CC BY
102throwing, shot putting, long jumping, high jumping).
The combination of exercises description with figures, circuits and methodical recommendations is convenient for using in all of three programs.
The weakness of the program monitoring system is the inconsistency between test for initial level (as dangerous and unknown exercises are included) and excessive volume of control procedure. In our opinion control testing should be limited (at the first training -initial level), at the end of four weeks (intermediate level) and final testing (definition of preparation efficiency according to the training program). It is coordinated with approaches, which are used in preparation of sportsmen (stage, current and operative control) [б].
Conclusion
1. As a result of research it has been analyzed the structure and the contents of training programs of Special Olympics of cross-country skiing, basketball and track and field athletics, their advantages and disadvantages have been determined.
2. Advantages of the analyzed training programs of Special Olympics are the complex solving of tasks of physical, technical, tactical preparations, achieving of competitive experience and fitness control. Special Olympics programs are aimed at formation of athletes’ life experience, their skills of self-service.
3. Main ways of t training programs improvement is development of recommendations concerning learning material dividing for separate training sessions, specification of loadings, monitoring system correction in preparation of athletes with mental retardation.
References:
1. Баскетбол. Л. Ю. Поплавский. - К.: Олімпійська література, 2004. - 442 с., іл.
2. Баскетбол. Программа спортивного мастерства. Официальные правила соревнований. - М.: Советский спорт, 199З. - 9б с., ил.
3. Бріскін Ю.А., Передерій А.В., Строкатов В.В.
Параолімпійський спорт: навчальний посібник за заг.
ред. Ю.А. Бріскіна, передмова д. пед. наук, професора, академіка АПН України Н.Г. Ничкало. - Львів: “Арал”, 2001. - 141с.
4. Бріскін Ю.А. Адаптивний спорт. Спеціальні Олімпіади: навчальний посібник. - Львів: “Ахіл”, 2003. -128 с.
5. Келлер В. С., Платонов В. Н. Теоретико-методичні основи підготовки спортсменів. - Львів: Українська Спортивна Асоціація, 1992. - 270 с.
6. Легкая атлетика. Программа спортивной подготовки. Официальные правила соревнований. - М.: Советский спорт, 1990. - 158 с., ил.
7. Лыжные гонки. Программа развития спортивных умений и навыков. Официальные правила соревнований. - М.: Советский спорт, 1993. - 80 с., ил.
8. Мудрик В.І. Спеціальні Олімпіади. Special Olympics. -К.: Нора-прінт, 2001. - 52 с.
9. Програми з фізичної культури спеціальних загальноосвітніх шкіл інтенсивної педагогічної корекції (для дітей із затримкою психічного розвитку та класів вирівнювання для таких самих дітей при масових загальноосвітніх школах) Підготовчий, 1 -9й класи, Укладач Козленко М.О., - К., 1994. - 32 с.
Came to edition 29.09.2007.
MOTYWACJA OSI^GNI^C I SAMOOCENA STUDENTOW UPRAWIJCYCH PL YWANIE W SEKCJACH SPORTOWYCH AZS DZIALAJ4CYCH PRZY WROCLAWSKICH ICZEINIACH Anna Romanowska-Tolloczko, Miroslawa Marks, Rafal Tomczak Akademia Wychowania Fizycznego ,Wroclaw, Polska University School of Physical Education, Wroclaw, Poland
Annotation. Romanowska-Tolloczko Anna, Marks Miroslawa, Tomczak Rafal. Achievement motivation and self-esteem of students practising swimming in sport sections of AZS (Academic Sport Association) at universities in Wrodaw. The aim of the research was to establish the level of achievement motivation and selfesteem among students practising swimming in sport sections of AZS. The results indicate that the investigated group represent higher than average level of self-esteem and motivation for achievement. Such high results are not common. On the basis of the obtained data it can be speculated that it a given type of sports discipline, i.e. swimming, demands high motivation for achievement. Moreover, the achieved successes and physical efficiency, as well as such qualities as stress resistance and diligence, contribute to high self-esteem among swimmers.
Keywords: achievement motivation, self-esteem,
students, swimming, sport.
Анотація. Романовска-Толлочко Ганна, Маркс Мирослава, Томчак Рафал. Мотивація й самооцінка студентів, що займаються плаванням у спортивній секції академічної спортивної асоціації університетів Вроцлава. Ціль дослідження полягала в тому, щоб установити рівень мотивації й самооцінки студентів, що займаються плаванням. Результати вказують, що досліджена група має більш ніж середній рівень мотивації й самооцінки. Такі високі результати не звичайні. На основі отриманих даних можна стверджувати, що даний тип спортивної дисципліни, тобто плавання, вимагає високого рівня мотивації. Крім того, досягнуті успіхи свідчать про ефективну фізичну підготовку, підвищення опірності організму стресу й вносять вклад у високе почуття власного достоїнства серед плавців.
Ключові слова: спонукання досягнення, почуття власного достоїнства, студенти, плавання, спорт. Аннотация. Романовска-Толлочко Анна, Маркс Мирослава, Томчак Рафал. Мотивация и самооценка студентов, занимающихся плаванием в спортивной секции академической спортивной ассоциации университетов Вроцлава. Цель исследования состояла в том, чтобы установить уровень мотивации и самооценки студентов, занимающихся плаванием. Результаты указывают, что исследованная группа имеет более чем средний уровень мотивации и самооценки. Такие высокие результаты не обычны. На основе полученных данных можно утверждать, что это данный тип спортивной дисциплины, то есть плавания, требует высокого уровня мотивации. Кроме того, достигнутые успехи свидетельствуют об эффективной физической подготовки, повышении сопротивляемости организма стрессу и вносят вклад в высокое чувство собственного достоинства среди пловцов.
Ключевые слова: побуждение достижения, чувство собственного достоинства, студенты, плавание, спорт.
Wst^p
Motywacja to proces, ktory wywoluje, ukierunkowuje i podtrzymuje okreslone zachowania ludzi sposrod innych, alternatywnych form zachowania, w celu realizacji okreslonych potrzeb i zamiarow. Proces ten zachodzi, gdy spelnione s^. dwa warunki: osi^gni?cie celu musi bye postrzegane przez czlowieka jako uzyteczne oraz prawdopodobienstwo realizacji celu przez jednostk? musi bye wyzsze od zera. W mechanizmie tym dochodzi do interakcji procesow myslowych, fizjologicznych i psychologicznych jednostki, ktore decyduj^. o nat?zeniu motywacji [3].
Osoba silnie zmotywowana przedklada jedne aktywnosci nad inne, ewiczy zachowania i doskonali zdolnosci wymagane do osi^gni?cia celu oraz, pomimo frustracji, poswi?ca energi? na jego realizacj?. Motywacja osi^.gni?e to wartose, jak^. przypisuje jednostka swoim osi^gni?ciom oraz tendencja d^zenia do sukcesu [5].
Zazwyczaj wyroznia si? dwa zrodla motywacji: czynniki wewn?trzne - biologiczne lub uwewn?trznione we wczesnym uczeniu si? oraz czynniki pochodz^ce z zewn^trz - z kultury, interakcji spolecznych i dzialania biez^cych bodzcow. Ze wzgl?du na fakt, ze w rzeczywistosci mamy do czynienia z wieloma motywami, poslugujemy si? poj?ciem systemu motywacji. Przez system motywacji nalezy rozumiee zespol wzajemnie powi^zanych motywow ludzkiego dzialania, ktore maj^ wplyw na kierunek, wytrwalose oraz zmiennose zachowania [б].
Motywy podejmowania tych samych dzialan i stawiania podobnych celow mog^. bye inne u roznych osob. Tak wi?c motywy uczestnictwa w sporcie s^. takze bardzo r oznorodne i nalezy do nich takie czynniki jak potrzeba ruchu, ch?e podniesienia swojej sprawnosci fizycznej, wzgl?dy zdrowotne, estetyczne, pragnienie sukcesu oraz korzysci materialne.
Sprawnose, estetyczny wygl^d oraz sukces to z kolei istotne elementy wplywaj^ce na samoocen? i poczucie wartosci czlowieka.
Wiedza, na podstawie ktorej dokonuje si? samooceny, dotyczy zwykle takich wlasciwosci osobistych, jak:
- warunki fizyczne, do ktorych zaliczamy wygl^d zewn?trzny, urod?, budow? fizyczn^., sprawnose ruchow^, stan zdrowotny organizmu;
- warunki psychiczne, do ktorych nalezy zdolnosci, wiedza, umiej?tnosci,
postawy, potrzeby, wlasciwosci temperamentu i charakteru;
- warunki spoleczne, tj. pozycja spoleczna w grupie, rodzaj i cz?stotliwose
kontaktow interpersonalnych [4].
Wplyw warunkow osobistych oraz wynikow dzialania danej jednostki na jej samoocen? bywa modyfikowany przez emocje. Dzialanie emocji polega na obnizeniu lub podwyzszeniu zdolnosci spostrzegania okreslonych zjawisk oraz na znieksztalceniu pochodz^cych od nich sygnalow, co wplywa modyfikuj^co na samoocen?, powoduj^c jej zanizenie
lub zawyzenie, w stosunku do warunkow osobistych danej osoby oraz doznawanych przez ni^. sukcesow i niepowodzen [2].
W zaleznosci od zdobytego doswiadczenia jednostki, jej samoocena moze bye adekwatna lub nieadekwatna. Z samooceny adekwatn^ mamy do czynienia wowczas, gdy jest ona zgodna z rzeczywistymi mozliwosciami i wlasciwosciami jednostki. Samoocena nieadekwatna jest rodzajem patologii, a wyst?powae moze w postaci zawyzonej, zanizonej lub niestabilne [i]j.
Cel, metoda i organizacja badan
Celem podj?tych badan bylo okreslenie poziomu motywacji osi^.gni?e oraz poziomu samooceny studentow trenuj^cych plywanie.
W badaniach wykorzystano kwestionariusz do badania motywacji osi^gni?e - skala MOTO oraz kwestionariusz do badania samooceny , do ktorego opracowano normy dla studentow w Zakladzie Psychologii Akademii Wychowania Fizycznego we Wroclawiu.
Badania przeprowadzono wiosn^ 200б roku. Obj?to nimi studentow czterech wroclawskich uczelni: Uniwersytetu, Politechniki, Akademii Ekonomicznej oraz Akademii Wychowania Fizycznego, trenuj^cych plywanie w sekcjach sportowych AZS, dzialaj^cych przy kazdej z wymienionych uczelni. Przebadano 80 osob, w wieku 19 do 25 lat. Grup? plywakow stanowi lo 42 m?zczyzn i 38 kobiet.
Wyniki badan
W pracy dokonano analizy por ownawczej motywacji osi^gni?e i samooceny w grupie studentow trenuj^cych plywanie. Obie zmienne interpretowane s^ jako wzgl?dnie stale dyspozycje osobowosci. Motywacja osigsniec
Badania przeprowadzone testem MOTO pozwolily na okreslenie poziomu motywacji osi^gni?e, jaki prezentowali studenci.
Do analizy poziomu motywacji osi^gni?e zastosowano procedur? ex post facto. Wyniki badan opracowano pod wzgl?dem statystycznym stosuj^c analiz? wariancji ANOVA oraz test proporcji roznic pomi?dzy dwoma wskaznikami struktury.
W odniesieniu do motywacji osi^gni?e otrzymane dane wskazuj^ ze w badanej grupie najwyz sz^ liczebnose osi^gni?to dla kategorii wynikow wysokich (7-10 stenow), w dalszej kolejnosci dla wynikow przeci?tnych (5 - б stenow), najnizsz^. zas - dla wynikow niskich (i - 4 steny). Wspomniana zaleznose wyst?puje zarowno w grupie kobiet jak i m?zczyzn, a takze w grupie obejmuj^cej wszystkich badanych. Nalezy ponadto zaznaczye, ze zroznicowanie poszczegolnych rang wynikow w zakresie motywacji osi^gni?e jest statystycznie istotne na poziomie p: 0,05 w odniesieniu do kazdej z analizowanych grup (kobiety, m?zczyzni, razem). Uzyskane rezultaty ilustnj ryc. i i tab. i.
Ponadto, oprocz analizy jakosciowej, w zakresie motywacji osi^gni?e dokonano porownania wynikow surowych pomi?dzy grup^. kobiet i m?zczyzn. Jak
ВО п 70 ВО Н £ бО Н
c
я 4О н -а
N
ilc ЗО 2О Н 1О О
ВВ
В2
З2
ЗВ
З
29
□ razem
□ kobiety
□ m?zczyzni
б7
wynik niski wynik przeci?tny wynik wysoki
motywacja osiqgnigc - ranga wyniku
Ryc.1 Motywacja osiqgniqc. Procentowe zestawienie liczebnosci rang
Motywacja osiqgniqc.
Poziom istotnosci roznic (p) pomiqdzy procentowq liczebnosciq rang
Tab. 1
Porownywane rangi
Kategoria badanej
razem
Kobiety
grupy
m?zczyzni
wynik niski - wynik przeci?tny
0,0005
0,0028
0,0049
wynik niski -wynik wysoki
0,0000
0,0000
0,0000
wynik przeci?tny - wynik wysoki
0,0002
0,0011
0,0571
7
б
wskazuj^. rezultaty analizy porownawczej roznica pomi?dzy kobietami i m?zczyznami w odniesieniu do poziomu badanej cechy nie jest istotna statystycznie (p<0,2722).
Jednoczesnie nalezy nadmienie, ze zarowno w grupie kobiet jak i m?z czyzn srednia wynikow surowych ksztaltuje si? powyzej przeci?tnej (7 stenow). Uzyskane wyniki ilustruje ryc. 2.
Poziom samooceny
Badaj^c poziom samooceny studentow uprawiaj^cych plywanie, analizowano ich opini? o sobie w zakresie cech pozytywnych i negatywnych. Uczestnicy badan zaznaczali w kwestionariuszu nasilenie danej cechy stosuj^c skal? od zera do trzech punktow.
Zarowno w zakresie cech pozytywnych, jak i negatywnych uzyskano najwi?cej wynikow przeci?tnych, pozostale wyniki w kategorii cech pozytywnych to wyniki wysokie, natomiast w kategorii cech negatywnych wyniki niskie.
Po zestawieniu otrzymanych wynikow stwierdzono, iz ponad polowa (54%) badanych
studentow wykazuje samoocen? adekwatn^, co trzecia osoba (35%) posiada samoocen? zawyzon^, a pozostali (ii %) wykazuje samoocen? niestabiln^. z tendenj do zawyzenia, natomiast zaden z zawodnikow nie posiada samooceny zanizonej
Po dokonaniu zestawienia samooceny z plci^ badanych osob okazalo si?, iz kobiety posiadaly obraz wlasnej osoby bardziej adekwatny i stabilny. Samoocena kobiet w wi?kszosci przypadkow plasowal a si? na poziomie wynikow przeci?tnych, a pozostale, stanowi^ce i/3 grupy kobiet uzyskaly wyniki stwierdzaj^ce samoocen ? zawyzon^. Wsrod m?zczyzn podobnej liczebnosci byly grupy osob, ktore uzyskaly wyniki swiadcz^ce o samoocenie zawyz onej i adekwatnej, natomiast samoocen? pozostalych studentow okreslono jako niestabilna, za wzgl?du na brak jednolitosci w wynikach w zakresie rodzajow badanych cech. Uzyskane wyniki ilustruje ryc. 3.
Wnioski
Uzyskane wyniki wskazuj^, ze badana grupa zawodnikow trenuj^cych plywanie, prezentuje wyz szy
o
n
л
e
N
c
о
-
3
ю
й
с
с
ВО 70 Н ВО
б0 н
4О
зо н
2О
10 н
О
В9
ВВ,б
ВВ
В7,б
В7
ВВ,б
В8,72
В7,42
kobiety
m?zczyzni
pi ec
Ryc.2. Motywacja osiqgniqc. Wykres srednich (ANOVA) F(1,78)=1,22 p<0,2722
ВВ
□ razem
□ kobiety
□ m? zczyzni
б4
41
Зб
ЗВ
З2
11
11
adekwatna
niestabilna
zawyzona rodzaj samooceny
Ryc.3 Samoocena. Procentowe zestawienie liczebnosci w zaleznosci od rodzaju samooceny
niz przeci?tny poziom motywacji osi^gni?e. Ponadto w ramach analizy jakosciowej wykazano, ze zarowno w grupie kobiet, jak i m?zczyzn najwyzsz^. liczebnose osi^gni?to w zakresie wynikow wysokich, najnizsz^. zas dla wynikow niskich, przy czym roznice pomi?dzy wymienionymi liczebnosciami s^. istotne statystycznie na poziomie p: 0,05.
Rowniez w zakresie samooceny uzyskano wyniki ponadprzeci?tne, swiadcz^ce o bardzo wysokiej ocenie wlasnej osoby. Blisko polowa badanych osob posiada samooceny zawyzon ^, pozostali studenci wykazuj^ samoocen? adekwatn^, natomiast zaden z
zawodnikow nie posiada samooceny zanizonej.
Rozklad taki nie jest rozkladem normalnym. Na podstawie uzyskanych rezultatow mozna przypuszczae, ze specyfika takiej dyscypliny sportowej, jak^. jest plywanie sprzyja lub wr?cz bezwzgl?dnie wymaga ksztaltowania wysokiej motywacji osi^gni?e rozumianej, zgodnie z przyj?t^ koncepj jako tendencja do ci^glego wspolzawodniczenia ze standardami doskonalosci. Nalezy rowniez nadmienie, ze plywanie wyczynowe b?dzie prawdopodobnie „przyci^gae” jednostki ambitne i pracowite, natomiast „przeci?tni” b?d^. eliminowani lub dobrowolnie b?d^. rezygnowae z uprawiania takiej
dyscypliny sportu.
Bibliografia
1. Niebrzydowski L. O poznawaniu i ocenie samego siebie, Warszawa, 197б
2. Reykowski J. Osobowose a spoleczne zachowanie si? ludzi, Warszawa, 1990
3. Reykowski J., Procesy emocjonalne, motywacja, osobowose, 1992, Warszawa.
4. Sparks W. Istota poczucia wlasnej wartosci, Lodz, 1995
5. Widerszal-Bazyl M. Kwestionariusz do mierzenia motywu osi^gni?e, Przegl^d Psychologiczny, 1978, t.XXI, nr 2.
6. Zimbardo P. Psychologia i zycie, Warszawa, 2002
Artykul postupil do redakcji 03.09.2007 r.
OCENA ZWL^ZKOW KORELACYJNYCH POMnjDZYPRZYGOTOWANIEM TECHNICZNO-TAKTYCZNYM APOZIOMEM SPRAWNOSCI FIZYCZNEJ UKIERUNKOWANEJ U KWALIFIKOWANYCH SIATKAREK Krzysztof Wnorowski, Walerij Smulskij Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdansku (Polska)
Adnotacja. Przedstawiono wyniki badan zwi^zkow korelacyjnych pomi?dzy wskaznikami rangowej oceny ekspertowej przygotowania techniczno-taktycznego z siedmioma wskaznikami poziomu sprawnosci fizycznej ukierunkowanej u kwalifikowanych siatkarek. Najwyzszy poziom powi^zania z umiej?tnosciami techniczno-taktycznymi zawodniczek zanotowano w przypadku sumy rankingow poszczegolnych wskaznikow poziomu sprawnosci fizycznej ukierunkowanej (r = 0,б8; p<0,05). Ten fakt nalezy brae pod uwag^ przy prognostyce efektywnosci dzialalnosci zawodowej kwalifikowanych siatkarek.
Slowa kluczowe: siatkarki, przygotowanie techniczno-taktyczne, sprawnose fizyczna ukierunkowana, zwi^zek korelacyjny.
Анотація. Вноровський К., Смульський В. Оцінка кореляційного взаємозв’язку поміж технічно-тактичною підготовленістю і рівнем спеціальної фізичної підготовленості у кваліфікованих волейболісток. У статті наведено результати дослідження взаємозв’язку показників експертної оцінки технічно-тактичних дій кваліфікованих волейболісток з сьома показниками їх спеціальної фізичної підготовленості. Найбільш високий коефіцієнт кореляції (r = 0,б8; p<0,05) виявлено поміж ранговою оцінкою технічно-тактичних дій з сумою рангових оцінок окремих показників спеціальної фізичної підготовленості. Цей факт належить ураховувати під час прогнозування ефективності змагальної діяльності кваліфікованих волейболісток.
Ключові слова: волейболістки, технічно-тактична підготовленість, спеціальна фізична підготовленість, кореляційний взаємозв’язок.
Аннотация. Вноровский К., Смульский В. Оценка корреляционной взаимосвязи между технико-тактической подготовленностью и уровнем специальной физической подготовленности у квалифицированных волейболисток. В статье представлены результаты изучения взаимосвязи показателей экспертной оценки технико-тактических действий квалифицированных волейболисток с семью показателями их специальной физической подготовленности. Наиболее высокое значение коэффициента корреляции (r = 0,б8; p<0,05) установлено между ранговой оценкой технико-тактических действий и суммой ранговых оценок отдельных показателей специальной физической
подготовленности. Этот факт следует учитывать при прогнозировании эффективности соревновательной деятельности квалифицированных волейболисток. Ключевые слова: волейболистки, технико-тактическая подготовленность, специальная физическая подготовленность, корреляционная взаимосвязь. Annotation. Wnorowski K., Smulskij V. The estimation of the correlation between technical-tactical and special physical performance in qualified women volleyball players. The article deals with the correlation between technical-tactical and special physical performance in qualified women volleyball players. The experts estimation of technical-tactical performance and seven indices of special physical capacities of athletes were correlated. Most correlation (r = 0,68; p<0,05) between rank estimation of technical-tactical performance and sum of rank estimations of the separate special physical performance indices was evaluated. This fact is necessary to take into account under prognosis of competent efficacy of the qualified women volleyball players.
Key wards: women volleyball players, technical-tactical performance, special physical performance, correlation.
Wprowadzenie
W dzialalnosci szkoleniowej trener cz^sto napotyka szereg przeszkod wzbudzaj^cych w^tpliwosci co do rodzaju i wielkosci stosowanych obci^zen i srodkow treningowych. Zl oz onosc procesu przygotowania sportowcow wzrasta w ostatnich latach wraz z tendencj^ podnoszenia intensywnosci obci^zen treningowych, co z kolei stawia wyzsze wymagania organizmowi uprawiaj^cych sport [1, 2]. Powyzsze przeslanki, mi^dzy innymi, potwierdzaj^ koniecznosc organizacji procesu treningowego na scisle naukowych podstawach prowadz^c go w kierunku maksymalnej optymalizacji. Kontrola treningowa w zespolowych grach sportowych, z zastosowaniem najbardziej skutecznych testow, zajmuje w tym procesie szczegolnie istotne miejsce [3, 4].
Wi §kszosc zjawisk w otaczaj^cym nas swiecie wyst^puje w roznorodnych zwi^zkach. Odnosi si§ to rowniez do zjawisk zachodz^cych w sporcie. O powi^zaniach mi^dzy nimi mowi ц prawa biomechaniki, fizjologii, biochemii i innych nauk. Statystyka dostarcza narz^dzi, ktore pozwalaj^. te powi^zania zweryfikowac. Statystyczny opis umozliwia lepsze ich zrozumienie i modyfikowanie [5, 6]. Cz^sto slyszymy stwierdzenie: “wysokosc ciala siatkarza warunkuje sukces”. Oznacza to, ze im wyzszy jest zawodnik, tym bardziej prawdopodobne jest skuteczna jego gra. Mowimy, ze im wi^cej jednego, tym wi^cej drugiego. Zamiast uzywac nieprecyzyjnych slow (wi^cej, malo itp.) statystycy wol^ w ocenie uzywac liczb. Dlatego powstala matematyczna teoria korelacji i regresji, stanowi^ca narz^dzie dokladnego okreslania stopnia powi^zania zmiennych ze sob^. Podstawowym problemem statystyki jest stwierdzenie, czy mi^dzy zmiennymi zachodzi jakis zwi^zek i czyjest on bardziej czy mniej scisly Analiza regresji i korelacji to jedna z najwazniejszych i najszerzej stosowanych metod statystycznych Uzasadnione staje si§ w zwi^zku z powyzszym wykorzystanie tych metod do odpowiedzi na postawione pytanie: ktore z najcz^sciej stosowanych w siatkowce prob i testow wykazuje najwi^kszy zwi ^zek z dyspozycjami meczowymi ?
