Научная статья на тему 'АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИНИНГ ФУҚАРОЛИК-ҲУҚУҚИЙ ЛАЁҚАТИ (НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ МУШОҲАДА)'

АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИНИНГ ФУҚАРОЛИК-ҲУҚУҚИЙ ЛАЁҚАТИ (НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ МУШОҲАДА) Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
117
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
юридик шахснинг ҳуқуқ лаёқати / АЖнинг универсал ва маҳсус ҳуқуқ лаёқати / ҳуқуқ лаёқатини амалга ошириш самарадорлиги / АЖ бошқарув органлари / сунъий интеллект. / legal capacity of a legal entity / universal and special legal capacity of JSC / effectiveness of implementation of legal capacity / management bodies of JSC / artificial intelligence.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Юлдашев, Ж.

Ушбу мақолада акциядорлик жамиятларининг ҳуқуқий лаёқати, моҳияти, ҳуқуқий лаёқатни амалга оширишнинг асосий услублари ва ёндашувлари таҳлил этилган. Ўзбекистонда акциядорлик жамиятлари корпоратив бошқарув тизими самарадорлигини ошириш мақсадида рақамлаштириш ва сунъий интеллектдан кенг фойдаланиш бўйича фикр-мулоҳазалар баён қилинган ва бу борада ўз таклиф-мулоҳазалар баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CIVIL-LEGAL CAPACITY OF JOINT-STOCK COMPANIES (IN THEORY AND PRACTICE)

This article analyzes the legal capacity of joint-stock companies, their essence, the main methods and approaches to the implementation of legal capacity. In order to improve the effectiveness of the corporate management system of joint-stock companies in Uzbekistan, opinions on digitization and wide use of artificial intelligence were presented, and their suggestions were presented in this regard.

Текст научной работы на тему «АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИНИНГ ФУҚАРОЛИК-ҲУҚУҚИЙ ЛАЁҚАТИ (НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ МУШОҲАДА)»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИНИНГ ФУКАРОЛИК-^УКУКИЙ ЛАЁКАТИ (НАЗАРИЙ ВА АМАЛИЙ МУШОХДДА)

d https://doi.org/10.24412/2181-1784-2022-10-1245-1252

Ж. Юлдашев

ТДЮУ «Фукаролик хукуки» кафедраси профессори

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада акциядорлик жамиятларининг ууцуций лаёцати, моуияти, ууцуций лаёцатни амалга оширишнинг асосий услублари ва ёндашувлари таулил этилган. Узбекистонда акциядорлик жамиятлари корпоратив бошцарув тизими самарадорлигини ошириш мацсадида рацамлаштириш ва сунъий интеллектдан кенг фойдаланиш буйича фикр-мулоуазалар баён цилинган ва бу борада уз таклиф-мулоуазалар баён цилинган.

Калитли сузлар: юридик шахснинг ууцуц лаёцати, АЖнинг универсал ва маусус ууцуц лаёцати, ууцуц лаёцатини амалга ошириш самарадорлиги, АЖ бошцарув органлари, сунъий интеллект.

CIVIL-LEGAL CAPACITY OF JOINT-STOCK COMPANIES (IN THEORY

AND PRACTICE)

J. Yuldashev

Professor of the "Civil Law" department of TSUL

ABSTRACT

This article analyzes the legal capacity of joint-stock companies, their essence, the main methods and approaches to the implementation of legal capacity. In order to improve the effectiveness of the corporate management system ofjoint-stock companies in Uzbekistan, opinions on digitization and wide use of artificial intelligence were presented, and their suggestions were presented in this regard.

Keywords: legal capacity of a legal entity, universal and special legal capacity of JSC, effectiveness of implementation of legal capacity, management bodies of JSC, artificial intelligence.

КИРИШ

Юридик шахсларнинг хукук субъектлилиги унинг хукукий лаёкати билан бошикдир. Чунки унинг фукаролик-хукукий муносабатдаги иштироки, хукук субъектлилигининг асосий белгиловчи хусусияти айнан хукукий лаёкатига бориб такалади. Хукукий лаёкат масалалари хар бир субъектнинг хукукий макоми тадкик

1245

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

этилаётган пайтда алохида эътиборга олинади. Фукаролик-хукукий лаёкат хукук ва муомала лаёкатлари мажмуи булиб, хукукий муносабат иштирокчиларининг хукук ва мажбуриятларини ташкил этади. Бундай лаёкатга эга булмаслик, мустакил субъект сифатида муносабатда иштирок эта олмаслик билан бахоланади.

Юридик шахсларнинг хукукий лаёкати бошка фукаролик хукуки субъектларидан фаркланади. Фукаролик хукуки назариясида хукукий лаёкат масаласи субъектларнинг хукукий макомини урганиш жараёнида хамиша тадкикот объектига айланади. Шу сабаб куп адабиётларда "хукук субъектлилиги ва хукукий лаёкат" тушунчалари бир хил маънода ишлатилади1.

Умуман олганда хукук субъекти хукукий лаёкатсиз мустакил мавжуд булмайди, шу сабаб уларни бир маънода ишлатиш максадга мувофик.

Фукаролик-хукукий лаёкат юридик категория сифатида2 шахсларга юридик имконият беради. Бу юридик имконият хукук ва бурчларга эга булиш имкониятидир.

Акциядорлик жамияти давлат руйхатидан утгандан сунггина хукук ва муомала лаёкатига эга булади. АЖ то руйхатдан утгунча, гарчи таъсис этиш харакатлари амалга ошса-да, бирок мустакил хукук субъекти булмаганлиги сабабли, унда лаёкатлилик мавжуд эмас, деб топилади. Бу даврда муассислар узлари номидан харакат килиб муносабатларга киришадилар. АЖларнинг хукукий лаёкати (хукук ва муомала лаёкати) унинг субъект сифатида намоён булиши, уни амалга ошириш эса хукук субъекти сифатида самарали фаолият юритиши билан боглик. АЖлар хукукий лаёкатини унинг органлари амалга оширадилар. Унинг самарадорлиги ва АЖларнинг фаолияти эса корпоратив бошкарувнинг кай даражада шаклланиши билан боглик.

МУХфКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Маълумки, юридик шахслар умумий ва махсус хукук лаёкатига эга3 . Тижоратчи юридик шахсларнинг хукук лаёкати нотижорат юридик шахсларнинг хукук лаёкатидан кенгрок булиб, умумий характерга эга. Айрим муаллифлар тижоратчи юридик шахслар умумий хукук лаёкатига эгалигини таъкидлашади4. В.А.Рахмилович махсус хукук лаёкати асосларини - конун, бошка хукукий

1 Субъекты гражданского права./Под.ред. С.Н.Братус. -М.: Юр. лит, 1984. -10 с.; Баратов М.Х. Давлат -фукаролик хукукининг субъекти сифатида. -Тошкент: ТДЮИ, 2005. -21 б.

2 Туребеков Т.М. Общественные объединения как субъекты гражданского права. Автореф. дисс... канд. юрид. наук. -Ташкент: 2002, -13 с.; Маткурбанов Р.Ж. Проблемы правоспособности граждан (физических лиц) по гражданскому праву. Автореф. дисс. канд. юрид. наук. -Ташкент: 2004. -8 с.

3 Гражданское право: учебное пособие / Е.Г. Шаблова, О.В. Жев- няк ; под общ. ред. д-ра юрид. наук, проф. Е.Г. Шабловой.— Ека- теринбург : Изд-во Урал. ун-та, 2015. - С. 36.

4 Гражданское право. Общая часть. Отв.ред. Е.А.Суханов. -М.: Волтерс Клувер, 2005. Т.1. -292 с.

1246

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

хужжатлар хамда максад ва фаолият предметини белгилайдиган таъсис хужжати ташкил этади деб хисоблайди5. И.Б.Зокиров махсус хукук лаёкатни махсус юкланган вазифалар билан боглайди6. Юкоридаги фикрларга кушилган холда, назаримизда, нотижорат юридик шахсларнинг хукук лаёкати уз уставлари доирасида чекланганлиги боис, махсус хукук лаёкатига мос келади.

Айрим олимларнинг фикрича, юридик шахсларнинг махсус хукук лаёкати аввалгидай умумий принцип булиб колмокда. Универсал хукук лаёкати умумий коидадан мустасно характерга эга ва нодавлат тижоратчи ташкилотларига

" 7

кулланилади7.

Фикримизча эса АЖ универсал хукук лаёкатига эга булиб (айрим АЖ турларидан бошка), бу умумийлик конун хужжатларида таъкикланмаган исталган фаолиятни амалга ошириш билан бирга сармояларни тез ва узлуксиз муомалага киришини таъминлайди хамда сармоядорни конуний харакат доирасида даромад олишини кафолатлайди.

Тугри, хар кандай тижоратчи ташкилот муассислари (таъсисчилари, хиссадорлари, агар умумий йигилишда овоз берадиган ва голиб чикадиган булсалар) юридик шахснинг хукук лаёкат хажмини кискартириши, яъни махсус хукук лаёкатига айлантириши мумкин. Лекин, айни холатда АЖни махсус хукук лаёкати умумий коидадан истиснодир, аксинча эмас.

ФКнинг 41-моддасидан келиб чикиб, АЖнинг махсус хукук лаёкати устави ёки конун хужжатлари билан белгиланиши мумкин.

АЖнинг махсус хукук лаёкатини устав оркали белгиланиши акциядорлар умумий йигилишининг ваколатига киради ва бу диспозитив характерга эга.

Айрим адабиётларда бу лаёкатни "истисно хукук лаёкати" деб хам номлашади8.

Инвестиция фондларининг хукук лаёкати махсус хукук лаёкати булиб, инвестиция фондлари ва инвестиция компаниялари лицензия асосида факатгина инвестициялаш билан боглик хизматларни курсатишлари мумкин9.

АЖнинг айрим турлари (банк, сугурта ташкилотлари)нинг фаолият доираси

5 Рахмилович В.А. Основные положения о юридических лицах в Гражданском кодексе РФ. Комментарий // Адвокат. -Москва, 1997. -№11. -С. 6.

6 Зокиров И.Б. Фукаролик хукуки. Дарслик. 1-кисм. -Тошкент: ТДЮИ, 2009.

7 Гражданское право. Под.ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. -М.: Проспект, 1999. Ч.1. -125-126 с.

8 Корпоративное право: учебный курс. Том 1 / отв. ред. И. С. Шиткина. М.: Статут, 2017 // СПС «КонсультантПлюс»., Гражданское право : учебник : в 2 т. / И. З. Аюшеева, Е. Е. Богданова, Б. А. Булаевский [и др.]; под ред. Е. Е. Богдановой. — Москва : Проспект, 2020. -110 с.

9 Жумагулов А.Э. Инвестиция фондларининг фукаролик-хукукий макоми. Юрид. фан. номз... дис. Автореф. -Тошкент: 2021

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

махсус конунларда 10 белгиланади хамда махсус белгиланган вазифалар доирасидагина харакат килиш юкланади.

Бу Гарчи, улар конунда таъкикланмаган бошка фаолиятлар билан шугулланса-да, лекин асосий вазифа конун доирасида белгилаб куйилади. Шу боис уларни махсус хукук лаёкатига эга булади, деб хисоблашимиз мумкин.

АЖнинг муомала лаёкати уз номидан фукаролик-хукукий муносабатларда харакат килиши, яъни битимлар тузиш, мажбуриятларга эга булиш ва бажариш, даъвогар хамда жавобгар булиш лаёкати тушунилади. Демак, жамиятнинг муомала лаёкати унинг хохиш-иродани амалга ошириш жараёнида вужудга келади. Унинг хохиш-иродаси фукаролик хукуки субъекти сифатида фукаролик муносабатларида мулкий ва мулкий характерда булмаган хукукларни олиш, бошка фукаролик-хукукий тусдаги харакатларни амалга ошириш жараёнида фукаролик-хукукий шартномаларни тузиш оркали намоён булади. Мамлакатимизда бозор муносабатларини шакллантириш ва унинг хукукий негизларини такомиллаштириш хужалик юритувчи субъектларнинг фаолият доирасини, уларнинг хукук ва имкониятларини кенгайтирди.

АЖнинг муомала лаёкати унинг хохиш-иродасини ифодалаш жараёнида намоён булар экан, бу лаёкатни уз бошкарув органлари оркали амалга оширилади. Чунки, АЖ хар кандай юридик шахс каби конунларга ва таъсис хужжатларига мувофик иш олиб борадиган уз органи оркали фукаролик хукукларига эга булади ва уз зиммасига фукаролик бурчларини олади (ФКнинг 45-моддаси).

АЖнинг хукук субъекти сифатида харакат содир этиши, унинг хукук ва муомала лаёкатини амалга оширилиши, фукаролик-хукукий субъект сифатидаги хукукий макомини англаб етиш учун корпоратив бошкарув масаласини урганиш жуда хам долзарб масаладир. Корпоратив бошкарув АЖларнинг органлари томонидан ташки ва ички муносабатда манфаатларини химоя килишдир. Мамлакатимизда корпоратив бошкарув масалалари бир катор олимлар томонидан урганиб чикилган11.

АЖнинг хукук ва муомала лаёкати, унинг бошкарув органлари оркали амалга

10 Маълумки, конун хужжатларида "махсус хукук лаёкати" ибораси кулланилмайди. Факат юридик шахс фаолиятини маълум доира олиб боришини белгиланиши назарий жихатдан "махсус хукук лаёкати" тушунчаси билан богланади.

11 Гулямов С.С. Развитие законодательства об акционерных обществах в системе корпоративных отношений и проблемы его совершенствования. Автореф. дис... докт. юрид. наук. -Ташкент: 2005.; Вохидов М.М. Узбекистан акциядорлик жамиятларида корпоратив бошкарув тизимининг хукукий муаммолари ва такомиллаштириш йуллари. Юрид. фан. номз... дис. Автореф. -Тошкент: 2007. -23 б.; Котова М.Д. Наблюдательный совет акционерных обществ: избрание, компетренция, ответственность. -Ташкент: ТГЮИ, 2004.; Карахаджаева Ш. Правовое регулирование раскрытия информации в акционерных обществах Республике Узбекистан. Автореф. дисс... канд. юрид. наук. -Ташкент: 2005. -22 с.

1248

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

оширилади. У "Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг хукукларини химоя килиш тугрисида"ги конуннинг 57-моддасига асосан, акциядорларнинг умумий йигилиши, кузатув кенгаши ва ижро органи оркали бошкарилади. Бунда жамиятнинг фукаролик муомаласида муайян хукукларга эга булиши ёки мажбуриятларни зиммасига олиши ушбу уч звенодан ташкил топган бошкарув органларининг ваколат доирасидаги харакати оркали амалга ошади.

Юридик шахс органи ва АЖ органи бир-бири билан боглик тушунчалардир12. АЖни бошкаришда корпоратив тамойиллардан фойдаланилиб, у оддий акциядорлар эмас, унинг органлари оркали бошкарилади13.

Хдкикатдан хам АЖнинг органлари у давлат руйхатидан утгандан сунггина, уз ваколат доирасида харакат килиши, жамиятнинг хукук ва муомала лаёкатини амалга ошириши мумкин, агар жамият руйхатдан утмаса, у холда бошкарув органлари хеч кандай ваколатга ва хукукка эга булмайди, уларнинг жамият номидан килган харакати уз-узидан хакикий эмас деб топилади.

Акциядорлик жамиятлари мураккаб таркибли, иштирокчилар сонининг чекланмаганлиги, катта микдордаги мулкни бошкариш заруратининг мавжудлиги боис жахон тажрибасига эътибор берадиган булсак, бошкарув тизимининг икки ва уч звеноли куринишларига дуч келамиз. Е.Богатыхнинг фикрича, акциядорлик жамиятларини англиз-америка хукук тизимида икки звеноли (умумий йигилиш, бошкарув), роман-герман хукук тизимида уч звеноли (умумий йигилиши, кузатув кенгаши ва бошкарув) бошкарув куринишлари мавжуд 14 . Т.В.Кашанина АЖларнинг бошкарув органлари хатто турт звеноли (акциядорларнинг умумий йигилиши, директорлар кенгаши, бош директор рахбарлигидаги бошкарув, рахбарий тузилма-бошкарувчи ваколатли шахс) булиши мумкинлигини таъкидлайди15.

Акциядорлик жамиятларининг умумий йигилиши унинг олий бошкарув органи хисобланади ва жамиятнинг фукаролик-хукукий муносабатга киришишида асосий карорлар кабул килиш ваколатига эга булади. М.М.Вохидов буларни радикал ахамиятга эга масалаларни хал килиш билан боглик ваколатлар деб хисоблайди16.

12 Могилевский С. Понятие и порядок образования органов управления Акционерного общества // Хозяйство и право. -Москва, 2006. -№1. -С 60.

13 Шиткин И. Соотношение интересов различных групп акционеров и менеджеров в управлении акционерным обществом. // Хозяйство и право. -Москва, 1998. -№11. -С. 126.

14 Богатых Е. Гражданское и торговое право. -М.: Контракт, 2000. -83 с.

15 Кашанина Т.В. Корпоративное право. Учебник. -М.: НОРМА-ИНФРА-М, 1999. -458 с.

16Вохидов М.М. Узбекистан Республикаси Крнунчилиги буйича акциядорлар умумий йигилиши фаолиятининг хукукий асослари // Узбекистон Конунчилиги тахлили. -Тошкент, 2006. -№.1. -Б. 10.

1249

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Жахон амалиётида кузатув кенгаши институти, гарчи турли номларда аталса-да17, ваколат доираси бир хиллигига амин буламиз. Кузатув кенгаши ваколатлари фаолиятнинг устувор йуналишларини белгилашда мухим ахамият касб этади18.

И.А.Ивановнинг фикрича, акциядорлик жамиятининг бошкарувчиси жамият билан мехнат муносабатлари буйича алокадордир19. Ижро этувчи орган рахбари жамият номидан ишончномасиз иш юритиш, бошка ташкилотлар ва органлар билан булган узаро муносабатларда унинг манфаатларини ифодалаш, устав ёки бошка хужжатлар билан олдиндан келишган доираларда унинг мол-мулки ва пул-маблагларини тасарруф килиш, шартномалар ва контрактлар тузиш, ишончномалар бериш, банкларда хисоб-китоб счётлари ва бошка ракамлар очиш каби ваколатларга эга.

"Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг хукукларини химоя килиш тугрисида"ги конуннинг 107-моддасида тафтиш комиссиясининг хукукий холати бошкарув органларидан ажралган холда курсатилган. Унга кура, жамиятнинг молия-хужалик фаолияти устидан назоратни амалга ошириш учун жамият уставида жамиятнинг тафтиш комиссиясини тузиш (тафтишчисини сайлаш) назарда тутилиши мумкин.

АЖ органлари уз ваколатлари доирасида фукаролик-хукукий муносабатга киришар экан, унинг хар бир органи мустакил субъект булмай, балки жамиятнинг "бир бугини", "бир аъзоси" хисобланадилар. Улар мустакил бир-бирларига карши харакат килишлари, карорлардан норози булиб судга мурожаат этишлари мумкин эмас. Факатгина юкори турувчи орган уз ваколатлари доирасида куйи турувчи органнинг карорни харакатдан тухтатиш ёки бекор килиш тугрисида карор кабул килиши мумкин.

Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг хукукларини химоя килиш тугрисидаги конуннинг 82-моддасига асосан АЖда миноритар акциядорлар кумитаси ташкил этилиши мумкин. Лекин бу кумита бошкарув органлари доирасига кирмайди ва унинг харакатлари АЖ хукук лаёкатини амалга ошириш сифатида бахоланмайди.

Унинг асосий вазифаси АЖ эмас, балки жамиятдаги миноритар акциядорларнинг хукуклари ва конуний манфаатларини химоя килиш хисобланади. Миноритар акциядорлар кумитасининг таркибига жамиятнинг директори,

17 Монголияда "кузатув кенгаши" атамаси "бошкарув кенгаши" деб номланади. Идэш И. Правовое положение исполнительных органов компании по законодательству Монголии // Юрист. -Москва, 2006. -№3. -С. 51.

18 Котова М.Д. Наблюдательный совет акционерных обществ: избрание, компетенция, ответственность. -Ташкент: ТГЮИ, 2004. -20-22 с.

19 Иванов И. Ответственность управляющих перед Акционерным обществом (опыт России и Германии) // Государства и право. -Москва, 1998. -№11. -С. 94.

1250

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

бошкарув аъзолари, шунингдек жамиятнинг кузатув кенгашига ва тафтиш комиссиясига (тафтишчиси этиб) сайланган шахслар кириши мумкин эмас. Миноритар акциядорлар кумитаси жамиятнинг хужалик фаолиятига аралашишга хакли эмас.

ХУЛОСА

Бугунги кунда барча сохалар каби АЖларнинг фукаролик-хукукий лаёкатини амалга оширишга хам ракамли технологиялар кириб келмокда.

Аникрок айтганда бу борада инсон омилини имкон даражасида чеклаш ва ракамли технологиялар имкониятларидан унумли фойдаланиш мухим ахамият касб этмокда. Бундан ташкари замонавий ракамли технологиялар - сунъий интелект имкониятларидан фойдаланиш буйича ривожланган мамлакатларда катор ишлар амалга оширилмокда.

Мамлакатимизда фаолият юритаётган АЖлар хам аста-секин жамият ва бизнесни бошкаришдаги таваккалчиликларни, ички назоратни, ички аудит ва молиявий масалалар назоратини сунъий интеллектга ишониб топшир вакти келди.

Чунки инсон омили ва манфаатдорликдан холи булган сунъий интеллект оркали бошкаришнинг мухимлиги, унинг уз тахлилий имкониятлари ва тез ва окилона карор кабул килиш имконияти билан боглик.

Назаримизда "Акциядорлик жамиятлари ва акциядорларнинг хукукларини химоя килиш тугрисида"ги конунни айнан шу ракурсда кайта куриб чикиш лозим.

Бундан ташкари АЖларнинг ижобий тарафларидан аксарият ривожланган давлатлар каби самарали фойдаланилмаётганлиги, мамлакат иктисодиётида унинг роли "сустлашгандай" тасаввур уйготаётганлиги, сохага ахборот технологияларининг илгор тажрибаларидан унумли фойдаланиш заруриятининг ортиб бораётганлиги бу борада янгидан янги илмий тадкикотлар амалга оширишни таказо этмокда.

REFERENCES

1. Субъекты гражданского права./Под.ред. С.Н.Братус. -М.: Юр. лит, 1984. -10 с.; Баратов М.Х. Давлат - фукаролик хукукининг субъекти сифатида. -Тошкент: ТДЮИ, 2005. -21 б.

2. Туребеков Т.М. Общественные объединения как субъекты гражданского права. Автореф. дисс... канд. юрид. наук. -Ташкент: 2002, -13 с.; Маткурбанов Р.Ж. Проблемы правоспособности граждан (физических лиц) по гражданскому праву. Автореф. дисс. канд. юрид. наук. -Ташкент: 2004. -8 с.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

3. Гражданское право: учебное пособие / Е.Г. Шаблова, О.В. Жев- няк ; под общ. ред. д-ра юрид. наук, проф. Е.Г. Шабловой.— Ека- теринбург : Изд-во Урал. ун-та, 2015. - С. 36.

4. Гражданское право. Общая часть. Отв.ред. Е.А.Суханов. -М.: Волтерс Клувер, 2005. Т.1. -292 с.

5. Рахмилович В.А. Основные положения о юридических лицах в Гражданском кодексе РФ. Комментарий // Адвокат. -Москва, 1997. -№11. -С.

6.

6. Зокиров И.Б. Фукаролик хукуки. Дарслик. 1-кисм. -Тошкент: ТДЮИ, 2009.

7. Гражданское право. Под.ред. А.П.Сергеева, Ю.К.Толстого. -М.: Проспект, 1999. Ч.1. -125-126 с.

8. Могилевский С. Понятие и порядок образования органов управления Акционерного общества // Хозяйство и право. -Москва, 2006. -№1. -С 60.

9. Шиткин И. Соотношение интересов различных групп акционеров и менеджеров в управлении акционерным обществом. // Хозяйство и право. -Москва, 1998. -№11. -С. 126.

10. Богатых Е. Гражданское и торговое право. -М.: Контракт, 2000. -83 с.

11. Кашанина Т.В. Корпоративное право. Учебник. -М.: НОРМА-ИНФРА-М, 1999. -458 с.

12. Abdixakimov, I. (2022). Cyber Crimes in Digital Economy.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.