CC BY
0Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES
ЖЕР КАДАСТРЫНДАГЫ МЭЛ1МЕТТЕРД1 АЛУ, 0НДЕУ ЖЭНЕ ТАЛДАУ
ЭД1СТЕР1
САДЫКОВ ЭЛ1БИ МАРАТ¥ЛЫ
Сэкен Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университетшщ, Кадастр кафедрасыныц студентi, Астана, ^азакстан
ЕСЖАНОВА ТАЗАГУЛЬ СУЛЕЙМЕНОВНА
Сэкен Сейфуллин атындагы ^азак агротехникалык зерттеу университетшщ, Кадастр жэне багалау кафедрасыныц ага окытушысы, Астана, ^азакстан
Аннотация: Бул мацалада жер кадастрындагы мэл1меттерд1 алу, вцдеу жэне талдау эд1стер1 царастырылады. Жер кадастры жер ресурстарын тшмд1 басцару жэне пайдалану Yшiн цажетт1 ацпараттарды цамтамасыз етед1. Жер кадастрындагы мэл1меттерд1 алу Yшiн геодезиялыц влшемдер, аэрофототYсiрiлiм, дистанциялыц зондтау жэне тахеометриялыц тYсiрiлiм сияцты эд^тер цолданылады. Мэлiметтердi вцдеу барысында географиялыц ацпараттыц ЖYйелер (ГАЖ), аналитикалыц багдарламалар жэне мэлiметтердi верификациялау цолданылады. Ал мэлiметтердi талдау статистикалыц, картографиялыц жэне модельдеу эдiстерiмен ЖYзеге асырылады.
TyrnHdi свздер: жер кадастры, мэлiметтердi алу, геодезиялыц влшемдер, аэрофототYсiрiлiм, дистанциялыц зондтау, тахеометриялыц тYсiрiлiм, ГАЖ, аналитикалыц багдарламалар, мэлiметтердi верификациялау, статистикалыц талдау, картографиялыц талдау, модельдеу.
Жер кадастры - жер ресурстарын тиiмдi баскару Yшiн кажетп акпараттарды жинактап, талдау жасайтын жYЙе. Жер кадастрыныц сапасын камтамасыз ету Yшiн мэлiметтердщ дэлдш мен толыктыгы мацызды болып табылады.
Мэлiметтердi алу эдютерг
Геодезиялык елшемдер: Геодезиялык елшемдер аркылы жер учаскелершщ накты координаттары мен шекаралары аныкталады [1]. Бул эдiс арнайы геодезиялык аспаптар мен GPS (Global Positioning System) технологиясын колданады, нэтижесiнде накты мэлiметтер алуга мYмкiндiк бередi.
АэрофототYсiрiлiм: Жогарыдан, ягни ушактан немесе дроннан тYсiрiлген суреттер аркылы жер бетшщ картасы жасалады [2]. Бул эдiс Yлкен аумактарды тез эрi накты картага тYсiруге мYмкiндiк бередi.
Дистанциялык зондтау: Спутниктер мен баска да ушу аппараттары аркылы жердщ жогарыдан тYсiрiлген суреттерш колдана отырып, мэлiметтер алу эдiсi [6]. Бул эдiс жердщ бетю кабатыныц езгерiстерiн бакылауга мYмкiндiк береди
Тахеометриялык тYсiрiлiм: Тахеометриялык тYсiрiлiм аркылы жердщ бшктшн, кашыктыгын жэне бурыштарын аныктау жYзеге асырылады [4]. Бул эдю жердщ рельефiн картага тYсiруде колданылады.
Мэлiметтердi ецдеу эдiстерi:
Географиялык акпараттык жYЙелер (ГАЖ): ГАЖ мэлiметтердi картага тYсiру, оларды жYЙелi тYPде сактау жэне талдау Yшiн колданылатын технология [3]. ГАЖ аркылы мэлiметтердi бiр-бiрiмен салыстырып, эртYрлi аспектiлерiн талдауга болады.
Аналитикалык багдарламалар: ArcGIS, QGIS сиякты арнайы багдарламалык камтамасыз етулер аркылы мэлiметтердi ецдеу жэне талдау [2][3]. Бул багдарламалар мэлiметтердi визуализациялауга, модельдеуге жэне талдауга мYмкiндiк береди
Мэлiметтердi верификациялау: Жиналган мэлiметтердi тексеру жэне олардыц дурыстыгын камтамасыз ету процес [1]. Мэлiметтердi верификациялау аркылы акпараттардыц нактылыгы мен сапасы жогарылайды.
Impact Factor: SJIF 2021 - 5.81 2022 - 5.94
НАУКА О ЗЕМЛЕ EARTH SCIENCES
Мэлiметтердi талдау эдютерг
Статистикалык талдау: Мэлiметтердi сандык тYPде багалау жэне оларды тYрлi кeрсеткiштер бойынша топтау [1]. Статистикалык талдау аркылы мэлiметтердщ жалпы тенденцияларын аныктауга болады.
Картографиялы; талдау: Жердщ кещспгспк мэлiметтерiн карта аркылы талдау [4][7]. Бул эдiс аркылы жердщ пайдаланылуы мен eзгерiстерiн визуализациялауга болады.
Модельдеу: Жердщ болашактагы жагдайын болжау Yшiн мэлiметтердi математикалык модельдерге салу [5]. Модельдеу аркылы тYрлi сценарийлердi зерттеп, болашак eзгерiстердi алдын ала болжауга болады.
1. Казакстан Республикасы Жер ресурстарын баскару комитетi
2. ArcGIS ресми сайты
3. QGIS ресми сайты
4. Ресейлiк кадастр жэне картография агенттiгi
5. Жер кадастры жэне геодезия институты
6. Дистанциялык зондтау жэне спутниктiк мэлiметтер орталыFы
7. Геодезия жэне картография журналдары
ПАИДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
