Научная статья на тему 'ЖИСМОНИЙ МАШҒУЛОТЛАРДАГИ АМАЛИЙ МАШҚЛАР ВА УЛАР БИЛАН ШУҒУЛЛАНИШ'

ЖИСМОНИЙ МАШҒУЛОТЛАРДАГИ АМАЛИЙ МАШҚЛАР ВА УЛАР БИЛАН ШУҒУЛЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
1736
76
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
жисмоний тарбия фанининг функцияси / спорт турлари билан шуғулланиш / амалий машқлар / уларнинг турлари / гигиеник талаблар. / the function of the science of physical education / the practice of sports / practical exercises / their types / hygienic requirements.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Шермўмин Рахматович Ярматов

Мазкур мақолада жисмоний тарбия фанининг ҳаётий жиҳатдан ўрни, спорт билан мунтазам шуғулланиш,амалий машқларнинг вазифалари, жисмоний машғулотларни ташкил этишдаги амалий машқлардан фойдаланиш ўринлари таҳлил килинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRACTICAL EXERCISES AND EXERCISES IN PHYSICAL EDUCATION

This article analyzes the vital role of physical education, regular sports, the tasks of practical exercises, the use of practical exercises in the organization of physical training.

Текст научной работы на тему «ЖИСМОНИЙ МАШҒУЛОТЛАРДАГИ АМАЛИЙ МАШҚЛАР ВА УЛАР БИЛАН ШУҒУЛЛАНИШ»

ЖИСМОНИЙ МАШГУЛОТЛАРДАГИ АМАЛИЙ МАШЦЛАР ВА УЛАР

БИЛАН ШУГУЛЛАНИШ

Шермумин Рахматович Ярматов

"Табиий ва аник фанлар"га ихтисослаштирилган С.Х,.Сирожиддинов номидаги республика академик лицейнинг жисмоний тарбия фани укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада жисмоний тарбия фанининг хаётий жихатдан урни, спорт билан мунтазам шугулланиш,амалий машкларнинг вазифалари, жисмоний машгулотларни ташкил этишдаги амалий машклардан фойдаланиш уринлари тахлил килинган.

Калит сузлар: жисмоний тарбия фанининг функцияси, спорт турлари билан шугулланиш, амалий машклар, уларнинг турлари, гигиеник талаблар.

PRACTICAL EXERCISES AND EXERCISES IN PHYSICAL EDUCATION

Shermumin Rakhmatovich Yarmatov

Teacher of physical education of the Republican Academic Lyceum named after SH Sirojiddinov, specializing in "Natural and exact sciences"

ABSTRACT

This article analyzes the vital role of physical education, regular sports, the tasks of practical exercises, the use of practical exercises in the organization of physical training.

Keywords: the function of the science of physical education, the practice of sports, practical exercises, their types, hygienic requirements.

КИРИШ

Сунгги йиллар мобайнида мамлакатимизда ёшларимизнинг жисмоний тарбия ва оммавий спорт турлари билан мунтазам шугулланиб боришлари учун уларнинг кизикиш ва интилишларини инобатга олган холда кенг куламли шароитлар, имкониятлар яратилди. Айникса, ёшларимизнинг жисмоний тарбия фанини кдзикдб урганиши, спорт билан мусобакалари оркали узининг мустахкам иродаси, тенглашадиган кучини мустахкамлаш, жасурлик, инсонпарварлик, она Ватанга мехр, мухаббат, садокат туйгуларини камол топтириш ишларини амалга оширишда куплаб ишлар ташкил килинмокда. Бинобарин, бундай ишлар укувчи ёшларни жисмоний тарбия ва спорт билан

мунтазам шугулланишини кундалик турмуш тарзига айлантиришига ёрдам беради.Мунтазам равишда спорт турлари билан шугулланиб бориш,шугулланиш жараёнида эътиборли булиш юзасидан керакли маълумотларни ургатиш,укувчи ёшларда спорт буйича мукаммал билимлар яратиш, дарсдан кейин буш вактларини унумли утказишга сарфлаш ва фойдали ташкил килишни ургатиш жисмоний тарбия укитувчиларининг олдида турган асосий вазифалардан бири саналади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Маълумки, ёш авлоднинг узлари кизиккан ва ёктирган спорт турига саломатлигини мустахкамловчи, иктидорини ривожлантирувчи имкониятларга эга булиши, бир суз билан айтганда, спортни севиши ва унга мехр бериши укувчиларнинг узи ва саломатлиги учун мухим хисобланади. Айникса машклар ва уларни бажаришга ургатиш мухим саналади.Шу уринда В.Князова таъкидлаб утганидек, "Болаларга жисмоний таълим ва тарбия бериш жараёнида дидактик таълимий маълумотларни бериш билан бирга куйидаги ижобий таъсирга эга машкларни ургатиш максадга мувофикдир: -умумтайёрлов машклари; -махсус тайёрлов машклари; - мусобакали машклар"[1]

"Умумривожлантирувчи машклар турли йуналишда хар хил мускул зурикиши билан турли тезликда бажариладиган куллар,оёклар,гавда ва бош харакатдарига айтилади.Уларнинг максади-укувчиларни янада мураккаб фаолиятига тайёрлашдир" "[3].

Олимлар томонидан келтирилган маълумотларга таяниб изох бериш жоизки, машкларнинг турлари хар хил булса хам битта максадга,яъни инсон саломатлигини мустахкамлашга йуналтирилган.

Яна биз амалий машклар хакида чукур маълумоларга эга булишимиз керак. Инсон саломатлиги учун амалий машкларнинг ахамияти салмокли уринни эгаллайди.Амалий машкларни турли жойларда ва турли шароитда фойдаланиш мумкин. Амалий машклар табиий шароитлардан фойдаланиб, очик жойларда бажарилиши мумкинлиги билан хам кимматлидир, машгулот жойларини жихозлаш хам осон, хам арзон. Фаол дам олиш вактида амалий машклар бошка воситалар билан биргаликда энг юкори малакали спортчилар томонидан муваффакиятли кулланилиши мумкин. Амалий машклар куйилган вазифаларга караб, машгулотнинг барча кисмларида кулланилиши мумкин, асосий машкларга ургатиш уларнинг кизикишини орттиради. И.Моргунова томонидан ёзилган

"Гимнастика уни укитиш методикаси" укув кулланмасида амалий машклар ва уларнинг турлари хакида батафсил маълумот берилган.

Амалий машклар гурухига куйидагилар киради:

• юриш ва югуриш;

• мувозанат саклаш;

• тирмашиб чикиш ва ошиб утиш;

• буюмларни улоктириш ва илиб олиш;

• юк кутариш ва ташиш;

• урмалаб утиш, хар хил тусиклардан утиш"[2]

МУ^ОКАМА

Мазкур машкларни бажариш кул харакатлари,гавдани тугри тутиш,кул кучи,тезкорлик каби харакатларнинг яхши ривожланганлигини талаб килади.Амалий машкларнинг асосий турларидан бири юриш ва югуриш саналади.Ушбу амалий машклар ёши кичик болалардан тортиб,кексалар кариялар учун зарурий саналади. Юриш ва югуришнинг фойдаси куп ва серкиррадир. Юриш факат оёк, мушакларини ишга солиб колмасдан у бутун тана мушакларига таъсир курсатади ва юрак-кон томири хамда нафас олиш органлари фаолиятини яхшилайди. Куч бериш билан бушашиш алмашиниб турадиган мушакларнинг бир текис иши хотиржам юрганда организмнинг асосий холатга утиши учун кулай шароит яратади, шу билан бирга, тез юрганда жисмоний юкларна сезиларли даражада ошади. Турли хил сафланишларда юриш гигиеник самарасидан ташкари жамоа булиб харакатланиш малакаларини эгаллашга хам ёрдамлашади.

НАТИЖА

Гимнастика машгулотларида юришнинг куйидаги машклари кулланилади: сайр кадами ёки оддий кадам, оёклар учида, товонларда, оёк кафтларининг ички ва ташки киррасида юриш, куллар билан тиззаларга таяниб юриш, керишиб юриш, «сезиларсиз» юриш, тиззаларни баланд кутариб (оёкларни олдинга букиб) юриш, яримчуккайиб ва чуккайиб юриш, бир оёкни букканча каттакатта кадам билан юриш, кадамларни жуфтлаб ва алмашлаб юриш, олдинга ва ён томонга оёкларни чалиштириб юриш, юришни сакрашлар билан алрналаштириб юриш. Югуриш - юришга нисбатан анча харакатли машкдир. Шу сабабли у харакат таянч аппаратига, юрак-кон томири ва нафас олиш учун ахамиятга молик харакатлар хисобланади. Юриш ва югуришда бугинлар харакатга келади. Демак, жисмоний тарбия фани ва унинг машулотларида спорт турлари,хусусан, амалий машклар хар бир инсоннинг саломатлиги,соглом ривожланишива аклий усиши учун мухим ахамиятга эга.Амалий машклар билан шугулланиш кичик ёшдан,

яъни болалигидан кизикиш уйготиш лозим. Жисмоний тарбия фанида ургатиладиган спорт турлари,амалий машклар инсон саломатлиги учун фойдали ва зарурий эхтиёждир.

ХУЛОСА

Шуни хам алохида таъкидлаш керакки, укувчиларнинг соглом вояга етишишида амалий машкларни бажаришнинг урни ва ахамияти нихоятда бекиёсдир. Амалий машкларнинг таъсир доираси кенг булиб, уларнинг жисмоний ривожланишида асосий урин эгаллайди, баркамол шахс сифатида камол топишида узининг сезиларли таъсири билан бошка спорт турлари машгулотларида уз урнига эга. Амалий машклар билан шугулланиш нафакат жисмоний тарбия дарслари ва машгулотларида,балки уй шароитида хам согликни мустахкамлаш учун бажариш максадга мувофикдир.

REFERENCES

1. Князева В. В. Структура и содержание учебного предмета шахматы в системе общеобразовательной школы России.-Дисс.. на соиск. д.п.н., М.: 2000.-410 с.

2. Morgunova I.I.Gimnastika va uni o/qitish metodikasi. Kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qo'llanma.Toshkent - "Ilm ziyo" . 2011.-115b

3. Usmonxo'jayev T.S. va boshq.Jismoniy tarbiya va sport mashg'ulotlari\ O'rta maxsus ^asb-hunar ta'limi o'quv muassasalari uchun o'quv qo'llanma.-T.: "O'qituvchi" NMIU, 2005.-83b

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.