CC BY
3UDC 378
ALi T9HSÎL MÜaSSiSaLÖRiNDa MÜASiR iKT VASiT9L9RÎND9N ÎSTÎFADÔ
OLUNMASI (AGILLI LÖVH9L9R)
ALIYEVA ELMIRA ZEYNAL QIZI
Azarbaycan Dövlat Pedaqoji Universitetinin Kompüter elmlari kafedrasinin ba§ müallimi
Annotasiya. Son zamanlarda har bir sahddd oldugu kimi tahsil sahasinda da ssasli dayiçikliklar ba§ vermiçdir. Bela ki, ananavi tahsil sistemindan farqli olan kurrikulum tadris formasina keçilmasi an asas dayiçikliklardan biri hesab olunur. Tabii ki, bizim söyladiyimiz bu faktlar orta maktablar ûçûn keçarlidir. Lakin ali tahsil müassisalarinda da tahsil sahasinda vacib dayiçikliklara üstünlük verilmiçdir. Digar sahalar kimi tahsil sektorunda da asasli dayiçikliklar ba§ vermakdadir. Interaktiv lövha kimi taninan smart lövha ananavi lövhani müasir interaktiv imkanlarla birlaçdiran texnoloji vasitaya çevrilmiçdir.
Açar sözlsr: tahsil sistemi, înformatika, texnologiya, kompüter, lövha,vizual tasvir, talaba Universitet talabalarinin zehni biliklardan daha çox tacrübada istifada eda bilacaklari informasiyalarla tamin olunmalari asasli dayiçikliklardan hesab olunur. Burada maqsad talabalarin galacak içlarinda kiçik yaçli çagirdlari va yaxud müvafiq sahalar üzra malumat alda etmak istayan çaxslari öyrada bilmalaridir.
Bugün Universitet kurikulumlarina müxtalif növ e-Tahsil, hibrid öyranma, qari§iq öyranma va s. tatbiq etmak ûçûn ali tahsilda son tendensiyalar son vaxtlar qlobal pandemiya vaziyyati ila süratlandirilib, bizi tahsil alicilari va talabalar kimi asasan bûtûn vasaitlari xarclamaya macbur edib. Bu o demakdir ki, yeni növ texnologiyalar vasitasi ila tahsil sistemini daha alçatan va maraqli malumatlarla zanginlaçdirmak mûmkûndûr. Seçilmiç metodologiya, yani yari strukturla§dirilmi§ mûsahibalar va fokus qruplari biza onlarin tahsil kontekstinda iKT ila alaqalarinin darin perspektivlarini, elaca da onlarin öyranma va tadris tacrübalarinda iKT-dan istifada tacrûbasini keyfiyyatca tahlil etmaya imkan verdi. Ümumiyyatla informasiya-kommunikasiya texnologiyalarindan (iKT) istifada bacariqlari har bir §axsda fardi keyfiyyatlar nazara alinmaqla farqlandirilir.
informasiya va kommunikasiya texnologiyalari (iKT) gündalik hayatimizda daim mövcuddur. Χ, istirahat, ünsiyyat, bilik - bütün bu sahalarda va bir çox baçqa sahalarda insanlar öz faaliyyatlarini dastaklamak ^ün texnologiyaya güvanirlar. Tahsil mühiti da istisna deyil. Texnologiya gündan-güna bugünkü öyranma mühitinin ayrilmaz hissasina çevrilir va ham tadqiqatçilar, ham da praktiki pedaqoqlar daim texnologiyanin öyranmani asanlaçdirmaga kömak eda bilacayi, elaca da tahsilin daha yüksak keyfiyyatina va talaba mamnuniyyatinin daha yüksak saviyyasina töhfa vera bilacayi yeni yollari araçdirirlar. Mahçur Amerikali talimçi Wahlstrom-un qeyd etdiyi kimi, "Yeni texnologiyalarin ortaya çixma sürati onlarin keyfiyyatini adekvat qiymatlandirmayi, elaca da onlarin öyrananlara va bütövlükda camiyyata tasirini proqnozlaçdirmagi çatinlaçdirir".
iKT-nin yaranmasi va süratli inkiçafi insanlarin görü§ma, qarçiliqli alaqa, alaqalar qurma, icmalar yaratma va s. üsullarinda böyük dayiçikliklara sabab oldu. Mobil cihazlarin va internetin artan alçatanligi va populyarligi sababindan texnologiya taçkilatlarin va çaxslarin ünsiyyat va mazmun mübadilasi üsullarini kaskin §akilda dayiçdirdi, hamçinin haddindan artiq hiper inter-baglanti mühiti yaratdi. Bu, insanlarin qarçiliqli alaqasina va psixi saglamligina ham müsbat, ham da manfi tasir göstarmi§dir. Tadqiqatlar göstarir ki, tahsil kontekstinda çaxsiyyatlararasi qarçiliqli alaqa öyranmanin effektivliyina va talaba mamnunluguna iki asas §akilda tasir göstarir:
I
> , talim prosesinin i§tirakçilari arasinda ünsiyyat talabalarin kursla emosional va psixoloji alaqasini Birincisi, tadqiqatçilar va praktik pedaqoqlar bela naticaya galirlar ki, sinifda çaxsiyyatlararasi alaqalarin va münasibatlarin qurulmasi (hatta distant tahsila galdikda) hamyaçidlar arasinda öyranma va biliklarin qurulmasini taçviq edan, öyrananlara kurs materialini dark etmaya kömak edan öyranma icmasinin yaranmasina imkan verir, daha darin saviyyada va tanqidi dü§ünma, problem hall etma va tahlil kimi avazolunmaz bacariqlari inkiçaf etdirir;
> ikincisipotensial olaraq intensivlaçdira bilar, belalikla, onlarin talim prosesina calb olunmasini va i§tirakini güclandira bilar.
Universitet mühitinda çaxsiyyatlararasi ünsiyyatda ahamiyyatli rol oynadigi iddia edilan bir quruluç mah müasir texnologiyalardan istifada edan bir sosial qrupdur. Qeyd etdiyimiz kimi hal-hazirda universitetlarin böyük aksariyyatinda müasir texnoloji ÍKT avadanliqlari va an asas da kompüterlar vardir. Tal abalar bu texnoloji qurgular vasitasi ila öyradilan biliklari tacrübaya tatbiq edarak zehni cahatdan malumatlari daha yax§i qavrami§ olurlar. indi isa diqqat yetirak ki, ÍKT vasitalarindan an mühümlarindan biri olan va son zamanlarda talabalarin va müallimlarin içlarini asanlaçdiran elektron lövhalardan istifadaya dair göstari§lara nalar daxildir. Tabii ki, elektron lövha dedikda Smartboard- Yani Agilli Lövliafordan istifada bacariqlari nazarda tutulur. Effektiv öyranma mühitinin dastaklanmasi ûçûn ayridan qabaqda qalmagin vacib oldugu süratla inkiçaf edan tahsil dünyasinda texnoloji innovasiyalar mühüm rol oynayir. Bu yeniliklar arasinda sinifdaki agilli lövha tahsilin daim inkiçaf edan manzarasinda transformasiya vasitasi kimi ortaya çixaraq ahamiyyatli addimlar atmaga imkan verdi. önanavi tadris metodlarinin qabaqcil texnologiya ila birlaçmasi maqsadyönlü talim naticalarina aparan interaktiv va dinamik öyranma tacrübasi üçün yol açmiçdir. interaktiv lövha kimi da taninan Agilli lövha ananavi lövhani müasir interaktiv imkanlarla birlaçdiran texnologiya alatidir. O, adatan kompüter ekrani kimi istifada oluna bilan böyük toxunuça hassas ekran sathindan ibaratdir. istifadaçilar barmaqlari va ya stilusdan istifada edarak lövha ila qarçiliqli alaqa yarada bilar ki, bu da onlara müxtalif proqramlari idara etmaya, internetda naviqasiya etmaya va real vaxt rejiminda raqamsal mazmunu istehlak etmaya imkan verir.
Agilli lövhalar adatan tahsil çaraitlarinda, biznes taqdimatlarinda va birga i§ mühitlarinda istifada olunur. Onlar istifadaçilara multimedia mazmununu birbaça lövhada çakmak, yazmaq va qarçiliqli alaqa yaratmaqla dinamik va calbedici taqdimatlara imkan yaradir. Müallimlar onlardan sinif darslarini takmillaçdirmak üçün istifada eda bilar, biznes isa onlardan interaktiv görü§lar, taqdimatlar va beyin firtinasi sessiyalari üçün istifada eda bilar.
Agilli lövhalar tez-tez mazmunu saxlamaq va paylaçmaq, interaktiv darslar va ya taqdimatlar yaratmaq va digar raqamsal alatlarla inteqrasiya etmak imkani kimi alava funksiyalari tamin edan
xüsusi proqram taminati ila galir. Maqsad müxtalif parametrlarda amakdaçligi, alaqani va interaktivliyi artirmaqdir.
Sinifdaki agilli lövha müallimlara mazmunu vizual olaraq stimullaçdirici §akilda taqdim etmak ûçûn dinamik platforma tamin etmakla darslarin çatdinlmasini yüksaltmak imkani verir. Raqamsal mazmunu qüsursuz §akilda inteqrasiya etmakla müallim §agirdin diqqatini calb edan dinamik va vizual calbedici taqdimatlar yarada bilar. Videolar, interaktiv simulyasiyalar va diaqramlar kimi multimedia elementlarinin daxil edilmasi takca talabanin diqqatini calb etmir, ham da mürakkab mövzularin daha yax§i ba§a dü§ülmasina kömak edir. Buna göra da sinifda agilli lövha müallimlara tadris metodlarini takmilla§dirmak va talabalar ûçûn interaktiv talim mühiti yaratmaq ûçûn güclü vasita taklif edir.
interaktiv lövha kimi da taninan Agilli lövha ananavi lövhani müasir interaktiv imkanlarla birlaçdiran texnologiya alatidir. O, adatan kompüter ekrani kimi istifada oluna bilan böyük toxunuça hassas ekran sathindan ibaratdir. istifadaçilar barmaqlari va ya stilusdan istifada edarak lövha ila qarçiliqli alaqa yarada bilar ki, bu da onlara müxtalif proqramlari idara etmaya, internetda naviqasiya etmaya va real vaxt rejiminda raqamsal mazmunu istehlak etmaya imkan verir.
Tadrisin samaraliliyi sinifda agilli lövha ila ahamiyyatli daracada artir, çünki o, lövhalar, proyektorlar va interaktiv displeylar kimi tadris alatlari arasinda keçid va ya silmak va yenidan yazmaq kimi bir vaxtlar qiymatli vaxt sarf edan tapçiriqlari sadalaçdirir. Bu inteqrasiya ham da tabaçir va markerlar kimi ananavi alatlardan asililigi azaldir, müallimlara materiallarin hazirlanmasinda vaxta qanaat etmaya va raqamsal resurslara asanliqla daxil olmaga imkan verir. Natica etibarila, müallimlar öz darslarinin mahiyyatina daha çox diqqat yetira, tadris prosesini sadalaçdira va son naticada faktiki talimata daha çox diqqat yetira bilarlar.
Sinifdaki agilli lövha öyranma tacrübasini interaktiv va calbedici prosesa çevirarak onu dayiçdirir. Bu transformativ texnologiya talabalara darslarda faal i§tirak etmaya, problemlari birbaça lövhada hall etmaya va layihalarda amakdaçliq etmaya imkan verir va bununla da müsbat va içtirakçi sinif madaniyyatini inkiçaf etdirir. Agilli lövhanin sinifda interaktiv olmasi passiv öyranmani aradan qaldirmaqla yanaçi, talabalar arasinda amakdaçliga, tanqidi dü§ünmaya va problem hall etma bacariqlarinin inkiçafina takan verir.
Bu gün ali tahsil müasissalarinda iKT bacariqlari tadris olunarkan agilli lövhalardan istifada olunmasi talabalarin galacak pe§a faaliyyatlarinda ugur qazanmalarina kömak edir.Agilli lövhanin sinif otagina inteqrasiyasi ananavi tadrisi qabaqcil texnologiya ila mükammal çakilda birlaçdirarak tahsilda transformativ siçrayiç demakdir. Galacak illarda bu lövhalardan istifada imkani geniçlanackdir.interaktiv lövhalar darsin keçirilmasini takmillaçdirir, tadris proseslarini asanlaçdirir va müxtalif öyranma üslublarina cavab verir, inklüziv va calbedici mühit yaradir. Ham orta maktablarda, ham da ali tahsil ocaqlarinda agilli lövhalardan istifada olunmasi öyrananlarin daha lazimli bilik va bacariqlara yiyalanmalarina kömak etmakdadir.
9D9BIYYAT:
1. Diana Kozlova, Marcel Pikhart, "The Use of ICT in Higher Education from the Perspective of the University Students", Volume 192, 2021.
2. Majaliwa Mkinga, Herman Mandari, "Use of ICT in Higher Education", September
2016;
3. https://qnextech.com/az/blog/how-do-smart-boards-help-in-the-classroom/
4. https://qnextech.com/az/blog/5-benefits-that-latest-smart-boards-bring-to-the-classroom/
5. Nebojsa Denic, Dalibor Petkoviccor responding, "The Influence of the Teachers' Scientific Field on the Effects of the Application of ICT in Higher Education Institutions", 2023 May 2.
