Научная статья на тему 'УСТАВ ФОНДИДА ДАВЛАТГА ТЕГИШЛИ УЛУШ БЎЛГАН ХЎЖАЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ҚАРОР ҚАБУЛ ҚИЛИШ ЖАРАЁНИДА ДАВЛАТ ИШТИРОКИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ВА ТАРТИБИ'

УСТАВ ФОНДИДА ДАВЛАТГА ТЕГИШЛИ УЛУШ БЎЛГАН ХЎЖАЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ҚАРОР ҚАБУЛ ҚИЛИШ ЖАРАЁНИДА ДАВЛАТ ИШТИРОКИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ВА ТАРТИБИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
184
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Устав фонд / давлат улуши / олтин акция / хўжалик жамияти / акция / Statutory fund / state share / gold stock / business company / stock

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Юсупов, Илхомжон

Ушбу илмий мақолада Устав фондида Давлатга тегишли улуш бўлган хўжалик жамиятларида қарор қабул қилиш жараёнида давлат иштирокининг ҳуқуқий асослари ва тартиби ҳақида маълумотлар баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

LEGAL BASES AND PROCEDURE OF STATE PARTICIPATION IN THE DECISION-MAKING PROCESS IN ECONOMIC SOCIETIES WITH A STATE SHARE IN THE CHARTER CAPITAL

This scientific article provides information on the legal basis and procedure for state participation in the decision-making process in business entities in which the State Fund has a share in the Charter Fund

Текст научной работы на тему «УСТАВ ФОНДИДА ДАВЛАТГА ТЕГИШЛИ УЛУШ БЎЛГАН ХЎЖАЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА ҚАРОР ҚАБУЛ ҚИЛИШ ЖАРАЁНИДА ДАВЛАТ ИШТИРОКИНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ВА ТАРТИБИ»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

УСТАВ ФОНДИДА ДАВЛАТГА ТЕГИШЛИ УЛУШ БУЛГАН ХУЖАЛИК ЖАМИЯТЛАРИДА КАРОР КАБУЛ КИЛИШ ЖАРАЁНИДА ДАВЛАТ ИШТИРОКИНИНГ ^У^УКИЙ АСОСЛАРИ ВА ТАРТИБИ

Илхомжон Юсупов

Тошкент давлат юридик университети укитувчиси iyusupov2022@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Ушбу илмий мацолада Устав фондида Давлатга тегишли улуш булган хужалик жамиятларида царор цабул цилиш жараёнида давлат иштирокининг ууцуций асослари ва тартиби уацида маълумотлар баён этилган.

Калит сузлар: Устав фонд, давлат улуши, олтин акция, хужалик жамияти, акция

ГОСУДАРСТВО В ПРОЦЕССЕ ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ В ХОЗЯЙСТВЕННЫХ ОБЩЕСТВАХ, В КОТОРЫХ ГОСУДАРСТВО ИМЕЕТ ДОЛЮ В УСТАВНОМ КАПИТАЛЕ ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ И

ПОРЯДОК УЧАСТИЯ

Илхомжон Юсупов

Преподователь Ташкентского государственного юридического университета iyusupov2022@mail. т

АННОТАЦИЯ

В данной научной статье представлена информация о правовых основах и порядке участия государства в процессе принятия решений в хозяйственных обществах, в которых Государственный фонд имеет долю в Уставном фонде.

Ключевые слова: Уставный фонд, государственная доля, золотой акция, хозяйственное общество, акции.

LEGAL BASES AND PROCEDURE OF STATE PARTICIPATION IN THE DECISION-MAKING PROCESS IN ECONOMIC SOCIETIES WITH A STATE SHARE IN THE CHARTER CAPITAL

Ilkhomjon Yusupov

lecture of the Tashkent State University of Law iyusupov2022@mail. ru

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

ABSTRACT

This scientific article provides information on the legal basis and procedure for state participation in the decision-making process in business entities in which the State Fund has a share in the Charter Fund.

Keywords: Statutory fund, state share, gold stock, business company, stock

КИРИШ

Давлат иштирокидаги хужалик жамиятлари давлат учун стратегик ахамиятга эга булган доимий даромад келтирувчи сохаларни эгаллаганлиги ва юз фоиз хусусий булган акциядорлик жамиятларидан фарк килувчи мураккаб тизимга эга эканлиги билан эътиборни тортади. Нефт ва газ сохаси, электр энергияси, хаво ва темирйул транспорти, автомобилсозлик каби иктисодиётимизнинг устуни булган сохалар давлат ихтиёрида булиб, уларда бошкарувни амалга ошириш тизими кандай ишлаб чикилганлиги ва бу тизим кай даражада самара бераётганлиги малакатнинг бутун бошли иктисодиётига таъсир этувчи омил эканлиги масаланинг долзарб эканлигини курсатади.

Давлатнинг корпоратив бошкарувда иштирок этиши инкироз холатларида ижобий ахамият касб этади. Умуман, давлат корпоратив бошкарувда икки ёклама иштирок килади.

Биринчидан, заруриятга караб корпоратив бошкарувнинг меъёрий-хукукий негизини хосил килиш ва такомиллаштириш хамда АЖ томонидан конунчилик меъёрларига риоя килиниши устидан назорат килиш ёрдамида.

Иккинчидан, давлат улуши мавжуд АЖлар корпоратив бошкарувида бевосита иштирок килиш ва "олтин акция" кулланилиши хакида хукумат карори кабул килинган АЖни бошкаришда катнашиш.

Ривожланган бозор иктисодиёти мамлакатларида баъзи бир АЖлар маълум бир микдордаги акциясига давлатнинг эгалик килишига ягона сабаб "бозордаги йукотишлар"нинг (market failure) 1 мавжудлигидир, бу бозорларда жамият манфаатлари ва йукотишлари хусусий манфаат ва йукотишлардан устун булади. Бундай холат, масалан, бозор тузилмасининг монополиялаштирилиши холида руй беради. Бунда хусусий мулкдорнинг интилган фойдани имкон кадар ошириш максади жамият учун (эркин ракобатчилик моделига нисбатан) махсулот микдорининг пасайишига ва нисбатан юкори нархларда сотилиши шаклида зарарни англатади.

1Яушев Р.И. Управление государственными пакетами акций: вопросы теории и практики. Экономика и класс собственников. 2004, №3. - с.26-32.; Яушев Р.И. Госсектор: национальные особенности нормативного регулирования// Налоговые и таможенные вести. -Ташкент, 2007. -№3

148

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

01.01.2008 йил холатига Узбекистан Марказий депозитарий хисобида икки мингга якин АЖ кайд килинган булиб, шулардан 536 тасида давлат улуши бор эди. 565 АЖларидаги давлат улуши акциялари холдинг, давлат-акциядорлик ва акциядорлик компаниялари устав фондларига берилди. Бундан ташкари 600 дан ошик масъулияти чекланган жамиятларида (МЧЖ) давлат улуши бор эди2.

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Республикамиз барча АЖлари чикарган акциялар умумий микдори 2,1 млрд. донадан, уларнинг жами номинал киймати 3,0 трлн. сумдан ошиб кетди. Улардан турли компаниялар эмиссия килган 2,4 трлн. сумлик (80,0%) 1,3 млрд.дона (61,9%) акциялар давлат ёки давлат томонидан назорат килинадиган турли компаниялар ихтиёрида эди 3 . Стратегик ахамиятга эга булган корхоналар, хамда деярли барча холдинг, давлат-акциядорлик ва акциядорлик компаниялари акцияларининг 51% ва ундан ортик улушлари доимий равишда давлат мулкчилигида саклаб колинади.

Ушбу мавзуси доирасида тадкикот олиб борган олимлар П.В.Кузнецов хамда А.А.Муравьевлар "Акциядорлик жамиятлари ва аралаш компанияларни бошкаришда давлатнинг иштироки механизмлари" деб номланган маколасида4 давлат акция пакетларини бошкариш механизмлари (давлат вакиллари, ишончли бошкарувчилар хамда холдинг компаниялари ташкил этиш)нинг камчилик ва афзаллик томонлари куриб чикилади. Маколанинг охирги кисмида ана шу механизмлар самарадорлиги эконометрик метод оркали тахлил килинади. Унда 3 йиллик микдорий хамда худудий бирликлардан фойдаланилади. Тадкикотнинг максади кайси механизм самаралирок эканини аниклаш булиб, иш якунида давлат акция пакетларини холдинглар ташкил этиш оркали бошкариш самаралирок деган хулосага келишган.

Худди шунингдек, яна бир рус олими и.ф.н., доцент Малаева Т.В.нинг фикрича, давлат корпорацияси - бу тулик ёки кисман давлат назоратидаги акционерлик компанияси ёки ишлаб чикариш хдмда мустакил бирлик сифатида бозорда фаолият курсатувчи компаниялар бирлашмаси хисобланади5. Давлат

2 http://csam.uz/info/CompanyList.aspx?t=AO. Давлат активларини бошкариш марказининг расмий сайти

3http://csam.uz/info/CompanyList.aspx?t=AO. Давлат активларини бошкариш марказининг расмий сайти

4П.В.Кузнецов, А.А. Муравьев Механизмы участия государства в управлении акционерными обществами государственной и смешанной форм собственности в России. Вестник СПБГУ. Сер 8 2002 Вып. 1 №8

5 И.ф.н, доц.Малаев Т.В. Управление пакетами акций, находящихся в государственной собственности/Экономика и менеджмент. http://www.topknowledge.ru/upravlenie-paketami-aktsij-nakhodyashchikhsya-v-gosudarstvennoj-sobstvennosti/4299-zarubezhnyj-opyt-upravleniya.html

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

директорлар кенгаши, акциядорларнинг умумий йигилишида уз вакиллари оркали давлат мулкини бошкаришда иштирок этади.

Давлат корхонасидан фаркли уларок давлат иштирокидаги акционерлик компаниялари иктисодий ва молиявий фаолиятида тулик мухтор хисобланади6.

Давлат акциялар пакетларини бошкаришнинг асосий тамойиллари:

- аник АЖ (бир жинсли АЖлар гурухи, масалан, пахта тозалаш заводлари) акция пакетларининг давлат эгалигида колдирилиши зарур булган максадларнинг аникланиши ва мос равишдаги хукукий хужжатларида аник ёритилиши;

- минимал етарлилик, яъни давлат манфаатларига иктисодий тартибга солишнинг (солик, божхона сиёсатини узгартириш ва бошкалар) билвосита (индикатив) усуллар билан эришиб булмайдиган корхоналардагина акциялар пакетига давлатнинг эгалик килиши етарлидир;

- самарали бошкариш оркали ресурсларни имкони бор даражада тежашга эришиш учун корхона устав фондида давлат иштирокининг зарурияти;

- бошкарувнинг профессионализму давлат акция пакетларини бошкаришга юкори малакали мутахассисларнинг жалб килиниши назарда тутилиши;

- давлат акция пакетларини бошкарувчилар билан самарали узаро муносабатда булиш тизимининг мавжудлиги7.

Тадкикот натижалари шуни курсатадики, Япония, Канада ва Франция каби мамлакатларда электроэнергетика, Франция, Италия, Швеция, Испания в Австрияда темир йул транспорти, Франция ва Испанияда авиатранспорт, А^Ш ва Японияда почта хизмати тулик давлат тасарруфидадир8. Куплаб холларда давлат мухим табиий ресурслар, интеллектуал ва тарихий-маданий бойликлар эгаси хам хисобланади. У томонидан фундаментал фанлар, юкори технологияларни яратиш ва уни амалиётга тадбик этиш молиялаштирилади, унга ахборот махсулотларининг етарлича кисми хам тегишлидир.

Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2005 йил 27 апрелда 1473-сон билан руйхатга олинган Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги,

6 И.ф.н, доц.Малаев Т.В. Управление пакетами акций, находящихся в государственной

собственности/Экономика и менеджмент. http://www.topknowledge.ru/upravlenie-paketami-aktsij-

nakhodyashchikhsya-v-gosudarstvennoj-sobstvennosti/4299-zarubezhnyj-opyt-upravleniya.html

7Яушев Р.И. Управление государственными пакетами акций: вопросы теории и практики. Экономика и класс

собственников. 2004, №3. - с.26-32.; Яушев Р.И. Госсектор: национальные особенности нормативного

регулирования// Налоговые и таможенные вести. -Ташкент, 2007.-№3

8Х,амидулин М.Б. Концепция построения национальной модели корпоративного управления// Рынок, деньги и кредит. - Ташкент, 2007. - №5(120). - с.28-36.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Давлат мулки кумитасининг 2005 йил 14 мартдаги 33, 01/06-18/02-сон карори билан тасдикланган "Хужалик жамиятлари устав жамгармасидаги давлат акциялари пакетлари (улушлари)ни бошкариш буйича фаолиятни амалга ошириш тартиби тугрисида"ги Низом ишлаб чикилган хамда хужалик жамиятларининг устав жамгармаларидаги давлат акциялари пакетлари (улушлари)ни бошкариш буйича фаолиятни амалга ошириш тартибини белгилайди.

Низомда давлат вакили, яъни Узбекистон Республикаси Давлат мулки кумитаси билан тузиладиган ишончли бошкариш шартномалари асосида давлат акциялари пакетлари (улушлари)ни бошкариш ва хужалик жамиятларининг бошкарув органларида (кузатув кенгаши, акциядорлар (иштирокчилар) умумий йигилишида) давлат манфаатларини ифода этиш буйича фаолиятни амалга оширадиган давлат вакили, ишончли бошкарувчи ва бошкарувчи компания, шунингдек акциядорлар (иштирокчилар) умумий йигилишида Давлат мулки кумитасининг ишончномасига кура давлат манфаатларини ифода этадиган ёки Давлат мулки кумитасининг таклифига кура кузатув кенгаши таркибига киритилган жисмоний шахсни хужалик жамиятларида иштироки кузда

9

тутилган9.

Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 5 июлдаги 257-сон карорига 3-илова булган "Давлатнинг акциядорлик жамиятларидаги ишончли вакиллари тугрисида"ги Низомга кура, Республика иктисодиёти таркибида етакчи мавкега эга булган, руйхати хукумат карори билан белгиланадиган, давлатнинг акциядорлик жамиятларидаги ишончли вакиллари Узбекистон Республикаси Бош вазири хузуридаги Комиссия томонидан Узбекистон Республикаси Давлат мулки кумитаси такдимномасига биноан тайинланадилар. Устав фондидаги давлат мулки улуши 25 фоиздан ортик булган бошка акциядорлик жамиятларида давлатнинг ишончли вакиллари Узбекистон Республикаси Давлат ракобат кумитаси Х,айъати томонидан Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси Комплекслари такдимномасига биноан тайинланадилар10.

"Олтин акция" - бу давлат корхоналари негизида уларни хусусийлаштириш натижасида ташкил килинган АЖни бошкариш буйича

9 Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2005 йил 27 апрелда 1473-сон билан руйхатга олинган Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги, Давлат мулки кумитасининг 2005 йил 14 мартдаги 33, 01/06-18/02-сон карори билан тасдикланган "Хужалик жамиятлари устав жамгармасидаги давлат акциялари пакетлари (улушлари)ни бошкариш буйича фаолиятни амалга ошириш тартиби тугрисида"ги Низом

10Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 5 июлдаги 257-сон карорига 3-илова булган "Давлатнинг акциядорлик жамиятларидаги ишончли вакиллари тугрисида"ги Низом

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

хукуматнинг махсус хукукидир. Одатда миллий хавфсизлик ва жамоатчилик манфаатларини таъминлаш учун зарур булган махсулотнинг мамлакатдаги ягона ёки асосий ишлаб-чикарувчиси (хизматлар етказиб берувчиси) булган АЖларга нисбатан кулланилади.

"Олтин акция" оддий акциялардан фаркли уларок, кимматли когоз эмас ва олди-сотди килиниши хам мумкин эмас. Унинг эгаси (факат давлат) корпоратив хукукларга кисман эга булади. "Олтин акция" уз эгасига дивиденд олиш ва АЖ тугатиладиган булса мулкнинг бир кисмига давогарлик килиш хукукини бермайди. Шу билан бирга, АЖ конунчиликда аникланган масалалар буйича бошкарув органларининг давлат манфаатларига зид булган карорларининг кабул килинишига тускинлик килиш имконини беради.

"Олтин акция" ХХ-асрнинг 80-йилларида Буюкбританияда М.Тэтчер хукумати давлат корхоналарини хусусийлаштириш даврида кенг кулланила бошланди 11 . Кейинчалик уни Дания, Португалия, Испания ва бошка мамлакатларда, шу жумладан собик социалистик мамлакатларда куллай бошладилар12.

2003 йилда Европа суди (Европа иттифокининг арбитраж органи) "олтин акция" кулланилиши европа мамлакатларининг иктисодий интеграцияси жараёнига халакит беради ва капиталларнинг эркин айланиши тугрисидаги конунчиликка зид деб тан олди13. Шу вактнинг узида, Европа суди "олтин акция" утиш иктисодиёти мамлакатларида - ЕИ аъзолигига номзод булган мамлакатларда, бирок факат стратегик тармокларда ишлатилиши мумкинлигини эътироф этди.

"Олтин акция" МДХ, мамлакатларида (Россия Федерацияси, ^озогистон Репсубликаси ва б.) хам кулланилмокда14. Бунда, "олтин акция" кулланилаётган АЖлар сонининг камайиш тенденцияси кузатилмокда. Россиялик иктисодчиларнинг фикрича у факат куйидаги холда кулланилиши узини оклайди: агар давлатнинг АЖни бошкаришда иштирок килишдан максади даромад олиш эмас, балки ушбу жамиятни маълум бир товарлар ишлаб чикарувчиси (хизмат курсатувчиси) сифатида саклаб колиш, унинг тугатилиши,

пХодиев Б.Ю., Карлибаева Р.Х., Расулов Н.М. Корпоратив бошкарув: Укув кулланма. -Т.: ТДИУ, 2011. -87 б

12Ханкельдиева. Совершенствование организационной структуры и стратегии в корпоративном управлении (на примере машиностроительных предприятий Республики Узбекистан)

13 Соколов А.В. Регулирование деятельности корпораций с участием государства как форма реализации промышленной политики: автореф. дис. д.э.н. - СПб., 2011. - С. 3-8

14 Беркинов Б.Б. Корпоративные структуры: основы создания и управления. - Т.: Изд. Национальной библиотеки им. А.Навои. 2005.- 127 с.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

мулкининг талон-тарож булиши ёки фаолият йуналишини узгартиришини олдини олиш максадида булса.

Узбекистонда "олтин акция" факат "УзБАТ" АЖга нисбатан уни ташкил килиш даврида кулланилган булиб, 2005 йилда бекор килинган эди15.

Узбекистон Республикаси Президентининг "Иктисодиётнинг стратегик тармоклари корхоналарини хусусийлаштириш жараёнларини чукурлаштиришга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги 2007 йил 20 июлдаги ПФ-3897-сонли Фармони билан хукуматга мамлакат иктисодиёти учун устувор ахамиятга эга булган стратегик тармокдардаги хусусийлаштириладиган алохида акциядорлик жамиятларига нисбатан "олтин акция" кулланилиши тугрисида карор кабул килиш хукуки берилди.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Узбекистон Республикасининг 2022 йил 29 мартдаги "Корпоратив бошкарув тизими такомиллаштирилиши муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида"ги УРК-760-сон конунига асосан Фукаролик кодексига киритилган узгартиришларга кура унитар корхонада кузатув кенгаши ташкил этилиши ва кенгаш корхонанинг бошкарув органи булиши мумкинлиги белгиланди. Шунингдек, давлатнинг айрим акциядорлик жамиятларини бошкаришда иштирок этиш хукукини берувчи "олтин акция"га оид нормалар конунчиликдан чикариб ташланди. Акциядорлик жамияти кузатув кенгаши аъзоларининг ваколати 1 йилдан 3 йилга узайтирилди. Юридик шахсларнинг устав фондида камида 5 фоиз улушга эга булган иштирокчилар ва акциядорлар аудиторлик текширувининг буюртмачилари булиши мумкинлиги белгиланди, илгари 10 фоиз эди 16.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2006 16 октябрдаги "Устав фондида давлат улуши мавжуд булган корхоналарни самарали бошкаришни ва давлат мулки хисоби лозим даражада юритилишини таъминлаш буйича чора-тадбирлар хакида"ги 215-сонли карори акциядорлик жамиятларида корпоратив бошкарувни мустахкамлаш ишида навбатдаги кадам булиб, унда асосий эътибор корпоратив назорат тизимига каратилган бир канча норматив-хукукий хужжатлар кабул килинди. Буларга мисол сифатида Давлат корхоналари хакида низом, ички аудит хизмати хакида низом, Давлат акция

15Ходиев Б.Ю., Карлибаева Р.Х., Расулов Н.М. Корпоратив бошкарув: Укув кулланма. -Т.: ТДИУ, 2011. -87 б

16 Узбекистон Республикасининг "Корпоратив бошкарув тизими такомиллаштирилиши муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида"ги ^онуни. 2022 йил 29 март УРК-760-сон.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

пакетларини (улуши) ишончли бошкарувга бериш тартиби хакида низом 17лар ва бошкалар. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 8 апрелдаги "Тадбиркорлик мухитини яхшилаш ва хусусий секторни ривожлантириш оркали баркарор иктисодий усиш учун шарт-шароитлар яратиш борасидаги навбатдаги ислохотлар тугрисида"ги ПФ-101-сон Фармонида давлат иштироки сакланиб колаётган товар ва хизматлар бозорини эркинлаштириш хамда ушбу сохаларга хусусий секторнинг кириб келиши учун шароит яратиш, монополияга карши органнинг институционал салохияти ва ваколатини кучайтириш оркали соглом ракобат мухитини шакллантириш, давлат иштирокидаги корхоналар ва тижорат банкларида корпоратив бошкарувнинг замонавий усулларини, шу жумладан "комплаенс" назорат тизимини кенг жорий этиш, харидлар тизими шаффофлигини таъминлаш оркали коррупциянинг олдини олиш тартиби белгиланди.

Шунингдек, давлат иштирокидаги корхоналарнинг иктисодиётдаги иштирокини чеклаш ва кискартириш максадида, уларга Узбекистон Республикаси Президенти ва Хукумати карорларида назарда тутилмаган холларда:

асосий фаолиятга хос булмаган янги кусмас мулк объектларини сотиб олиш ёки куриш;

ракобат ривожланган сохада асосий фаолиятидан ташкари кушимча фаолият билан шугулланиш;

асосий фаолиятига хос булмаган хужалик жамиятлари устав капиталида иштирок этиш ёки ундаги улушни сотиб олиш такикланди. Шу билан бирга давлат иштирокидаги корхоналар томонидан асосий фаолиятига хос булган янги кучмас мулк объектларини сотиб олиш ёки куриш хамда хужалик жамиятлари устав капиталидаги улушни сотиб олиш, шунингдек, асосий фаолиятидан ташкари кушимча фаолият билан шугулланиш кузатув кенгаши карорига асосан амалга оширилиши белгиланди18.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтадиган булсак, давлат иштирокидаги хужалик жамиятларида карорлар кабул килиш ушбу жамият доирасидан келиб чикади,

17 Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг «Устав фондида давлат улуши мавжуд булган корхоналарни самарали бошкаришни ва давлат мулки хисоби лозим даражада юритилишини таъминлаш буйича чора-тадбирлар хакида» 215-сон 16.10.2006 йилдаги Кдрори

18 Узбекистон Республикаси Президентининг "Тадбиркорлик мухитини яхшилаш ва хусусий секторни ривожлантириш оркали баркарор иктисодий усиш учун шарт-шароитлар яратиш борасидаги навбатдаги ислохотлар тугрисида"ги Фармони. Тошкент 2022 йил 8 апрелдаги ПФ-101-сон.

154

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

яъни жамиятнинг ички хужжатларидан ташкари давлат томонидан кабул килинган конунчилик хужжатлари ушбу жамият фаолиятини тартибга солади. Ушбу хусусият давлат иштирокидаги хужалик жамиятларининг стратегик ахамиятга эга эканлиги, яъни уларда давлат иштироки оркали бутун жамият манфаатлари эътиборга олинади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикасининг "Корпоратив бошкарув тизими такомиллаштирилиши муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида"ги ^онуни. 2022 йил 29 март УРК-760-сон. lex.uz

2. Узбекистон Республикаси Президентининг "Тадбиркорлик мухитини яхшилаш ва хусусий секторни ривожлантириш оркали баркарор иктисодий усиш учун шарт-шароитлар яратиш борасидаги навбатдаги ислохотлар тугрисида"ги Фармони. Тошкент 2022 йил 8 апрелдаги ПФ-101-сон. lex.uz

3. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг «Устав фондида давлат улуши мавжуд булган корхоналарни самарали бошкаришни ва давлат мулки хисоби лозим даражада юритилишини таъминлаш буйича чора-тадбирлар хакида» 215-сон 16.10.2006 йилдаги Кдрори. lex.uz

4. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2000 йил 5 июлдаги 257-сон карорига 3-илова булган "Давлатнинг акциядорлик жамиятларидаги ишончли вакиллари тугрисида"ги Низом. lex.uz

5. Узбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2005 йил 27 апрелда 1473-сон билан руйхатга олинган Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги, Давлат мулки кумитасининг 2005 йил 14 мартдаги 33, 01/06-18/02-сон карори билан тасдикланган "Хужалик жамиятлари устав жамгармасидаги давлат акциялари пакетлари (улушлари)ни бошкариш буйича фаолиятни амалга ошириш тартиби тугрисида"ги Низом

Илмий адабиётлар:

1. Adilxodjayeva, S., & Muratayev, S. (2014). Legalization and organization point of tourism development in Uzbekistan. Retrieved 27 April 2014.

2. Беркинов Б.Б. Корпоративные структуры: основы создания и управления. -Т.: Изд. Национальной библиотеки им. А.Навои. 2005.- 127 с.

3. П.В.Кузнецов, А.А. Муравьев Механизмы участия государства в управлении акционерными обществами государственной и смешанной форм собственности в России. Вестник СПБГУ. Сер 8 2002 Вып. 1 №8

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 4/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

4. И.ф.н, доц. Малаев Т.В. Управление пакетами акций, находящихся в

http://www.topknowledge.ru/upravlenie-paketami-aktsij-nakhodyashchikhsya-v-gosudarstvennoj-sobstvennosti/4299-zarubezhnyj-opyt-upravleniya.html

5. Муратаев, С. А. (2022). PROBLEMS OF FINDING STABLE APPROACHES TO LEGAL REGULATION OF ASSESSMENT OF EFFICIENCY OF HIGHER EDUCATION FACILITIES TEACHERS: SOME COMPARISONS WITH THE USA AND UZBEK TERTIARY EDUCATION. ЖУРНАЛ ПРАВОВЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ, (SI 1).

6. Polatjonogli, T. M. A., & Abdulajonovich, S. M. (2022). HUNTING A SUITABLE TYPE OF LEGAL ENTITYFOR CENTRAL ASIAN BUSINESSMEN IN CHINA. Ижтимоий Фанларда Инновация онлайн илмий журналы, 2(1), 75-

7. Садиков, М. А. (2019). Нормативно-правовые аспекты привлечения иностранных инвестиций в Республику Узбекистан. Молодой ученый, (23), 539-

8. Садиков, М. А. (2020). ЗАМОНАВИЙ ЮРИДИК АМАЛИЁТДА "LEGAL TECH" НИНГ УРНИ ВА РОЛИ. ЖУРНАЛ ПРАВОВЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ, 5(6).

9. Sodikov, A. (2021). TYPES OF INFORMATION IN LAW-MAKING PROCESS: TYPES OF INFORMATION IN LAW-MAKING PROCESS. TSUL Legal Report International electronic scientific journal, 2(1), 8-22.

10. Соколов А.В. Регулирование деятельности корпораций с участием государства как форма реализации промышленной политики: автореф. дис. д.э.н. - СПб., 2011. - С. 3-8

11. Хдмидулин М.Б. Концепция построения национальной модели корпоративного управления// Рынок, деньги и кредит. - Ташкент, 2007. -№5(120). - с.28-36.

12. Ханкельдиева. Совершенствование организационной структуры и стратегии в корпоративном управлении (на примере машиностроительных предприятий Республики Узбекистан)

13. Ходиев Б.Ю., Карлибаева Р.Х., Расулов Н.М. Корпоратив бошкарув: Укув кулланма. -Т.: ТДИУ, 2011. -87 б

14. Яушев Р.И. Управление государственными пакетами акций: вопросы теории и практики. Экономика и класс собственников. 2004, №3. - с.26-32.; Яушев Р.И.

государственной собственности/Экономика

и

менеджмент.

77.

541.

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 4/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Госсектор: национальные особенности нормативного регулирования// Налоговые и таможенные вести. -Ташкент, 2007.-№3

15. http://csam.uz/info/CompanyList.aspx?t=AO. Давлат активларини бошкариш марказининг расмий сайти

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.