CC BY
1УДК 61
Н¥рмаFанова Н.Б.
4-курс студентЬМешргер iсiнiц колданбалы бакалавры», КВМК «Кекшетау жогары медициналык колледш» (Кекшетау Казакстан)
6 АЙДАН БАСТАП БАЛАЛАРГА ЦОСЫМША ТАМАЦТАНДЫРУДЫ ¥ЙЫМДАСТЫРУДАГЫ МЕЙ1РГЕРД1Ц РЭЛ1
Аннотация: цосымша тагамдарды цате енг1зу - тер1 бертпелертщ, 1с1нуд1ц, асцазан-шек жолдарыныц бузылуыныц, асфиксияныц, булимияныц, анафилактикалыц шоктыц жэне жас балалардагы шайнау рефлекстщ бузылуыныц ец кец таралган себептер1н1ц бгрг болып табылады. Балаларга цосымша тагамдарды енг1зудег1 мэселелер мен цате тэсшдщ себептерт аныцтап, аналарды цосымша тамацтандыруга Yйретуге багытталган мешргерлт процес1не езгер1стер ецггзу.
Цосымша тагамдарды цалай дурыс енг1зу керекттн ата-аналарды цызыцтыратын ец езект1 мэселелертщ б1р1.Мунда жетекш1 рел мешргер атцарады.Мешргер мэселеш аныцтап, шешу жолын айцындайды.
ТYйiн свздер: цосымша тагам, мешргер рел1, бала, ата-ана.
Юрюпе.
¥рпактан-¥рпакка ата-аналар арасында балаларга уакытылы косымша тамактандыруды енпзу такырыбы ашык кYЙiнде калып отыр. Косымша тамактанудьщ непзп максаты-балага косымша куат беру жэне баланы кальщ тагамга Yйрету. Оныц асказаны элi кiшкентай болгандыктан, калория мелшерi емшек CYтiне караганда темен болгандыктан, бала энергия мен коректж заттарды жогалтады. Сондыктан косымша тагамдарда энергия мен микроэлементтердщ тыгыздыгы жогары болуы керек. Тым с^йык ботка, сорпа, шырындар жэне сол сияктылар косымша тагам ретшде тиiмдi болмайды.Косымша тамактану энергияныц, акуыздардыц, майлардыц,
микроэлементтердщ жетюпеушшпн жабу Yшiн кажет, акуыздар мен майларды, кeмipсулаpды тамактандыруга енпзу, баланыц шайнау аппараты мен асказан-iшек жолдарыныц одан api дамуы Yшiн кажет "ересек типтегiм тамактануга кешу кезiнде тыгыз тамак кабылдау. Крсымша тагамдарды енгiзудi кашан бастау керек деген с^рак элi де ашык. Емшек CYтiмен ауыратын баланы "ересек типтеп" тамактануга бipтiндеп ауыстыру кейде ас корыту жYЙесiнiц функционалды б^зылыстарымен (кусу, iшек коликасы, метеоризм, ш кату) жYpедi.
К^осымша тагамдарды енпзу-баланьщ дэм элемше алгашкы кадамы. Б^л онын, eмipiндегi Yлкен кезен,, оныц мацыздылыгын асыра багалау киын. Ол Yшiн жаца eнiмдеpмен танысу тек тамак пен дэмдж талгамга гана емес, сонымен катар ас корыту жYЙесiнiц жумысына жэне жалпы денсаулыкка да байланысты. Барлыгы бipкалыпты eтiп, косымша тамак ез функцияларын толыгымен орындауы Yшiн кателiктеp жiбеpмеу керек.
Зерттеу максаты: ^осымша тамактандыруды енгiзудегi кателiктеp таралуын азайту максатында аналарды окыту пpоцесiне мейipгеpлiк катысуды жетiлдipу.
Зерттеу мiндеттеpi:
1.Денi сау жэне ауру балаларга косымша тагамдарды енпзудщ заманауи тэсшдершщ теориялык аспектшерш карастыру,
2. Акмола облысыныц аналары арасында балаларга уакытылы косымша тамактандыру мэселесiн зерттеу,
3. Мейipгеpлеpдiц аналарды окытуын жетiлдipу бойынша нускаулык эзipлеу.
Зеpттеудiц нэтижесi.
Акмола облысы, Кекшетау каласындагы «^алалык емхана» ШЖК МКК 2023 жыл, казан-караша.
Респонденттер саны - 90.
Жас контингент - 18-45 жас.
Респонденттердщ орташа жасы - 22-30 жас.
Корытынды.
ЖYргiзiлген зерттеу непзшде келес корытындыны жасауга болады:
6 айдан бастап балаларга косымша тамактандыруды уйымдастырудагы мейiргердiц рeлiн зерттеу максатында Акмола облысындагы Кекшетау каласынын «Калалык емхана» ШЖК МКК мекемес алынды. Косымша тамактандыруга сэйкес аналардьщ бiлiмi мен дагдыларын багалау Yшiн сауалнама аркылы сурастыру зерттеу эдiсi колданылды.
Сауалнама нэтижелерi бойынша, аналардын кеп бeлiгi косымша тагамдарды тым ерте, не тым кеш бастаган, бiрiншi тагам ретiнде- алма, банан сиякты сахарозасы кеп жемiстердi колданды, 23% тамактын консистенциясын бакыламады. М^ндай кателiктер - ез артынан сейлеу дамуынын кеш^ушен-асказан- iшек жолдарынын ауруларына дейiн экелуiнiн каупi жогары екенi белгiлi.
Аналардын косымша тамактандыру аймагындагы бiлiмсiздiгi- кеп жагдайда мешргерлердщ кiнэсi: акпараттын, косымша материалдардын жеткшкшздш, карым-катынас дагдыларынын аздыгы.
Педиатриядагы бугшп жагдайды жаксарту Yшiн - 2018 жылы к^ралган «Алгашкы медициналык-санитарлык кемек денгешнде жYктi эйелдер мен жас балаларга патронаждык кызмет кeрсетудiн универсалды- прогрессивтi моделЬ) эдiстемесiне назар аудару керек.
Косымша тамактандыруды енгiзудегi кателжтер таралуын азайту максатында аналарды окыту процесше мейiргерлiк катысуды жетiлдiру шарасы ретiнде «Косымша тагамдарды дайындауга арналган кулинарлык рецепттер» атты н^скаулык жасалынды.
ЭДЕБИЕТКЕ ШОЛУ:
1. Казакстан Республикасында педиатриялык кемек керсетудi ^йымдастыру стандартын бекiту туралы Казакстан Республикасы Денсаулык сактау министршщ 2022 жылгы 15 наурыздагы № КР ДСМ -25 б^йрыгы;
2. ШL:https://adiletzan.kz/kaz/docs/V22000271822;
3. Педиатрия окулыгы, Х.Б. Хабижанов С.Х.Хамзин окулыгы, 2005;
4. Педиатриядагы мейiрбике iсi, ТYсiпкалиев Б. ЗКМУ, 2010;
5. Алгашкы медициналык-санитарлык кемек децгейiнде жYктi эйелдер мен жас балаларга патронаждык кызмет керсетудщ эмбебап прогрессивтi моделi, Астана, 2018
