Научная статья на тему 'ЖАМОАТ ТАРТИБИНИ САҚЛАШ ВА ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ МУҲИМ ВАЗИФА: МИЛЛИЙ ВА ХОРИЖИЙ ТАЖРИБА'

ЖАМОАТ ТАРТИБИНИ САҚЛАШ ВА ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ МУҲИМ ВАЗИФА: МИЛЛИЙ ВА ХОРИЖИЙ ТАЖРИБА Текст научной статьи по специальности «Социальные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Жамоат тартиби / жамоат хавфсизлиги / ички ишлар органлари / норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар / миллий тажриба / хорижий тажриба.

Аннотация научной статьи по социальным наукам, автор научной работы — Улуғбек Еркинович Расулев

Мақолада жамиятда жамоат тартибини сақлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш йўналишида мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотлар, миллий ва хорижий тажриба хусусида фикр юритилиб, мазкур фаолиятни янада самарали ташкил қилишга оид таклиф ҳамда тавсиялар билдирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЖАМОАТ ТАРТИБИНИ САҚЛАШ ВА ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ МУҲИМ ВАЗИФА: МИЛЛИЙ ВА ХОРИЖИЙ ТАЖРИБА»

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

ЖАМОАТ ТАРТИБИНИ СА^ЛАШ ВА ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ МУХ,ИМ ВАЗИФА: МИЛЛИЙ ВА ХОРИЖИЙ ТАЖРИБА

y«yF6eK Эркинович Расулев

Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Малака ошириш институти бошлигининг биринчи уринбосари полковник https://doi.org/10.5281/zenodo.10696041

ABSTRACT

ARTICLE INFO

Мацолада жамиятда жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш йуналишида мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотлар, миллий ва хорижий тажриба хусусида фикр юритилиб, мазкур фаолиятни янада самарали ташкил цилишга оид таклиф уамда тавсиялар билдирилган.

Received: 16th February 2024 Accepted: 22th February 2024 Online: 23th February 2024

KEYWORDS Жамоат тартиби, жамоат хавфсизлиги, ички ишлар органлари, норматив-

хуцуций хужжатлар, миллий тажриба, хорижий

тажриба.

Жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, хуцуцбузарликлар профилактикасини амалга ошириш ва уларга царши курашиш ички ишлар органлари фаолиятининг долзарб йуналишларидан бири хисобланиб, мавжуд куч ва воситаларни жамоат жойларига тугри йуналтириш, уларни тегишли тартибда бошцариш хамда мазкур жараёнларда кенг жамоатчилик билан самарали хамкорликни ташкил этиш, шунингдек, сохага илгор тажриба ва иш усулларини жорий этиш, бу орцали фуцароларнинг ишончини цозониш ушбу сохадаги устувор масалалардан бири хисобланади [1].

Шу уринда "жамоат тартибини сацлаш" ва "жамоат хавфсизлигини таъминлаш" тушунчаларига цисцача таъриф бериш уринлидир.

Жамоат тартиби - бу фуцароларнинг шахсий, жамоат хавфсизлиги, корхона, муассаса, ташкилот ва жамоат ташкилотларининг мутаносиб фаолият курсатиши, фуцароларнинг мехнат цилиши ва дам олиши учун тулиц шароит яратиш, уларнинг шаъни, цадр-циммати хамда умуминсоний цадриятларни хурмат цилишга йуналтирилган хуцуций, ижтимоий меъёрлар асосида жамоат жойларида юзага келадиган, ривожланадиган ижтимоий муносабатлар тизими.

Жамоат хавфсизлиги - бу шахс, жамият ва давлатнинг жиноятчилик, бошца хуцуцца хилоф харакатлар, фавцулодда холатлар оцибатлари, ижтимоий низолар, табиий офат, эпидемия, эпизоотия, йирик халокатлар, авария ва ёнгинлардан химояланганлиги холати хисобланади. Жамоат тартибини сацлаш, уз навбатида, хуцуцбузарликларнинг олдини олишга хизмат цилади ва жиноятчиликка царши кураш сиёсатини самарали таъминлашнинг кафолати булади[2].

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Х,аракатлар стратегиясида «жиноятчиликка карши курашиш ва хукукбузарликларнинг олдини олиш борасидаги фаолиятни мувофиклаштиришнинг самарадорлигини ошириш» каби вазифалар назарда тутилган эди. Бу эса, республикамизда ички ишлар органлари фаолиятига илгор тажрибалар, иш усуллари ва инновацион технологияларни жорий этиш, улар фаолиятини хукукий, ташкилий-методик, моддий-техник жихатдан ва малакали кадрлар билан таъминлашни такомил-лаштириш, жамоатчилик тузилмалари иштирокининг самарадорлигини ошириш асосида жамоат тартибини са;лаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлашни та;озо этади [3].

Мамлакатимизда бугунги кунда жамоат тартибини са;лаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлашга каратилган кенг куламли ислохотлар амалга оширилмокда. Жумладан, Узбекистон Республикасининг «Хукукбузарликлар профилактикаси тугрисида»ги ва «Ички ишлар органлари тугрисида»ги конунлари, Узбекистон Республикаси Президентининг «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича х,аракатлар стратегияси тугрисида»ги ПФ-4947-сон, «Ички ишлар органларининг фаолияти самарадорлигини тубдан ошириш, жамоат тартибини, фукаролар хукуклари, эркинликлари ва конуний манфаатларини ишончли х,имоя ;илишни таъминлашда уларнинг масъулиятини кучайтириш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПФ-5005-сон Фармонлари, «Ички ишлар органлари фаолиятини янада такомиллаштиришга доир ташкилий чора-тадбирлар тугрисида»ги ПК-2883-сон, «Ички ишлар органларининг жамоат тартибини са;лаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш сохасидаги фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПК-2940-сон, «Тошкент шахрида жамоат тартибини са;лаш, хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашишнинг сифат жихатидан янги тизимини жорий этиш тугрисида»ги ПК-3528-сон, «Тошкент шахрида жамоат тартибини таъминлаш, хукукбузарликлар профилактикаси ва жиноятчиликка карши курашиш самарадорлигини ошириш буйича цушимча чора-тадбирлар тугрисида»ги ПК-3786-сон, «Жамоат хавфсизлигини таъминлаш самарадор-лигини ошириш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида»ги ПК-4075-сон ;арорлари хамда сох,ага доир бош;а норматив-хукукий хужжатларда жамоат тартибини са;лаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш йуналишида амалга оширилиши лозим булган вазифалар белгилаб берилган.

Шунингдек, айтиш мумкинки, жамоат тартибини са;лаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, хукукбузарликлар профилактикасини амалга ошириш, жиноятчиликка карши курашнинг хукукий ва ташкилий-инсти-туционал механизмларини такомиллаштириш буйича илмий тад;и;отлар дунёнинг етакчи илмий марказлари, олий таълим муассасалари, жумладан, Хал;аро криминологлар ассоциацияси, Европада хавфсизлик ва хамкорлик ташкилоти, Марказий Европа Полиция академияси, Европа Иттифо;и хукукни мухофаза ;илиш таълим агентлиги, Жорж С. Маршалл хавфсизлик тадкикотлари Европа маркази, Германия полиция университети (Германия), Полиция ходимлари Миллий урта мактаби (Франция), Полиция фанлари миллий тадкикот институти (Япония), Ички ишлар вазирлиги

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

Бошкарув академияси (Москва) ва Санкт-Петербург университетлари (Россия) ва Узбекистон Республикаси ИИВ Малака ошириш институтида хамда ИИВ Академияси ва Жамоат хавфсизлиги университетларида олиб борилмокда.

Шу билан бирга жамоат тартибини саклаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, хукукбузарликлар профилактикасини такомиллаштириш буйича бугунги кунга ;адар жахонда олиб борилган тад;и;отлар натижасида куйидаги натижаларга эришилган: полициянинг куч ва воситаларини ахолига якинлаштириш, бевосита жамоат жойларида куйи таркибий тузилмаларнинг фаолиятини йулга ;уйиш оркали хукукбузарликларнинг олдини олишнинг самарадорлигини оширишга (George C. Marshall European center) хамда улар фаолиятининг ташкилий-институционал ва хукукий механизмларини такомиллаштириш концепциясини яратиш зарурати асослантирилган (Россия Федерацияси ИИВ Бошкарув академияси).

Республикамизда ички ишлар органлари томонидан жамоат тартибини саклаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлашга оид масалалар хукукшунос С.Т.Ахмедова томонидан «Оммавий тадбирларни утказиш ва;тида жамоат тартибини са;лашни ташкил этиш масалалари» тарзда урганилганлигини ;айд этишимиз мумкин[4].

Америка Кушма Штатлари, Канада, Буюк Британия, Германия, Франция, Австралия, Япония, Туркия, Россия Федерацияси каби давлат-ларнинг жамоат тартибини саклаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, хукукбузарликлар профилактикаси билан шугулланувчи тизимларининг илгор тажрибасида жамоат тартибини саклаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш тизимлари, сохада жамоатчиликнинг иштироки хамда мазкур фаолиятни таъминлашнинг шакл ва усуллари ажратилган холда урганилган хамда киёсий тахлил килинган.

Шу уринда Туркия давлатидаги жамоат тартибини саклаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш тизимига назар ташласак. Х,озирда Туркия полицияси республика Ички ишлар вазирлиги тизимига киради ва унинг таркибида Хавфсизлик бош директорати мавжуд булиб, Туркия полициясининг вазифаларига куйидагилар киради: жамоат тартибини саклаш; фукаролар ва уларнинг мол-мулкини хавфсизлигини таъминлаш; хукукбузарларни аниклаш ва жавобгарликка тортиш; хукукбузарликлар профилактикасини амалга ошириш хамда конун, низом ва хукумат норматив-хукукий хужжатларида белгиланган бошка вазифаларни бажариш. Шу билан бирга, полиция давлат бирлигини саклаб колиш ва конституциявий тартиботни таъминлаш каби сиёсий вазифаларни хам амалга оширади. Бундан ташкари, полиция маъмурий функцияларни, яъни хавфсизлик чоралари ва бошка органларга ёрдам беришни хам амалга оширади.

Туркияда ички хавфсизлик ва жамоат тартибини химоя килиш полициянинг уч тармоги томонидан амалга оширилади. Шахар худудлари учун масъул булган Туркия миллий полициясининг Бош Директорати, кишлок жойлар учун масъул Жандармерия бош кумондонлиги хамда мамлакат киргокларини химоя килувчи Сохил хавфсизлик кумондонлиги.

Туркия Жандармерияси - хавфсизлик, хукук-тартиботни саклайдиган харбийлаштирилган куролли ташкилот. У «Жандармерияни ташкил этилиши, унинг вазифалари ва ваколатлари тугрисида»ги конун асосида ташкил этилган булиб, ушбу

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

цонун асосида фаолият юритади хамда хавфсизлик ва жамоат тартибини сацлаш учун жавобгар хисобланади. Шу билан бирга, цонунларда белгиланган бошца вазифаларни хам бажаради. Жандармерия Бош цумондонлиги Ички ишлар вазирлигига буйсунади. Жандармериянинг жавобгарлик худуди, полиция фаолият олиб борадиган худудлардан ташцари хисобланади.

Сохил хавфсизлиги 1982 йилдаги «Сохилни цурицлаш хацида»ги цонунга асосан ташкил этилган. Сохил цурицчилари уз вазифаларини Туркиянинг худудий ва ички сувлари, эксклюзив ицтисодий зонаси ва цитъа сувости худудларида бажарадилар.

Туркия Сохил цурицлаш цумитаси худудий сув хавфсизлигини мухофаза цилиш, денгизда хаёт ва мулк хавфсизлигини таъминлаш, контрабанда фаолиятининг олдини олиш, цидирув-цутцарув операцияларини амалга ошириш, сув хавзаларининг ифлосланишини олдини олиш каби вазифаларни амалга оширади.

Юцоридагилардан куриниб турибдики, Туркия давлатининг полиция тизимида ижобий жихатлар, шу жумладан жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, сохавий хизматлар ишини ташкил этиш каби йуналишлардаги тажрибаларни мухокама цилиш фойдадан холи булмайди.[5]

Шу уринда Германияда жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, хуцуцбузарликлар профилактикаси хамда жиноятчиликка царши курашда йулга цуйилган эътиборга молик жихатларга тухталсак. Хусусан, Германияда жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш, хуцуцбузарликлар профилактикаси ва жиноят-чиликка царши курашишда фуцароларнинг имкониятидан кенг фойдаланиш амалиётининг мавжудлиги диццатга сазовордир. Мазкур амалиётга кура, хар цандай хуцуцбузарлик, шу жумладан гайриижтимоий хулц-атворнинг гувохи булган Германия фуцаролари бу хацида дархол давлат органларига телефон орцали огзаки, электрон куринишда хабар беради. Хабар асосида тезкор профилактик чоралар курилиб, натижаси хацида фуцарога маълум цилинади.

Мазкур тадбирларни амалга ошириш учун «Neighborhood watch» (Кушнининг кузатуви), «Crimestoppers («Жиноятни тухтатувчилар), «Crimeprevention throughen vironment design (broken window)» (Хуцуцбузарликлар профилактикасини ташци мухитдан кузатув остига олиш (синиц ойналар)», «Safety City» (Хавфсиз шахар) каби дастурлар ишлаб чицилиб, амалиётга самарали татбиц этиб келинмоцда[6].

Республикамизда шунга ухшаш дастурлардан «Хавфсиз шахар» аппарат-дастурий комплекси ишлаб чицилиб, унинг имкониятларидан Тошкент шахрида кенг фойдаланишга йуналтирилган чора-тадбирлар амалга оширилмоцда. Хусусан, мамлакатимизда ички ишлар органлари тизимида амалга оширилаётган ислохотлардан кузланган мацсад хам келажакда фуцароларнинг хуцуцлари, эркинликлари ва цонуний манфаатларини, жисмоний ва юридик шахсларнинг мулкини химоя цилиш, цонун устуворлигини, шахс, жамият ва давлатнинг хавфсизлигини таъминлаш, шунингдек, хуцуцбузарликлар профилактикаси, жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлашдир. Бир суз билан айтганда, жамоат тартибини сацлаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш ишлари барча хуцуц-тартибот идоралари хамда кенг жамоатчиликнинг узлуксиз хамкорлиги асосида амалга оширилади.

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

Хозирги кунда Республикамизда янги ташкил этилган Миллий гвардиянинг хам асосий вазифаларидан бири - жамоат тартибини са;лаш ва жамоат хавфсизлигини таъминлашга кумаклашишдан иборат. Ушбу вазифани бажариш доирасида эса, ички ишлар, Миллий гвардия, махаллий узини узи бош;ариш органлари ва жамоат ташкилотлари томонидан биргаликда комплекс тадбирлар ташкил этилиб, амалга оширилмо;да.

2018 йил 10 январь куни Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Хавфсизлик кенгашининг кенгайтирилган йигилишида Президентимиз Шавкат Мирзиёев маъруза ;илиб, «Бутун дунёда мамлакат ичида тартиб-интизом ва жамоат хавфсизлигини таъминлаш билан армия эмас, Мудофаа вазирлиги эмас, балки алохдда тузилмалар шугулланади. Маълумки, бугунги кунда биз «Хавфсиз шахар - хавфсиз мамлакат» концепцияси асосида юртимизда жамоат тартибини таъминлашга ;аратилган катта ишларни амалга оширмо;дамиз. Шу муносабат билан мана шу янги тузилма, яъни Миллий гвардия ташкил этилди.

Энди бундан буён хар бир шахар ва вилоятда хавфсиз худуд лойихасини амалга ошириш, жамоат тартибини са;лаш учун Ички ишлар вазирлиги билан бирга Миллий гвардия масъул ва жавобгар этиб белгиланади. Бу вазифаларни бажариш учун Миллий гвардия жойлардаги давлат хокимияти идоралари, жамоат ташкилотлари билан я;ин хамкорликда фаолият олиб боради. Бундан буён мамлакатда жамоат тартиби ва хавфсизлигини са;лаш масаласига ички ишлар вазирлиги ва Миллий гвардия жавобгар булади» - деб таъкидлаган эди [7].

Шу билан бирга, 2019 йил 10 январь куни Тошкент шахар Юнусобод туманидаги 7-сонли ички ишлар булимига ташриф буюрган Президентимиз Шавкат Мирзиёев жамоат тартиби ва хавфсизлигини таъминлаш, жиноятчиликка ;арши кураш ва хукук;бузарликлар профилактикаси йуналишига хам алохида эътибор ;аратиб, Узбекистонда тинчлик осойишталикни мустахкамлаш, жамоат тартибини таъминлашга ;аратилган тизимли ишлар амалга оширилгани, кейинги икки йилда сохага доир 100 дан орти; ;онун хужжатлари ;абул ;илингани эътироф этди.

Ички ишлар органлари барча бугинларининг тузилмаси ва ваколатлари ;айта куриб чи;илиб, ходимларнинг 65 фоизи ахолига я;ин булиши учун махаллаларда ишлайдиган булганлиги, асосий эътибор жиноятчилик ва ху;ук;бузарликлар профилактикасига ;аратилиб, бунинг учун профилактика инспекторлари сони кушимча 1 минг нафарга купайтирилгани, уларнинг бевосита жойларда самарали хизмат уташи учун муносиб ижтимоий-маиший шароит яратиб берилганлигига тухталди.

«Хавфсиз шахар», «Хавфсиз туризм», «Хавфсиз хонадон» тизимлари жорий этилгани, 24 соат патруллик хизмати йулга ;уйилгани натижасида одамларда «адолат ва ;онун устуворлиги»га ишонч пайдо булганлигини келтириб, хар бир хукук;ни мухофаза ;илиш органида жиноятчиликнинг жойи ва тури буйича чу;ур маълумот булиши, бунинг учун давлат идоралари, жамоат ташкилотлари мунтазам бирга ишлаши зарурлиги, Ички ишлар вазирлиги, Мудофаа вазирлиги, Давлат хавфсизлик хизмати, Миллий гвардия, прокуратура — хаммаси хал;;а хизмат ;илиши кераклиги, шу билан бирга, жамиятда хам жахолатга ;арши маърифат кучли булиши лозимлигини

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

6aëH этн6: Myx,uT myHgaM öy.umu KepaKKH, x,en khm ^MHo^Tra rçy. ypa o.MacuH[8], - ge6 TaiKug^agu.

Ma3Kyp Tampu^ gaBoMuga npe3ugeHTHMH3 ToMoHugaH ^aMoaT xaB^CH3^urHHH TaiMHH^amHHHr MogguM-TexHuK 6a3acuHu AHaga MycTax,KaM.am, ^yM.agaH TomKeHT max,ap Mhkh um.ap 6om 6omrçapMacura 3aMOHaBHH BepTo.ëT.ap a^param 6yHHHa TonmupuK^ap 6epgu.

«XaB$CH3 max,ap» Кoнцeпцннсн goupacuga TomKeHT Ba HyKyc max,ap.apu, bh^oht MapKa3.apu, myHuHrgeK Pecnyö.uKaHuHr MupuK max,ap.apuga cyTKa gaBoMuga y3.yKcu3 yH CMeHa^u naTpy..uK TamKu. этн.raн. Mhku um.ap opraH.apu xoguM.apu, Mu^uM rBapgun x,ap6uH x^MaTHu^apu Ba ^aMoaTHu^uK BaKu^apugaH uöopaT öy.raH öupra^uKgaru naTpy. Hapflg.apu ^aMoaT TapTuöuHu carç.am, xy^y^6y3ap^uK^apHu o.guHu o^um Ba ^uHOHTHu^uKKa rçapmu Kypamum Marçcaguga xu3MaTHu o.uö 6opMorçga.ap.

Bupra^uKgaru naTpy. Hapflg.apu ^aMoaT TapTuöuHu carç.am Ba ^aMoaT xaB^c^^uruHu TaiMuH^am $yнкцнfl.apннн aMa.ra omupumgaH Tamrçapu 3apypaT Tyru^raHuga ax,o.ura 3apyp ëpgaM KypcaTMorçga.ap.

X,o3upru KyHga uhku um.ap opraH.apu öy^uHMa^apu Ba Mu^uM rBapgun ToMoHugaH TomKeHT maxpu xygyguga 669 Ta öupra^uKgaru naTpy. MapmpyT.apu (130 Ta nuëga, 519 Ta aBToMo6u.fi, 10 TagaH ot.uk; Ba MoTocKyrep^u) TamKu. этн.raн. Ymöy MapmpyT.apra 1144 Ha^ap uhku um.ap opraH.apu xoguM.apu, 723 Ha^ap Mu^uM rBapgun x,ap6uH x^MaTHu^apu Ba 148 Ha^ap «OugoKop ëm.ap» ^aMoaTHu.uK rypyxu BaKu..apu rçu.uHraH.

naTpy..uK rçu.umgaH Tamrçapu, Mu^uM rBapgun KyH.apu TomKeHT maxpu Ba Bu.oflT MapKa3.apuga yткaзн.agнгaн oMMaBuH, MagaHuM Ba cnopT Tagöup.apu gaBoMuga ^aMoaT TapTuöu Ba ^aMoaT xaB^c^^uruHu TaiMuH^afigu.

Ahhu naHTga Mu^uM rBapgun x,aMga uhku um.ap opraH.apuHuHr ^aMoaT TapTuöu Ba ^yrçapo.apHuHr xaB^c^^uruHu TaiMuH.am öopacugaru öupra.uKgaru ^ao.uHTu y3uHuHr н^:o6нн Hara^acuHu 6epMorçga.

^aMoaT тapтн6ннн carç.am Ba xyrçyrç6y3ap.uK.apHuHr o.guHu o.umga axöopoT TexHo^orun^apuHu KeHr ^opufi этнm x,aM caMapa öepagu. XycycaH, cogup этн.нmн MyMKuH 6y.raH xyrçyrç6y3ap.uK.ap, ^yM.agaH ^MHoflT.ap xarçugaru Ty.urç, aHurç Mai.yMoT.ap xyrçyrç6y3ap.uK.ap Ba ^uHoHTflapHuHr o.guHu o.um öopacuga yткaзн.aётгaн Hopa-Tagöup.ap 6yHga y3 aKcuHu Tonagu.

Ma3Kyp ^ao.uHT 6yHuHa cTaTucraK Mai.yMoT.apHu rçu.umga axöopoT o.um

t^umuhu KeHr My.ra rçyHum rçyHugaru y3ura xoc ^uxaT.apHu HaMoëH rçu.agu: öupuHHüdaH, ^aMoaT тapтн6ннн carç.am Ba xyrçyrç6y3ap-.uK.apHuHr o.guHu o.um öyHuHa Te3Kop Ba3uHTra Moc.amum xaMga acocuM Ba3u^a.ap Ba Kypamum ycy..apu 6u.aH TaHumTupum caMapagop.uru omagu; uxxuHHudaH, ^yrçapo.apHuHr xyrçyrç.apuHu TaiMuH.am Ba y.apga rçoHyHra uToaTKop.uK maK^^aHTupu^agu; ynuwudaH, ^aMoaT тapтн6ннн carç.am Ba xyrçyrç6y3ap.uK.apHuHr o.guHu o.umra TycrçuH.uK rçu.yBHu ë.FoH axöopoTHuHr Taicupu Hyrço.agu; mypmuHHudaH, ^aMoaT тapтн6ннн carç.am Ba Xyrçyrç6y3ap.uK.apHuHr o.guHu o.um öyHuHa Typ.u ugopa, Myaccaca, ^aMoaT

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

TamKHfloTflapu, ^yrçapo^apHHHr y3HHH y3H ôomrçapum opraHflapu ^aoflUHTHHH ôomrçapumga MyxHM poflb yfiHafigH [9].

Xyfloca k;hah6 aHTraHga, ^aMoaT TapTHÔHHu carçflam Ba ^aMoaT xaB$cH3flurHHH TaiMHH^am, xyrçyrç6y3apflHKflap npo^HflaKTHKacu xaMga ^HHoHTHHflHKKa rçapmu Kypam Ha^arçaT pecny6flHKaMH3ga, 6aflKH 6yTyH gyHëga gofl3ap6 Macaflagup. By эca, ym6y fiyHaflumga MyHTa3aM ^ao^HHTHH gaBOM эттнpнmнн Tafla6 этagн Ba 6y 6opaga hhkh umflap opraHflapu TH3HMura rçyfiu^raH Taflaôflap xaMga Ba3H$aflap y3 gofl3ap6flurHHH carçflaô rçoflagu.

Y3 HaBÖaTuga, 6y Ba3H$aflap нннoвaцнoн TexHofloruHflapHH rçuflraH xoflga,

y3apo xaMKop^HK acocuga Ma3Kyp fiyHaflumflapga gouMHH H3flaHHmflap oah6 6opum, TH3HM ^ao^HHTHHH MarçôyflflamTHpum, xogHMflap xymëpflHrHHH omupum, yflapHHHr 6hahm caBHH^apuHH MyHTa3aM omupuô 6opum, xopu^HH gaBflaTflap Ta^puôacuHH ypraHraH xoflga ^ao^HHTHH th3hmah TaxflHfl rçu^um, oflHHraH axôopoTHH ypraHum xaMga h^oöhh y3rapum^ap rçHflum yHyH 6apHa Ty3HflMa xoguMflapugaH gouMHH xapaKaTga 6y^umHH Ta^a6 этagн.

References:

1. 3uëgy^^aeB M.3. Mhkh umflap opraHflapuHHHr TaHHH nyHKTflapHHH ôomrçapumHH TaKoMH^^amTupum: MoHorpa^HH. - T., 2018. - 260 6.

2. KapaHr:http://hudud24.uz/author/madhiya_avazova/17-06-2020

3. Y36eKucToH PecnyôflHKacu npe3ugeHTHHHHr «Y36eKHcToH PecnyöflHKacuHH HHaga pHBo^flaHTHpum 6yHHHa X,apaKaTflap cTpaTeruncu TyFpucuga»rH 2017 HHA 7 ^eBpa^garu nO-4947-coH $apMoHH // Y36eKHcToH PecnyôflHKacu rçoHyH xy^^aT^apu TynflaMH. - 2017.

- No 6. - 70-M.

4. 3uëgyflflaeB M.3. Mhkh umflap opraHflapuHHHr TaHHH nyHKTflapuHH ôomrçapumHH TaKoMHflflamTHpum: MoHorpa^HH. - T.: Y36eKucToH PecnyôflHKacu MMB AKageMHHcu, 2018.

- 260 6.

5. https://iiv.uz/news/2020 hha 16 ^eBpaflb

6. http://hudud24.uz/author/madhiya_avazova/17-06-2020

7. https://xabar.uz/jamiyat. 11.01.2018h.

8. gazeta.uz. 10.01.2019h.

9. http://hudud24.uz/ 2020 hha 17 HWHb.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.