CC BY
5Труды БГТУ, 2020, серия 6, № 2, с. 75-79
75
УДК 94(476)
I. А. Андарала
Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот
АГУЛЬНАЯ КАНЦЭПЦЫЯ I АСНОУНЫЯ МЕТАДЫ ДАСЛЕДАВАННЯ ДЗЯРЖАУНАЙ ПАЛ1ТЫК1 ПА РАЗВ1ЦЦ1 АГУЛЬНАЙ СЯРЭДНЯЙ АДУКАЦЫ1 БЕЛАРУС1 У 1943-1980-Я ГГ.
У артыкуле раскрываецца аутарская канцэпцыя i метадалопя даследавання дзяржаунай паль тык1 па развiццi агульнай сярэдняй адукацьп Беларусi у 1943-1980-я гг. Яна уключае псторыка-матэрыялютычны i элементы цывiлiзацыйнага падыходау, дасягненнi тэарэтычнай думкi, засна-ваныя на навуковых даследаваннях псторыкау, фшосафау, педагогау, палиычных i дзяржауных дзеячау мiнулага i сучаснасцi па праблемах агульнаадукацыйнай школы.
Ключавыя словы: канцэпцыя, метадалогiя, дзяржауная палiтыка, адукацыя, школа.
I. A. Andarala
Belarusian State Technological University
GENERAL CONCEPT AND BASIC RESERCH METHODS OF STATE POLICY FOR THE DEVELOPMENT OF GENERAL SECONDARY EDUCATION IN BELARUS IN THE 1943-1980s
The article reveals the author's concept and methodology for the study of state policy on the development of general secondary education in Belarus in the 1943-1980s, which includes the historical-materialistic and elements of civilization approaches, the achievements of theoretical thought based on scientific research of historians, philosophers, teachers, political and statesmen of the past and present on the problems of secondary schools.
Key words: concept, methodology, public policy, education, school.
Уводзшы. Айчынная пстарычная навука разглядае метадалопю як вучэнне аб навуко-вым метадзе пазнання або як сютэму навуковых прынцыпау, на яюх грунтуецца даследаванне i ажыццяуляецца выбар сукупнасщ пазнаваль-ных сродкау, метадау, прыёмау для яго правядзення. АсноУнымi функцыям^ яюя выконвае метадалопя, з'яуляюцца: вызначэнне спосабау атрымання навуковых ведау, якiя адлюстроуваюць дынамiчныя працэсы i з'явы; накiрункi даследавання для дасягнення наву-кова-даследчай мэты; забеспячэнне усебаковага атрымання iнфармацыi аб працэсе або з'яве, якая вывучаецца; аказанне дапамоп ва уклю-чэннi новай шфармацып у абыход; забеспячэнне удакладнення, узбагачэння, сiстэматызацыi тэрмiнаy i паняццяу; стварэнне сiстэмы наву-ковай шфармацып, якая грунтуецца на навуковых фактах. Таюм чынам, метадалогiя - гэта канцэптуальнае абгрунтаванне мэты, зместу, метадау даследавання, яюя забяспечваюць атрыманне максiмальна аб'ектыунай, даклад-най, сютэматызаванай iнфармацыi аб працэсах i з'явах.
Асноуная частка. У адпаведнасщ з аб'ек-там нашага даследавання мы прытрымлiваемся канцэпцыi, што на працягу усёй савецкай гiсторыi, у тым лiку i з 1943 па 1980-я гг., дзяржауная паттыка у галiне развiцця агульнай
сярэдняй адукацып Беларусi з'яулялася састау-ной часткай агульнай партыйна-дзяржаунай палiтыкi як СССР у цэлым, так i Беларускай ССР, у прыватнасцi, адпавядала класавай дак-трыне i вызначаным у дакументах КПСС стратэгiчным i тактычным мэтам. Менавiта таму практычна уся дзейнасць агульнаадука-цыйнай школы крашы вызначалася сумеснымi рашэннямi ЦК КПСС i Савета Мiнiстраy СССР. Як правша, гэтыя рашэннi дублiравалiся на Узроyнi ЦК КПБ i Савета Мiнiстраy БССР.
Пад дзяржаунай палпыкай па развiццi агульнай сярэдняй адукацып Беларусi мы разумеем агульны план дзеянняу палiтыка-адмi-шстрацыйных органау улады рэспублiкi, накi-раваных на рашэнне важных, уплывовых на адукацыю i выхаванне вучнёускай моладзi праблем.
Сярэдняя агульнаадукацыйная школа рэспу-блт за акрэслены намi савецкi перыяд прайшла доУгi шлях свайго пстарычнага развiцця. Бу-дучы дэтэрмiнiравана пстарычна, школьная палiтыка, якая праводзiлася у БССР, не магла заставацца нязменнай. Яна фармiравалася у адпаведнасцi з аб'ектыyнымi yмовамi, у якiх знаходзшася савецкая дзяржава i рэспублiка з iх запатрабаванасцю у г1старычна вызначаным уз-роyнi адукац^Ii i культуры насельшцтва, а так-сама неабходнасцю нарошчваць iнтэлектуальн^I
патэнцыял грамадства. Побач з гэтым1 аб'ек-тыуным1 умовам1 на фарм1раванне школьнай палпыю у рэспублщы аказау уздзеянне таю ютотны суб'ектыуны фактар, як стратэпя { так-тыка юруючай камушстычнай партып у галше развщця агульнаадукацыйнай школы.
Выкарыстоуваючы сваё манапольнае стано-вшча у савецюм грамадстве, КПСС распра-цоувала стратэпю I асноуныя наюруню развщця сярэдняй агульнаадукацыйнай школы крашы зыходзячы са свайго бачання шляхоу 1 сродкау пабудовы сацыял1зму, сва1х пал1тыч-най, щэйна-тэарэтычнай I аргашзатарскай функ-цый: усеагульная I роуная адукацыя ус1х дзяцей 1 падлеткау, стварэнне умоу, яюя забяспечвал1 яе даступнасць; паэтапнае авалоданне усё больш высоюм узроунем агульнай адукацьи (усеагульная пачатковая, затым сям1гадовая, васьм1гадовая, сярэдняя); вызначала агульную наюраванасць школы як адзшай, працоунай, полгохшчнай; забяспечвала панаванне марк-сюцка-леншскай щэалогп { светапогляднай намраванасщ вучэбнага I выхаваучага працэсау.
Манапал1зм партып распаусюджвауся I на аргашзацыйнае забеспячэнне рэал1зацып школьнай пал1тыю у жыццё. Гэта вырашалася праз жорсткую кадравую работу, щэалапчны кан-троль юруючых { педагапчных кадрау. Мнопя рашэнш па развщщ агульнаадукацыйнай школы мел1 сшу адмшютрацыйнага распараджэння, дзе неабходныя эканам1чныя { матэрыяльныя перадумовы падмянялюя пазаэканам1чным1 мерам1 на аснове партыйнай дысцыплшы.
Для доказу вылучанай канцэпцыи неабходна пераасэнсаваць змест { вынш партыйна-дзяржаунага юраунщтва сярэдняй агульнаадукацыйнай школай рэспублш у акрэслены нам1 пстарычны перыяд.
Безумоуна, з ул1кам важнасщ школьнай адукацып у сацыяльна-эканам1чным развщщ рэспублш праблема генезюу агульнаадукацыйнай школы Беларус у 1943-1980-я гг. знайшла сваё асвятленне у працах беларусюх навукоуцау савецкага часу. Аднак партыйная манапол1я аказала свой уплыу I на падыходы да даследавання пал1тыю па развщщ савецкай сярэдняй агульнаадукацыйнай школы БССР. Працы псторыкау савецкага перыяду абат-ралюя на тэарэтычныя пастулаты юруючай камушстычнай партып { практыку юраунщтва партыйна-дзяржауных структур адукацыйнай сферай. Перакананасць у правшьнасщ пар-тыйна-дзяржаунай пал1тыю у галше школьнай адукацып асноувалася на поспехах, дасягнутых савецкай школай у канцы 1920-1930-х гг. (лшвщацыя нешсьменнасщ, увядзенне усеагу-льнага пачатковага навучання). Менав1та таму у працах беларусюх псторыкау асноуная увага
удзялялася адлюстраванню беспамылковасщ партыйна-дзяржаунай адукацыйнай пал1тыю, гшертраф1раванай паз1тыунай ацэнцы поспехау I дасягненняу у развщщ агульнаадукацыйнай школы, фарм1раванню уяулення аб выраша-насщ асноуных праблем навучання { выхавання навучэнцау. Спробы нестандартнага I неазанга-жыраванага погляду на генезю школьнай адукацып БССР натыкалюя на жорсткую за-барону. У тых жа выпадках, кал1 крытыка выка-звалася, аутары вымушаны был1 дзейшчаць у рамках агульнапрынятай (дакладней - дазво-ленай) метадалапчнай дактрыны. Адсутнасць у даследаваннях усебаковага анал1зу наяуных праблем I супярэчнасцей негатыуна сказвалася на узроуш навукова-тэарэтычных абагульнен-няу { вывадау, зшжала практычную значнасць навуковых рэкамендацый.
Трэба адзначыць, што, нягледзячы на давол1 шырокую пстарыяграф1ю па пытаннях партый-на-дзяржаунага юраунщтва школьнай адука-цыяй рэспублт, па-за межам1 тэарэтычнага 1 практычнага асэнсавання аказалюя мнопя аспекты развщця агульнай сярэдняй адукацыи I яе месца у сютэме грамадсюх адносш. У пры-ватнасц1, не атрымал1 неабходнага асвятлення супярэчнасц1 пам1ж узроунем агульнаадукацыйнай падрыхтоую навучэнцау 1 грамадсюм1 патрэбнасцям1, прадыктаваным1 навукова-тэх-н1чным прагрэсам.
Сёння у постсавецкай г1старычнай навуцы 1дуць працэсы удакладнення I узбагачэння метадалогИ даследаванняу, вызвалення яе ад дагматызму { 1дэалаг1чных штампау, празмер-най пал1тызацы1. Усё больш выразна праяу-ляецца тэндэнцыя пераходу да метадалапчнага плюрал1зму, як1 дае магчымасць выкарыс-тоуваць любы ф1ласофска-сацыялаг1чны шстру-ментарый ва усёй яго разнастайнасщ для дасягнення аб'ектыунасц1 у пазнанш г1старыч-нага разв1цця. Адны вучоныя л1чаць гэта на-туральнай заменай састарэлых тэарэтычных пастулатау I падыходау новым1, друг1я назы-ваюць 1х метадалаг1чнай рэвалюцыяй. Тым не менш усе яны прызнаюць дадзеныя з' явы зака-намерным1, але далёк1м1 ад завершанасщ I выступаюць за працяг распрацоую метадалогИ г1старычных даследаванняу.
Метадалаг1чную аснову даследавання дзяржаунай пал1тыю па развщщ сярэдняй агульнаадукацыйнай школы у акрэслены нам1 перыяд склау комплексны дыялектыка-матэрыялютыч-ны падыход у пазнанш, згодна з яюм развщцё грамадства разглядаецца як г1старычны працэс, як1 абумоулены аб'ектыуным1 заканамерна-сцям1 { разам з тым знаходзщца пад уплывам суб'ектыунага фактару (дзейнасць пал1тычных партый, асоб). Дыялектычны падыход дазвол1у
I. А. Андарала
77
aбгpyнтaвaць пpычыннa-вынiкoвыя cyвязi, пpaцэcы дыфepэнцыяцыi i iнтэгpaцыi, тетян-ную cyпяpэчнacць пaмiж cyтнacцю i з'явaй, змecтaм i фopмaй, aб'eктыyнacць у aцэнцы дзяpжayнaй пaлiтыкi na paзвiццi aгyльнaaдyкa-цыйнaй шкoлы pэcпyблiкi y мeжax пepыядy дacлeдaвaння.
У я^од тэapэтыкa-мeтaдaлaгiчнaй acнoвы дacлeдaвaння нaмi былi выкapыcтaны бaзaвыя пpынцыпы гicтapычнaй нaвyкi, якiя ^ыз-нaюццa пpaдcтayнiкaмi poзныx гicтopыкa-фiлacoфcкix шкoл i rnrapy^ay - aб'eктыyнacцi, гicтapызмy, cicтэмнacцi, caцыяльнaгa пaды-xoдy, пepaeмнacцi. Яны caдзeйнiчaюць выву-чэнню paзнacтaйныx npa^cay i з'яу у ix paзвiццi i yзaeмacyвязi нa acнoвe выкapыcтaння шыpoкaгa кoлa кpынiц. Гэтa дaзвoлiлa шй-бoльш пoУнa здзeйcнiць нaвyкoвyю pэкaнcтpyк-цыю пpaцэcy пacлявaeннaгa aднayлeння i rnc-тyпнaгa paзвiцця шкoльнaй aдyкaцыi y Бeлapyci.
Пpынцып aб'eктыyнacцi з'яyляeццa acнoвaй cyчacнaй нaвyкoвaй ^a^rara. Ён пaтpaбye нeпpaдyзятacцi, нeзaлeжнacцi мepкaвaнняy aд cвeтaпoглядныx i гpaмaдcкa-пaлiтычныx apbiema^rn дacлeдчыкa. Нaвyкoвaя aб'eктыy-нacць у пepшaю чapгy зaключaeццa не y aдxiлeннi кpытычныx мepкaвaнняy i a^rn^ a y гpyнтoУным выcвятлeннi pэaльныx пpaцэcay i cyпяpэчнacцeй, штo пpaяyляюццa нa пpaцягy пэyнaгa пepыядy дacлeдaвaння.
У caвeцкi чac у вышку цecнaй зaлeжнacцi мeтaдaлoгii aд дзяpжayнaй iдэaлoгii гicтapыч-ныя нaвyкoвыя дacлeдaвaннi, як пpaвiлa, npa-вoдзiлicя y pэчышчы дacягнeнняy nap^rn^-дзяpжayнaй тлггыю y poзныx гaлiнax, у тым лiкy i y cфepы paзвiцця шкoльнaй aдyкaцыi. Тaкi вyзкaпapтыйны пaдыxoд пpы aнaлiзe гpaмaдcкa-экaнaмiчнaгa cтaнoвiшчa, caцыяль-ныx пpaцэcay, якiя aдбывaлicя y гpaмaдcтвe, пяpэчыy aб'eктыyнaмy aдлюcтpaвaнню nasi-тыyныx i нeгaтыyныx тэндынцый y cфepы aгyльнaй cяpэдняй шкoлы. Плюpaлiзм y мeтa-дaлoгii дaзвoлiy вывyчaць гicтapычны вoпыт paзвiцця шкoльнaй aдyкaцыi з пaзiцый a6'e^ тыyнacцi, улшу кaнкpэтнaй caцыяльнa-пaлiтыч-нaй aбcтaнoУкi, мaтывaцыi дзяpжayныx paшэн-НЯУ у ^н^эт^! гicтapычны пepыяд нa acнoвe вepaгoдныx фaктay i гicтapычныx пaдзeй. 36op, cicтэмaтызaцыя i aнaлiз кaнкpэтнaгa фaктыч-нaгa мaтэpыялy, штo 6ыу пaчэpпнyты з paarn-cтaйныx кpынiц, яго нaвyкoвae acэнcaвaннe дaлo нaм мaгчымacць cклacцi нaйбoльш пoУнae i дaклaднae yяyлeннe a6 дзяpжayнaй пaлiтыцы y гaлiнe paзвiцця aгyльнaй cяpэдняй aдyкaцыi pэcпyблiкi y aкpэcлeны нaмi пepыяд. Пpы гэ-тым мы iмкнyлicя пpытpымлiвaццa a6'e^ тыyныx aцэнaк poзныx нaвyкoвыx пoглядaУ нa пpaцэcы штольнык пepayтвapэнняy, пaзбягaць
пaпяpэднix cтэpыятыпay npbi aнaлiзe вынiкay у paзвiццi cяpэдняй aгyльнaaдyкaцыйнaй шкoлы pэcпyблiкi.
Зыxoдзячы з тaгo, штo aб'eктыyны aнaлiз i acэнcaвaннe дзяpжayнaй пaлiтыкi na paзвiццi шкoльнaй aдyкaцыi Бeлapyci y aкpэcлeны пepыяд мaгчымы тoлькi пpы ушве яе дacлeдaвaння y cтpoгaй aдпaвeднacцi з ганк-pэтнa-гicтapычнымi aбcтaвiнaмi, у ix yзaeмa-cyвязi i yзaeмaaбyмoУлeнacцi, мы тaкcaмa кipaвaлicя пpынцыпaм гicтapызмy. Выкapыc-тaннe ягo y нaвyкoвыx дacлeдaвaнняx ^унту-eццa нa шэpaгy yлacцiвыx яму пepaвaг.
У ^boaTOac^, yнiвepcaльнacцi, дacтyп-нacцi i зpyчнacцi, нeaбмeжaвaнacцi xpaнaлaг-iчныx i пpacтopaвыx пepыядay нaвyкoвaгa пoшyкy, paзнacтaйнacцi apceнaлy yзaeмaдa-пayняючыx гicтapычныx мeтaдay, ix apгaнiчнaй cyвязi з aгyльнaнaвyкoвымi i iншымi мeтaдaмi дacлeдaвaння.
Выкapыcтaннe ^ынцыпу гicтapызмy зaбяc-пeчылa мaгчымacць вызшчыць cтaн дacлeдa-вaння пpaблeмы paзвiцця aгyльнaaдyкaцыйнaй шкoлы Бeлapyci y cyвязi з гicтapыягpaфiчнaй ciтyaцыяй, якaя мeлa мecцa y poзныя пepыяды нaзaпaшвaння вeдay na дaнaй тэмaтыцы. ^стя-дoyнaя anopa нa ягo crara acнoyнaй nepa-дyмoвaй вызнaчэння УПЛЫВУ caцыяльнa-экaнa-мiчныx, caцыяльнa-пaлiтычныx i шшьк фaктa-pay, дэтэpмiнipyючыx пaдзeй, тэндэнцый i cyпяpэчнacцeй paзвiцця cяpэдняй aгyльнa-aдyкaцыйнaй шкoлы pэcпyблiкi нa этaпax яе пacтyпaльнaгa paзвiцця y мeжax aкpэcлeнaгa пepыядy. Гpyнтyючыcя нa пpынцыпe ricra-pызмy, былi пpaaнaлiзaвaны пpычыны i вынiкi pэфapмaвaння aгyльнaaдyкaцыйнaй штолы. Глыбoкi i aб'eктыyны aнaлiз нaзaпaшaнaгa шкoльнaй cicтэмaй гicтapычнaгa вoпытy caдзeйнiчay aтpымaнню бoльш пoУныx шву-кoвыx aбaгyльнeнняy i apгyмeнтaвaныx вы^-дay. Гicтapычны вeктap дacлeдaвaння эвaлюцыi штольшй aдyкaцыi дaзвoлiy выявiць мexaнiзм фapмipaвaння дзяpжayнaй пaлiтыкi y гaлiнe штольшй aдyкaцыi pэcпyблiкi y ^н^эт^-ricтapычныx yмoвax i эфeктыyнacць яе pэaлiзaцыi.
Дacлeдaвaннe тaкcaмa гpyнтaвaлacя нa ^ыи^те cicтэмнacцi. Як aдзiн з фyндaмeн-тaльныx клaciчныx пpынцыпay cyчacнaгa нaвyкoвaгa пaзнaння, ён пpaдyглeджвae дacлe-дaвaннe з'яу не iзaлявaнa, як aУтaнoмныx aдзiнaк, a як yзaeмaдзeяннe i cyвязь poзныx кaмпaнeнтay цэлaгa, выяулення у cicтэмe тэндэнцый i a^oyrnix зaкaнaмepнacцeй. У aдпa-ведш^ з пpынцыпaм cicтэмнacцi дзяpжayнaя nani^ma у гaлiнe aгyльнaй cяpэдняй aдyкaцыi paзглядaлacя нaмi як цэлacнaя з'явa у cy^n-нacцi пpычыннa-вынiкoвыx i фyнкцыянaльныx cyвязeй. Пpынцып cicтэмнacцi нeпacpэднa
спрыяу выбару шляхоу 1 спосабау рашэння пастауленых у даследаванш задач, лапчна-паслядоунаму выкладу матэрыялу.
Апора на прынцып сацыяльнага падыходу абавязвала разглядаць развщцё агульнай сярэд-няй адукацып як сацыяльна-культурную з'яву, на якую аказвае уплыу сукупнасць розных фактарау (пал1тычных, щэалапчных, эканам1ч-ных, сацыяльных) у комплексе з суб'ектыуным уплывам дзяржауных асоб.
Важнай перадумовай для анал1зу пстарыя-графи па праблеме даследавання меу прынцып пераемнасщ, як часта шнаравауся, асабл1ва у дачыненш да навуковых прац даследчыкау савецкага часу. Выкарыстанне дадзенага прын-цыпу дало магчымасць забяспечыць сувязь новых ведау з навуковым1 напрацоукам1 папя-рэдшкау 1 пазбегнуць суб'ектыв1зму у ацэнцы пстарыяграфи развщця агульнай сярэдняй школы рэспублш у акрэслены перыяд.
Прынцыпы пстарычнага пазнання у пра-цэсе даследавання рэад1завал1ся нам1 праз выкарыстанне агульных фшасофсюх (дыялек-тычны), агульнанавуковых (анал1з 1 сштэз, сютэмна-структурны), м1ждысцыплшарных (параунальна-статыстычны, сютэматызацып) { спецыяльных пстарычных (псторыка-генетыч-ны, праблемна-храналапчны, пстарыка-парау-нальны, навуковай абстракцыи, перыядызацыи, эурыстычнага) метадау даследавання.
На агульнафшасофсюм узроуш тэарэтыка-метадалапчную аснову даследавання склала сукупнасць щэй, яюя адносяцца да дыялектыка-матэрыялютычнага разумення тэорып { псторып. Дзякуючы гэтаму, мы мел1 магчымасць аб'ек-тыуна I усебакова праанал1заваць генезю сютэмы агульнай сярэдняй адукацып рэспублш.
Агульнанавуковыя метады дазволш лепш усвядомщь працэс развщця агульнай сярэдняй адукацып Беларус у акрэслены перыяд I вы-дзелщь пэуныя асабл1васщ 1 тэндэнцып для розных часовых этапау.
Метады анал1зу 1 сштэзу дал1 магчымасць разгледзець школьную адукацыйную мадэль рэспублш як аргашзаваны комплекс элемен-тау, складаючых яго цэласнасць.
У прыватнасщ, да метаду перакрыжаванага I параунальнага анал1зу мы звярталюя у працэсе работы са статыстычным1 выданням1 савецкага перыяду, паколью яны складзены па спецы-ф1чнай методыцы.
Сютэмна-структурны метад прадугледжвае вывучэнне унутраных сувязей пам1ж элемен-там1 сютэмы. Яго асабл1васць заключаецца у тым, што ён арыентаваны на раскрыццё цэлас-насщ аб'екта, на выяуленне разнастайных ты-пау сувязей { звядзення ¡х у адз1ную тэарэтыч-ную карщну. Выкарыстанне нам1 сютэмна-
структурнага метаду дазволша вызначыць галоуныя структурныя элементы школьнай мадэл1 рэспублш у межах даследавання I ¡х узаемауплыу.
Значная увага у ходзе даследавання нам1 удзялялася выкарыстанню м1ждысцыплшарных метадау даследавання.
Пры даследаванш дынамш колькасных { якасных змен у сетцы школ, кантынгенце на-вучэнцау, складзе настаунщюх кадрау шырока выкарыстоувауся параунальна-статыстычны метад. Ён дазваляу адсачыць эвалюцыю паказ-чыкау на працягу усяго вызначанага перыяду. На падставе арх1уных матэрыялау была зроб-лена апрацоука даных I праанал1заваны па гадах змены, яюя адбылюя у колькасщ школ, навучэнцау I настаушкау на працягу перыяду даследавання.
Метад сютэматызацыи прадугледжвае упа-радкаванне пэунага мноства разрозненых аб'ек-тау I ведау пра 1х. Упарадкаванне ажыццяу-ляецца шляхам адрознення { аднолькавасщ структур { элементау. Вышкам сютэматызацыи становщца стварэнне пэунай сютэмы аб'ектау. Метад сютэматызацып выкарыстоувауся нам1 у ходзе вывучэння { анал1зу пстарыяграфи. Таюм чынам, навуковыя напрацоую, выкарыс-таныя у працэсе даследавання, был1 згрут-раваны па пэуных агульных характарыстыках. Метад сютэматызацып таксама быу выка-рыстаны пры анал1зе базы крынщ дасле-давання.
Асабл1ва важнае значэнне у даследаванш мела выкарыстанне спецыяльных пстарычных метадау даследавання.
У прыватнасщ, сярод спецыяльных метадау пстарычнага пазнання нам1 быу выкарыста-ны гюторыка-генетычны метад даследавання. Яго прымяненне садзейшчала устанауленню прычынна-вышковых сувязей { заканамерна-сцей пстарычных падзей. Таксама мы змагл1 вызначыць выток1 нездавальняючага стану матэрыяльнай базы агульнаадукацыйных школ. У ходзе даследавання даказана ¡х сувязь з развщцём народнай гаспадарк1.
У аснову кампанавання раздзелау наву-ковай працы пакладзены праблемна-хранала-г1чны метад. Яго выкарыстанне дапамагло вызначыць структурную кампазщыю даследавання, не парушаючы пры гэтым паслядоунасць развщця пстарычных падзей. Таю падыход дазвол1у прасачыць эвалюцыю пал1тык1 у сферы школьнай адукацып.
Апора на псторыка-параунальны метад дазвол1ла даследаваць мэты, задачы I асаб-л1васц1 дзяржаунай пал1тыю у гал1не школьнай адукацып на розных этапах развщця грамадства.
I. A. AHAapaAa
79
BbiKapbicraHHe MeTagy HaByKOBaM a6crpaK-Ubi gano MarnbiMa^b 3acapog3^b yBary Ha HaMöonbm cyraacHbix aca6niBac^x прaцэсy i пaкiнyцb 6e3 yBari gpyrapagHae. 3 ganaMoraM HaByKOBaM a6cTpa^bii $apмipyeццa igэaпbHbI Bo6pa3 pэaпbнacцi, TaMy y xog3e gacnegaBaHHa yganoca Bbi3Hanb^b acHoyHbia тэнgэнцbIi y pa3Biuwi arynbHaagyKa^mHaM mKonbi Eenapyci y Bbi3HanaHbi HacoBbi gbiana3OH.
Bbi3Ha^HHK> cipyKiypbi gacnegaBaHHa cnpbiay MeTag nepbiagbi3a^ii, g3aKyronbi aKOMy 3HoM-g3eHa y3aeMacyBa3b nepbiagay pa3B^^ mKonb-HaM agyKa^ii ca 3MeHaMi y rpaMagcKa-naniTbiH-HWM ^b^^ pэcпy6пiкi.
flna aHa^iTMKa-nomyKaBaM pa6oTbi y apxiy-hwx ycTaHOBax BbiKapbicroyBayca эypwcтwннw MeTag.
AgHa 3 aca6niBac^M BbiKapbicraHaM HaMi MeTagarorii 3aKnK>nanaca y npbiMaHeHHi repMeHeyTbiH-Hara MeTagy, aK naTpa6ye rayMa^HHa ricTa-pwhhwx ^aKTay He TonbKi 3 xpaHanariHHbix, ane i «cyTHacHbx», cэнcaвwх na3^biM.
3aK.nro^HHe. KaM6iHaBaHae BbiKapbicraHHe arynbHbix ^inaco^crnx, arynbHaHaByKOBbix, Mrn-gbic^mniHapHbix i cne^ianbHa-ricrapbiHHbix Me-Tagay ga3Bonina gacarHy^ nacrayneHaM мэтw gacnegaBaHHa, Bbipamb^b Bbi3HanaHbia 3agaHbi, c^apMynaBa^ apryMemaBaHbia BWCHOBW.
¡Hilapviaubm npa ayTapa
ÄHgapa^a Irap A^aKcaHgpaBiH - KaHgbigar negarariHHbix HaByK, ga^HT, gaцэнт Ka^egpbi ricropbii Eenapyci i naniTanorii. EenapycK g3ap^ayHbi тэхнanariннw ymBepcrreT (220006, r. MiHCK, Byn. CBapgnoBa, 13a, Рэcпy6niкa Eenapycb). E-mail: aia1106@mail.ru
Information about the author
Andarala Igar Alexandrovich - PhD (Pedagogics), Associate Professor, Assistant Professor, the Department of History of Belarus and Political Science. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic Belarus) E-mail: aia1106@mail.ru
nacmyniy 15.09.2020
