CC BY
0ALOQA XIZMATLARINI TAKOMILLASHTIRISHNING BUGUNGI
MUAMMOLARI
Shirinova G.X.
SamISI stajyor tadqiqotchi
Annotatsiya: Maqolada aloqa xizmatlarini takomillashtirishning bugungi muammolari, ularni yechishga qaratilgan taklif va mulohazalar haqida bayon qilingan.
Kalit so'zlar: aloqa xizmatlari, axborot texnologiyalari, Axborot-kommunikatsiya xizmatlari, aloqa tizimlari.
Аннотация: В статье описаны современные проблемы совершенствования услуг связи, предложения и соображения, направленные на их решение.
Ключевые слова: услуги связи, информационные технологии, информационно-коммуникационные услуги, системы связи.
Abstract: The article describes today's problems of improving communication services, proposals and considerations aimed at solving them.
Key words: communication services, information technologies, information and communication services, communication systems.
So'nggi yigirma yil ichida aloqa xizmatlari va ularning kirib borish darajasi sezilarli darajada o'zgardi, aloqa xizmatlarini ko'rsatishning yangi texnologiyalari, modellari va usullari paydo bo'ldi. Bu o'zgarishlar va texnologiyalar jamiyat, iqtisodiyotning rivojlanishi, axborot sohasining shakllanishi va faol kengayishi, inson ishtirokini talab qilmaydigan yangi texnologiyalarning paydo bo 'lishi bilan bog'liq. Shu bilan birga, aloqa xizmatlarining rivojlanishiga to'g'ridan-to'g'ri mutanosib ravishda aloqa xizmatlarining sifati, ishonchliligi va mavjudligiga qo'yiladigan talablar ortib bormoqda.
Davlat aloqa xizmatlari bozorini tartibga soluvchi sifatida faoliyat yuritib, aloqa xizmatlarini ko'rsatuvchi operatorlarga xizmatlar bozoriga teng kirish imkoniyatini beradi. Boshqa tomondan, davlat, iste'molchiga nisbatan, yashash joyi va ijtimoiy mavqeidan qat'i nazar, aloqa xizmatlaridan foydalanish huquqi va imkoniyatini ta'minlaydi. Mamlakatning katta-kichikligini, aholi punktlarining notekis taqsimlanishini, infratuzilmaning mavjudligi yoki yo'qligi va boshqa muhim geografik va ijtimoiy omillarni hisobga olgan holda, davlat o'z mohiyatiga ko'ra ijtimoiy bo'lib, aloqa operatorlari uchun foyda keltirmaydigan ayrim aloqa xizmatlarini subsidiyalashga majbur.
Shu munosabat bilan aloqa xizmatlarini rivojlantirishni boshqarishning dolzarb vazifasi budjet xarajatlarini optimallashtirishda aloqa xizmatlari sifatini oshirish maqsadida innovatsion texnologiyalar va materiallardan foydalanishdan iborat.
Aloqa xizmatlarini rivojlantirish vazifasi nafaqat mamlakat fuqarolari uchun yuqori sifatli aloqa xizmatlarini taqdim etish, balki aloqa operatorlari faoliyat yuritadigan hududlarda mahalliy hamjamiyatlarni rivojlantirishga ko'maklashish,
barqaror ijtimoiy muhitni shakllantirishga hissa qo'shish va ijtimoiy muhitni yaxshilashdan iborat.
XX-asr oxirida Birlashgan Millatlar Tashkiloti bizning haqiqatimizda ijtimoiy kamsitishning tubdan yangi mezoni - raqamli tengsizlik paydo bo'lganini rasman tan oldi. Raqamli tengsizlik - bu ma'lum bir guruh odamlarning zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalana olmaydigan holati. Shu bilan birga, raqamli tengsizlik butun sayyora miqyosida ham, mamlakat yoki hatto shahar miqyosida ham mavjud bo'lishi mumkin. Raqamli tengsizlik ayniqsa xavflidir, chunki u boylarning kambag'allarga nisbatan sezilarli raqobatdosh ustunligini yanada oshiradi, ikkinchisini zamonaviy axborot iqtisodiyotidan tashqarida.
Aholining raqamli tafovutini bartaraf etish nafaqat malum bir hududning, balki butun mintaqada aloqa xizmatlarining sifati va ishonchliligini oshirish bilan birga aloqa xizmatlarini rivojlantirishning asosiy maqsadi bo'lishi kerak.
Aloqa xizmatlari sohasini rivojlantirishning eng muhim muammolari mamlakatning umumiy iqtisodiy muammolari, hududlarning geografik va demografik xilma-xilligi, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishdagi farqlardir.
Shunday qilib, aloqa xizmatlarini rivojlantirishni boshqarishda iqtisodiy va tashkiliy muammolar majmuasining yetarli darajada rivojlanmaganligi, innovatsion texnologiyalarni joriy etish, import o'rnini bosishni hisobga olgan holda zamonaviy element bazasining yo'qligi, asosiy masalalar bo'yicha boshqaruv qarorlarini qabul qilishning kechikishida o'z aksini topadi.
Tadqiqot shuni ko'rsatadiki, bugungi kunda aloqa xizmatlarini tashkil etish va ko'rsatish, uzatilayotgan axborot sifati, ishonchliligi va foydalanish imkoniyati, raqamli tafovutni bartaraf etish bo'yicha barcha dolzarb masalalar hal etilmagan.
Hozirgi kunda aloqa xizmatlari sohasida quyidagi muammolar mavjud:
❖ aloqa xizmatlari bozorini shakllantirish tendentsiyalari, shart-sharoitlari, tizimli qarama-qarshiliklari va muammolarini aniqlash va shakllantirish;
❖ turli xil tasniflash mezonlari asosida aloqa tizimlarining tasnifini takomillashtirish;
❖ aholini maksimal darajada qamrab olgan holda barqaror kommunikatsiyalar bilan ta'minlashning yaxlit tizimi konsepsiyasini ishlab chiqish;
❖ aloqa xizmatlari bozorining hozirgi holatini tahlil qilish asosida aloqa xizmatlari bozori shakllanishining asosiy tendentsiyalari, barqaror rivojlanishning zaruriy shartlari, asosiy tizimli qarama-qarshiliklar, aloqa xizmatlari bozorini shakllantirishning tamoyillari va muammolari aniqlash va aloqa xizmatlari bozori, shuningdek, aloqa xizmatlarining rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar shakllantirish.
Axborot-kommunikatsiya xizmatlari sohasi mamlakatimiz iqtisodiyotining eng jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biridir. Asr oxirida sanoat rivojlanishining jadallashishi mamlakatimiz uchun dunyoning eng muhim iqtisodiy rayonlarini bog'laydigan va axborot-kommunikatsiya xizmatlari sohasida xalqaro hamkorlikni ta'minlovchi yirik axborot markaziga aylanishi uchun sharoit yaratdi. Shu bilan birga, liberallashtirish jarayonlari, axborot bozorlarining beqarorligi, aloqa xizmatlarining globallashuvi va shaxsiylashtirilishi, shuningdek, texnologiyalarni raqamlashtirish
sohadagi korxonalar va bozorlaming ishlashi va rivojlanishi uchun samaradorlik ko'rsatkichlarining barqarorligini ta'minlash bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqishni taqozo etmoqda.
Dasturiy-texnik vositalarni ishlab chiqish, shu asosda qurilgan axborot-kommunikatsiya xizmatlari sohasi bo'yicha salmoqli intellektual salohiyat mavjudligiga qaramay, uning yalpi ichki mahsulot o'sishiga qo'shgan hissasi hamon ahamiyatsiz. Katta va notekis rivojlangan hududga ega bo'lgan mamlakatimiz bo'ylab eng zamonaviy axborot xizmatlari va aloqa vositalarining mavjudligini ta'minlash uchun maqbul iqtisodiy shart-sharoitlarni yaratish, texnologik rivojlanish bo'yicha iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlardan hozirgi orqada qolishni hisobga olgan holda, muammolarni qayta ko'rib chiqishni talab qiladi. Axborot-kommunikatsiya xizmatlari tuzilmasini zamonaviy iqtisodiyot talablariga moslashtirish, shuningdek, samarali biznes modelini ilmiy asoslash axborot sifati, uning aholi uchun ochiqligi va xilma-xilligini oshirishga xizmat qilmoqda. Qolaversa, mazkur holat ommaviy axborot vositalariga axborot-kommunikatsiya xizmatlari ishlab chiqarishni bozor ehtiyojlariga to'liq samarali va samarali qayta yo'naltirish, o'z moddiy, mehnat va moliyaviy resurslaridan oqilona foydalanish imkonini bermayapti.
Axborotning mavjudligi axborot xizmatlari tushunchasi bilan chambarchas bog'liq bo'lib, u qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilish yoki ilmiy, ishlab chiqarish, madaniy, maishiy va insonning boshqa ehtiyojlarini qondirish uchun axborot bilan ta'minlash sifatida talqin etiladi. Bu yerda fuqarolarga axborot-kommunikatsiya xizmatlari ko'rsatishga ixtisoslashgan muassasalar muhim o'rin tutadi. Amalga oshirilgan ishlar turiga qarab ularni uch guruhga bo'lish mumkin:
1. Ko'makchi. Axborot xizmatlari ushbu muassasalarning asosiy emas, balki yordamchi faoliyati hisoblanadi. Ular o'zlarining ish vaqtlari, ko'rsatiladigan xizmatlar doirasi haqida ma'lumot beradi va o'z vakolatlari doirasidagi masalalar bo'yicha maslahat beradi. Bunga dorixonalar, do'konlar, umumiy ovqatlanish tashkilotlari, maishiy xizmat ko'rsatish, transport kiradi.
2. Yoqilgan. Faoliyati axborot xizmatlari bilan uzviy bog'liq bo'lgan turli darajadagi va profilli ta'lim muassasalari (maktablar, texnikumlar, oliy o'quv yurtlari, qayta tayyorlash va malaka oshirish kurslari va boshqalar) Ushbu turdagi muassasalarning faoliyat turlari o'rtasida chegara qo'yish mumkin emas, ularni asosiy va yordamchiga bo'lish. O'quv jarayonida bir vaqtning o'zida ta'lim va axborot xizmatlari ko'rsatiladi.
3. Asosiy. Ushbu muassasalar va xizmatlar guruhi axborot xizmatlari funktsional yoki tashkil etilgan (ilmiy va texnik axborot xizmatlari, kutubxonalar, arxivlar, muzeylar, statistika xizmatlari, reklama kompaniyalari, nashriyotlar, axborot agentliklari, radio va televidenie kompaniyalari) axborot faoliyati uchun maxsus yaratilgan).
Xulosa qilib aytganda aloqa tizimlarining tasnifi takomillashtirildi, jumladan, muallif tomonidan tanlangan tasnif mezonlari asosida mobil, sun'iy yo'ldosh va optik tolali aloqa tizimlari; Aniqlanishicha, turli xil aloqa tizimlarini muallifning tasniflash mezonlari bo'yicha tasniflash turli xil signal tashuvchilardan birgalikda foydalanish
signal sifatini yaxshilash va uni uzatish masofasini oshirish orqali iqtisodiy samaradorlikni oshirish imkonini beradi, degan xulosaga kelishga imkon beradi. Aholini maksimal qamrab olgan barqaror kommunikatsiyalar bilan ta'minlashning yaxlit tizimi (raqamli tafovutni bartaraf etish) mualliflik kontseptsiyasi ishlab chiqish.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1. Турсунов, Шерзод, and Хамдам Аллаёров. "Ракамли иктисодиёт шароитида алока хизматлари бозорини инновацион ривожлантиришнинг хорижий тажрибалари." Nashrlar (2023): 298-300.
2. Тураев, Шавкат Шухратович, and Санжар Содикмуратович Ибадуллаев. "Мамлакатимиз алока корхоналарида хизмат сифати ва самарадорлигини оширишда хориж тажрибасини урганиш." Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences 4.5 (2024): 881-893.
3. Урунбаева, Ю. "Роль сферы услуг в социально-экономическом развитии страны." Экономика и инновационные технологии 4 (2016): 38-46.
4. Пардаев, Обид Мамаюнусович. "Хизмат Курсатиш Сохасини Ривожлантиришнинг Асосий Йуналишлари." Diversity Research: Journal of Analysis and Trends 2.6 (2024): 6-11.
5. Xasanov, A. I. "Issues of introducing information and communication technologies in enterprises." Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences 2.3 (2023): 122-131.
6. Уразов, К. Б., & Ширинов, У. А. (2023). Хизматлар сохдсини ривожлантиришда бухгалтерия хисобининг урни. Экономика и социум, (6-2 (109)), 1016-1019.
7. Худайбердиев, Н. У., Ширинов, У. А., & Хусанов, М. X,. (2021). Телекоммуникация хизматларини курсатувчи субъектларда аудитни такомилаштириш. POLISH SCIENCE JOURNAL, 36.
