CC BY
5Редактор алган 30.04.2020 ж.
ЕТАМБ 76.75.31+76.29.55
ЭОЖ 614.253.83
ЖАС АДАМДАРДЫ СТОМАТОЛОГИЯЛЬЩ ЕМГЕ ЖУГ1НУГЕ ЫНТАЛАНДЫРУ
А.Е. Манап, М.Т. Копбаева
"С.Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык медицина университет^' КеА^, Алматы К., ^азакстан
Сау т1стерд1 сактап калу жогары ем1р сапасыньщ айрыкша 6ip белпа болып табылады. Себеб^ тютердщ саулыгы аркылы олар толыкканды тамактанып, эстетикалык сырт келбетш сактап, белсендi емiр CYрiп, когамдагы карым-катынасты сактай алады. Б^л макалада жас адамдардын стоматологиялык емхананы, дэрiгердi тацдау барысындагы басты кагидалары, стоматологиялык емге ынталандыру мэселелерi баяндалады.
Кiлт сездер: стоматология, респондент, карта-сауалнама, мотивация, нозология.
MOTIVATION OF YOUNG PEOPLE FOR DENTAL TREATMENT
A. Manap, M. Kopbayeva,
NcJSC «S.D. Asfendiyarov Kazakh National medical university», Almaty city, Kazakhstan
Maintaining healthy teeth is a hallmark of a high quality of life. This is because, due to the health of the teeth, they can eat well, maintain an aesthetic appearance, lead an active lifestyle and maintain social relations. This article describes the basic principles of choosing a dental clinic for young people as a doctor, and the motivation for dental treatment.
Key words: dentistry, respondent, questionnaire card, motivation, nosology.
МОТИВАЦИЯ ЛИЦ МОЛОДОГО ВОЗРАСТА НА СТОМАТОЛОГИЧЕСКОЕ ЛЕЧЕНИЕ
А.Е. Манап, М.Т. Копбаева,
НАО "Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова", Алматы, Казахстан
Поддержание здоровых зубов является отличительной чертой высокого качества жизни. Это потому, что благодаря здоровью зубов они могут хорошо питаться, сохранять эстетический вид, вести активный образ жизни и поддерживать социальные отношения. В данной статье описываются основные принципы выбора молодежи стоматологической клиники врачом, вопросы мотивации лечения зубов.
Ключевые слова: стоматология, респондент, карта-опросник, мотивация, нозология.
ОзектШН
Стоматологиялык кемект уйымдастыруды жетшд1ру мэселелер1, стоматологиялык аурулардыц алдын алу жэне емдеу тшмдшгш арттырудыц жаца жолдарын 1здеу сурагы туындаган нарыктык катынастар кезещнде, ерекше езектшкке ие болды. Соцгы жылдары стоматолог- галымдардыц назары жшрек жас адамдардыц стоматологиялык денсаулыгын зерттеуге багытталуда. 17-25 жас аралыгы адамныц кабшеттер1 мен мумкшшш1ктер1 еркендеп, тулганыц эмонационалды кемелдену1мен сипатталатыны анык. Сонымен катар, эдебиетпк деректерде [1,2] жас адамдардыц сырткы орта факторларына, оныц 1шшде медицина-биологиялык, тукымкуалайтын жэне элеуметпк фактор эсерлерше бешм болатыны керсетшген. Осыган дешн журпзшген зерттеулерде, халыктыц стоматологиялык ауру децгешне гана назар аудармай, стоматологиялык кемекке жуйел1 турде жэне уакытылы жугшбеу1 (эс1ресе, экономикалык тургыда) себепт1, халыктыц стоматологиялык кемекке жугшу децгей мен ынтасын басымырак ескеру кажеттшш [3] карастырылган.
Ел1м1зде халыкка тартымдырак кершетш орта децгейдеп (4-8 кондыргы) жеке стоматологиялык мекемелер соцгы жылдары белсенд1 дамыган. Тэжиребе керсеткендей,
аталган мекемелер елдеп стоматологиялык кызмет нарыгына барынша бейiм эрi негурлым тиiмдi болып шыкты. Дегенмен, халыкка стоматологиялык кемек керсетуде салмакты Yлес косатын бул мекемелер элi кYнге дешн зерттелмеген. Мекемелердщ халыкка керсетiп жаткан стоматологиялык кемегшщ келемi мен сапасы, кешендiлiгi сарапталмаган.
Зерттеу эд1стер1
Арнайы курастырылган карта - сауалнаманыц кемепмен Алматы каласыныц стоматологиялык клиникаларына жYгiнген 18-30 жас аралыгындагы 190 наукастан сауалнама алынды. Сонымен катар, карап тексершгендердщ амбулаторлык карталары талданды.
Зерттелген мекемелер заманауи кондыргылар жэне материалдармен жабдыкталган, стоматологиялык кемек керсетуде жаца технологиялар колданылады.
Зерттеу нэтижелер1
Сауалнамаларды зерттегенде стоматологиялык клиникаларга басым тYрде эйел адамдар жYгiнетiнi аныкталды. Сэйкесшше, барлык зерттелген наукастардыц 33,0 %-ын ер адамдар, 66,9 %-ын эйел адамдар кураган. Зерттелгендердщ басымы жогары жалпы бiлiм децгешне ие. 47,7% респонденттердщ жогары бiлiмi бар, 6,3 %- аякталмаган жогары бiлiмдi жэне 35,6% - орташа арнайы бшм алган. Орта бiлiмдi адамдар суралгандардыц бар- жогы 10,5% курады. Зерттелушшердщ стоматологиялык кемек алу максатымен дэл осы мекемелерге жYгiну себебiн аныктау басымырак мацыздылыкка ие болды. Себептердщ iшiнде, жиi осыган дейiн жYгiнген мекемелер кызметiмен канагаттанбау керсетiлдi, бул жайында 18,7% респондент мэлiмдеген. Мекеменщ тургылыкты мекен-жайына жакын болуы (17,0%) жэне баска да факторлар керсетшдь
Сауалнама жYргiзiлгендiц Yштен бiрiне (28,8%), осы клиникада бурын стоматологиялык кемек алган таныстары мен туыскандары жYгiнуге кецес берген. Букаралык акпарат куралдарына орнатылган жарнамалар 2 есе кем тшмдшкт керсеттi: тек 15,4% респонденттер клиника жайлы жарнамадан бiлгенiн мэлiмдедi. Сонымен катар, зерттелушшердщ бiр белш (5,7%) мекеме келуге ыцгайлы уакыт усынатындыгын керсеттi.
Кебiсi (65,0%) бiр уакытта жогарыда керсетiлген барлык позицияларды керсеттi. Бул казiргi уакытта халыктыц сапалы стоматологиялык емдеудi кажет етушен белек, медициналык мекемеде кызмет пен купмнщ жогары децгешне ие болгысы келетiндiгiн керсетедi. ^азiрri урпак Yшiн (эсiресе жастар) жеке уакытын Yнемдеу ете мацызды. Барлыгымызга белгiлi, тек жеке емханалар жумыс кестесшщ икемдшгшщ аркасында емделудi кYтуге, дэрiгерге уакыт бойынша жазылуга кететiн уакыт шыгынын айтарлыктай азайтуга мYмкiндiк бередi.
Сондай-ак казiргi тацда кептеген стоматологиялык емханалар стоматологиялык кемектщ барлык тYрлерiн алуды усынады. Бул наукастардыц эртYрлi емханалар мен эртYрлi мамандарга баруын азайтады. Соган карамастан, жауаптардыц кез-келген бiрiктiрiлген тYрлерiнде респонденттер бiрiншi кезекке емдеудщ жогары сапасын кояды. Мундай мотивацияныц бiр себебiн респонденттердщ тек 15,2%-ы атап еттi. Бiрак, олардыц 65,0%-ы барлык усынылган жауаптарды камтыганын есте устайтын ескеретiн болсак, нэтижесiнде бул жагдайды басым деп санайтындардыц жалпы саны 80,0% -дан асады.
Респонденттердщ басым кепшшш (95,7%) стоматологиялык кемект уйымдастыру децгешне де, емдеу сапасына да кецшм толады деген жауап береди Респонденттердщ кепшiлiгi (73,5%) оны осы клиникада жалгастыргысы келедi жэне бар болганы 2,9% -ы, жеке пiкiрi бойынша, емдеу куны жогары болгандыктан жалгастыргысы келмейтiндiгiн тYсiндiрдi.
Жауап беруге киналган адамдардыц едэуiр белш (23,6%) бул мэселе бойынша элi шешiм кабылдамагандарын бiлдiредi. Негiзiнен, бул адамдар осы клиникаларга бiрiншi рет шагымданып келген наукастар болды.
Нозология бойынша шагымдану курылымын зерттегенде, тексершгендердщ 89,5%-ында тiс жегiсi жэне оныц аскынулары диагнозы койылган, 56,8%-ында пародонттыц аурулары, 10,5%-ында ауыз куысы шырышты кабыгыныц аурулары бар. Наукастардыц
63,1% ортодонтиялык кемекке, ал 18,4% стоматологиялык хирургиялык кемекке жYгiндi. Сондай-ак, тютщ катты тiндерiнде эстетикалык акауы бар шагымдары бар пациенттердщ 41,6% -ында клиникалык тексеруден кейiн тютердщ тю жегi емес акаулары диагнозы койылганын аныктадык. Буныц осындай жогары пайыздык мелшерi кебюшщ, эсiресе жастардыц «ак тютер» иесi болгысы келiп, эдетте катты талшыктары бар тiс щеткалары, абразивтiлiгi жогары «агарткыш» касиетi бар ретшде жарнамаланган тiс пасталарын непзаз колданумен, сонымен катар наукастарда дурыс тiс тазалау ережелерi туралы бшмшщ аздыгынан болуы мYмкiн. Сондай-ак сауалнама жYргiзу нэтижесiнде олардыц газдалган сусындарды, лимон кышкылы бар тетра пакеттершен алынган шырындар жэне соган уксас тагамдарды, сонымен катар курамында кеп мелшерде органикалык кышкылдар бар сусындарды тутынатындыгы аныкталды.
Осылайша, алынган мэлiметтердi корытындылай келе, жастардыц жеке стоматологиялык емханаларда стоматологиялык кемек алуга оц кезкарасы бар екендiгiн атауга болады. Халыктыц кепшiлiгiнiц каржылык киыншылыктарына карамастан, респонденттердiц басым кепшiлiгi жеке емханада стоматологиялык кемек алу мYмкiндiгiне оц кезкараспен карап кана коймай, болашакта да осы кагиданы устануга тырысатындыгын айтты.
Туй1н
Сауалнама нэтижелерi жастардагы стоматологиялык ауруларды одан эрi зерттеу жэне жYЙелеу кажеттiлiгiн негiздейдi. Олардыц бшкт стоматологиялык кемек алуга деген ынтасы байкалды. Зерттелгендер арасында непзп стоматологиялык аурулардыц кеп таралуы аурулардыц этиопатогенезш зерттеу жэне жастарда емдш-профилактикалык ю-шаралар кешенiн жасау кажеттшгш туындатады.
Эдебиеттер:
1. Обоснование необходимости диспансеризации студентов вузов г. Волгограда, имеющих патологию челюстно-лицевой области /Корнеева Н.М., Дмитриенко С.В., Чижикова Т.С., Бавлакова В.В.//Актуальные вопросы экспериментальной, клинической и профилактической стоматологии: Сборник научных трудов Волгоградского государственного медицинского университета. - Волгоград, 2009. - Т. 66. - С. 19-23.
2. Проблемы мотивации пациентов к профилактике стоматологических заболваний/Вагина А.А., Медведева Е.А., Михальченко Д.В., Михальченко А.В.//Современные проблемы науки и образования. - 2017. - № 5. - С. 112.
3. Швец М.В. Мотивация населения на стоматологическое лечение и протезирование полости рта: Автореф. дисс. ... канд. мед. наук. - Новосибирск, 2005. - 28 с.
