- фикрлар маълум белгилар буйича тизимлаштирилади, гурухларга ажратилади;

- уларнинг узаро муносабатлари чизиклар ёки бошка белгилар ёрдамида белгиланади. Жамоанинг ягона ёки карама-карши фикрлари ишлаб чикилади.

"Веер" технологияси. Мураккаб, муаммо характердаги мавзуларни урганишда кулланилади. Бу технологияда мавзу буйича дастлаб тулик ва киска маълумот берилади. Кейин мавзу буйича асосий муаммоли саволлар ажратилиб, алохида кичик гурухларда мухокама этилади, яъни муаммонинг ижобий ва салбий томонлари, афзаллик ва камчиликлари, фойда ва зарарлари аникланади. Бу интерактив технология танкидий, тахлилий, аник мантикий фикрлашни шакллантриб, талабаларга уз фикрларини огзаки ёки ёзма баён этишларига, химоя килишлариша шароит яратади."Веер" технологияси ёрдамида мавзунинг алохида саволлари буйича кичик гурухларнинг, хар бир талабанинг фаол иштирок этиши таъминланади ва уларнинг ушбу савол буйича билимлари бахоланади.

ФСМУ технологияси. Ушбу технология тингловчиларни уз фикрларини химоя килишга, эркин фикрлаш ва уз фикрига бошкаларни ишонтиришга, очик-ошкора бахслашишга, эгаллаган билимларни тахлил килиши, уларни кай даражада эгаллаганлигини бахолашга хамда тингловчиларни бахслашиш маданиятига ургатади. Ушбу технология тингловчиларга когозга уз фикрларини аник ва киска холатда ифода этиб, тасдикловчи далиллар ёки инкор этувчи фикрларини баён этиш тартибида амалга оширилади

Ф - фикрингизни баён этинг.

С - фикрингиз баёнига сабаб курсатинг.

М- курсатилган сабабни тушунтирувчи мисол келтиринг.

У - фикрингизни умумлаштиринг.

ФСМУ технологиясида мавзу буйича савол куйилади. Талабаларга ФСМУ технологиясининг мохити ва уларнинг вазифаси тушунтирилади. Топширикни бажариш учун аник вакт белгилайди, масалан 15-20 минут. Топширикни хар бир талаба шахсан бажариши талаб этилади. Талабалар фаолиятини кузатади, уларнинг саволларига жавоб бериб боради, йуналтиради, маслахатлар беради. Кузатув даврида тугри карор ёки фикр ёзаётган талабаларни аниклайди. Жавобларни йигиб олиб, кузатув даврида нисбатан тугри деб топилган талабаларнинг фикрларини укийди, кушимчалар киритиб, савол буйича тулик маълумот беради. Ушбу технология мунозарали масалаларни хал этишда, бахс-мунозаралар утказишда ёки укув-семинари якунида (тингловчиларнинг укув-семинари хакидаги фикрларни билиш максадида) ёки укув режаси асосида бирон булим урганиб булингач кулланилиши мумкин.

"Скарабей" технологияси. Укитишнинг ИНТЕРАКТИВ технологияларидан бири булиб, ундан укув материалларини урганишнинг турли боскичларида фойдаланиш мумкин. Бу технологияда талабалар тажрибасидан фойдаланилади, рефлектив кузатишни амалга оширади, фаол ижодий излаш ва фикрий тажриба утказиш имкониятини яратади. Ушбу технология куйидаги кетма-кетлик асосида амалга оширилади:

- дастлаб укув мавзусининг мохияти, тузилиши ва мазмуни "аклий хужум" технологияси асосида белгиланади;

- мавзу буйича урганиладиган саволлар уртасидаги алокалар, богликлик, асосий тушунчалар аникланади;

- мавзунинг хар бир саволи чукуррок урганилади, мавзу буйича талабаларда янги гоялар пайдо булишига имконият яратилади.

- Укитувчи мавзуни якунлаб, олинган билимларни мустахкамлайди.

ХУЛОСА

Шундай килиб, амалий машгулотларни укитишда инновацион технологиялардан фойдаланиш тиббиёт таълими тизимида соглом ижодий мухитни яратиш, укитиш сифатини янги боскичга кутариш, талабаларнинг дунёкараши, тафаккури, мустакил мушохада килиш кобилиятларини ривожлантиришга замин яратади. Юкоридаги технологиялар оркали диккатни жамлаш, эркин мушохада юритиш, ишончли карор кабул килиш куникмаларини шакллантириш куникмаларини ривожлантиради хамда гурухни фаоллаштиришга эришилади. Инновацион технологиялар укув жараёнининг мажмуавий вазифаларини ечишга йуналтирилган булиб, укитувчи ва тахсил олувчиларнинг биргаликдаги фаолиятини ифода этади. Улар боскичма-боскич амалга оширилади. Бунда муайян метод, усул ва воситалар асосида самарали бошкариш тизими максадга йуналтирилади. Кузланган натижаларга эришишда кумакчи булади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси.Тошкент, 26 Январ. 2020 й

2. О.Д.Рахимов, О.М.Тургунов, К.О.Мустафаев, Х,.Ж.Рузиев Замонавий таълим технологиялари /Тошкент, "Фан ва технология нашриёти", 2013 й

3. Абдуллаева Ш.А. Педагогика. - Т.: «Фан ва технологиялар», 2013 й

4. Pedagogy of the Twenty-First Century: Innovative Teaching Methods http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.72341 Mynbayeva, Zukhra Sadvakassova and Bakhytkul Akshalova. New Pedagogical Challenges in the 21st Century -Contributions of Research in Education.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.