Научная статья на тему 'ZINGIBER OFFICINALE ROSE ЎСИМЛИГИ ТАРКИБИДАГИ МИКРО ВА МАКРОЭЛЕМЕНТЛАР МИҚДОРИНИ АНИҚЛАШ ВА ҚЎЛЛАНИЛИШ СОҲАЛАРИНИ ЎРГАНИШ'

ZINGIBER OFFICINALE ROSE ЎСИМЛИГИ ТАРКИБИДАГИ МИКРО ВА МАКРОЭЛЕМЕНТЛАР МИҚДОРИНИ АНИҚЛАШ ВА ҚЎЛЛАНИЛИШ СОҲАЛАРИНИ ЎРГАНИШ Текст научной статьи по специальности «Промышленные биотехнологии»

191
84
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Zingiber officinale Rose / доривор Занжабил / токоферол / витамин К / аскорбин кислотаси / углевод / целлюлоза / аминокислота / калий / фосфор / магний / темир / кальций / рух / бактерицид / антисептик / антибактериал / иммунитет. / Zingiber officinale Rose / Medicinal Ginger / tocopherol / vitamin K / ascorbic acid / carbohydrate / cellulose / amino acid / potassium / phosphorus / magnesium / iron / calcium / zinc / bactericide / antiseptic / antibacterial / immunity

Аннотация научной статьи по промышленным биотехнологиям, автор научной работы — А. Х. Исломов, А. Матёқубов, А. Дж. Қурбанова, Қ. Ў. Комилов

Ушбу мақолада Zingiber officinale Rose (Занжабил) доривор ўсимлигини биологик хусусиятлари, Занжабил ўсимлиги илдизи ва лимон меваси экстрактлари 1:1 нисбатда асал билан қўлланилганда инсон иммунитетини ошириш ва сақлаш каби фойдали хусусияти маълум бўлганлиги сабабли, уни шамоллаш ва гриппни профилактикасида яллиғланишга қарши қўлланилиши, меъда, жигар, ичаклар ва талоқ каби ҳазм аъзолари қувватини ошириб, одамни тетиклаштириб, мушаклардаги ѐғ қатламларини эришини тезлаштиради. танадаги ҳароратни меъѐрда сақлашга ѐрдам беради, ички аъзолар яллиғланиши олдини олади. Адабиѐтларда ушбу экстракнинг бактерицид, антисептик, антибактериал хусусиятларга эга эканлиги ҳақида маълумотлар келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Since the biological properties of the medicinal plant Zingiber officinale Rose (Ginger), ginger root and lemon fruit extracts are known to have beneficial properties such as boosting and maintaining human immunity when used with honey in a 1: 1 ratio, its use in anti-inflammatory, gastric, increases the strength of digestive organs such as the liver, intestines and spleen, stimulates the person and accelerates the dissolution of fat layers in the muscles. helps maintain normal body temperature, prevents inflammation of internal organs. The literature states that this extract has bactericidal, antiseptic, antibacterial properties

Текст научной работы на тему «ZINGIBER OFFICINALE ROSE ЎСИМЛИГИ ТАРКИБИДАГИ МИКРО ВА МАКРОЭЛЕМЕНТЛАР МИҚДОРИНИ АНИҚЛАШ ВА ҚЎЛЛАНИЛИШ СОҲАЛАРИНИ ЎРГАНИШ»

ZINGIBER OFFICINALE ROSE УСИМЛИГИ ТАРКИБИДАГИ МИКРО ВА МАКРОЭЛЕМЕНТЛАР МИВДОРИНИ АНЩЛАШ ВА КУЛЛАНИЛИШ СОХДЛАРИНИ УРГАНИШ

А. Х. Исломов

Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси академик О.С.Содиков

номидаги биоорганик кимё институти

А. Матёкубов

Чирчик Давлат Педогогика институти

А. Дж. Курбанова

Чирчик Давлат Педогогика институти

К. У. Комилов

Чирчик Давлат Педогогика институти

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада Zingiber officinale Rose (Занжабил) доривор усимлигини биологик хусусиятлари, Занжабил усимлиги илдизи ва лимон меваси экстрактлари 1:1 нисбатда асал билан кулланилганда инсон иммунитетини ошириш ва саклаш каби фойдали хусусияти маълум булганлиги сабабли, уни шамоллаш ва гриппни профилактикасида яллигланишга карши кулланилиши, меъда, жигар, ичаклар ва талок каби хазм аъзолари кувватини ошириб, одамни тетиклаштириб, мушаклардаги ёг катламларини эришини тезлаштиради. танадаги хароратни меъёрда саклашга ёрдам беради, ички аъзолар яллигланиши олдини олади. Адабиётларда ушбу экстракнинг бактерицид, антисептик, антибактериал хусусиятларга эга эканлиги хдкида маълумотлар келтирилган.

Калит сузлар: Zingiber officinale Rose , доривор Занжабил, токоферол, витамин К, аскорбин кислотаси, углевод, целлюлоза, аминокислота, калий, фосфор, магний, темир, кальций, рух, бактерицид ,антисептик, антибактериал, иммунитет.

ABSTRACT

Since the biological properties of the medicinal plant Zingiber officinale Rose (Ginger), ginger root and lemon fruit extracts are known to have beneficial properties such as boosting and maintaining human immunity when used with honey in a 1: 1

ratio, its use in anti-inflammatory, gastric, increases the strength of digestive organs such as the liver, intestines and spleen, stimulates the person and accelerates the dissolution of fat layers in the muscles. helps maintain normal body temperature, prevents inflammation of internal organs. The literature states that this extract has bactericidal, antiseptic, antibacterial properties.

Keywords: Zingiber officinale Rose, Medicinal Ginger, tocopherol, vitamin K, ascorbic acid, carbohydrate, cellulose, amino acid, potassium, phosphorus, magnesium, iron, calcium, zinc, bactericide, antiseptic, antibacterial, immunity.

КИРИШ

Маълумки, тиббиётда ва халк табобатида кенг куламда кулланиладиган Zingiber officinale Rose (доривор Занжабил, Имбир лекарственный); Zingiber zerumbet Rose (Ёввойи занжабил, Имбир дикий) усимлиги бир паллалилар синфига, занжабилдошлар оиласига мансуб, йугон илдиз-пояли, буйи бир метргача усадиган куп йиллик камишсимон усимлик булиб, сарик рангга гуллайдиган пушти гул (1-расм) куртаклари кластерларни хосил килади. Усимликнинг эстетик жозибаси ва иссик иклимга мослашиши туфайли, у тропик ва субтропик худудларда кенг таркалган булиб, уйлар атрофида ободонлаштириш сифатида фойдаланилади. Жанубий ва Жанубий-Шаркий Осиёда устирилади. Занжабил илдизи таркиби эфир мойларига бой, куриган илдизи хушбуй хидли ва мазали булади. Майдаланмаган занжабилнинг хушбуй хиди майдаланганига нисбатан узок сакланади.

1-расм. Zingiber officinale Rose усимлигини илдиз пояси ва гули .

Дунёдаги купчилик халклар табобатида кенг кулланилиши, унинг шифобахш хоссалари билан боглик, бу эса унинг куплаб касалликлар олдини олиш ва уларни даволашда кулланиладиган табиий восита эканлигидандир. Унинг кимёвий таркибида фойдали элементлар мавжуд. Ушбу илдиз уз таркибида жуда керакли булган аминокислоталар, углеводлар, ёглар эфир мойлари ва целлюлозани саклайди. Занжабил витаминларга жуда бой (В-гурух витаминлари, аскорбин килотаси, токоферол, витамин К ни алохида таъкидлаш

керак). Шунингдек унинг таркибида калий, фосфор, магний, темир, кальций, рух ва шу каби бошка микро ва макроэлементлар мавжуд.

Абу Али Ибн Сино занжабил усимлиги илдизини кайфиятни кутарувчи, инсонга кувват берувчи, кусишни хамда ич кетишини тухтатувчи доривор сифатида куллаган. Занжабил усимлиги илдизи экстракти огрик колдирувчи, тетиклаштирувчи ва бактерияларга карши таъсир хусусиятига эга. У мушаклар, мускуллар огриганда, пай ёки эт чузилганда, тукималар шикастланганда истеъмол килишни тавсия этган. Унинг илдизи жуда фойдали булиб, кон айланишини яхшилайди, озиш жараёнида самарали ёрдам беради. ^онни суюлтириш билан бирга кон босимини туширади.

Занжабил усимлиги илдизи экстракти чойини истеъмол килган кишининг хотираси кучаяди. Шунингдек, меъда, жигар, ичаклар ва талок каби хазм аъзолари кувватини ошириб, жинсий кувватни мустахкамлайди, одамни тетиклаштириб, мушаклардаги ёг катламларининг эришини тезлаштиради. Бу чой баданни яхши киздиради, совукдан химоя килади, шунинг учун уни совук ва нам хаволи кунларда ичиш айникса ёкимли хисобланади.

Занжабил усимлиги илдизи экстракти иммунитетни кутариш ва саклаш каби фойдали хусусияти маълум булганлиги сабабли, у шамоллаш ва грипп профилактикасида хамда даволашда кулланилади Яллигланишга карши, бактерицид антисептик, антибактериал, терлаш, балгам кучириш, кувватлантирувчи, спазмолитик, кардиотоник, танада хароратни меъёрда саклашга ёрдам беради, ички аъзолардаги шамоллашларни олдини олади, корин дам булишидан хамда елдан халос этади.

Занжабил рак касаллигини олдини олишда ва кон таркибидаги канд микдорини камайтиришда ёрдам беради. Ут пуфагида тош пайдо булган булса, занжабил усимлиги илдизи ва лимон меваси экстрактини 1:1 нисбатда асал билан чой килиб ичилса согломлаштиради.

Милоддан аввалги II асрда савдогарлар Х,индистонга келиб, Zingiber officinale Rose усимлигини Якин Шарк ва Урта Ер денгизи атрофига олиб кетишган. У асосан Х,индистоннинг жануби ва Буюк Сунда оролларида калампир, чиннигул ва бошка куплаб зираворлар билан устирилган. [1; 2]

МЕТОДОЛОГИЯ

2016 йилда занжабилнинг глобал ишлаб чикарилиши 3,3 миллион тоннани ташкил этди, унинг 34 фоизи Х,индистон хиссасига тугри келади. Нигерия, Хитой ва Индонезияда хам катта ишлаб чикариш мавжуд. [3]

Дунёнинг купгина минтакаларида етиштирилган булса-да, занжабил Х,индистоннинг жануби-гарбий кисмидан етиштириладиган ва экспорт килинадиган энг кадимги зираворлар сирасига киради [4,5]. Х,индистоннинг жануби-гарбий ва шимоли-шаркий минтакалари иссик ва нам иклими, уртача ёгингарчилик ва куруклик туфайли занжабил ишлаб чикариш учун энг мосдир [6].

Занжабил турли хил шароитларда усади, аммо илик, нам мухитда 300 дан 900 м гача баландликда ва камида 30 см чукурликдаги яхши куритилган тупрокларда устирилганда энг яхши хосил беради [7]. Кам ёгингарчилик вактида хамда вегетация даврида яхши таксимланган ёгингарчилик занжабилнинг тупрокда яхши ривожланиши учун зарурдир [8].

Х,индистонда ишлаб чикарилган занжабил асосан томорка хужаликларида етиштирилади [9]. Занжабил экинларининг куп кисми томорка хужаликларида етиштирилганлиги сабабли, фермер хужаликларининг ишчилари асосан оила аъзолари ёки махаллий хамжамиятнинг бошка аъзолари. Занжабил дехкончилик доирасидаги жинслар бир текис ва адолатли таксимланган. [10]

Х,индистонда максимал хосил ва юкори сифатли махсулот олиш учун занжабил экинлари хар икки хафтада, сентябр ва ноябр ойлари орасида сугорилади. Махсулотлар йигиб олингач, энг якин бозорига етказиб берилади ва у ерда асосий вилоят ёки туман даражасидаги маркетинг марказларига олиб борилади. [11]

Х,индистон купинча занжабил ва бошка сабзавот махсулотларини Покистон ва Бангладешга, шунингдек Саудия Арабистони, Бирлашган Араб Амирликлари, Марокаш, А^Ш, Яман Республикаси, Буюк Британия ва Нидерландияга жуда тез-тез экспорт килади [11].

2-расм. Zingiber officinale Rose усимлигини купайтириш майдони ва илдизи хамда экстракти.

Юкорида айтиб утилганидек, Х,индистон занжабил ишлаб чикарадиган дунёдаги энг йирик ишлаб чикарувчиси булишига карамай, занжабил экспорти 1,17% ини ташкил этади [11].

Занжабил усимлиги илдизи экстракти асал билан шамоллаш ва гриппга карши самарали восита.Кунлар иссик булишига карамай шамоллаш ва вирус касалликларига чалиниш хавфи мавжуд. Шунда, биринчи булиб иммунитети паст булган одамлар, шамоллаш ва вирус инфекцияларга чалиниб, касал булиши мумкин. Шунинг учун шамоллаш ва грипп эпидемияси хали купаймаган булса хам эхтиёт булиш зарур. Шамоллаш ва гриппни биринчи белгиларидаёк унга карши курашинг. Бунинг учун Занжабил усимлиги илдизи экстрактини стакандаги иссик кайнаган сувга 1 пакетини асал билан эритиб ичиб уз организмингизни шамоллаш ва гриппдан химоя киласиз

Занжабил усимлиги илдизи экстрактини асал билан кушиб ичиш шамоллаш ва гриппни биринчи белгиларида табиий даволаш ва профилактика воситаси сифатида кулланилиши мумкин булган, зарарсиз махаллий махсулот.

Занжабил усимлиги илдизи экстракти чойини истеъмол килган кишининг хотираси кучаяди. Шунингдек, меъда, жигар, ичаклар ва талок каби хазм аъзолари кувватини ошириб, жинсий кувватни мустахкамлайди, одамни тетиклаштириб, мушаклардаги ёг катламларининг эришини тезлаштиради. Бу чой баданни яхшигина киздиради, совукдан химоя килади, шунинг учун уни совук ва нам хаволи кунларда ичиш айникса ёкимли. [11-12].

Занжабил асосан таомларга ишлатиладиган зиравор хисобланади, кадимдан табиблар уни доривор усимлик сифатида хам куллаб келишган. (яна кайтарилмокда). Энг яхши самара аёллар тухумдони саратони касаллигини даволашда кузатилди.

Мичиган тиббиёт университети олимларининг утказган тадкикотига мувофик, занжабил илдизи хужайралардаги яшаш ва купайиш учун хизмат киладиган хавфли воситаларни йук килади, энг асосийси, бунда хеч кандай ножуя таъсирлар кузатилмайди, чунки занжабилнинг табиий хусусиятлари тиббий синтетик воситаларга караганда организм томонидан яхширок кабул килинади.

Тадкикотчилар саратон занжабил таъсирида 56 %га камайишини аниклашди. Илгарирок, Саудия Арабистонилик олимлари занжабил элексири кукрак саратонига олиб келувчи хавфли хужайраларнинг таркалишини камайтиришини исботлашган эди. Таъкидлаш жоизки, усимлик факат хаста хужайраларга таъсир этиб, согломларини хаётда колдиради. Шифокорлар

зиравордан саратоннинг олдини олувчи восита сифатида фойдаланиш мумкинлигини эътироф этишмокда.

НАТИЖА ВА МУХ,ОКАМА

Zingiber officinale Rose усимлигини илдизи таркибидаги макро ва микро элементлар микдорини аниклаш усуллари «Рентгенофлюресентли спектрометр Spectro Xepos 111, техник курсаткичи: 120/230В, куввати 150 Вт. курилмаси (США) ёрдамида амалга оширилди. Бунинг учун намунавий усимлик илдизини майдалаб Рентгенографик тахлил учун махсус идишчаларга 5 грдан, айлана шакилига эга булган дисикга алохдда урнатилган идишчаларга жойлаштирилади Хар бир намунани курилма 20 дакика давомида тахлил килади. Натижаларни тахлил тугагач. Курилмага уланган компютер оркали натижалар автоматик тарзда экранга берилади.Ушбу тадкикотлар натижалари 1-жадвалда келтирилган.

1-жадвал

Zingiber officinale Rose усимлигини илдизи таркибидаги макро ва микро

элементлар микдори

№ Элем ент Номланиши Усимлик илдизидаг и макро ва микро элементла р микдори % Хатолик № Элем ент Номланиш и Усимлик илдизидаги макро ва микро элементлар микдори % Хатоли к

1 MgO Магний оксиди <0.0075 34 Y Иттирий 0.00012 0,00001

2 Al2O3 Алюминий оксиди 0.0022 35 Zr Цирконий 0.00016 0,00001

3 Al Алюминий 0.0012 36 Nb Ниобий < 0.00012 0,00002

4 SiO2 Кремний оксиди 0.0848 0.0012 37 Mo Молибден < 0.00002 -

5 Si Кремный 0.03962 0.00058 38 Ru Рутений < 0.00002 -

6 P2O5 Фосфор оксиди 0.5367 0.0023 39 Rh Родий < 0.00001

7 P Фосфор 0.2342 0.0010 40 Pd Палладий < 0.00015

8 SO3 Сулфоксид 0.9998 0.0020 41 Ag Кумуш < 0.00002

9 S Олтингугурт 0.4004 0.0008 42 Cd Кадмий < 0.00002

10 Cl Хлор 0.06426 0.00020 43 In Индий < 0.00003

11 K2O Калий оксиди 1.167 0.001 44 Sn ^алай 0.00026

12 K Калий 0.9687 0.0008 45 Sb Сурма 0.00004

13 CaO Калций оксиди 0.1029 0.0003 46 Te Теллур < 0.00005

14 Ca Калций 0.07357 0.00021 47 I Иод < 3,00041 0,00022

15 Sc Скандий 0.00032 0.00003 48 Cs Цезий < 0.00008 -

16 Ti Титан 0.00097 0.00002 49 Ba Барий 0.00061 0.00024

17 V Ваннадий < 0.00002 - 50 La Лантан < 0.00015

18 Cr Хром 0.00002 0.00001 51 Ce Церий < 0.00015

19 MnO Маргенец оксиди 0.01513 0.00002 52 Pr Празеодим < 0.00008

20 Mn Марганец 0.01172 0.00002 53 Nd Неодим < 0.00015 -

21 Fe2O3 Темир оксиди 0.01848 0.00015 54 Sm Самарий < 0.00006 0.00002

22 Fe Темир 0.01292 0.00010 55 Yb иттербий <0.00020

23 Co Кобалт <0.00010 - 56 Hf Гафний 0.00006 -

24 Ni Никель 0.00049 0.00002 57 Ta Тантал 0.00001 -

25 Cu Мис 0.00068 0.00002 58 W Волфрам 0.00004 0.00002

26 Zn Рух 0.00174 0.00002 59 Au Олтин 0.00001 -

27 Ga Галий 0.00001 - 60 Hg смоб 0.00001 -

28 Ge Германий 0.00003 0,00001 61 Tl Таллий 0.00001 -

29 As Мишяк 0.00005 0,00001 62 Pb кургошин 0.00011 0.00001

30 Se Селен 0.000037 0,000004 63 Bi Висмут 0.00001 -

31 Br Бром 0.000123 0,000004 64 Th Торий 0.00001 -

32 Rb Рубидий 0.00041 0,00001 65 U Уран 0.00007 0.00001

33 Sr Стронций 0.00047 0,00001

Жадвалдаги маълумотлар шуни курсатадики, Zingiber officinale Rose. усимлиги илдизи таркибидаги 65 та элемент микдори аникланиб, илдизи таркибидаги K2O (1,167 %), K (0,9687), CaO (0,1029 %), Ca (0,07357 %), P2O5 (0,5367 %), P (0,2342 %), элементлари микдори бошка элементларга нисбатан куплиги маълум булди.

Zingiber officinale Rose усимлигини илдизи таркибидаги макро ва микро элементлар микдори «Индуктив богланган аргон плазмали» Оптик эмиссион спектрометрия усули асосида Optima-2100DV (АКШ) аппаратида ва Автодозатор S-200 Perkin Elmer асбобида аникланиб урганилди. Zingiber officinale Rose. усимлиги илдизи намунаси яхшилаб майдаланди, 0,1 гр микдордаги намуна аналитик тарози ёрдамида +1 мг аникликда тортиб олинди. Намуна тефлондан тайёрланган автоклавларга жойлаштирилди ва унга 2 мл нитрат кислота эритмасидан ва 1 мл водород пероксид эритмасидан солинди Автоклав яхшилаб ёпилгандан кейин уни Speebwave TM MWS-3+ дастурига эга булган микротулкинли парчалагич BERGHOF аппаратига жойлаштириб (автоклавлар сони 12 та).бир минут давомида 25-40 °C да киздириб парчаланади ва совитиб уни яна бир бор 25-40°C гача киздирилади. Парчалаш тугатилгандан кейин намуна эритмаси Автоклав 5-10 мл ионсизлантирилган LaboStar PRO UV 4, 1,5 л/мин, Evoqua (SG Wasser) аппаратида олинган сув билан 50 мл улчагич колбага 3 марта чойиб утказилиб устига 50 мл х,ажмга етгунча устига ионсизлантирилган сув билан белгисигача тулдирилди. ва Zingiber officinale Rose усимлигини илдизи таркибидаги макро ва микро элементлар микдорини «Индуктив богланган аргон плазмали» Оптик эмиссион спектрометрия усули асосидаги курилмада аникланди. Курилмадан маълумотларни олгандан сунг, якуний ишлов бериш Win-Lab (offline) аппарати томонидан амалга оширилди. Курилма шовкинни, урганилаётган

элементларнинг белгиланган жойларида эритма шаклини автоматик равишда хисоблаб чикади. Стандартларда куп элементли стандарт ечим кулланилади. Тахлил 5 марта такрорланади ва арифметик уртача хисобланади. Х,ар бир элемент учун RSD 0,01 дан 1,0% гача булиши керак. S-200 Perkin Elmer автодозаторида ишлатилган, генераторнинг кучи - 1500 W , насоснинг перисталлик тезлиги - 1,2 мл / мин, аргон окими 12-15 л / мин, плазмани кузатиш-аксиал нуктаси - 0,8 л / мин.

ХУЛОСА

Zingiber officinale Rose усимлигини илдизи таркибидаги макро ва микро элементлар микдорини «Индуктив богланган аргон плазмали» Оптик эмиссион спектрометрия усули асосида 0ptima-2100DV (АКЩ) аппаратида Автодозатор S-200 Perkin Elmer асбобида урганилганда усимликнинг илдизи таркибида 44 та макро- ва микроэлементлар борлиги аникланди. Zingiber officinale Rose усимлиги илдизи таркибида. Бошка элементларга нисбатан кальций, калий, натрий, фосфор, магний, фосфор, маргинц темир, рух элементлари микдори куп булиши аникланди.

REFERENCES

1.Jump up to:aSingh RJ (2011). Genetic Resources, Chromosome Engineering, and Crop Improvement. Medicinal Plants. 6. Boca Raton: CRC Press. p.398. ISBN 9781420073867.

2.Doran CF, Dixon C (1991).South East Asia in the World-Economy. Cambridge: Cambridge University Press.ISBN 9780521312370.

3.Jump up to:a "Ginger production in 2016, Crops /Regions /World /Production /Quantity (from pick lists)". FAOSTAT. FAO, Statistics Division. 2017. Retrieved 8 May 2018.

4.Münster, Daniel (1 March 2015). "Ginger is a gamble". Focaal. 2015 (71): 100113. doi:10.3167/fcl.2015.710109. ISSN 0920-1297.

5.Madan, M. S. (2016), "Production, Marketing, and Economics of Ginger", Ginger, CRC Press, pp.444-477, doi: 10.1201 / 97814 20023367-16, ISBN 9781420023367

6.Nair, Kodoth Prabhakaran (2019), "Ginger as a Spice and Flavorant", Turmeric (Curcuma longa L.) and Ginger (Zingiber officinale Rosc.) - World's Invaluable Medicinal Spices, Springer International Publishing, pp. 541-554, doi:10.1007/978-3-030-29189-1_26, ISBN 9783030291884

7.Nybe, E.V. (2016), "Ginger Production in India and Other South Asian Countries", Ginger, CRC Press, pp. 224-253, doi:10.1201/9781420023367-9, ISBN 978-1-4200-2336-7

8.Aryal, Suman (10 February 2013). "Rainfall And Water Requirement Of Rice During Growing Period". Journal of Agriculture and Environment. 13: 14. doi:10.3126/aej.v13i0.7576. ISSN 2091-1009.

9.Nybe, E.V. (2016), "Ginger Production in India and Other South Asian Countries", Ginger, CRC Press, pp. 224-253, doi:10.1201/9781420023367-

9, ISBN 9781420023367

10.Jump up to:aPachuau, Lalduhsanga; Dutta, Rajat Subhra (11 September 2019), "Wild Edible Fruits of Northeast India: Medicinal Values and Traditional Practices", Herbal Medicine in India, Springer Singapore, pp. 437450, doi:10.1007/978-981-13-7248-3_27, ISBN 978-981-13-7247-6

11.Islomov. A.H., Matchanov.A.D. Gaybullaeva.O.O.Jshmuratova. A.S.,Maxmudova.D., Komilov. Q. O.// Expansion of acorus calamus l (normal cow) plant and its composition, biological properties and application in medicine. World journal of engineering research and technology. sjif impact factor: 5.924 wjert, 2020, vol. 6, issue 3, 156-165.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.