Жобалау әдісі технологиясы арнайы оқыту орындарында жүзеге асырылуы Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

ал

М.Е. Садвакасова,

арнайы пэндер оцытушысы, Костанай цурылыс колледжг, Костанай цаласы

t* К

X

<

PQ О

00

£ О

о о

W

л о

CP

С

W

X

к о к

л

<

PQ О X

к к

Д.А. Каршигина,

цогамдыц пэндер оцытушысы, Костанай цурылыс колледж^ Костанай цаласы

Неггзгг свздер: цабыеттшктг дамы-ту, жобалау эдштн цызметг, шыгар-машылыц жобалар, зерттеу жобала-ры.

Ключевые слова: развитие способностей, метод проектной деятельности, творческие проекты, исследовательские проекты.

Keywords: development of abilities, method of project activity, creative projects, research projects.

Вестник «Oрлеу»-kst —

ЖОБАЛАУ ЭД1С1 ТЕХНОЛОГИЯСЫ АРНАЙЫ ОЦЫТУ ОРЫНДАРЫНДА ЖYЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫ

Ацдатпа

Макалада жобаллау технологиясын оку эд^ ретшдеп пайда болуы жэне оныц педагогикалык ic-эрекетте жYзеге асырылу с^рактары карасты-рылган. Б^л ж^мыста оку эдютемесшш калып-тасу тарихы мен сабакта колданылатын тэжiри-белiк максаты керсетшген. Д^рыс койылган максат пен мшдеттер шыгармашылык ойлардыц дамуына мYмкiндiк тугызады.

Аннотация

В статье рассматривается возникновение проектной технологии как метода обучения и ее реализация в педагогической деятельности. В работе отражена история формирования данной обучающей методики и практическая цель использования на уроках, дается обоснование, почему правильно поставленные цели и задачи дают возможность сформировать творческие идеи у студентов.

Annotation

The article deals with the issues of the emergence of design technologies as a method of teaching and their implementation in pedagogical activity. The work reflects the history of the creation of this teaching methodology and the practical purpose of using it in class. Correctly set goals and tasks enable the formation of creative ideas among students.

Элемде элеуметтш-экономикалык езгерютер-ге байланысты казiргi когамда белсенд^ алгыр, ауыспалы ецбек тэр^бше икемд^ бшм^ тэр-биес мен езш дамытуды жетiлдiруге кабшетп адамдар кажет.

Заманауи адамньщ ец мацызды касиеттерь нен ерекшеленетiн касиеттершщ бiрi - ойлау кабшетшщ белсендшт, ойлау сыншылдыгы, жацашылдыкты iздеу, ездтнен бiлiм алуга ыкы-ласы мен икемдшп. Осылайша, бiлiм беруге дербес, жауапкершшт мол т^лганы, езiн дамы-туга, ездiгiнен бiлiм алуга жэне езьезш танытуга багытталган мiндеттер жYктеледi [1, 257 бет].

Вестник «Oрлеу»-kst

ПН

Бiлiм алушыныц енерпаз т^лга болып ка-лыптасуы педагогтьщ шыгармашылыгымен тыгыз байланыста жYзеге асады. Сон-дыктан, бiлiм алушыныц окылатын пэнге шыгармашылык кезкарасын ^йымдастыру, бшм алуда шыгармашылык карым-каты-насты ынталандыру жэне сол бiлiмдi ездiк ж^мыстары аркылы жYЙелi тYPде арттыру кажет.

Окытушыныц максаты: бiлiм алушыныц шыгармашылык ойлауына д^рыс багдар беру, лайыкты жагдай жасау аркылы шыгармашылык iзденiске ынталандыру, жYЙелi зерттеу, талдау ж^мыстарына, шешiлмеген мэселелерге жаца, езшдш шешiм табуына тYрткi болу.

Д^рыс койылган максат пен мiндеттер шыгармашылык ойлардыц дамуына мYмкiн-дiк тугызады.

Жобалау - «ргоюеге» деген латын сезi. Б^л сез «жоспарлау, дайындау» сиякты магына-ны немесе жоспардыц жYзеге асырылуын бiлдiредi. «Жоба» ^ымы педагогика сала-сында гана емес экономика, баскару, зерттеу салаларында да кецiнен колданылатыны белгiлi. Мысалы: к¥рылыс жобасы, зерттеу жобасы, окыту жобасы т.б.

Жоба эдiсi студенттердщ бiр проблеманы шешуiн талап етедь Ал проблеманы шешу Yшiн олар бiр жагынан эр тYрлi эдю-тэсш-дердi колданса, екiншi жагынан эр тYрлi пэндерден алынган бiлiмнiц интеграциясын пайдалануы керек. Демек, жоба эдiсi сту-денттердiц бiлiмдiлiк ситуацияга тYсiп, ез проблемаларын iздеп, тауып, шешу^ езiндiк ж^мыстарын, iс-эрекетiн ^йымдастыруы.

Жобалап окыту технологиясы еткен га-сырдыц басында А^Ш-та дYниеге келген. Оны проблемалар эдiсi деп те атаган, америка философы эрi педагогы Дж. Дьюи, жэне окушысы У.Х. Килпатрик ойлап тапты. Дж. Дьюи окудыц белсендi формасын ^сынды. Б^л жерде емiрден алынган проблема кажет, ол бала Yшiн мацызды эрi таныс болуы керек, оны шешу Yшiн ез бiлiмiн пайдалана алатындай болу керек.

Жобалар тэсш - б^л бшм беру мен бiлiм алудыц, жобамен ж^мыс iстеу барысында

жYзеге асатын эдiс. Жоба, эдеттегiдей, бiр-лесе ж^мыс iстейтiн шагын топтарда жеке такырыпты терец окуын карастырады. Сту-денттер акпараттарды жинактап жэне бiрле-се койылган сауалдарга жауаптар iздейдi.

Жобалар эдiсi - б^л окушыныц ка-бiлетiнiц дамуына, мацызды емiрлiк мэсе-лелерiн «казiр жэне осы жерде» шешуге багытталган педагогикалык ой, технология жэне оку ж^мысыныц Yлгiсi.

^азiрri тацда студенттердiц жобалык ю-эрекет^ езiндiк зерттеу кабiлетiн калып-тастыруга багытталган бiлiм беруде дамыта-тын эдiстердiц бiрi болып табылады [2].

Жобалар тYрлерi эртYрлi. Эдетте, жоба келес терт санатка белiнедi:

1. Акпаратты жэне зерттеу жобасы;

2. Шолу жобасы;

3. 0нiмдiлiк жобасы;

4. ¥йымдастырушылык жобасы.

Жоба эртYрлi болады: мысалы, видеофильм, жарнама роликтер^ плакат, к^рылым-ды-логикалык схема жэне т.б.

Жобалар эдiсi бiрiншiден - кандай бiр мэселенi шешуд^ екiншiден - нэтижеге кол жеткiзудi болжайды.

Жобалар эдiсi - кандай да бiр тYрде без-ендiрiлген, накты, айтарлыктай тэжiрибелiк нэтижемен аякталуы тиiс мэселенi толык ецдеу аркылы дидактикалык максаттарга жетудiц тэсiлi.

Жобалар эдiсiнiц негiзiне «жоба» ^гы-мыныц мэнi, оныц кандай да бiр тэжiри-белiк немесе теориялык мэндi мэселенi шешу аркылы алуга болатын нэтижеге деген прагматикалык багыты салынган. Б^л нэтиженi накты тэжiрибелiк iс - эрекетте керуге, тYсiнуге, колдануга болады. Мэсе-ленiц шешiмi бiр жагынан, жиынтыктарды, эр тYрлi эдiстердi, окыту к¥ралдарын колда-нуды алдын ала ескерсе, ал екiншi жагынан, гылымныц эр тYрлi салаларынан, техника-дан, технологиядан, шыгармашылык сала-лардан бiлiмдi колдану икемiнiц, бшмнщ интегралдануыныц кажеттiлiгiн болжайды. Орындалган жобалардыц нэтижелерi «кер-некi» болуы тию, ягни егер, ол теориялык мэселе болса, онда оныц накты нэтижеЫ,

X

<с т о

го РЧ

О

О О

м

я о

о. С

ш

X X

о к я <с т О X

X X

1ш^^^^^швшвшш

— Вестник «Oрлеу»-kst

егер тэжiрибелiк болса - колдануга дайын накты нэтиженiц болуы [3,32 бет].

Жобалар эдiсiнiц мэртебесi (баска эдь стермен жэне технологиялармен салысты-рганда):

• Жобалар эдiсiн педагогикалык тех-нологиялар ретiнде айтатын болсак, онда бул технология зерттеушiлiк, iзденiстiк жэне мэселелi эдiстердiц жиынтыгы, езшщ мэнiсiне карай шыгармашылык болып табы-лады.

• Жобалар эдютер1 - тек шынайы бшм шогырына гана емес, оны колдануга жэне жана бш1м алуга багытталган педагогикалык; технология.

• Жобалар эдiсi бтм беру жYЙесiнiц то-лык ецделген жэне к¥рылымдалган компо-нентi болып табылады. Жобалар эдiсi соцгы жылдары окыту процесiнде кецiнен орын ала бастады. Бул эдiске кызыгушылыктыц себебi окыту процесi мен оныц нэтижесше жацашыл кезкараспен карау.

• Жобалар эдiсi казiргi бшм берудегi та-лаптарга сай эдю. Буны колданганда балалар тек кана ездерiнiц iс - эрекеттерiн жоспарла-уды гана коймай,жоспарларын жYзеге асыру уипн жаца эдю тэсшдерд1 ойлап табады.

Арнайы пэндерд1 окыту барысында жо-балау эдюш колдану жуйеа (Кесте 1) [4, 68 бет].

Арнайы пэндерд1 окыту барысында жобалау эд!с1н колдану жуйеа {Кесте 1)

в; К х

<с

т

о

п

£ РЧ

О

и и м =Г О ос ш

X X

о =Г

<с

т

о х

х

сатылары Окытушы гс-эрекеот Окушынын ¡с-эрекеп

1.1 Жоба такырыбын тандау Окытушы мумкж такырыптарды тандап, окушыларга усынады. Окушылар такырыпты талкылап, жалпыга б1рдей шеппм кабылдайды.

Окытушы окушыларга такырыпты б1рлесе тандауды усынады Окытушы окушылармен такырыпты б¡рлесе тандап, сыныпка талкылауга усынады

Окытушы окушылардыц усынган такырыптарын талкылауга каты сады. Окушылар такырыпты ездер1 тацдап, сыныпка талкылауга усынады.

1.2. Жоба такырыпшалар мен такырыптарын белш шыгару Окытушы такырыпшаларды алдын ала белш, окушыларга тагдауга усынды. Эр окушы езше такырыпша тандап немесе жана такырыпша усынады.

Окытушы такырыпшаны талкылау барысына катысады. Окушылар белсенд1 катысып, такырыпш ал ардьщ нускаларын усынады. Окушылар езше б1р такырыптан тан дай ды (эзше рел тан дай ды)

Вестник «Орлеу»-!^

1.3. Шыгармашылык топтарды калыптастыру Окытушы окушылардьщ жумыс rypi мен такыр ыпшал ары на байланысты 6ipiKTipy уйымдастырушылык жумысын журпзедь Оекушьшар ездершщ релдерш аныктап, соган байланысты шагын топтар курайды.

1.4. Зерттеу жумысына акпаратты дайынду: сурактардын тужырымдамасы, топтарга тапсырма, эдебиеттерд1 тандау. Жоба улкен болса, окытушы тапсырмаларды, ¡здену сурактары мен эдебиегп алдын-ала дайындайды Жогары жэне орта сынып жекелеген окушылары тапсырмаларды дайындау барысына катысады. Жауаптарды ¡здеу сурактары, топта api карай талкылаумен жалгасуы мумкш.

1.5. Жобамен жумыстын корытынды 6epiny ynrici Окытшы талкылауга каты сады Окушылар топтар да, содан сон сыныппен зерттеу жумысы

нэтижесшщ Typin талкылайлы: видеофильм.

2.Жобаны эз!рлеу Окытушы кецес бередц окушылардьщ жумысын YЙлecтipeдi, олардьщ жумыстарын ынталандырады Окушылар 1здену жумысын орындайды

3. Нэтижеш рзс1мдеу Окытушы кенес беред!, окушылардьщ жумысын уйлест!ред1, олардьщ жумыстарын ынталандырады Кдбылданган ережелерге сэйкес окушылар нэтижелерд1 басында топтарда, содан сон баска топтармен рэЫмдейд!

4. Презентация Окытушы сараптаманы у й ы м дастырады (мысалы: сарапшы ретшде шогары сынып окушыларын шакырады) 0з жумыстарыньщ нэтижесш баяндайды

5. Рефлексия 6з жумыстарын белсендшп мен багаларынын сапасымен багапайды Кррытындылап, тшектер! болса тшеп, багаларын ужыммен талкылайды.

в; s х

<с

m

о

го &

W О

О О

щ

=г о

CL С

ш

X

к

О S =г

<с

m

о х

X

s

Вестник «Oрлеу»-kst

*

К х

<С т о

го

£ РЧ

О

О О

м

я о

о. С

ш

X X

о К

я

<с т О X

X X

Осымен студенттердiц ездтнен жумыс жасау кабiлетi жогарылайды, олардыц та-нымдык белсендiлiгi арттылады, ужымдык карым - катынастар аркасында когам даг-дылары жетiлдiрiледi. Жоба эдiсiнiц окыту барысындагы окытушы жумысыныц каги-далары:

• Тец кукыктык, серштес, окытушы мен окушыныц эцгiмелесу ара-катынасы-ныц кагидасы

• Студенттердiц езшдш iс-эрекетке кукык беру кагидасы

• Студенттердщ бiлiмдiлiгiн ынталан-дыру жэне мадактау кагидасы

• Топта кооператива жумыс iстеу каги-дасы

• взшдш жумысын угыну, сыни ойлау кагидасы

• Окытушыныц жаца сапалы позиция-сыныц калыптастыру кагидасы

Жобалар эдiсiнiц сэттi iске асырылуы, окышуга деген принципиалды жаца кезка-расы калыптасуы шарттарыныц орында-луын талап етедi [5].

Жобалар эдiсiн колдану киыншылыкта-ры мен шекаралары

Жобалар эдiсi оку YPДiсiнде шешiмi Yшiн эр тYрлi салалардан бiлiмнiц шогыр-лануын, жэне де зерттеу эдiстерiн колдану-ды кажет ететiн кандай да бiр зерттеушiлiк, шыгармашылык тапсырмалар пайда болган жагдайда колданылады (мысалы, элемнщ эр тYрлi аймактарындагы демографиялык мэселелердi зерттеу; белгiлi бiр такырып-ты: кэсiпорын ашуда бизнес жоспарын курастыру, КР жалпы iшкi енiмiн зерттеу, орта жэне шагын бизнестi колдау;мемле-кеттiц курылыс саласына инвестиция кую жэне т.б.) [6, 15 бет].

Жобалар жасау аркылы балалар ез-дерiнiц жеке кызыгушылактарын керсетуге умтылады. Окытушы акпараттык жаца дерек кездерш керсетедi де жай гана кажетп багытты нускап, ездiгiнен жумыс жYргiзу-ге жол керсетедi. Мунан кешн студенттер

ез беттерiнше де, бiрлесе отырып та орын-дай бередь Бул жагдайда эр тYрлi салалар бойынша кажеттi акпараттар жинактайды. Накты нэтижелер пайда болады. Осылай-ша жобалар эдiсi нэтижесiне жетедь Мен езiм танып - тYсiнген нэрселердiц маган не Yшiн кажет екенш, оларды кай жерде, ка-лай колдану керек екенiн бшемш - мiне, жоба жасау аркылы окытып - YЙрету эдiсi туралы замануи угымыныц негiзi осындай. Бул академиялык бiлiм мен прагматикалык кабшет арасындагы байланысты табуга ты-рысатын кептеген бiлiм беру жYЙесiнiц назар аударып отырган мэселесi осындай.

ЭДЕБИЕТ

1. Поливанова, К.Н. Проектная деятельность школьников [Текст]: пособие для учителя /К.Н. Поливанова. - М.: Про-свещение,2008. - 400 с.

2. Хуторский, А.В. Компетенции в образовании: опыт проектирования [Текст]: сб. науч. тр. / под ред. А.В.Хуторского. [Электронный ресурс]. Версия 1.0. - М.: Центр дистанционного образования «Эй-дос», 2008.

3. Ястребцева, Е. Н. Как рождается проект: Из опыта внедрения методических и организационно-педагогических нововведений [Текст]/Е.Н. Ястребцева. М., 1995. - 56с.

4. Гребенникова, О.А. Проектная деятельность как средство развития познавательного интереса старшеклассников [Текст]:Дис.канд.пед.наук /О.А.Гребенникова. Великий Новгород, 2005.-181с.

5. Бахтиярова, И.Н. Метод проектов индивидуальная программа в продуктивном обучении [Текст]/И.Н. Бахтиярова // Школьные технологии. 2001. -№2.

6. Ваисова, Л.М. Информационные технологии в проектной деятельности по истории и обществознанию [Текст]/Л.М. Ваисова. //Преподавание истории в школе. -2007.-№5.- С.22-25.